Tinh dầu Hoa Hồng

1. Nguồn gốc tinh dầu hoa hồng 

Hoa hồng là tên gọi chung của các loài hoa hồng thuộc họ Hoa hồng (Rosaceae), nguyên liệu chính sản xuất ra tinh dầu hoa hồng quen thuộc. Các bằng chứng hóa thạch cho thấy hoa hồng đã tồn tại ít nhất 35 triệu năm trước. Nhờ vẻ đẹp và mùi hương độc đáo, nó đã được các nền văn minh cổ xưa như Trung Quốc, Ai Cập và La Mã trồng từ 5000 năm trước.

Ngày nay nó được trồng rộng rãi khắp nơi trên thế giới, phần lớn các loài hoa hồng có nguồn gốc từ châu Á, một số ít từ Bắc Mỹ, châu Âu và Tây bắc châu Phi. Hiện nay, khoảng 1000 kiểu gen của hoa hồng đã được biết đến, chúng được phân loại và phân nhóm dựa trên các đặc tính thực vật, nhưng chỉ một số ít trong số chúng thể hiện hương thơm đặc trưng được các nhà chế tạo nước hoa ưa thích. Trong đó, các loài Rosa damascena Mill., Rosa alba L., Rosa gallica L., Rosa centifolia, Rosa chinensis và Rosa rugosa được trồng nhiều làm nguyên liệu cho ngành công nghiệp nước hoa và mỹ phẩm.

Hoa hồng là cây bụi mọc thẳng, mọc leo hoặc mọc theo đường mòn, thân của chúng thường có nhiều gai với nhiều hình dạng và kích thước khác nhau. Các lá của cây mọc xen kẽ, thường có các lá chét hình bầu dục có răng cưa. Hoa của hoa hồng dại thường có năm cánh, trong khi hoa của hoa hồng trồng thường gấp đôi, có nhiều bộ cánh. Đường kính của hoa hồng dao động từ 1,25 cm – 17,5 cm. Hoa có nhiều màu sắc khác nhau từ trắng, vàng và hồng cho đến đỏ thẫm. Quả của cây mọng nước, đôi khi có thể ăn được, thường có màu từ đỏ đến cam.

Nụ và hoa hồng được dùng để cắm hoa, cánh hoa hồng được dùng để chiết xuất tinh dầu hay làm trà, mứt và thạch. 

Hoa hồng, được xem là biểu trưng của sắc đẹp và tình yêu, là một trong những loài hoa phổ biến nhất trên thế giới, tuy nhiên nó không chỉ có vẻ đẹp và hương thơm quyến rũ, mà tinh dầu của nó còn có vô số lợi ích cho cơ thể cũng như tâm trí. Tinh dầu hoa hồng vì thế đã được sử dụng trong liệu pháp mùi hương (aromatherapy) hơn hàng ngàn năm qua. Một số bằng chứng lịch sử cho thấy tinh dầu này có nguồn gốc từ Hy Lạp. Hiện nay, một số loài hoa hồng được trồng khắp nơi trên thế giới cho mục đích thương mại. Các nhà sản xuất tinh dầu hoa hồng lớn nhất trên thế giới, cung cấp hơn 90% tổng lượng dầu hoa hồng, là Bulgaria, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran, nhưng loại tinh dầu có chất lượng tốt nhất là tinh dầu R. damascena của Bulgaria. 

2. Đặc điểm tinh dầu hoa hồng

Tinh dầu hoa hồng được sử dụng rộng rãi trong công nghiệp nước hoa, mỹ phẩm, thực phẩm, dược phẩm và lĩnh vực liệu pháp mùi hương. Dầu hoa hồng được chiết xuất từ ​​cánh hoa của các loài hoa hồng, đặc biệt chiếm ưu thế là Rosa damascena Mill., và các loài khác như Rosa alba L., Rosa gallica L., Rosa centifolia L.. Sản lượng và thành phần của tinh dầu hoa hồng thu được bị ảnh hưởng mạnh bởi khu vực địa lý, thổ nhưỡng, khí hậu, thời điểm thu hái, điều kiện bảo quản và các thông số công nghệ. Kiểu gen có ý nghĩa quyết định đối với đặc điểm hóa học của tinh dầu khi tất cả các điều kiện khác không đổi. Cần một lượng lớn cánh hoa hồng để chưng cất một lượng nhỏ tinh dầu. Tùy thuộc vào phương pháp khai thác và loài thực vật, hiệu suất điển hình có thể xấp xỉ 1: 3.000. 

Tinh dầu hoa hồng là một chất lỏng màu vàng hoặc không màu với mùi hoa hồng ngọt ngào, đậm đà. Các thành phần quan trọng nhất của tinh dầu hoa hồng là các terpene, glycoside, flavonoid và anthocyanin; cụ thể có khoảng 300 hợp chất như citronellol, geraniol, nerol, linalool, β-Phenethyl alcohol, eugenol, cis-Rose oxide…Trong đó, citronellol có hoạt tính chống co thắt, chống viêm, kháng khuẩn và kháng nấm. Geraniol là chất có khả năng xua đuổi, diệt côn trùng, diệt khuẩn, kháng khuẩn và kháng nấm. Nerol gây hạ huyết áp tâm thu và giảm nhịp tim. Linalool có hoạt tính chống co giật, chống động kinh. β-Phenethyl alcohol với hoạt tính kháng khuẩn phổ rộng, là chất bảo quản mỹ phẩm hiệu quả; ngoài ra nó còn có tác dụng chống lo âu.

Tinh dầu hoa hồng R. damascena Mill. có hàm lượng cao các terpene alcohol, phần lớn là citronellol (14,5 – 47,5%), tiếp theo là geraniol (5,5 – 18%), nerol (4,8%), linalool (1,9%), β-Phenethyl alcohol (0,4%)… Tỉ lệ giữa các thành phần cũng rất quan trọng, tinh dầu có tỷ lệ citronellol/geraniol là 2,5: 4,3 hoặc 1,25: 1,30 được coi là có chất lượng cao.

Tinh dầu của hoa hồng trắng như R. alba L. có hàm lượng các terpene alcohol gần giống với R. damascena Mill. Tinh dầu R. alba L. có hàm lượng methyleugenol thấp và hàm lượng geraniol cao đảm bảo ứng dụng an toàn với các tác dụng sinh học đã được chứng minh. 

Tinh dầu R. gallica L. có các hàm lượng các thành phần khá khác biệt, phenylethyl alcohol là thành phần chính trong tinh dầu. Tinh dầu R. centifolia L. có tổng hàm lượng các terpene alcohol thấp, thành phần chính thường là geraniol; loài này cũng tạo ra lượng methyleugenol thấp. Chất lượng của cả hai loại tinh dầu hoa hồng này không thể so sánh được với R. damascena Mill. và R. alba L.

Các thành phần của tinh dầu có đặc tính ưa mỡ, do đó tinh dầu được hấp thụ tốt qua da và niêm mạc. Tinh dầu hoa hồng là hỗn hợp dễ bay hơi, khả năng lưu giữ trên bề mặt da chỉ kéo dài trong vài giờ.

3. Tác dụng của tinh dầu hoa hồng

3.1 Chống oxy hóa

Tinh dầu hoa hồng cho thấy tiềm năng hứa hẹn trong việc chống oxy hóa, bảo vệ cơ thể khỏi các hoạt động của các gốc tự do. Trong đó, tinh dầu R. damascena. thể hiện tác dụng chống oxy hóa tốt, không chỉ trong các hệ thống mô hình hóa học và sinh học mà còn trong các mô hình thực nghiệm về stress oxy hóa ở chuột.

3.2 Giảm đau

Một nghiên cứu về hiệu quả giảm đau của tinh dầu hoa hồng, bên cạnh điều trị tiêu chuẩn, việc hít dầu hoa hồng giúp giảm cơn đau quặn thận trên 80 bệnh nhân bị đau quặn thận trong phòng cấp cứu. 

Người ta thấy rằng xoa bóp với tinh dầu hoa hồng cũng làm giảm mức độ nghiêm trọng của chứng đau bụng kinh nguyên phát so với liệu pháp xoa bóp đơn thuần. Tinh dầu hoa hồng kết hợp với các loại tinh dầu khác cũng cho thấy tác dụng hữu ích trong việc giảm đau bụng kinh.

Nghiên cứu trên 120 phụ nữ đau thắt lưng liên quan thai kỳ cho thấy, dầu hoa hồng giúp giảm đau có ý nghĩa so với nhóm giả dược và nhóm không can thiệp, bên cạnh đó không ghi nhận bất kỳ tác dụng phụ đáng kể nào.

Một thử nghiệm lâm sàng đối chứng giả dược mù đôi đã so sánh tác dụng của việc hít tinh dầu hoa hồng với hít tinh dầu hạnh nhân. Kết quả cho thấy hiệu quả giảm đau sau phẫu thuật ở 32 trẻ 3-6 tuổi mà không có bất kỳ tác dụng phụ đáng kể nào. Các cơ chế có thể có để giảm đau bằng cách hít dầu hoa hồng là kích thích hệ khứu giác, tăng hoạt động phó giao cảm, giải phóng chất dẫn truyền thần kinh như enkephalin và endorphin cũng như giảm hoạt động giao cảm và giải phóng cortisol và noradrenalin.

3.3 Hoạt tính thư giãn và chống trầm cảm

Người ta tin rằng tinh dầu hoa hồng mang lại hạnh phúc, sự tự tin và được biết đến như những chất kích thích tình dục và gợi cảm. Ngoài ra, dầu hoa hồng đã được xác nhận về khả năng giúp chống vô sinh và giảm ham muốn tình dục thông qua việc tăng đường kính của các ống dẫn tinh, số lượng và khả năng vận động của tinh trùng và tăng cường sản xuất testosterone. Hơn nữa, sử dụng dầu hoa hồng cải thiện rối loạn chức năng tình dục và các triệu chứng trầm cảm ở bệnh nhân nam bị rối loạn trầm cảm nghiêm trọng cao hơn so với nhóm dùng giả dược sau tuần thứ 2 đến tuần 8.

Một số cơ chế cũng đã được đề xuất đối với hoạt tính chống trầm cảm của tinh dầu hoa hồng bao gồm tác dụng đối kháng với sự kích thích của các thụ thể 5-HT2 và 5-HT3 hậu synap cũng như tác dụng đối kháng trên các thụ thể 5-HT cortico-limbic, có thể cũng ảnh hưởng đến hành vi tình dục và có thể là nguyên nhân làm tăng ham muốn tình dục, xuất tinh và cực khoái. Hơn nữa, dầu hoa hồng giảm quá trình peroxy hóa lipid và tăng chất chống oxy hóa trong vỏ não, làm tăng giải phóng dopamine trong chất nền và ức chế tổng hợp nitric oxide.

3.4 Chống ung thư

Tinh dầu hoa hồng đã được chứng minh có tác dụng gây độc tế bào hiệu quả đối với tế bào ung thư và tác dụng yếu đối với tế bào bình thường khi sử dụng ở nồng độ thấp. Bên cạnh đó, tinh dầu có khả năng chống lại các tác nhân gây đột biến gen và chống lại các đột biến hóa học khác nhau. Các kết quả nghiên cứu cho thấy, tinh dầu hoa hồng có thể được sử dụng làm chất hóa trị liệu đầy hứa hẹn trong điều trị ung thư.

3.5 Kháng khuẩn, kháng nấm, kháng virus

Một số nghiên cứu cho thấy tinh dầu hoa hồng có các đặc tính kháng nấm và kháng khuẩn phổ rộng, chống lại một số mầm bệnh bao gồm Bacillus cereus, Pseudomonas aeruginosa, P. fluorescens, Penicillium notatum, Aspergillus niger và Candida albican.

Ngoài ra dầu hoa hồng (Rosa damascena Mill.) đã được chứng minh có khả năng kháng khuẩn rất tốt đối với P. acnes, vi khuẩn thường gây mụn trứng cá.

Các thành phần phổ biến trong tinh dầu hoa hồng, bao gồm nerol, citral, citronellal, citronellol, geraniol và eugenol, cho thấy hoạt tính kháng virus chống lại virus herpes simplex loại 1 (HSV-1) và virus parainfluenza loại 3 (PI-3). 9 hợp chất được phân lập từ chiết xuất methanol của hoa hồng R. damascena cho thấy hoạt tính chống HIV.

4. Cách dùng tinh dầu hoa hồng

Tinh dầu hoa hồng nên được pha loãng trước khi sử dụng bằng cách hòa tan vào một dầu nền, chẳng hạn như dầu dừa, dầu hạnh nhân, dầu jojoba. Nên thoa thử một lượng nhỏ lên mu bàn tay hoặc mặt trong cánh tay trong vài giờ trước khi dùng để đảm bảo rằng không có phản ứng dị ứng nào xảy ra.

Chăm sóc da mặt: Cho dầu hoa hồng vào bất kỳ loại kem dưỡng ẩm nào (kem hoặc lotion) để trẻ hóa và cân bằng da. Hoặc xông hơi mặt với 1 – 4 giọt dầu hoa hồng để làm thông thoáng lỗ chân lông và làm tươi tắn khuôn mặt.

Dùng để tắm: cho 10 giọt tinh dầu hoa hồng đã pha loãng vào bồn nước ấm. 

Dùng để ngâm chân: cho vài giọt dầu hoa hồng đã pha loãng vào chậu nước ấm ngâm chân và ngâm chân trong khoảng 10 phút.

Để điều trị lo âu, căng thẳng hoặc trầm cảm: có thể xông dầu hoa hồng bằng máy hoặc vỗ nhẹ lên ngực, cổ và cổ tay. Cũng có thể mát-xa bằng tinh dầu hoa hồng pha với dầu mát-xa.

5. Một số công thức làm đẹp với tinh dầu hoa hồng

Lưu ý rằng các công thức dưới đây đã được ứng dụng và mang lại hiệu quả dựa trên kinh nghiệm thực tế, không phải từ các thử nghiệm lâm sàng.

• Dưỡng ẩm da: dùng ½ chén bơ shea, 2 muỗng nước hoa hồng, 1 muỗng mật ong, 10 giọt tinh dầu hoa hồng. Cho chén hỗn hợp trên vào một chậu nước ấm để bơ tan ra và trộn đều các thành phần với nhau khoảng 7 – 8 phút.
• Tẩy tế bào chết toàn thân: cho đường, dầu dừa và 5 – 10 giọt tinh dầu hoa hồng hoặc pha loãng 15 giọt tinh dầu vào 50 ml dầu nền (như argan, ô liu, bơ, dừa, hạnh nhân). 
• Điều trị mụn trứng cá: bôi 1 giọt dầu hoa hồng lên vết mụn, 3 lần/ngày. Nên pha loãng với một ít dầu dừa để tránh kích ứng da. Hoặc pha 4 giọt dầu hoa hồng với 1 muỗng chiết xuất cây phỉ và ½ chén nước cất, sau đó cho vào bình xịt. Xịt lên mặt như dùng toner sau khi đã rửa sạch mặt. Tránh không xịt vào mắt. 
• Dưỡng tóc bóng khỏe: sau khi gội sạch đầu, cho vài giọt tinh dầu hoa hồng lên tóc, sử dùng vài lần 1 tuần.
• Lành vết thương: chấm một vài giọt tinh dầu hoa hồng lên vết thương, vài lần một ngày cho đến khi vết thương lành.

6. Tác dụng phụ và lưu ý

Khi dùng đúng cách, dầu hoa hồng rất an toàn và gần như không gây ra bất kỳ tác dụng phụ nào. Không có tác dụng phụ nào được báo cáo trong các nghiên cứu sử dụng chúng trên người. Theo Hiệp hội quốc tế về liệu pháp mùi hương toàn diện (NAHA), dầu hoa hồng là một trong các tinh dầu an toàn kể cả khi sử dụng trong thai kỳ. 

Sử dụng dầu hoa hồng trong thực phẩm được cho rằng không gây hại cho sức khỏe. Không được uống trực tiếp tinh dầu này. 

Tham vấn ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi sử dụng tinh dầu này để điều trị bệnh, hay khi có tiền sử dị ứng với nó. Trong trường hợp xảy ra bất kỳ phản kỳ phản ứng nào, hãy ngưng sử dụng ngay và tìm đến cơ sở y tế gần nhần để được xử trí thích hợp.

Tránh để tinh dầu hoa hồng tiếp xúc với vùng niêm mạc trên cơ thể, như mắt. Tránh xa tầm tay trẻ em. Bảo quản tinh dầu ở nơi thoáng mát, tối.

Trên thị trường hiện nay có rất nhiều loại. Vì tinh dầu hoa hồng nguyên chất có giá thành cao nên nhiều sản phẩm bị pha loãng với các thành phần khác.  Hãy tìm các nhãn hiệu uy tín, ghi rõ tên Latin và quốc gia xuất xứ khi mua. 

7. Tổng kết

Như vậy, tinh dầu hoa hồng không chỉ mang đến hương thơm độc đáo, quyến rũ mà còn đóng góp nhiều lợi ích bất ngờ cho sức khỏe. Dù vậy, để phát huy tối đa các tác dụng của tinh dầu thiên nhiên này, bạn đừng ngần ngại liên hệ với Kobi để được tư vấn nhiều hơn nhé.

>>> Mua ngay: Tinh dầu Sả Chanh, Tinh dầu Bạc Hà, Tinh dầu Quế 100% nguyên chất, nhập khẩu Ấn Độ hoặc tham khảo danh sách 500 sản phẩm Tinh dầu thiên nhiên, dầu nền, dầu massage, tinh dầu thơm của Kobi tại đây.

8. Các chứng chỉ/chứng nhận

• GC/MS Test.
• Food Safety and Standards Authority of India
• GMP
• Halal
• ISO 9001: 2015

Tài liệu tham khảo

• Mohebitabar, S., Shirazi, M., Bioos, S., Rahimi, R., Malekshahi, F., & Nejatbakhsh, F. (2017). Therapeutic efficacy of rose oil: A comprehensive review of clinical evidence. Avicenna journal of phytomedicine, 7(3), 206–213.
• Mileva, M., Ilieva, Y., Jovtchev, G., Gateva, S., Zaharieva, M. M., Georgieva, A., Dimitrova, L., Dobreva, A., Angelova, T., Vilhelmova-Ilieva, N., Valcheva, V., & Najdenski, H. (2021). Rose Flowers-A Delicate Perfume or a Natural Healer?. Biomolecules, 11(1), 127. https://doi.org/10.3390/biom11010127
• Farnia V., Shirzadifar M., Shakeri J. (2015). Rosa damascena oil improves SSRI-induced sexual dysfunction in male patients suffering from major depressive disorders: results from a double-blind, randomized, and placebo-controlled clinical trial. Neuropsychiatr Dis Treat, 11:625–635.
• Schmitt, S., Schäfer, U. F., Döbler, L., & Reichling, J. (2010). Variation of in vitro human skin permeation of rose oil between different application sites. Forschende Komplementarmedizin, 17(3), 126–131. https://doi.org/10.1159/000315043
• Shokrzadeh, M., Habibi, E., & Modanloo, M. (2017). Cytotoxic and genotoxic studies of essential oil from Rosa damascene Mill., Kashan, Iran. Medicinski glasnik : official publication of the Medical Association of Zenica-Doboj Canton, Bosnia and Herzegovina, 14(2), 152–157. https://doi.org/10.17392/901-17
• Shirazi, M., Mohebitabar, S., Bioos, S., Yekaninejad, M. S., Rahimi, R., Shahpiri, Z., Malekshahi, F., & Nejatbakhsh, F. (2017). The Effect of Topical Rosa damascena (Rose) Oil on Pregnancy-Related Low Back Pain: A Randomized Controlled Clinical Trial. Journal of evidence-based complementary & alternative medicine, 22(1), 120–126. https://doi.org/10.1177/2156587216654601
• Zu, Y., Yu, H., Liang, L., Fu, Y., Efferth, T., Liu, X., & Wu, N. (2010). Activities of ten essential oils towards Propionibacterium acnes and PC-3, A-549 and MCF-7 cancer cells. Molecules, 15(5), 3200-3210.