Từ xa xưa, chiết xuất từ thực vật Orange Jessamine, Murraya Paniculata L. (Rutaceae) không chỉ nổi bật bởi hương thơm tinh tế, ngọt ngào mà còn được đánh giá tích cực trong chăm sóc sức khỏe, nhờ khả năng chống viêm, giảm đau, thư giãn…Đây thực sự là sản phẩm đáng để sở hữu và thưởng thức. Bài viết này, mời quý độc giả cùng Kobi tìm hiểu về các giá trị lợi ích sức khỏe của tinh dầu hoa nguyệt quới (nguyệt quý) nhé.

1. Tổng quan về tinh dầu hoa nguyệt quới (nguyệt quý)

1.1 Thông tin chung

• Tên khoa học: Murraya paniculata (L.) Jack
• Tên đồng nghĩa: Murraya excotica L.
• Tên khác: Nhâm hôi, nguyệt quới, nguyệt quý, nguyệt quất, cửu lý hương…
• Tên nước ngoài: Orange jessamine, honeybush, Jasmine Orange, mock-orange, Chinese box, Jasmine-orange, , China-box, Chinese-boxwood, bark tree, Mock orange, Burmese-boxwood cosmetic bark tree…
• Họ thực vật: Họ Cam (Rutaceae), Chi Murraya Koenig L. được nhà nghiên cứu William Jack mô tả khoa học vào năm 1820. Có thể nói rằng, họ Rutaceae có ý nghĩa kinh tế do có nhiều loại quả ăn được và tinh dầu đa dạng.

Sự đa dạng về đặc tính của M. Paniculata chủ yếu là do sự đa dạng của các hợp chất hóa học trong loại cây này. Các nghiên cứu chi tiết về chiết xuất của M. Paniculata mô tả sự hiện diện của flavonoid, phenol, alkaloid, polysaccharides và coumarin. Cụ thể gồm:

Lá:

• Tinh dầu
• Chứa các coumarin (isomurralonginol nicotinat, panial, cis osthenon, panaculin, coumurrin,…)
• Umhengerin, gardenin A, gardenin E, gardenin C, 5-O-desmeth- ylnobiletin…
• Flavonoid, pentamethoxy flavon, methoxy flavon…

Vỏ cành: tinh dầu, các coumarin, marmesin, flavonoid, murrayacarin, murraol, mupanilin, mexotidin, paniculidin, protein polysaccharid…

Hoa nguyệt quới (nguyệt quý):

• Chứa các hợp chất coumarin (omphalocarpin, murracarpin A-B, mupanidin)
• Yuehgesin A, B, C, paniculatin, braylin, minumicrolin…
• Flavonoid, alkaloid nhân indol như murrayaculatin…
• Glycoside gọi là murrayin (có tính kích thích và làm săn da). Khi bị pha loãng bởi acid và đun sôi, chất này sẽ phân tích thành glucose và murayetine.

Quả: Tinh dầu từ quả này có chứa α-copaene, -zingiberene, β-caryophyllene, germanacrene D và α-humulene

1.2 Đặc điểm sinh trưởng

Theo tài liệu, chi Murraya Koenig ex L. gồm các loài là cây bụi hay gỗ nhỏ. Quần thể thực vật này phân bố chủ yếu tại vùng nhiệt đới và á nhiệt đới Nam Á, đến các nước ở Đông, Đông Nam Á,  Australia. Ví dụ như Ấn Độ, Thái Lan, Campuchia, Malaysia và Philippines…

Tại Việt Nam, chi này có khoảng 4-5 loài. Nguyệt quới là loài mọc tự nhiên rải rác ở các rừng cây bụi thấp vùng ven biển miền Trung.

Là loại cây bụi ưa sáng hoặc có thể hơi chịu bóng. Cây ra hoa quả nhiều hàng năm và tái sinh tự nhiên chủ yếu từ hạt, hoặc tái sinh chồi khỏe. Phương pháp nhân giống của thực vật này trong canh tác thường là chiết cành hoặc giâm cành.

Bộ phận dùng: Lá, hoa, quả, rễ nguyệt quý. Người dân thu hái lá và rễ quanh năm vào mùa khô, có thể dùng tươi hoặc đem phơi khô.

Cây Murraya paniculata thường được khai thác để:

• Trồng làm cảnh hoặc làm hàng rào, vì có tán lá đẹp, thường xanh và hoa thơm ngát.
• Chiết xuất thành tinh dầu hoa nguyệt quới (nguyệt quý)
• Làm thảo dược trị liệu
• Hoa thơm được dùng để làm thơm trà hoặc sản xuất mỹ phẩm

Mùa quả của cây nguyệt quý vào khoảng tháng 11 đến tháng 1 hằng năm.

Sự ra hoa không đều trong năm, thường là do mưa, nhưng phổ biến nhất là từ cuối mùa đông đến cuối mùa xuân.

1.3 Mô tả cây nguyệt quới

Cây nguyệt quới (nguyệt quý) thuộc nhóm cây nhỏ, hay nhỡ, chiều cao trung bình khoảng 3-8m. Thân và cành có hình trụ, vỏ mỏng, màu vàng nhạt.

Lá kép lông chim lẻ, dài khoảng 8-14cm, gồm 5-9 lá chét mọc so le. Phiến lá hình trái xoan hoặc gần tròn, dài khoảng 2-8 cm, rộng 1,2-3,5 cm, gốc hình nêm, đầu tù, mép lá nguyên vẹn. Hai mặt lá nhẵn, gân chính rõ, các gân bên mờ.

Cụm hoa mọc ở kẽ lá, đầu cành, tụ thành xim, số lượng hoa ít. Hoa có màu trắng, tỏa ra mùi thơm nồng nàn, đặc trưng. Đài hoa có 5 răng nhỏ, có lông tuyến, nhị 10, chỉ nhị hình sợi, phình ở gốc. Tràng có 5 cánh mỏng, rời nhau, mọc hướng cong xuống. Bao phấn hoa nguyệt quới có kích thước nhỏ có 4 ngăn, xếp chéo chữ thập, bầu thuôn 2 ô.

Một thông tin thú vị về loài hoa nguyệt quới đó là sự lan tỏa hương thơm của chúng rất mạnh mẽ. Người Trung Quốc cũng đã mô tả mùi hương này qua cụm từ “mùi hương có thể ngửi thấy từ cách xa vài nghìn mét”. Quả thực, trong thực tế, nhân dân đã lợi dụng sự tỏa hương này như một phương pháp thu hút các loài động vật thu phấn bướm, ong…

Quả hình cầu, nạc, dài khoảng 12 mm và đường kính 5 – 14 mm. Ban đầu có màu xanh lục, chuyển sang màu cam hoặc đỏ tươi khi chúng trưởng thành. Bên trong chứa một hoặc hai hạt hình giọt nước, màu xám vàng hoặc hơi xanh lục.

2. Đôi nét về tinh dầu hoa nguyệt quới (nguyệt quý)

2.1 Đặc tính chung của tinh dầu hoa nguyệt quới (nguyệt quý)

Đối với thực vật Murraya paniculata, bộ phận hoa và lá của chúng đều có thể chiết xuất tinh dầu, trong phạm vi bài viết này, Kobi xin phép đề cập đến tinh dầu từ phần hoa.

Theo đó, tinh dầu hoa nguyệt quới (nguyệt quý) (Jasmine Orange essential oil) sẽ được chiết xuất từ bộ phận hoa của cây Murraya paniculata. Qua phương pháp chiết xuất chủ yếu bằng hơi nước hoặc ethanol thu được sản phẩm có đặc tính như:

• Màu sắc dung dịch tinh dầu là màu vàng nhạt, chất lỏng.
• Mô tả hương thơm: là sự dịu dàng, mỏng manh tựa như hoa nhài, xen lẫn chút ngọt ngào, tươi mát của hương cam chanh. Sự hòa quyện này tạo nên cảm giác nhẹ nhàng, thư giãn, khiến bất cứ ai ngửi thấy cũng đều muốn ngước nhìn lên và mỉm cười.
• Độ lan tỏa hương của tinh dầu hoa nguyệt quới (nguyệt quý) được nhận xét là mạnh mẽ.
• Độ lưu giữ hương thơm ở mức trung bình.

Đã có nhiều phát hiện chỉ ra rằng thành phần hóa học và năng suất của tinh dầu sẽ bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố. Chẳng hạn như

• Xuất xứ của sản phẩm
• Thời tiết, điều kiện đất đai,
• Thời gian thu hoạch
• Phương pháp chiết xuất
• Các độ tuổi hoa khác nhau: kết quả cho thấy thu hoạch hoa ở giai đoạn hoa nở cho tỷ lệ tinh dầu thu được cao nhất.
• Độ trưởng thành của cây
• Điều kiện chế biến
• Điều kiện bảo quản

2.2 Các hoạt chất giá trị của tinh dầu hoa nguyệt quới (nguyệt quý)

Nói chung, tinh dầu là hỗn hợp của các hợp chất thuộc các nhóm hóa học khác nhau như terpen, phenol, hợp chất liphatic, benzenoid, và các hợp chất dị vòng…Trong đó, những hợp chất hóa học được tìm thấy trong hoa M. Paniculata là monoterpenes, sesquiterpenes, benzenoid, diterpenes và axit béo. Các hợp chất Sesquiterpenes có thể được xác định là α-zingiberene, α-bergamotene và caryophyllene.

Một số thành phần nổi bật của tinh dầu hoa nguyệt quý:

• Caryophyllene là một trong những thành phần quen thuộc của nước hoa, tinh dầu,..thường được dùng để tạo hương liệu cho xà phòng, chất tẩy rửa, nước thơm…
• Coumarin là lượng hợp chất chiếm tỷ lệ và có hoạt tính sinh học cao nhất được tìm thấy trong dầu. Trong đó, thành phần chiếm ưu thế trong nhóm coumarin là β-methylesculetin và murralongin
• Limonene: là thành phần chính trong hầu hết các tinh dầu thuộc họ nhà Cam Rutaceae. Nhờ có khả năng tăng cường tính thẩm thấu và đặc tính chống viêm mà chúng thường được sử dụng làm hương liệu trong mỹ phẩm, các sản phẩm chăm sóc cá nhân, cũng như được cho thêm vào thực phẩm để tăng hương vị.
• Ngoài ra còn có hoạt chất manool, (E)-nerolidol, α-springene, α-farnesene, metyl palmitat…

Nhờ những chất kể trên mà từ lâu, chiết xuất từ M. Paniculata đã được phát hiện là có nhiều hoạt động dược lý, bao gồm:

• Các đặc tính chống nhiễm trùng,
• Chống lo âu,
• Chống oxy hóa,
• Kháng khuẩn,
• Giảm đau
• …

2.3 Bảo quản tinh dầu hoa nguyệt quới (nguyệt quý) như thế nào?

• Khuyến khích chứa tinh dầu Jasmine Orange trong vật chứa thủy tinh tối màu.
• Lưu ý đậy nắp kín lọ tinh dầu sau mỗi lần sử dụng, để đạt được độ tươi mới cũng như kéo dài thời hạn sử dụng tối đa cho sản phẩm.
• Chú ý đặt tinh dầu thực vật Jasmine Orange này tránh tầm tay trẻ nhỏ.
• Không nên để ánh sáng mặt trời chiếu vào trực tiếp hay bụi bẩn rơi vào sản phẩm.
• Trong thời gian dùng, nếu tinh dầu nguyệt quới (nguyệt quý) có mùi lạ, biến chất thì nên ngừng tiếp xúc.

3. Lợi ích của tinh dầu tinh dầu hoa nguyệt quới (nguyệt quý) đối với sức khỏe

3.1 Tinh dầu hoa nguyệt quới (nguyệt quý) trong y học cổ truyền

Trong y học cổ đại, Murraya Paniculata được mô tả như phương thuốc chống viêm, kháng sinh và giảm đau.

Trong y học cổ truyền, Nguyệt quới có vị hơi cay, đắng, tính ấm. Tác dụng bổ phổi, tiêu đờm, giảm đau, trấn kinh, tiêu sưng. Trị nhọt, đau khớp, đau răng, làm da mịn màng…

Riêng đối với bộ phận hoa do chứa nguồn tinh dầu dồi dào mà thường được tận dụng để:

• Làm thơm trà
• Sản xuất mỹ phẩm.
• Chất phụ gia tạo hương vị cho ẩm thực, trong chế biến thịt, cá và súp.

3.2 Kháng khuẩn và kháng nấm

Theo các nghiên cứu, tinh dầu từ Murraya Paniculata có hoạt tính kháng khuẩn và kháng nấm. Trong đó, hoạt chất chính đảm nhiệm khả năng này đến từ β-caryophyllene. Một số vi khuẩn được ghi nhận gồm:

• S.aureus
• F.solani
• Klebsiella pneumoniae
• Bacillus subtilis

Ngoài ra, hoạt tính kháng nấm được ghi nhận đối với loài Trichophyton rubrum.

3.3 Chống oxy hóa và chống viêm

Chất chống oxy hóa tự nhiên có thể rất hữu ích để cải thiện chất lượng cuộc sống. Vì chúng có khả năng bảo vệ cơ thể chống lại những tổn thương do các gốc tự do gây ra, từ đó ngăn ngừa hoặc trì hoãn nhiều bệnh tật mãn tính.

May mắn thay, từ các nghiên cứu hiện tại, sự hiện diện của các dẫn xuất coumarin như β-methylesculetin và murralongin được ghi nhận có thể hoạt động như chất chống oxy hóa và kháng viêm.

3.4 Tinh dầu hoa nguyệt quới (nguyệt quý) trong làm đẹp

Nhờ vào đặc tính chống oxy hóa, chiết xuất từ nguyệt quế sẽ giúp tiêu diệt các gốc tự do gây hại cho làn da. Từ đó, làn da sẽ được cải thiện về màu sắc cũng như kết cấu, làm chậm quá trình lão hóa cũng như hạn chế tình trạng kích ứng.

3.5 Liệu pháp tinh thần và thanh lọc không khí

Về tinh thần, tinh dầu hoa nguyệt quới (nguyệt quý) được ưa chuộng bởi việc tạo ra cảm giác thư giãn nhưng cũng đầy sảng khoái, tươi mới. Điều tuyệt vời hơn là chúng còn có khả năng thanh lọc không khí, loại bỏ mùi khó chịu.

Cụ thể, khi khuếch tán mùi hương từ hoa Murraya Paniculata, không gian sống sẽ trở nên thoải mái, trong lành hơn. Từ đó tâm trạng được nâng cao, giải tỏa lo âu, cũng như năng lượng tiêu cực, xoa dịu thần kinh, an thần,…Điều này thực sự có lợi cho những người đang gặp phải vấn đề khó ngủ, ngủ không ngon giấc, mệt mỏi…

3.6 Lợi hô hấp

Các hoạt chất như caryophyllene, limonene…từ chiết xuất tinh dầu Jasmine Orange đều đóng góp vào những tác động tích cực đối với hệ thống hô hấp của con người.

• Nhờ tính chất ấm và khả năng khử trùng, kháng viêm mà tinh chất có thể hoạt động như một chất long đờm và làm sạch hô hấp hiệu quả.
• Giúp hạn chế rối loạn hô hấp như nghẹt mũi, sổ mũi, cảm lạnh, cúm, giảm ho…
• Do đó, đừng ngần ngại sử dụng tinh dầu này dưới dạng hít như xông hơi, khuếch tán hương thơm…nhằm cải thiện chất lượng không khí, hạn chế những khó chịu ở đường hô hấp.

4. Cách sử dụng tinh dầu hoa nguyệt quới (nguyệt quý)  hiệu quả

Dựa vào nhu cầu khác nhau mà linh hoạt sử dụng tinh dầu hoa nguyệt quý (nguyệt quới):

*Khuếch tán không khí:

• Nhỏ khoảng 2-3 giọt dầu từ M. Paniculata vào máy khuếch tán hoặc đèn đốt. Chúng có thể lan tỏa năng lượng tràn đầy tích cực, cải thiện tâm trí và tâm hồn…

*Đường hô hấp:

• Xịt tinh dầu hoa Jasmine Orange pha loãng vừa phải vào những vật dụng để lưu giữ hương thơm như gối, túi vải, quần áo,…
• Xông hơi: nhỏ 2-5 giọt tinh dầu M. Paniculata vào máy xông hơi hoặc chậu nước nóng, trùm kín đầu để trải nghiệm.

*Sử dụng trên da:

• Thêm khoảng 5 giọt tinh dầu M. Paniculata vào nước tắm để xua tan sự mệt mỏi, thư giãn.
• Hòa 2 giọt dầu hoa nguyệt quới cùng với khoảng 1ml dầu nền (dầu oliu, dầu hạnh nhân, dầu dừa,…), sau đó xoa nhẹ nhàng lên khu vực trên cơ thể như ngực, lưng, cổ họng…

Ngoài ra, có thể dễ dàng bắt gặp chiết xuất thực vật này được thêm vào nhiều sản phẩm chăm sóc sức khỏe hằng ngày khác. Ví dụ như nến, nước súc miệng, kem đánh răng, xà phòng…

5. Gợi ý kết hợp cùng tinh dầu hoa nguyệt quới (nguyệt quý)

Tinh dầu hoa nguyệt quới (nguyệt quý) dịu nhẹ hương hoa và không quá nồng, vì thế sẽ dễ dàng trộn với loại khác để tạo ra mùi hương độc đáo. Điều này giúp bạn dễ dàng tìm được sản phẩm thích hợp với xu hướng và cá tính của mình. Đồng thời có thêm được đa dạng trải nghiệm mới mẻ. Một số gợi ý tham khảo, tinh dầu từ M. Paniculata có thể kết hợp với:

• Cam bergamot;
• Gỗ đàn hương (sandalwood);
• Hoa hồng (Rose);
• Hương trái cây họ cam quýt như cam, chanh, bưởi…;

Mặt khác, không nên nhầm lẫn giữa cây nguyệt quới/nguyệt quý (Murraya paniculata (L.) Jack) với nguyệt quế Hy Lạp (tên khoa học Laurus nobilis), thuộc họ Lauraceae. Lá nguyệt quế Laurus nobilis thường được dùng để tạo hương vị trong nấu ăn hoặc được người Hy Lạp cổ đại dùng làm vòng Nguyệt quế trao tặng cho người chiến thắng trong các cuộc thi đấu Pythia và Olympic.

6. Điều cần lưu ý khi sử dụng tinh dầu hoa nguyệt quới (nguyệt quý)

*Theo y văn, tinh dầu hoa nguyệt quới (nguyệt quý) khá lành tính và rất hiếm khi có báo cáo về kích ứng da. Tuy nhiên, nên thận trọng trên một số đối tượng có cơ địa đặc biệt, chẳng hạn như:

• Phụ nữ mang thai.
• Phụ nữ đang cho con bú.
• Trẻ sơ sinh.
• Tiền sử phản ứng dị ứng nghiêm trọng với tinh dầu hoặc sản phẩm từ họ cam quýt hoặc từ cây nguyệt quý.
• Đang cấp cứu ngoại khoa
• Sử dụng chung tinh dầu Jasmine Orange cùng với thuốc điều trị bệnh.
• Hoặc bất kì vấn đề y tế nào khác mà bạn đang băn khoăn;

*Để an toàn, cũng cần lưu ý những điều sau trong quá trình sử dụng tinh dầu Jasmine Orange này:

• Tinh dầu hoa nguyệt quới (nguyệt quý) phải được pha loãng trong dầu nền trước khi thoa lên da. Ví dụ như dầu hạnh nhân, dầu dừa, dầu jojoba, dầu oliu,…
• Chiết xuất thực vật M. Paniculata không được dùng để dùng trực tiếp qua đường miệng.
• Khi lần đầu tiên thử nghiệm các sản phẩm mới, hãy thoa 1 ít tinh dầu đã pha loãng lên vùng da trên cẳng tay, rồi theo dõi phản ứng bất thường trong 24 giờ sau đó.
• Song song đó, đối với tinh dầu từ loài M. Paniculata, Kobi chân thành khuyến khích bạn hãy lựa chọn nhà cung cấp uy tín. Nguyên nhân là bởi, điều này sẽ bảo đảm về chất lượng sản phẩm, cũng như an toàn cho sức khỏe.

7. Tổng kết

Được yêu thích bởi hương thơm độc đáo, tinh dầu hoa nguyệt quới (nguyệt quý) là sự lựa chọn đáng trải nghiệm, phù hợp cho hầu hết nhu cầu của khách hàng. Hi vọng, trong tương lai tiềm năng và lợi ích sức khỏe của sản phẩm này sẽ được quan tâm và nghiên cứu chi tiết hơn nữa. Bên cạnh đó, hãy nhớ rằng, Kobi là nơi cung cấp sản phẩm uy tín cũng như sẵn sàng đồng hành cùng quý độc giả trong hành trình khám phá kho tàng tinh dầu thiên nhiên nhé.

Tài liệu tham khảo

1. Đỗ Huy Bích và cộng sự (2006). Phần 1, Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt nam tập 2, trang 423, NXB Khoa học và Kỹ thuật Hà Nội.
2. Diversity in Phytochemical Composition and Medicinal Value of Murraya paniculata https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/cbdv.202200396
3. Health benefits of Orange Jasmine https://www.healthbenefitstimes.com/orange-jasmine/
4. Antibacterial and Antifungal Activity of Flower extract of Murraya paniculata L https://doi.org/10.5958/2231-5659.2020.00004.1
5. A Brief Review on Murraya paniculata (Orange Jasmine): pharmacognosy, phytochemistry and ethanomedicinal uses https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10063420/
6. Essential oil production of Murraya paniculata (L.) Jack at different harvest times. https://www.researchgate.net/publication/331978713_Essential_oil_production_of_Murraya_paniculata_L_Jack_at_different_harvest_times
7. Effects of β-caryophyllene and Murraya paniculata essential oil in the murine hepatoma cells and in the bacteria and fungi 24-h time–kill curve studies https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/13880209.2016.1254251