Tinh dầu Thông

1. Nguồn gốc tinh dầu thông

Người yêu thích tinh dầu thiên nhiên hẳn không xa lạ với chiết xuất từ thông. Không chỉ bởi hương thơm độc đáo mà chúng còn ẩn chứa nhiều lợi ích kỳ diệu đối với sức khỏe con người. Mời quý độc giả cùng Kobi tìm hiểu giá trị thực sự và cách sử dụng hiệu quả tinh dầu thông nhé.

Họ Thông (Pinaceae) là một trong những họ lớn nhất của cây lá kim, gồm 225 loài, người ta thường chấp nhận chia thành hai chi phụ là Strobus và Pinus. Gần một nửa số loài của họ (khoảng 110), được coi là thông thật sự, thuộc chi Pinus. Phân chi Strobus, còn được gọi là Haploxylon, bao gồm thông Châu Á và Bắc Mỹ, trong khi phân chi Pinus, còn được gọi là Diploxylon, chiếm cứ Trung Âu và khu vực Địa Trung Hải. Chi Pinus có thể được coi là phát triển hơn về mặt di truyền so với chi Strobus. Hiện nay, những loài thông này đang phát triển tự nhiên hoặc được du nhập và tự nhiên hóa ở cả hai bán cầu, phân bố chủ yếu trên Bắc bán cầu nhưng cũng xuất hiện ở các khu vực cận nhiệt đới và nhiệt đới của Trung Mỹ và châu Á.

Thông là cây lá kim thường xanh. Cây thuộc họ hạt trần và thường có lá hình kim. Cây thông thường cao từ 3–80 m, với phần lớn các loài cao từ 15 đến 45 m. Chúng phát triển tốt ở đất chua, tuy nhiên có thể trồng ở đất có đá vôi. Hầu hết các loài yêu cầu đất có khả năng thoát nước hiệu quả; tuy nhiên một số ít sẽ chịu được đất ẩm ướt thoát nước kém.

Cây thông được công nhận là “cây giáng sinh”. Trong các câu chuyện dân gian, trong nhiều nền văn hóa, thông còn được gọi là “bậc thầy của ánh sáng” và “cây đuốc”.

Ở vùng Corsica, người ta đốt nó như một vật cúng thần để có thể phát ra nguồn ánh sáng. Ở một số bộ lạc thổ dân châu Mỹ, cây được gọi là “người canh giữ bầu trời”.

Thông có tầm quan trọng về mặt sinh thái và ý nghĩa kinh tế rất lớn, chúng là một nguồn cung cấp gỗ, sản xuất giấy, cung cấp quả hạch, hạt, nhựa thông, vật liệu xây dựng; nó cũng là một trong những nguồn cung cấp tinh dầu quan trọng nhất trên toàn cầu.

Trong lịch sử, lá của cây thông đã được sử dụng để làm đệm, vì chúng được cho là có khả năng bảo vệ khỏi bọ chét và chấy rận. Ở Ai Cập cổ đại, hạt thông được dùng trong ẩm thực. Ở Hy Lạp cổ đại, thông được cho là đã được các bác sĩ như Hippocrates sử dụng để điều trị các bệnh về đường hô hấp.

Bên cạnh đó, vỏ cây cũng được sử dụng với khả năng giảm các triệu chứng của cảm lạnh, làm dịu chứng viêm và đau đầu, làm dịu vết loét và nhiễm trùng cũng như giảm bớt khó chịu về đường hô hấp. Ngày nay, tinh dầu thông tiếp tục được sử dụng cho các lợi ích điều trị tương tự. Nó cũng đã trở thành một hương thơm phổ biến trong mỹ phẩm, được ứng trong liệu pháp hương thơm, cũng như trong điều trị bệnh. Bài viết này nêu bật những lợi ích, đặc tính và cách sử dụng an toàn khác nhau của tinh dầu thông.

2. Thành phần hóa học và đặc điểm của tinh dầu thông

Tinh dầu thông được chưng cất hơi nước từ lá. Tinh dầu không màu hoặc vàng nhạt, có hương thơm mạnh mẽ, tươi mát gợi nhớ đến một khu rừng.

Từ các nghiên cứu khác nhau, tinh dầu thông được báo cáo chứa khoảng 50 thành phần, gồm 20 thành phần chính là β-pinene, camphene, α-pinene, sabinene, 3-carene, myrcene, α-terpin, terpinolene,  limonene, bornyl acetate, caryophyllene, terpinene-4-ol, γ-muurolene,  phellandrene, α-terpinene, thujene, γ-terpinene, p-cymene, germacrene  D, và spathulenol. Có thể nói rằng năm thành phần, cụ thể là α-pinen, β-pinen, camphene, 3-carene, và myrcene, là những thành phần chính góp phần hình thành tinh dầu trong cây thông. Sự khác biệt về sản lượng của các thành phần của tinh dầu thông phụ thuộc vào nguồn gốc và loài của chúng. Các terpen dễ bay hơi thường được sử dụng làm chất đánh dấu hệ thống hóa học do quá trình sinh tổng hợp terpenoit được kiểm soát di truyền mạnh mẽ và không bị ảnh hưởng nhiều bởi các yếu tố môi trường.

3. Tác dụng của tinh dầu thông

Từ các nguồn tài liệu khác nhau, người ta đã phát hiện ra rằng dầu thông có chứa một số đặc tính y học, có thể được sử dụng vì lợi ích của nhân loại. Với đặc tính kháng khuẩn, kháng nấm, kháng virus, chống dị ứng, chống co thắt, hạ đường huyết, chống viêm và điều hòa miễn dịch; tinh dầu thông cho thấy tiềm năng giá trị hữu ích trong việc phòng ngừa và điều trị một số bệnh, bao gồm cả ung thư.

3.1. Hoạt tính kháng khuẩn

Tinh dầu thông (C. deodara) cho thấy hoạt động kháng khuẩn mạnh mẽ chống lại các vi sinh vật truyền qua thực phẩm điển hình. Nó có khả năng chống lại bốn chủng vi khuẩn E. coli, người ta cho rằng tinh dầu thông có thể được sử dụng làm chất bảo quản thực phẩm. Ngoài ra, tinh dầu và chiết xuất cồn của thông (P. fieldsarica) có hiệu quả chống lại vi khuẩn P. aeruginosa, ức chế đáng kể sự phát triển của nó trong phương pháp khuếch tán đĩa; trong đó tinh dầu có tác dụng ức chế mạnh nhất. Tinh dầu thông còn có thể được sử dụng như một loại thuốc điều trị đầy hứa hẹn trong chống lại nhiễm H. pylori.

3.2. Kháng nấm

Tinh dầu thông (Pinus sylvestris L.) cho thấy hoạt tính tốt đối với tất cả các chủng nấm được thử nghiệm so với các loại tinh dầu khác, C. albicans tỏ ra nhạy cảm với tinh dầu hơn C. glabrata và C. tropicalis.

3.3. Kháng siêu vi

Các nghiên cứu được thực hiện trong các tài liệu hiện có xác nhận rằng một số loài thông chứa một lượng đủ tốt của một tiền chất quan trọng được sử dụng để sản xuất thuốc kháng virus được sử dụng trong điều trị cúm H5N1.

3.4. Hoạt tính chống côn trùng

Tinh dầu thông cũng đã được chứng minh là có vai trò quan trọng trong hệ thống bảo vệ của cây lá kim chống lại nhiều loại côn trùng và mầm bệnh. Terpenoids cũng đã được chứng minh là có hiệu quả như thuốc trừ sâu tự nhiên và có thể được sử dụng để bảo quản nông sản.

3.5. Khả năng chống viêm và oxy hóa

Các thành phần chính có hoạt tính chống viêm của tinh dầu thông (P. koraiensis)  là (+) – α-pinen, (-) – β-pinen, (+) – α-terpineol, 3-carene, (+) – limonene, và longifolene. Chúng có khả năng làm giảm sự biểu hiện của các gen liên quan đến viêm (tức là IL-4 và IL-13) cũng như sự tiết β-hexosaminidase trong các tế bào RBL-2H3 được LPS kích thích. Bên cạnh đó, có nghiên cứu cho thầy chiết xuất từ thông (P. sylvestris) có đặc tính chống viêm, thông qua việc giảm sản xuất NO.

Ngoài ra, tinh dầu thông còn có hoạt động chống oxy hóa đáng chú ý trong việc loại bỏ các gốc tự do, trong quá trình peroxy hóa lipid.

3.6. Hoạt tính chống ung thư

Tinh dầu chiết xuất từ lá thông có thể ức chế sự phát triển của dòng tế bào HepG2 và gây ra quá trình apoptosis (chết tế bào theo chương trình), từ đó có thể tham gia vào quá trình điều hòa hoạt động của telomerase. Bên cạnh đó, nó còn có khả năng tăng cường hoạt động của các tế bào bạch cầu, có nhiệm vụ loại bỏ các vật chất lạ và vi khuẩn ra khỏi cơ thể, từ đó cho thấy tiềm năng của tinh dầu thông trong điều trị bệnh ung thư.

Có báo cáo cho thấy tinh dầu thông (P. sylvestris L.) thể hiện một số tiềm năng như tác nhân phòng ngừa hóa học hoặc hóa trị liệu đối với các khối u tuyến vú không đáp ứng với điều trị nội tiết.

3.7.  Tác dụng giảm căng thẳng, điều trị trầm cảm và mất ngủ

Đặc tính thanh lọc của tinh dầu thông có tác động tích cực đến tâm trạng bằng cách giải tỏa căng thẳng đầu óc, tiếp thêm sinh lực cho cơ thể, giúp loại bỏ mệt mỏi, kích thích nâng cao tinh thần, tăng cường sự tập trung và thúc đẩy một cái nhìn tích cực. Nhờ vậy, tinh dầu thông thường được ứng dụng trong trị liệu bằng mùi hương, cũng như sử dụng khi thực hành tâm linh thiền định.

3.8. Hoạt tính chống đái tháo đường

Có nghiên cứu cho thấy tinh dầu thông (P. koraiensis) là một chất chống đái tháo đường tiềm năng với khả năng hạ đường huyết bằng cách ức chế các dạng oxygene hoạt động (ROS), NO synthase nội mô (eNOS) và VEGF ở chuột và tế bào β tuyến tụy HIT-T15.

3.9. Hiệu quả trong điều trị ngoài da

Các đặc tính khử trùng và kháng khuẩn của tinh dầu thông được biết là giúp làm dịu các tình trạng da đặc trưng bởi ngứa, viêm và khô, chẳng hạn như mụn trứng cá, chàm và bệnh vẩy nến. Những đặc tính này kết hợp với khả năng giúp kiểm soát mồ hôi, có thể giúp ngăn ngừa nhiễm nấm, chẳng hạn như bệnh nấm da chân. Tinh dầu thông cũng được biết là có hiệu quả bảo vệ các vết trầy xước nhỏ khỏi bị nhiễm trùng. Đặc tính chống oxy hóa của nó làm cho tinh dầu thông trở nên lý tưởng để sử dụng trong các công thức tự nhiên nhằm làm chậm sự xuất hiện của các dấu hiệu lão hóa, bao gồm nếp nhăn và các đốm đồi mồi. Hơn nữa, nó có khả năng kích thích tuần hoàn, giúp thúc đẩy tác dụng nuôi dưỡng da.

Khi thoa lên tóc, tinh dầu thông giúp làm sạch, loại bỏ vi khuẩn cũng như sự tích tụ của dầu thừa, da chết và bụi bẩn. Ngoài ra, có cũng cung cấp độ ẩm để loại bỏ và chống lại gàu, đồng thời nuôi dưỡng duy trì sức khỏe của da đầu và các sợi tóc. Tinh dầu thông cũng là một trong những loại tinh dầu có khả năng chống lại chấy rận.

4. Cách dùng tinh dầu thông

Một số cách dùng tinh dầu thông:

• Dùng xông hơi: nhỏ 2-3 giọt vào máy khuếch tán tinh dầu bạn chọn và để máy khuếch tán chạy không quá 1 giờ. Điều này giúp làm giảm hoặc hết nghẹt mũi. Ngoài ra, nó có thể được pha trộn với các loại tinh dầu khác có hương thơm của gỗ, thảo mộc và cam quýt. Đặc biệt, tinh dầu thông kết hợp tốt với các loại tinh dầu của cam bergamot, gỗ tuyết tùng, cây sả, mùi già, cây bách, bạch đàn chanh, nhũ hương, bưởi, oải hương, chanh, kinh giới, tràm gió, hoa cam, bạc hà, nguyệt quế, hương thảo, cây xô thơm, đàn hương, cam tùng hương, cây trà xanh và cỏ xạ hương.
• Dùng làm nước hoa xịt phòng: pha loãng tinh dầu thông trong một bình xịt thủy tinh chứa đầy nước. Có thể dùng xịt xung quanh nhà, trong xe hơi, hoặc trong bất kỳ môi trường nào khác trong nhà.
• Dùng để xoa bóp: pha loãng 4 giọt tinh dầu thông trong 30 ml kem dưỡng da hoặc dầu nền, sau đó xoa bóp vào những vùng bị đau hoặc căng tức do gắng sức. Sản phẩm này đủ nhẹ nhàng để sử dụng trên da nhạy cảm và được cho là có tác dụng làm dịu các cơ đau nhức cũng như các bệnh nhẹ về da, chẳng hạn như ngứa, mụn nhọt, chàm, vẩy nến, vết loét, ghẻ. Ngoài ra, nó cũng có thể là làm dịu bệnh gút, viêm khớp, chấn thương, kiệt sức, viêm và tắc nghẽn. Hoặc dùng xoa bóp vùng cổ, ngực và lưng trên để giúp giảm tắc nghẽn và thoải mái đường hô hấp.
• Dùng để chăm sóc da mặt: pha loãng 1-3 giọt tinh dầu thông trong 1 thìa cà phê dầu nền, chẳng hạn như dầu hạnh nhân hoặc Jojoba. Bôi lên da mặt như một serum dưỡng ẩm. Đặc tính chống oxy hóa của nó được cho là mang lại làn da mịn màng, mềm mại, cân bằng và trẻ trung hơn cũng như làm giảm đau, sưng tấy.
• Dùng để tắm: pha loãng 5-10 giọt tinh dầu thông trong 30 ml dầu nền và cho hỗn hợp vào bồn tắm bằng nước ấm.
• Để chăm sóc tóc và da đầu: pha loãng 10-12 giọt tinh dầu thông trong ½ cốc dầu gội đầu thông thường có ít hoặc không có mùi hương. Hỗn hợp dầu gội này được cho là có thể giúp loại bỏ chấy.

Lưu ý: Các công thức trên đã được ứng dụng và mang lại hiệu quả dựa trên kinh nghiệm thực tế, không phải từ các thử nghiệm lâm sàng. Không được uống trực tiếp tinh dầu thông. Không nên sử dụng trực tiếp tinh dầu thông nguyên chất lên da. Nên thoa thử hỗn hợp 1 giọt tinh dầu thông trong 4 giọt dầu nền hoặc sữa dưỡng da lên mu bàn tay hoặc mặt trong cánh tay trong vài giờ trước khi dùng để đảm bảo rằng không xuất hiện phản ứng dị ứng. Không bao giờ được sử dụng tinh dầu thông gần mắt, mũi trong và tai, hoặc trên bất kỳ vùng da đặc biệt nhạy cảm nào khác.

5. Tính an toàn của tinh dầu thông và lưu ý khi sử dụng

Tinh dầu thông chỉ sử dụng ngoài da. Các tác dụng phụ tiềm ẩn của tinh dầu thông bao gồm kích ứng nhẹ đường hô hấp. Bắt buộc phải hỏi ý kiến ​​bác sĩ trước khi sử dụng dầu này cho mục đích điều trị. Phụ nữ mang thai và cho con bú không nên sử dụng tinh dầu thông, không sử dụng khi chưa có sự tư vấn y tế của bác sĩ, vì nó có thể ảnh hưởng đến bài tiết hormone trong cơ thể.

Chỉ sử dụng tinh dầu thông như một phương pháp điều trị bổ sung trong kiểm soát tâm trạng, hành vi… không dùng thay thế cho bất kỳ phương pháp điều trị thuốc nào. Trong trường hợp xảy ra phản ứng dị ứng, hãy ngưng sử dụng sản phẩm và đến cơ sở y tế gần nhất ngay lập tức để được đánh giá sức khỏe và có biện pháp xử lý thích hợp. Để ngăn ngừa tác dụng phụ, hãy tham khảo ý kiến ​​của chuyên gia y tế trước khi sử dụng.

Tinh dầu thông phải luôn được bảo quản ở khu vực tránh xa tầm tay trẻ em, đặc biệt là trẻ em dưới 7 tuổi. Bảo quản tinh dầu ở nơi khô ráo, thoáng mát.

Đừng ngần ngại liên hệ với Kobi để được tư vấn nhiều hơn về tinh dầu thiên nhiên bạn nhé.

6. Các chứng chỉ/chứng nhận

• COA/GC/MS Test.
• Food Safety and Standards Authority of India
• GMP
• Halal
• ISO 9001: 2015

Tài liệu tham khảo

1. Gaurav Kumar Silori, Naveen Kushwaha, Vimal Kumar (2019). Essential Oil Research, Trends in Biosynthesis, Analytics, Industrial Applications and Biotechnological Production, Springer International Publishing, pp.275-297.
2. Vigo, E., Cepeda, A., Gualillo, O., & Perez-Fernandez, R. (2005). In-vitro anti-inflammatory activity of Pinus sylvestris and Plantago lanceolata extracts: effect on inducible NOS, COX-1, COX-2 and their products in J774A.1 murine macrophages. The Journal of pharmacy and pharmacology, 57(3), 383–391. https://doi.org/10.1211/0022357055605
3. Ioannou, E., Koutsaviti, A., Tzakou, O., & Roussis, V. (2014). The genus Pinus: a comparative study on the needle essential oil composition of 46 pine species. Phytochemistry Reviews, 13(4), 741–768. doi:10.1007/s11101-014-9338-4
4. Joo, H. E., Lee, H. J., Sohn, E. J., Lee, M. H., Ko, H. S., Jeong, S. J., Lee, H. J., & Kim, S. H. (2013). Anti-diabetic potential of the essential oil of Pinus koraiensis leaves toward streptozotocin-treated mice and HIT-T15 pancreatic β cells. Bioscience, biotechnology, and biochemistry, 77(10), 1997–2001. https://doi.org/10.1271/bbb.130254