Tinh dầu Nhựa Bồ Đề

Ngày nay, chế phẩm từ nhựa thơm của thực vật không còn quá xa lạ trong thị trường mùi hương. Trong số đó, tinh dầu từ nhựa thơm của cây bồ đề luôn nhận được vô vàn cảm tình từ đông đảo người tiêu dùng. Bởi không chỉ mang đến hương thơm đặc sắc, chúng còn được đánh giá tích cực với nhiều tiềm năng sinh học quý báu cho sức khỏe con người. Sau đây, Kobi mời bạn khám phá những thú vị mà tinh dầu nhựa bồ đề mang đến nhé.

1. Tổng quan về thực vật bồ đề

1.1 Thông tin chung

Bồ đề (Styrax Benzoin/ Styrax tonkinensis) là thực vật sống lâu năm, thuộc họ Bồ đề (Styracaceae). Theo các tài liệu, chúng có nguồn gốc từ các vùng cận nhiệt đới hoặc nhiệt đới. Chẳng hạn như Bắc Mỹ, Nam Mỹ, Châu Á, Địa Trung Hải…Ngày nay, quần thể này đa dạng với hơn 150 loài Styrax rải rác khắp thế giới như Trung Quốc, Lào, Malaysia, Việt Nam, Campuchia và Thái Lan.

Tại Việt Nam, có khoảng hơn 10 loài bồ đề, nổi bật là loài Styrax tonkinensis. Với tên gọi khác nhau tùy theo địa phương như cánh kiến trắng, bồ đề trắng…Ngoài ra, an tức hương (phần nhựa khô được thu hoạch từ thân cây bồ đề này)  là vị thuốc đông y giá trị.

Đa số thành viên của loài Styrax chủ yếu được khai thác để sản xuất nhựa thơm. Thực tế, người ta sẽ thu hoạch nhựa bồ đề tiết ra từ những vết nứt vỏ cây sống lâu năm bằng phương pháp tự nhiên hoặc nhân tạo. Trong thương mại, để sản xuất tinh dầu, nhựa thơm được chiết xuất từ loài Styrax benzoin và Styrax tonkinensis. Tuy nhiên, do lượng dầu được sản xuất từ Styrax tonkinensis thấp nên loại dầu từ Styrax benzoin phổ biến hơn. Lúc đầu, khi khai thác, nhựa bồ đề có màu vàng sau đó dần chuyển sang nâu đỏ và kết cấu cứng chắc lại hơn trong không khí.

1.2 Đặc điểm sinh trưởng và mô tả thực vật

Thực vật thích nghi và phát triển tốt ở vùng ôn đới ấm đến nhiệt đới. Chiều cao trung bình của cây khoảng 15-25m, sinh sản bằng cách tự thụ phấn hoặc thụ phấn chéo. Phiến lá dạng hình trứng, sắp xếp xen kẽ nhau, dài khoảng 6-10 cm, rộng 3-5 cm. Bề mặt trên xanh đậm và nhẵn còn mặt dưới xanh nhạt hơn được phủ bởi lớp lông mịn. Hoa lưỡng tính, màu trắng, gồm 5 cánh hoa. Quả dẹt và có vỏ cứng.

2. Đôi nét về tinh dầu nhựa bồ đề

2.1 Đặc tính chung của tinh dầu nhựa bồ đề

Tinh dầu nhựa bồ đề (Styrax benzoin essential oil) được chiết xuất từ nhựa thơm của thực vật cùng tên. Thông qua phương pháp chủ yếu là chưng cất hơi nước thu được dung dịch có kết cấu hơi đặc, màu vàng nâu, độ tỏa hương trung bình. Bên cạnh đó, điểm độc đáo của tinh dầu nhựa bồ đề đến từ mùi hương trầm ấm của hương gỗ cổ xưa hòa quyện với chút hương vani nhẹ nhàng.

Bảo quản:

• Tinh dầu nhựa bồ đề cần được đựng cẩn thận trong vật chứa kín và tối màu. Đậy nắp chặt sau mỗi lần sử dụng để duy trì thời hạn dùng tối đa cho sản phẩm
• Không để ánh sáng trực tiếp chiếu vào sản phẩm và chú ý đặt chúng xa tầm tay trẻ nhỏ.
• Nếu tinh dầu nhựa bồ đề bị đổi chất so với lúc đầu thì không nên tiếp tục tiếp xúc.

2.2 Các hoạt chất giá trị của tinh dầu nhựa bồ đề

Hoạt chất của tinh dầu nhựa bồ đề sẽ thay đổi đôi chút liên quan đến loài, điều kiện trồng trọt, môi trường sinh sống, khai thác…Trong đó, các thành phần chính gồm: benzyl benzoate, benzyl alcohol, (Z)-cinnamyl (E)-cinnamate, cinnamic acid, ethyl cinnamate, benzoic acid, vanillin,…

Một số hoạt chất nổi bật như:

• Vanillin: sự hiện diện của hoạt chất này góp phần tạo nên hương thơm tương tự như vanilla.
• Cinnamate có trong nhựa bồ đề được sử dụng làm chất tạo hương vị.
• Benzyl benzoat: hoạt chất thường góp mặt trong dược phẩm điều trị ngoài da, thuốc chống côn trùng…

3. Lợi ích của tinh dầu nhựa bồ đề đối với sức khỏe

3.1 Nhựa bồ đề trong y học truyền thống

Từ hàng ngàn năm, nhựa bồ đề được ưa chuộng dùng trong ngành công nghiệp hương liệu và các chế phẩm dược phẩm.

• Người Hy Lạp và La Mã cổ đại thường sử dụng nhựa bồ đề cho mục đích tạo hương liệu.
• Nhựa benzoin là nguyên liệu trong sản xuất các loại nhang và thuốc xông hơi. Chúng thường được dùng ở các nghi lễ tôn giáo và xua đuổi linh hồn ma quỷ trong văn hóa của người Malayan cổ đại.
• Theo truyền thống, nhựa bồ đề được sử dụng để trị bệnh ngoài da, viêm khớp, rối loạn thần kinh…Ngoài ra, dầu benzoin được dùng rộng rãi trong thực phẩm, đồ uống và rượu để tạo hương vị.

3.2 Nâng cao tình thần và tâm trạng

Tinh dầu nhựa từ thực vật Styrax Benzoin được đánh giá cao trong việc ổn định chỉ số cảm xúc. Điều này có nghĩa là tinh dầu có thể giúp thư giãn, an thần đồng thời cũng mang đến nguồn năng lượng dồi dào, tác động tích cực đối với hệ thống thần kinh. Đó là lý do tại sao, chiết xuất này đã và đang được sử dụng rộng rãi trong các nghi lễ tôn giáo ở nhiều khu vực trên thế giới.

Một số nhận định của nhà nghiên cứu cho rằng, các phân tử của thành phần dầu nhựa này sẽ được “dẫn lối” vào trong cơ thể bằng đường hô hấp của chúng ta. Từ đó, cơ quan cảm nhận mùi sẽ phát hiện và tạo ra tín hiệu truyền đến não. Như vậy, nếu gặp một số rối loạn về cảm xúc, lo âu, mệt mỏi, căng thẳng…bạn có thể lựa chọn tinh dầu nhựa bồ đề để cải thiện vấn đề.

3.3 Hỗ trợ ngăn ngừa nhiễm trùng

Theo một số tài liệu, tinh dầu nhựa bồ đề được mô tả như là tác nhân có thể bảo vệ cơ thể trước nhiễm trùng do các vi sinh vật có hại gây ra. Điều này dường như đã được biết đến qua nhiều thời đại và nền văn minh xa xưa. Nhờ các thành phần có đặc tính sinh học cao như benzaldehyde, axit benzoic và benzyl benzoate…đều là những hoạt chất có khả năng ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn, nấm hiệu quả.

3.4 Có thể cải thiện tiêu hóa

Một tiềm năng được tìm thấy ở tinh dầu nhựa bồ đề đó là đặc tính cải thiện tiêu hóa. Báo cáo lý giải rằng, chiết xuất có thể giúp giảm thiểu khí từ dạ dày và ruột, thư giãn cơ vùng bụng, hỗ trợ cân bằng acid dạ dày…Từ đó các rối loạn như chuột rút, đầy hơi, thèm ăn, đau bụng…được hạn chế đáng kể. Tuy vậy, vẫn cần thêm nhiều nghiên cứu lâm sàng để có được các chứng cứ vững chắc hơn.

3.5 Có thể hỗ trợ rối loạn hô hấp

Tinh dầu nhựa bồ đề được ghi nhận có những tác động tích cực đối với hệ thống hô hấp. Có thể kể đến như:

• Nhờ tính chất ấm và khả năng khử trùng, tinh dầu có thể hoạt động như một chất long đờm và làm sạch hô hấp hiệu quả.
• Hạn chế cơn ho và cải thiện triệu chứng của rối loạn hô hấp như nghẹt mũi, cảm lạnh, cúm…
• Những đặc tính rõ rệt của dầu nhựa bồ đề kể trên được phát huy tối đa dưới dạng hít như xông hơi, khuếch tán hương thơm…

3.6 Tạo thuận lợi cho việc tiểu tiện

Bước đầu một vài tài liệu đã nhận định, dầu nhựa bồ đề có tác dụng lợi tiểu tự nhiên. Về cơ bản có nghĩa là chúng có thể thúc đẩy và tạo điều kiện cho việc hình thành và sản xuất nước tiểu, cũng như tăng số lần đi tiểu. Từ đó tác động tích cực đến quá trình loại bỏ các chất độc hại, chất dư thừa ra khỏi cơ thể thông qua đường tiểu tiện. Tuy nhiên, cần thêm những nghiên cứu sâu và chi tiết hơn để xác định rõ cơ chế.

3.7 Làm dịu chứng viêm

Nhờ sự hấp thụ dễ dàng của các thành phần benzyl có trong tinh dầu nhựa bồ đề cùng với thao tác massage, xoa bóp mà cải thiện các triệu chứng đau nhức, căng cơ, viêm khớp…Ngoài ra, sự kết hợp này cũng mang lại ưu điểm như làm ấm, kích thích tuần hoàn nuôi dưỡng cơ xương khớp.

Hơn thế, người ta còn chỉ ra tinh dầu giúp ích đáng kể cho tình trạng viêm tại vùng hầu họng và hô hấp thông qua việc sử dụng các loại nước súc miệng, thuốc bôi có chứa thành phần từ nhựa bồ đề.

3.8 Khử mùi khó chịu

Từ xa xưa cho đến nay, nhiều ý kiến đều đồng tình về khả năng khử mùi khó chịu của tinh dầu nhựa bồ đề. Theo đó, thông qua liệu pháp hương thơm mà các phân tử nhỏ của chiết xuất lan tỏa khắp nơi. Điều này tạo cho người dùng cảm giác thư thái, dễ chịu và xua đi mùi hôi. Các báo cáo khoa học giải thích về đặc tính này là nhờ sự hiện diện của dẫn xuất vòng benzen với bản chất thơm có trong tinh dầu. Bên cạnh đó, một số nhận định mới về tiềm năng xua đuổi loài côn trùng của chiết xuất bồ đề cũng ghi nhận tín hiệu khả quan.

3.9 Có thể hỗ trợ trong việc cải thiện chăm sóc da

Tinh dầu nhựa bồ đề còn là sự bổ sung tuyệt vời cho quá trình chăm sóc làn da. Nhờ đặc tính làm se, săn chắc, chúng hữu ích cho việc nâng cơ mặt, làm chậm sự xuất hiện của nếp nhăn. Do đó, bạn hoàn toàn có thể sử dụng tinh dầu này phối hợp cùng với kem dưỡng, sữa tắm, nước tắm..để “vỗ về” cho làn da của bản thân mình. Thế nhưng, cần chú ý trên các đối tượng có cơ địa nhạy cảm có thể bị kích ứng.

4. Cách sử dụng tinh dầu nhựa bồ đề hiệu quả

Dựa vào nhu cầu khác nhau mà bạn có thể linh hoạt sử dụng tinh dầu nhựa bồ đề:

• Khuếch tán: là phương pháp thường được sử dụng đối với tinh dầu thực vật. Tuy nhiên, với dầu nhựa bồ đề, bởi vì kết cấu khá đặc nên bạn không nên chọn bộ khuếch tán phun sương mà hãy lựa chọn thiết bị khuếch tán phù hợp nhé.
• Dùng tại chỗ: trộn dầu nhựa bồ đề cùng chất nền như dầu dừa, dầu hạnh nhân, jojoba…rồi thoa lên khu vực cần thiết.
• Xông hơi: thêm vài giọt dầu nhựa bồ đề vào vật dụng xông hơi hiện đại hoặc truyền thống để tiến hành trị liệu bằng hơi nước.
• Xịt chút tinh dầu nhựa bồ đề vào vật dụng để lưu giữ mùi hương như túi thơm, quần áo,…

5. Gợi ý kết hợp cùng với tinh dầu nhựa bồ đề

Trong thời đại ngày nay, sự hòa quyện mùi hương từ tinh dầu thực vật cùng với nhau nhận được sự ưa chuộng từ người tiêu dùng. Lý giải cho điều này là do cách thức sẽ đem đến những trải nghiệm thưởng thức phong phú hơn. Đồng thời có thể gia tăng lợi ích trị liệu đối với sức khỏe. Theo đó, tinh dầu nhựa bồ đề được gợi ý kết hợp cùng:

• Các loại dầu nhựa thơm khác như Myrrh, Frankincense…
• Dầu hương gỗ như đàn hương, tuyết tùng…
• Dầu họ cam quýt như cam bergamot, chanh
• Và nhiều loại tinh dầu khác như oải hương, hoa hồng…

6. Điều cần lưu ý khi sử dụng tinh dầu nhựa bồ đề

Tốt nhất nên tham khảo ý kiến người có chuyên môn trước khi sử dụng tinh dầu nhựa bồ đề. Đặc biệt đối với trường hợp gặp tình trạng sức khỏe và cơ địa nhạy cảm. Chẳng hạn như:

• Khuyến cáo với phụ nữ cho con bú và đang có thai không nên dùng dầu nhựa bồ đề. Do tương tự đa số các tính dầu thiên nhiên, chúng có thể gây rủi ro không đáng có.
• Trẻ nhỏ tuổi không được khuyến khích sử dụng tinh dầu nhựa bồ đề. Nguyên nhân là do nghiên cứu và báo cáo trên đối tượng này vẫn chưa hoàn thiện.
• Ngoài ra, đối tượng có tiền sử dị ứng với hoạt chất trong dầu nhựa bồ đề không nên dùng.

Styrax benzoin có thể gây mẫn cảm đối với người có cơ địa nhạy cảm. Vì vậy, chú ý hãy sử dụng tinh dầu này một cách cẩn thận và với độ pha loãng thấp. Lưu ý, không uống tinh dầu nhựa bồ đề trực tiếp và tránh lạm dụng chiết xuất này lâu dài.

Vị trí nhạy cảm và mỏng manh như niêm mạc, mắt, mũi trong…có thể xảy ra kích ứng khó chịu nếu bị tiếp xúc phải.

Các chuyên gia luôn khuyến khích kiểm tra thử dầu nhựa bồ đề trên vùng da nhỏ trước. Điều này sẽ hạn chế được tình trạng kích ứng và rủi ro không mong muốn. Lưu ý rằng, nên ngừng sử dụng nếu bạn gặp vấn đề bất thường như nôn ói, choáng, nhức đầu…

7. Tổng kết

Có thể nói rằng, tác dụng và lợi ích của tinh dầu nhựa bồ đề đã được công nhận và chứng minh trong suốt quá trình lịch sử cũng như các nghiên cứu khoa học hiện đại. Đặc biệt, chiết xuất này được đánh giá cao trong thế giới mùi hương cũng như trong y học. Chúng ta tin tưởng rằng trong tương lai không xa những tiềm năng mới của tinh dầu nhựa bồ đề sẽ được phát hiện và ứng dụng rộng rãi hơn. Chào mừng bạn khám phá về kho tàng tinh dầu thiên nhiên cùng với Kobi nhé.

8. Các chứng chỉ/chứng nhận

• GC/MS Test.
• Food Safety and Standards Authority of India
• GMP
• Halal
• ISO 9001: 2015

Tài liệu tham khảo

1. Benzoin (Resinoid) Essential Oil https://www.quinessence.com/blog/benzoin-resinoid-essential-oil
2. Styrax Benzoin Absolute https://www.aromaweb.com/essential-oils/benzoin-absolute.asp
3. 11 Wonderful Benefits Of Benzoin Essential Oil https://www.organicfacts.net/health-benefits/essential-oils/health-benefits-of-benzoin-essential-oil.html
4. A review on bioactive potential of Benzoin Resin https://www.researchgate.net/profile/Rafia-Rehman/publication/336825434_A_review_on_bioactive_potential_of_Benzoin_Resin/links/5db3ff18299bf111d4c98ce1/A-review-on-bioactive-potential-of-Benzoin-Resin.pdf