Với những người ưa thích mùi hương tự nhiên của tinh dầu chắc hẳn không còn xa lạ với cái tên bạch đàn chanh. Tuy nhiên với những người ít sử dụng tinh dầu thì cái tên này có vẻ còn khá lạ lẫm, thậm chí ngay cả những người thường xuyên sử dụng cũng chưa chắc hiểu rõ về nguồn gốc và tác dụng sinh học tuyệt vời của loại tinh dầu đặc biệt này. Hi vọng thông qua bài viết này Kobi có thể cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết cần thiết trước khi bạn quyết định tìm mua và sử dụng tinh dầu bạch đàn chanh nhé.

1. Nguồn gốc tinh dầu bạch đàn chanh

Tinh dầu Bạch đàn chanh được chiết xuất từ cây Bạch đàn chanh là một loài thuộc chi Bạch đàn (Eucalyptus) thuộc họ Sim, hay còn gọi là họ Đào Kim Nương (Myrtaceae). Bạch đàn chanh là loài cây bản địa của Australia (chủ yếu ở quần đảo Queensland) được mô tả lần đầu tiên vào năm 1848 bởi William Jackson Hooker đăng trên tạp chí Journal of an Expedition into the Interior of Tropical Australia và đã đặt tên khoa học cho nó là Eucalyptus citriodora. Chi bạch đàn có hơn 900 loài và phân loài, trước kia bạch đàn chanh có nhiều tên khoa học khác nhau do sự khác biệt về đặc điểm hình thái và phân tử, dẫn đến sự nhầm lẫn và bất đồng trong nghiên cứu khoa học. Các tên khoa học trước kia của bạch đàn chanh bao gồm:

• Corymbia citriodora variegata (F.Muell.) A.R.Bean & M.W.McDonald
• Corymbia variegata (F.Muell.) K.D.Hill & L.A.S.Johnson
• Eucalyptus citriodora
• Eucalyptus maculata citriodora (Hook.) F.M.Bailey
• Eucalyptus melissiodora
• Eucalyptus variegataMuell.

Vì lý do này mà hiện tại khi tìm kiếm thông tin về bạch đàn chanh bạn có thể thấy một số trang web dùng tên khoa học này, một số nơi lại dùng một tên khoa học khác để mô tả. Do đó, để thống nhất về mặt danh pháp khoa học. Năm 1995, hai tác giả Ken Hill và Lawrie Johnson đã thống nhất sử dụng tên Corymbia citriodora (Hook.) K.D.Hill & L.A.S.Johnson là tên khoa học chính thức của loài bạch đàn chanh và hiện tại được chấp nhận trên toàn thế giới. Trước đó Corymbia được phân loại là phân chi (subgenus) của chi Bạch đàn (Eucalyptus) thì hiện tại, Corymbia đã được nâng lên thành một chi riêng biệt với khoảng 113 loài đã được ghi nhận.

Bạch đàn chanh là một loài cây có kích thước trung bình đến lớn, mọc thẳng, cao từ 24 – 40 mét (có thể lên đến 50 mét). Được trồng phổ biến ở các nước nhiệt đới và bán nhiệt đới (Việt Nam, Trung Quốc, Brazil, India, Thái Lan, Mỹ…) dùng làm cây cảnh và trong các dự án cải tạo rừng, lấy gỗ và sản xuất tinh dầu. Hiện tinh dầu bạch đàn chanh là sản phẩm quan trọng trên thị trường tinh dầu thế giới, được ứng dụng rộng rãi trong lĩnh vực sản xuất mỹ phẩm, chất tạo hương trong xà phòng, các chất tẩy rửa…và cũng là loại tinh dầu có giá trị kinh tế nhiều nhất trong các tinh dầu thuộc chi Bạch đàn.

2. Thành phần hóa học và đặc điểm của tinh dầu bạch đàn chanh

Tinh dầu bạch đàn chanh được chiết xuất từ lá tươi hoặc hơi khô bằng phương pháp chưng cất lôi cuốn hơi nước. Hàm lượng tinh dầu trong lá nằm trong khoảng từ 0.5% đến 4.6%. Tinh dầu bạch đàn chanh thường không màu hoặc màu vàng nhạt, có mùi thơm giống mùi chanh (cũng có nghiên cứu báo cáo rằng dầu bạch đàn chanh có màu xanh nhạt hoặc nâu nhạt). Người ta đã ghi nhận có khoảng 17 – 23 hoạt chất có trong tinh dầu bạch đàn chanh, và số lượng hoạt chất thay đổi tùy theo tuổi đời của lá (lá non có ít hoạt chất hơn). Tuy nhiên thành phần hóa học chính của nó là citronellal 52.8% – 94.9% (cao nhất khi được trồng ở Brazil). Các thành phần khác bao gồm citronellol 6.9% – 20%, iso-isopulegol 4.3% – 9.0%, citronellyl acetat 2.6% – 7.8%, 1,8-cineole 2.9% – 3%, α-pinene, β-pinene, terpinen-4-ol, γ-terpinene, α-terpinene… Thành phần hóa học trong tinh dầu bạch đàn chanh sẽ thay đổi và ảnh hưởng rất lớn vào vị trí địa lý, điều kiện canh tác cũng như quá trình điều chế. Hiện nay, Brazil là quốc gia cung cấp dầu bạch đàn chanh lớn nhất thế giới (ngoài ra còn có Trung Quốc và Ấn Độ).

3. Tác dụng của tinh dầu bạch đàn chanh

Trong y học cổ truyền một số nước, người ta thường dùng lá khô bạch đàn chanh, sắc lấy nước dùng với nhiều mục đích khác nhau như hạ sốt, kháng viêm, giảm đau cũng như điều trị các bệnh lý đường hô hấp. Hiện nay, nhiều công trình nghiên cứu đã chứng minh rằng tinh dầu bạch đàn chanh có thể được dùng như là một chất kháng khuẩn, kháng nấm, chống oxy hóa, diệt côn trùng, thuốc diệt cỏ, trừ sâu hại và giảm đau kháng viêm.

3.1. Tác dụng kháng viêm, chống oxy hóa

Nghiên cứu cho thấy tinh dầu bạch đàn chanh có hoạt tính chống oxy hóa rất mạnh, thậm chí còn mạnh hơn cả các loài khác trong chi bạch đàn bằng cách hạn chế khả năng phân cắt các gốc tự do. Hoạt tính chống oxy hóa phần lớn là nhờ citronellal liên quan đến một electron chưa bắt cặp từ phân tử hydrogen chưa bão hòa của CH₃ hoặc CH₂ làm ổn định các gốc tự do sau khi phản ứng.

Các nghiên cứu cũng cho thấy tinh dầu thu được trong chi Bạch đàn nói chung và Bạch đàn chanh nói riêng có hoạt tính kháng viêm mạnh nhờ hoạt chất 1,8-cineole có hiệu quả ức chế các hóa chất trung gian gây viêm, mang lại tiềm năng điều trị nhất là ở những bệnh lý cần sử dụng các thuốc giảm đau kháng viêm kéo dài. Tuy nhiên bạch đàn chanh có hoạt tính kháng viêm yếu hơn các loài khác trong chi Bạch đàn, điều cũng dễ hiểu vì thành phần hoạt chất 1,8-cineole không phải là hoạt chất chiếm ưu thế trong bạch đàn chanh. Tuy vậy, một nghiên cứu khác cho thấy tinh dầu chiết xuất từ lá bạch đàn chanh có hoạt tính ức chế NO mạnh nhất trong việc kích hoạt các đại thực bào trong phản ứng viêm.

3.2. Hiệu quả ức chế nhiều loại vi khuẩn khác nhau

Tinh dầu bạch đàn chanh cùng với các tinh dầu trong chi bạch đàn từ lâu đã được ứng dụng để điều trị các bệnh đường hô hấp nhẹ, chẳng hạn như cảm lạnh, ho, nhiễm trùng đường hô hấp trên. Người ta đã chứng minh rằng dầu bạch đàn chanh có hiệu quả chống lại nhiều chủng vi khuẩn gram âm lẫn gram dương, bao gồm: Bacillus subtilis, Citrobacter diversus, Enterococcus faecalis, Escherichia coli, Klebsiella oxytoca, Klebsiella pneumoniae, Proteus vulgaris, Pseudomonas aeruginosa, Salmonella choleraesuis, Salmonella typhimurium, Shigella flexneri, Staphylococcus aureus. Điểm thú vị là, các chủng vi khuẩn gram dương nhạy cảm với tinh dầu hơn là vi khuẩn gram âm.

3.3. Chống lại nhiều chủng vi nấm

Các nghiên cứu in vivo cho thấy rằng tinh dầu bạch đàn chanh có thể chống lại nhiều loại nấm mốc vừa gây bệnh cho người vừa có hại trong các loại thực phẩm như Aspergillus clavatus, Aspergillus niger, Aspergillus spp., Botrytis cinerea, Chaetomium globosum, Cladosporium cladosporioides…

Với khả năng kháng khuẩn, kháng nấm, chống oxy hóa mạnh, người ta đã đặt vấn đề và đang nghiên cứu về việc ứng dụng tinh dầu bạch đàn chanh trong lĩnh vực bảo quản thực phẩm có nguồn gốc từ thiên nhiên với tính an toàn cao, tránh được các hóa chất bảo quản thực phẩm có khả năng gây ung thư đã được chứng minh.

3.4. Đặc tính xua đuổi côn trùng

Cũng giống như tinh dầu sả, một trong những đặc tính quan trọng của tinh dầu bạch đàn chanh là xua đuổi các loại côn trùng. Các nghiên cứu cho thấy rằng tinh dầu bạch đàn chanh có thể chống được rất hiệu quả các chủng muỗi (Aedes, Anopheles), mọt đậu (Callosobruchus maculatus), mọt đỏ (Tribolium castaneum), chấy da đầu (Pediculus humanus capitis)…

3.5. Hiệu quả giảm đau, làm lành vết thương.

Tinh dầu bạch đàn chanh có hoạt tính giảm đau tự nhiên và giúp cho những vết thương không bị nhiễm trùng nhờ hoạt tính kháng khuẩn, giúp đẩy nhanh quá trình làm lành vết thương do cineole dễ thấm vào mô. Có thể ứng dụng ở những bệnh nhân đau nhức cơ, khớp, dây chẳng, cứng cơ, đau thắt lưng…Người ta cũng đã sản xuất ra nhiều chế phẩm có chứa tinh dầu bạch đàn chanh trong việc hỗ trợ giảm đau cơ.

3.6. Chống xơ vữa và bảo vệ mạch máu

Một nghiên cứu mới tiến hành trên động vật cho thấy khi dùng liệu pháp mùi hương (aromatherapy) với tinh dầu có chứa citronellal đã làm giảm đáng kể kích thước mảng xơ vữa động mạch, cải thiện chức năng tế bào nội mô mạch máu, tăng biệt hóa, ức chế các stress oxi hóa và viêm ở nội mô mạch máu. Nghiên cứu cho thấy tiềm năng của citronellal trong việc hỗ trợ điều trị những bệnh nhân có xơ vữa động mạch.

4. Cách sử dụng tinh dầu bạch đàn chanh

Dùng để đuổi muỗi, các loại côn trùng xung quanh nhà: có thể chỉ đơn giản hòa dầu bạch đàn chanh và nước vào bình để xịt xung quanh nhà. Tuy nhiên có thể tham khảo công thức sau khá hiệu quả: sử dụng 20 giọt tinh dầu bạch đàn chanh, 10 giọt tinh dầu lavender, 10 giọt tinh dầu sả chanh cho vào bình xịt có chứa 60 ml nước sạch và 60 ml giấm trắng. Đậy nắp lại và lắc đều, sau đó dùng để xịt xung quanh nhà có thể giúp xua đuổi các loại côn trùng rất hiệu quả mà an toàn, đặc biệt khi nhà có trẻ em. Hiệu quả có thể kéo dài lên đến 8 giờ đồng hồ.

Ngoài ra nếu dùng trên da để đuổi muỗi, có thể pha loãng tinh dầu bạch đàn chanh với dầu dẫn để thoa lên da. Một công thức sau bạn có thể áp dụng: hòa 1 phần tinh dầu bạch đàn chanh với 10 phần chiết xuất cây Phỉ (witch hazel) vào chai xịt (ví dụ: cứ mỗi 1 giọt tinh dầu sẽ sử dụng 10 giọt chiết xuất cây Phỉ). Lắc nhẹ chai để chúng hòa lẫn vào nhau và sau đó xịt lên các vùng trên cơ thể như tay, chân giúp đuổi muỗi rất hiệu quả. Tuy nhiên cần lưu ý rằng không được xịt lên các vùng niêm mạc nhạy cảm như mắt, mũi…

Có thể nhỏ 1 giọt bạch đàn chanh vào khăn giấy và để vào những nơi bảo quản dự trữ các loại ngũ cốc giúp hạn chế được sự phá hoại của mối mọt có hại.

Để giảm các triệu chứng như đau đầu, nghẹt mũi, cảm cúm, viêm đường hô hấp: có thể dùng 5 – 10 giọt bạch đàn chanh nhỏ vào ấm nước nóng (cũng có thể kết hợp với các loại tinh dầu khác), sau đó lấy chăn trùm kín và xông trong thời gian 10 – 15 phút. Lưu ý không được xông quá lâu và cần phải bổ sung nước trước và sau khi xông để tránh bị mất nước qua đường mồ hôi. Một cách khác có thể áp dụng là nhỏ 5 – 10 giọt tinh dầu vào bồn nước ấm và nằm ngâm mình trong đó từ 10 – 15 phút cũng khá hiệu quả.

Nếu sử dụng như liệu pháp mùi hương giúp mang lại cảm giác dễ chịu, thư giãn, giảm căng thẳng: có thể dùng 2 – 4 giọt tinh dầu bạch đàn chanh vào máy khuếch tán tinh dầu.

Ứng dụng làm dầu xoa bóp: có thể sử dụng đơn lẻ dầu bạch đàn chanh hoặc có thể pha trộn an toàn với một số tinh dầu khác như tinh dầu bạc hà, tinh dầu gỗ tuyết tùng (cedarwood virginian), tinh dầu lavender, tinh dầu hoa hồng, tinh dầu rosemary. Có thể pha loãng tinh dầu bạch đàn chanh với tỉ lệ 3 – 5% trong dầu Jojoba hoặc dầu thông (Pine oil), sau đó xoa bóp lên cơ thể giúp giãn cơ, giảm đau mỏi, tăng cường lưu thông khí huyết. Với đặc tính kháng khuẩn và kháng viêm, nó còn giúp giảm nhẹ các vết côn trùng đốt, các vết bỏng, ức chế vi khuẩn phát triển và thúc đẩy làm lành vết thương nhanh hơn.

Ngoài ra, có thể dùng 1 – 2 giọt tinh dầu hòa vào nước và súc miệng 2 lần mỗi ngày giúp răng chắc khỏe hơn, loại bỏ mùi hơi thở, sát khuẩn vùng răng miệng mà không cần phải tốn tiền mua các loại nước súc miệng.

5. Tính an toàn của tinh dầu bạch đàn chanh và những lưu ý khi sử dụng

Citronella đã được cục bảo vệ môi trường của Mỹ công nhận là có tác dụng đuổi muỗi, các loại côn trùng với tính an toàn cao, có thể sử dụng lâu dài.

Do thiếu các nghiên cứu đánh giá tác dụng của tinh dầu bạch đàn chanh trên trẻ em, trung tâm kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ (CDC) khuyến cáo không sử dụng cho trẻ em dưới 3 tuổi. Phụ nữ có thai và trẻ em nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bạch đàn chanh.

Hiện không có liều khuyến cáo chuẩn cho tinh dầu bạch đàn chanh. Khi sử dụng bạch đàn chanh cần pha loãng với các thành phần khác (chẳng hạn như dầu nền) với tỉ lệ pha loãng có thể nằm trong khoảng 30% và dùng trên da một lần một ngày. Tuy có nguồn gốc thiên nhiên, việc sử dụng trên da cũng có thể gây ra các hiện tượng kích ứng, viêm da tiếp xúc. Do đó, cần nhớ rằng không bao giờ được thoa tinh dầu trực tiếp lên da khi chưa pha loãng và phải pha loãng với nồng độ thích hợp. Nên test trước lên một vùng diện tích nhỏ trên da trước khi thoa lên một vùng lớn hơn để kiểm tra xem da có bị kích ứng với tinh dầu bạch đàn chanh không. Nếu có bất kỳ phản ứng nào xảy ra như nổi mẩn đó, ngứa cần ngưng sử dụng ngay lập tức và tìm kiếm cơ sở y tế để được hỗ trợ.

Các khuyến cáo hiện tại chỉ nên sử dụng tinh dầu bạch đàn chanh dạng dùng ngoài, do đó không được uống trực tiếp dầu bạch đàn chanh và cần bảo quản tinh dầu tránh xa tầm với của trẻ em.

Để đảm bảo chất lượng sản phẩm tinh dầu thiên nhiên tốt nhất bạn nên tìm mua sản phẩm ở những nhà cung cấp uy tín để tránh tiền mất tật mang nhé.

6. Quy cách đóng gói

7. Tại sao chọn Kobi?

Kobi tự hào là nhà nhập khẩu và phân phối các loại tinh dầu thiên nhiên, dầu thực vật chất lượng cao với giá cả cạnh tranh tại Việt Nam từ 2011. Đối tác của chúng tôi là các nhà sản xuất, nhà xuất khẩu cung cấp nguồn thực vật bền vững từ hơn 10 quốc gia, thu mua cây trồng từ nơi chúng phát triển tự nhiên và dồi dào. Mỗi đơn hàng đều đi kèm với GC-MS, COA và SDS để chứng minh dầu của chúng tôi là 100% nguyên chất và tự nhiên. Sự hài lòng của khách hàng là ưu tiên hàng đầu của chúng tôi và chúng tôi luôn sẵn sàng giải đáp mọi thắc mắc của bạn. Hãy liên hệ ngay hôm nay để tìm hiểu cách chúng tôi có thể giúp công việc của bạn phát triển như thế nào nhé!

8. Các chứng chỉ/chứng nhận

• COA/GC/MS Test.
• Food Safety and Standards Authority of India
• GMP
• Halal
• ISO 9001: 2015

Tài liệu tham khảo

• Miguel, M. G., Gago, C., Antunes, M. D., Lagoas, S., Faleiro, M. L., Megías, C., Cortés-Giraldo, I., Vioque, J., & Figueiredo, A. C. (2018). Antibacterial, Antioxidant, and Antiproliferative Activities of Corymbia citriodora and the Essential Oils of Eight Eucalyptus Species. Medicines (Basel, Switzerland), 5(3), 61. https://doi.org/10.3390/medicines5030061.
• Barbosa, L. C., Filomeno, C. A., & Teixeira, R. R. (2016). Chemical Variability and Biological Activities of Eucalyptus spp. Essential Oils. Molecules (Basel, Switzerland), 21(12), 1671. https://doi.org/10.3390/molecules21121671.