Từ lâu, sả nói chung và loài sả Sri Lanka nói riêng (Cymbopogon nardus) đã là loài thực vật được con người sử dụng cùng giá trị thực tế đa dạng. Trong đó, sản phẩm tinh dầu được chiết xuất từ thực vật này toát lên hương thơm nồng nàn, tươi mát và lợi ích sức khỏe ấn tượng đã gây ấn tượng mạnh cho người tiêu dùng. Sau đây là những thông tin thú vị mà Kobi thu thập được về tinh dầu sả Sri Lanka, mời bạn cùng theo dõi nhé.

1. Đôi nét về thực vật

1.1 Thông tin chung

• Tên khoa học: Cymbopogon nardus;
• Chi thực vật: Cymbopogon;
• Họ thực vật: Lúa (Poaceae);
• Tên gọi khác: sả Ceylon, sả Sri Lanka, Jamarosa, Citronella…

Thực tế, chi Cymbopogon có nhiều chủng loại khác nhau, một số loài nổi bật như:

• Lemongrass (thường gọi là sả chanh), có danh pháp khoa học thực vật là Cymbopogon citratus;
• Citronella Grass (thường gọi là Sả java), có danh pháp khoa học thực vật là Cymbopogon winterianus. Khu vực cung cấp chính của loại tinh dầu này là Indonesia và Trung Quốc. Bên cạnh đó, do hàm lượng geraniol và citronellol cao hơn, Java là giống được cho là có chất lượng cao hơn.
• Sả Ceylon hay sả Sri Lanka có danh pháp khoa học thực vật là Cymbopogon nardus, nguồn gốc ở vùng nhiệt đới châu Á. Sản phẩm từ loài này được dùng phổ biến rộng rãi hơn.

Bài viết này chủ yếu thông tin về sả Sri Lanka (Cymbopogon nardus), loại cây lâu năm quan trọng về mặt công nghiệp, được trồng khắp các vùng của Ấn Độ, Miến Điện, Bán đảo Mã Lai, Seychelles…Đặc biệt là vùng Sri Lanka, do vậy mà tên thường gọi của tinh dầu cũng mang tên địa danh này. Ngoài ra, còn có thể bắt gặp loài thực vật ở một số vùng nhiệt đới và á nhiệt đới khác của châu Á, châu Phi và châu Mỹ.

Mặt khác, điều thú vị khác của giống sả này đến từ loài Jamarosa. Đây là giống lai giữa Cymbopogon nardus var. confertiflorus (Citronella) và Cymbopogon jwarancusa (Jwarankush). Giống như hầu hết các loại thảo mộc nổi tiếng, Jamarosa là bản địa của Ấn Độ và được trồng rộng rãi ở miền Nam Ấn Độ.

1.2 Mô tả thực vật

Cymbopogon nardus có thân thảo, sống lâu năm, chiều cao có thể lên đến 2m. Thân có đốt .

Lá hình dải, phẳng, gốc hẹp, dầu nhọn, dài khoảng 55-75cm, rộng 2,2-2,5cm, mép lá sắc. Bề mặt lá không có hoặc rất lông ở phần gốc, phần bẹ lá thuôn dài.

Cụm hoa mọc thành chùy dài khoảng 60-80cm. Hoa màu tím hoặc nâu hồng, lưỡng tính. Trong đó hoa có cuống hình elip hoặc hình mác, đỉnh có hai răng ngắn, mép có lông.

1.3 Ứng dụng của sả Sri Lanka trong đời sống

Với những thành phần nổi trội sau đã đóng góp vào giá trị sinh học và dinh dưỡng của sả:

• Tinh dầu sả;
• Khoáng chất: canxi, sắt, kém, đồng, magie, kali,…
• Hàm lượng dồi dào các nhóm acid folic, vitamin A, C, B,…
• Chất chống oxy hóa, flavonoid, phenolic, quercetin, elemicin,glycosides, kaempferol, axit chlorogenic, catechol, axit caffeic…
• Ngoài ra còn hoạt chất như citral, citronellal, citronellol, geraniol, …

Dưới đây là những ứng dụng thực tế phổ biến của sả Sri Lanka trong thực tế đời sống:

• Thành phần tạo mùi thơm và chất phụ gia hương vị trong thực phẩm, đồ uống, món ăn, đồ ngọt…
• Sản phẩm mùi hương như mỹ phẩm, nước hoa, xịt thơm, xịt phòng, xà phòng, chất tẩy rửa, nến thơm…
• Dược phẩm: thuốc lợi tiểu, hạ sốt, chống vi trùng, an thần…
• Thuốc chống côn trùng và khử mùi tự nhiên;
• Dược liệu: Trong đông y, nhóm sả nói chung có vị the cay, mùi thơm, tính ấm, quy kinh Tỳ, Phế, Vị. Cùng tác dụng lợi tiểu, kích thích ra mồ hôi, hạ khí, tiêu đờm, lợi hô hấp, sát trùng…

2. Tinh dầu sả Sri Lanka là gì?

2.1 Thông tin chung

Tinh dầu sả Sri Lanka là một sản phẩm hương thơm, được chiết xuất từ lá tươi của loài Cymbopogon nardus, đặc biệt là sống ở khu vực Sri Lanka. Theo đó, bằng quá trình chưng cất hơi nước, thu được tinh dầu sả sri Lanka, mang đặc tính ấn tượng như:

• Kết cấu tinh dầu Cymbopogon nardus loãng;
• Màu sắc tinh dầu thường là màu vàng nhạt đến nâu vàng, trong suốt
• Mùi hương được mô tả là sự hòa quyện của hương cam quýt cùng sắc thái gỗ ấm áp. Vừa chứa đựng sự tươi mới, sạch sẽ vừa mang đến cảm giác ấm áp, tinh tế.
• Đô lan tỏa hương thơm ổn định;

2.2 Thành phần hóa học của tinh dầu sả Sri Lanka

Tinh dầu của Cymbopogon nardus chứa nhiều hợp chất hoạt tính sinh học quan trọng. Chẳng hạn như:

• Geraniol;
• Citronellol;
• Citronellal;
• Limonene;
• Terpenes;
• Methyl eugenol;
• L-borneol;
• Methyl heptanone;
• Farnesol;
• Sesquiterpenes;

Bên cạnh đó, sự khác biệt đôi chút về thành phần và tỷ lệ hàm lượng tinh dầu sả Sri Lanka đến từ:

• Yếu tố môi trường;
• Giai đoạn sinh trưởng;
• Phương pháp trồng trọt;
• Thời gian thu hái;
• Phương pháp thu hoạch;
• Phương thức chưng chất;
• Bảo quản sản phẩm;

Trong thực tế, do được sử dụng trong các ứng dụng trị liệu bằng hương thơm, tinh dầu sả Sri Lanka mang lại công dụng nổi bật như:

• Ngăn chặn sự phát triển và lây lan của vi khuẩn có hại;
• Xua đuổi côn trùng;
• Nâng cao tâm trạng tiêu cực;
• Tăng cường năng lượng;
• Lợi hô hấp, làn da, mái tóc;
• Giảm cơ thắt cơ, đau đầu;

2.3 Bảo quản tinh dầu sả Sri Lanka như thế nào?

• Bảo quản tinh dầu Cymbopogon nardus trong lọ thủy tinh có nắp và giữ kín sau khi dùng. Thời hạn sử dụng sản phẩm từ Cymbopogon nardus khuyến nghị sau khi mở nắp thông thường là khoảng 6 tháng. Bởi đây là thời điểm mà chiết xuất từ sả vẫn giữ được chất lượng của chúng. Chú ý các khuyến cáo và hướng dẫn của nhà sản xuất thường được in ấn trên nhãn sản phẩm.
• Với mục đích kéo dài tuổi thọ của sản phẩm, tinh dầu từ sả Sri Lanka có thể đem cất trong ngăn mát tủ lạnh hay nơi thoáng mát…
• Đảm bảo dầu được đựng trong chai tối màu vì ánh sáng có thể làm hỏng tinh dầu.
• Nếu tinh dầu từ loài Cymbopogon nardus xuất hiện tình trạng mùi lạ, ôi thiu, bị oxy hóa…thì hãy loại bỏ chúng ngay.
• Tinh dầu từ Cymbopogon nardus phải luôn được bảo quản ở khu vực không thể tiếp cận với trẻ em.

3. Lợi ích của tinh dầu sả Sri Lanka

3.1 Kháng nấm

Tinh dầu sả Sri Lanka có một số đặc tính chống nấm có thể giúp làm suy yếu hoặc tiêu diệt một số loại nấm có thể gây ra các vấn đề sức khỏe. Cụ thể như:

• Sự hiện diện của các chất chuyển hóa thứ cấp, chẳng hạn như tannin, tecpen, alkaloids, và flavonoid mà chiết xuất từ thực vật này hoạt động kháng nấm hiệu quả.
• Tác dụng ức chế sinh trưởng của Cymbopogon nardus (L.) được ghi nhận trên sợi nấm Aspergillus niger, trong môi trường thạch.
• Ngoài ra, một số loại nấm cũng được phát hiện bị ảnh hưởng bởi tác động tinh dầu này như:
  • helianthi;
  • macdonaldii;
  • fulvum;
  • cladosporioides;
  • pullulans;
• Geraniol, citral và citronellal, có hoạt tính kháng nấm đối với C. parapsilosis, C. krusei, Aspergillus flavus, và Aspergillus fumigatus.

Cơ chế của hoạt động này được phát hiện gồm:

• Khả năng phá hủy thành tế bào và màng sinh chất của nấm;
• Sự giao thoa của tinh dầu với các enzyme chịu trách nhiệm tổng hợp vách, làm rối loạn sự phát triển bình thường của nấm.
• Ức chế sự phát triển của nấm;

Với những lợi ích kể trên chúng ta có thể tin tưởng rằng, đây là chiết xuất tiềm năng được sử dụng như một loại thuốc diệt nấm an toàn và thân thiện với môi trường.

3.2 Kháng khuẩn

Theo nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Microbios, các hoạt chất như metyl isoeugenol, citronellol, citronellal…được tìm thấy trong tinh dầu sả Sri Lanka có tác dụng ức chế vi khuẩn phát triển. Điều này đặc biệt hữu ích trong việc điều trị nhiễm trùng ở vết thương, hô hấp, tiêu hóa,…

Bên cạnh đó, trong nhiều thử nghiệm, tinh dầu từ Cymbopogon nardus cũng được đánh giá tích cực đối với vi khuẩn:

• cereus;
• luteus;
• aureus;
• Riêng vi khuẩn gram âm như E. coli, P. mirabilis, và P. tolasii thì ít nhạy cảm hơn.

Như vậy, với công dụng sát khuẩn kể trên, tinh dầu này có thể là sự lựa chọn phù hợp khi bạn gặp vấn đề hô hấp khó chịu như ho, viêm phế quản, đờm tích tụ tắc nghẽn…

3.3 Xua đuổi côn trùng lý tưởng

Hiện nay, trên thị trường có các loại thuốc chống côn trùng có nguồn gốc từ thực vật. Trong đó, chiết xuất phổ biến như tinh dầu sả (Cymbopogon nardus), tuyết tùng (Juniper virginiana), bạch đàn (Eucalyptus maculata), phong lữ (Pelargonium reniforme), chanh (lemon)…Xu hướng này thực sự góp phần tích cực vào cuộc sống con người thời đại.

Riêng với tinh dầu sả Sri Lanka, ưu điểm được tìm thấy gồm:

• Đã chứng minh hiệu quả tốt đối với 44 loài muỗi ở nồng độ từ 0,05% đến 15%. Dù là khi sử dụng một mình hoặc kết hợp với các sản phẩm đuổi côn trùng tự nhiên hoặc thương mại khác. Xu hướng bảo vệ muỗi trong thời gian ngắn dưới 2 giờ.
• Olivo và cộng sự (2008) khẳng định rằng đặc tính này của tinh dầu là do sự hiện diện của 4 thành phần chính là citronelal, eugenol, geraniol và limonene.
• Đặc biệt, chúng hiệu quả trên loài muỗi phổ biến là Aedes aegypti. Ngoài ra những côn trùng khác như chấy, rận, bọ chét…cũng có thể bị tác động.

3.4 Tinh dầu Sả Sri Lanka và sức khỏe làn da

Được sử dụng rộng rãi trong mỹ phẩm hoặc bôi ngoài da nói chung, tinh dầu từ Cymbopogon nardus có  tác động tích cực đến làn da. Có thể kể đến như:

• Làm chậm lão hóa;
• Tăng cường sức khỏe của da;
• Cải thiện khả năng hấp thụ độ ẩm;
• Cân bằng sản xuất dầu;
• Thúc đẩy và duy trì làn da trẻ hóa;
• Giảm nguy cơ tổn thương da do tiếp xúc với bức xạ UV;
• Hỗ trợ tình trạng da như chàm, viêm, mụn trứng cá…

Đây thực sự là thành phần lý tưởng trong mỹ phẩm với mục tiêu cải tạo và bảo vệ làn da bền vững.

3.5 Hỗ trợ tóc

Bên cạnh làn da, mái tóc cũng được hưởng lợi từ những hoạt chất đến từ tinh dầu sả Sri Lanka.

• Cân bằng sản xuất bã nhờn;
• Làm sạch da đầu và tóc dầu;
• Hỗ trợ loại bỏ da chết, gàu, bụi bẩn;
• Hạn chế sự tích tụ của chất ô nhiễm;
• Dưỡng tóc;
• Cải thiện độ bồng bềnh mái tóc và loại bỏ xơ rối.
• Bảo vệ tóc trước tổn thương từ ánh nắng mặt trời;

3.6 Phục hồi và giảm viêm, giảm đau

Dựa trên nghiên cứu gần đây, tinh dầu sả Cymbopogon nardus có khả năng tăng tốc độ chữa lành tình trạng viêm, đau nhức. Điều này là tín hiệu khả quan đối với bệnh nhân đang mắc bệnh lý viêm, sưng đau. Thông qua cách kích thích và cải thiện tuần hoàn, chiết xuất sẽ giúp cải thiện vấn đề hiện tại như căng cơ, đau bụng kinh, đau nhức xương khớp, mỏi vai gáy…Đặc biệt, khi biết kết hợp với động tác trị liệu xoa bóp, massage thì hiệu quả sẽ càng được nâng cao.

3.7 Liệu pháp hương thơm

Lan tỏa hương thơm từ tinh dầu sả Sri Lanka sẽ có ảnh hưởng đến cơ thể, thông qua việc tác động vào hệ thần kinh.

• Xoa dịu cơ thể và tâm trí bằng cách giảm bớt gánh nặng của những cảm xúc mâu thuẫn và hỗn loạn.
• Thúc đẩy cảm giác sảng khoái và tâm trí ổn định hơn;
• Kích thích não bộ;
• Sự tập trung được cải thiện;
• Tăng cường lưu thông máu, sự trao đổi chất và hệ miễn dịch;
• Cải thiện mức năng lượng để vượt qua mệt mỏi.

3.8 Tinh dầu sả Sri Lanka có công dụng khử mùi

Mùi hương tươi mát, đặc trưng như cam quýt của tinh dầu này được biết đến là “khắc tinh” của mùi ẩm mốc trong không khí. Thực vậy, chất lượng làm sạch và tiếp thêm sinh lực này khiến chúng trở thành một thành phần lý tưởng trong các loại nước hoa xịt phòng và hỗn hợp khuếch tán tự nhiên. Tuy nhiên, nếu sử dụng với liều lượng quá lớn, tinh dầu Sri Lanka sẽ gây kích ứng da.

3.9 Hỗ trợ loại bỏ độc tố

Nhờ đặc tính kích thích tiểu tiện và mồ hôi (gia tăng tần suất và số lượng) mà tinh dầu sả Cymbopogon nardus được báo cáo hỗ trợ loại bỏ các chất thải và độc tố ra khỏi cơ thể. Bao gồm axit uric, mật dư thừa, axit và muối, cũng như nước, chất béo…Điều này làm cho con người cảm thấy nhẹ nhàng hơn, giữ cho làn da khỏe mạnh và tăng sức đề kháng trước tác nhân nhiễm trùng.

4. Gợi ý một số cách sử dụng tinh dầu sả Sri Lanka đơn giản

Dựa vào nhu cầu và mục đích của từng cá nhân mà bạn có thể tham khảo gợi ý sau:

4.1 Sử dụng tinh dầu sả Sri Lanka bằng đường hô hấp

• Tăng sự tập trung và tinh thần minh mẫn: Khuếch tán 3 giọt tinh dầu vào bộ máy khuếch tán. Cách này còn giúp phân tán phân tử mùi hương, “khắc tinh” của muỗi và côn trùng, tránh xa nơi ở của bạn. Đồng thời, mùi hôi, mùi khó chịu cũng được thanh lọc sạch sẽ.
• Lợi hô hấp: xông hơi với tinh dầu sả Sri Lanka bằng phương pháp truyền thống hoặc thông qua máy xông hơi hiện đại.
• Nhỏ 3-4 giọt dầu Cymbopogon nardus vào vật dụng gần nơi thư giãn, nghỉ ngơi, bồn tắm, nước rửa chân…Hoặc dùng 1-2 giọt dầu sả cho vào lòng bàn tay rồi xoa tròn và hít thở sâu.

4.2 Sử dụng tinh dầu sả Sri Lanka ở ngoài da

• Dưỡng da: Pha loãng tinh dầu trong kem dưỡng da thường dùng. Khuyến nghị sử dụng độ pha loãng từ 1-2,5% cho da thường (6-15 giọt mỗi ounce). Và độ pha loãng 0,5-1% cho da nhạy cảm (3-6 giọt mỗi ounce). Ngoài ra, nhằm thúc đẩy làn da tươi trẻ, mịn màng, cho 1-2 giọt tinh dầu vào sửa rửa mặt thông thường hoặc sữa tắm.
• Hỗ trợ tóc: Trộn 2-3 giọt tinh dầu vào dầu gội thông thường hoặc 2 muỗng canh dầu dừa, dầu hạnh nhân…đem ủ tóc 15-20 phút, rồi xả sạch. Điều này được biết đến với tác dụng làm dịu da đầu và làm mềm các sợi tóc.
• Thêm 2 giọt tinh dầu sả vào hỗn hợp dầu nền rồi nhẹ nhàng xoa bóp lên cổ, ngực và lưng, hỗ trợ tình trạng nghẹt mũi, cảm lạnh, ho.

4.3 Gợi ý kết hợp cùng tinh dầu sả Sri Lanka

Mùi hương của tinh dầu sả Sri Lanka được biết là kết hợp tốt với tất cả các loại tinh dầu:

• Họ cam quýt, chẳng hạn như chanh và cam Bergamot;
• Loại tinh dầu Clary Sage, Eucalyptus, Lavender, Cedarwood, Peppermint, Pine, Sandalwood, Geranium, Rosemary, Tea Tree.

Xu hướng pha trộn mùi hương này đang dần chiếm được sự ưa chuộng và cảm tình của đông đảo người tiêu dùng. Bởi chúng sẽ cho phép bạn trải nghiệm đa dạng hương thơm hơn đồng thời nâng cao lợi ích và tìm kiếm mùi vị độc đáo cho riêng bản thân.

5. Lưu ý gì khi sử dụng tinh dầu sả Sri Lanka

5.1 Lưu ý chung

Khuyến nghị độ pha loãng nên là khoảng 2,5% cho da thường (15 giọt tinh dầu: 1 ounce dầu nền). Hoặc đối với da nhạy cảm thì phải pha loãng đến 1% (6 giọt tinh dầu mỗi ounce dầu vận chuyển). Bởi lẽ, tinh dầu rất đậm đặc và có thể gây độc hoặc kích ứng nếu tiêu thụ nguyên chất.

Ước lượng pha loãng thông dụng là 1 giọt tinh dầu trong 4 giọt dầu vận chuyển.

Không bao giờ sử dụng tinh dầu chưa pha loãng trên da của bạn hoặc uống trực tiếp bằng miệng.

Tinh dầu sả có thể gây kích ứng hoặc dị ứng da như gây đỏ da ngứa hoặc sưng tấy, mề đay…Nếu bạn lo lắng về phản ứng bất lợi này có thể xảy ra, hãy thử một ít tinh dầu đã pha loãng trên một vùng da nhỏ trước.

Bắt buộc phải tham khảo ý kiến ​​bác sĩ trước khi sử dụng dầu Cymbopogon nardus này cho mục đích điều trị.

5.2 Đối tượng nào nên thận trọng khi sử dụng tinh dầu sả Sri Lanka

Trong quá trình sử dụng tinh dầu sả Sri Lanka cũng cần phải chú ý trên các đối tượng như:

• Trẻ em (đặc biệt là bé dưới 7 tuổi);
• Vật nuôi;
• Phụ nữ có thai: nguyên nhân là do lo ngại những ảnh hưởng đến bài tiết hormon nhất định. Đồng thời, vẫn không rõ liệu những tác dụng này có thể truyền sang trẻ sơ sinh ở những giai đoạn phát triển này hay không
• Phụ nữ đang cho con bú;
• Đối tượng từng dị ứng với sản phẩm chiết xuất từ thực vật thuộc loài Cymbopogon nardus;
• Nếu bạn có lịch trình phẫu thuật, khuyến khích ngưng sử dụng tinh dầu Cymbopogon nardus ít nhất 2 tuần trước đó.
• Nên cần được bác sĩ tư vấn với tình trạng sức khỏe đặc biệt như ung thư, tim mạch, bệnh lý hormone,…

6. Quy cách đóng gói

7. Tổng kết

Trải qua nhiều thế hệ, sả Sri Lanka và tinh dầu của chúng đã được chứng minh những công dụng tuyệt vời cho sức khỏe cũng như góp phần vào quá trình thưởng thức hương thơm phong phú. Đừng quên, cùng đồng hành với Kobi để khám phá nhiều hơn về thế giới tinh dầu thiên nhiên.

8. Tại sao chọn Kobi?

Kobi tự hào là nhà nhập khẩu và phân phối các loại tinh dầu thiên nhiên, dầu thực vật chất lượng cao với giá cả cạnh tranh tại Việt Nam từ 2011. Đối tác của chúng tôi là các nhà sản xuất, nhà xuất khẩu cung cấp nguồn thực vật bền vững từ hơn 10 quốc gia, thu mua cây trồng từ nơi chúng phát triển tự nhiên và dồi dào. Mỗi đơn hàng đều đi kèm với GC-MS, COA và SDS để chứng minh dầu của chúng tôi là 100% nguyên chất và tự nhiên. Sự hài lòng của khách hàng là ưu tiên hàng đầu của chúng tôi và chúng tôi luôn sẵn sàng giải đáp mọi thắc mắc của bạn. Hãy liên hệ ngay hôm nay để tìm hiểu cách chúng tôi có thể giúp công việc của bạn phát triển như thế nào nhé!

9. Các chứng chỉ/chứng nhận

• GC/MS Test.
• Food Safety and Standards Authority of India
• GMP
• Halal
• ISO 9001: 2015

Tài liệu tham khảo

1. CITRONELLA OIL: VARIETIES, USES, AND BENEFITS https://www.newdirectionsaromatics.com/blog/products/all-about-citronella-oil.html
2. Jamarosa Oil https://ayurvedicoils.com/tag/health-benefits-of-jamarosa-oil
3. Citronella Essential Oil https://www.aromaweb.com/essential-oils/citronella-oil.asp
4. What You Need to Know About Citronella Essential Oil https://www.healthline.com/health/citronella-oil
5. 15 Incredible Benefits Of Citronella Essential Oil https://www.organicfacts.net/health-benefits/essential-oils/health-benefits-of-citronella-essential-oil.html