Tinh Dầu Húng Hương Núi

Từ xưa đến nay, không thể phủ nhận rằng, sản phẩm từ cây húng hương núi (Winter Savory-Satureja montana) đã có những tác động tích cực đến cuộc sống con người theo trong nhiều khía cạnh khác nhau…Trong đó, tinh dầu Winter Savary được đánh giá cao bởi vừa đem đến trải nghiệm hương thơm ấn tượng cùng lợi ích sức khỏe to lớn. Dưới đây là những thông tin thú vị về tinh dầu húng hương núi mà Kobi thu thập được.

1. Đôi nét về thực vật

1.1 Thông tin về thực vật

• Tên khoa học: Satureja montana (gồm nhiều phân loài và đa dạng khác biệt về đặc điểm hình thái).
• Chi thực vật Satureja L. có hơn 30 loài, có thể là cây hàng năm, cây lâu năm nửa thường xanh…;
• Họ thực vật: Bạc hà (Lamiaceae hoặc Labiatae, phân họ Nepetoideae);
• Tên gọi thông thường khác: Winter savory, mountain savory, savory, creeping savory, Spanish savory.

Theo tài liệu, S. montana có nguồn gốc từ các vùng ôn đới ấm áp của Nam Âu, Địa Trung Hải và Châu Phi. Quần thể này phát triển đa dạng, ngày nay, được tìm thấy ở khắp châu Âu, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ.

Húng hương núi Là thực vật có hương thơm, sống hằng năm. Thường xuất hiện ở các môi trường sống ấm, khô cằn, nhiều nắng, đất đá. Ví dụ, bức tường cũ, bờ khô, đá trên sườn đồi, sườn núi đá và trên đất vôi…

Thường cây ưa đất màu mỡ, kiềm đến trung tính nhưng không kén đất. Nó có thể được trồng trong một chậu cây thấp với hệ thống thoát nước hoàn hảo.

1.2 Mô tả thực vật húng hương núi

Húng hương núi (Winter savory) là một loại cây thân gỗ, hơi bụi, mọc lan rộng, sống lâu năm. Thông thường, loài có thể đạt chiều cao từ 6 đến 12 inch và chiều rộng từ 12 đến 24 inch.

Lá của Winter savory có một số nét tương đồng với Summer savory. Cụ thể lá húng hương núi màu xanh sáng, mọc đối, không cuống, kích thước dài 1-2cm, rộng 5mm, dạng hình mác thẳng, đỉnh nhọn thường gập xuống. Chúng có lông mao nhỏ, với các tuyến tinh dầu rải rác trên bề mặt.

Hoa có màu sắng từ hồng đến trắng xanh, ra hoa thời điểm từ tháng 6 đến tháng 9 hằng năm. Hoa lưỡng tính, xếp thành xim từ 2-3. Đài hoa hình ống, tận cùng có 5 răng hình tam giác nhọn hoặc bằng nhau. Tràng hoa có lông, màu trắng hoặc trắng hồng.

Quả nằm bên trong đài hoa, bên trong chứa rải rác các hạt nhỏ hình bầu dục.

1.3 Thành phần của thực vật húng hương núi

Winter savory được ghi nhận các thành phần chính như:

• Tinh dầu dễ bay hơi: caryophyllene, geraniol, carvacrol…
• Acid triterpenic bao gồm axit ursolic và axit oleanolic.
• Winter savory cũng giàu vitamin và khoáng chất như:
  • Kali: chất cần thiết để điều hòa huyết áp và giữ cho tim khỏe mạnh
  • Hàm lượng sắt trong mặn khuyến khích sự phát triển của các tế bào máu;
  • Trong khi kẽm và vitamin C giúp tăng cường hệ miễn dịch.
  • Chất xơ: hoạt động hỗ trợ làm hạn chế hấp thu cholesterol xấu, trị táo bón. Đây cũng là một prebiotic quan trọng giúp nuôi dưỡng hệ vi khuẩn đường ruột tốt.
• Hàm lượng cao các hợp chất phenolic và flavonoid có thể chịu trách nhiệm cho các đặc tính chống oxy hóa và loại bỏ gốc tự do đáng chú ý được quan sát thấy.
• Nổi bật là carvacrol được tìm thấy là thành phần chính đặc biệt là trước khi ra hoa của cây. Trong khi đó p-cymene sẽ tăng lên khi thực vật ra hoa.

1.4 Ứng dụng thực vật húng hương núi

Trong thực tế, các bộ phận trên không (đặc biệt là lá) của húng hương núi thường xuyên được sử dụng cho mục đích trị liệu và ẩm thực. Theo đó, chúng có thể được ứng dụng ở cả dạng tươi hoặc dạng khô.

• Dược liệu: thảo mộc có tính sát trùng, tiêu độc, long đờm, chữa lành vết côn trùng cắn…
• Tinh dầu húng hương núi trong công nghiệp thực phẩm, rượu mùi và nước hoa.
• Trà thảo mộc từ lá tươi hoặc khô;
• Ẩm thực: húng hương núi, với hương vị mạnh mẽ, phù hợp làm gia vị cho món thịt, đậu, soup, hầm, nước sốt…Đặc biệt, hương vị này gợi nhớ đến lá oregano và cỏ xạ hương.

2. Tinh dầu húng hương núi là gì?

2.1 Thông tin chung về tinh dầu húng hương núi

Tinh dầu húng hương núi (Winter Savory Essential Oil) là một sản phẩm hương thơm, được chiết xuất từ bộ phận trên mặt đất (hoa và lá) của loài Satureja montana. Bằng quá trình thông dụng chủ yếu là chưng cất hơi nước, thu được tinh dầu Winter savory, mang đặc tính ấn tượng như:

• Kết cấu tinh dầu húng hương núi lỏng, độ lan tỏa mùi hương ổn định;
• Màu sắc từ không màu đến vàng nhạt, cam nhạt, trong suốt;
• Mùi hương được mô tả là sự hòa quyện của sự ấm áp, cay nồng xen lẫn chút ngọt dịu và tươi mát tựa bạc hà. Chúng gợi nhớ đến hương thơm từ thảo mộc oregano, lá xô thơm và cỏ xạ hương.

2.2 Thành phần của tinh dầu húng hương núi

Một số hợp chất hóa học chính của tinh dầu húng hương núi bao gồm: Các monoterpen thơm, chịu trách nhiệm về mùi và vị đặc trưng. Trong đó nổi bật là:

• Thymol, p-cymene, linalool và carvacrol;
• Ngoài ra còn có α-thujene, terpinen-4-ol, α-pinene, camphene, methyl thymol, 1-octen-3-ol, cuminal, myrcene, α-terpinene, limonene, β-caryophyllene, 1,8-cineole, (Z)-β-ocimene, (Z)-α-bisabolene, caryophyllene oxide…;
• Cùng đa dạng hợp chất phenol và chống oxy hóa khác;

Bên cạnh đó, sự khác biệt đôi chút về thành phần và tỷ lệ hợp chất của tinh dầu húng hương núi đến từ:

• Yếu tố môi trường;
• Giai đoạn sinh trưởng;
• Tuổi của cây nguồn;
• Thời gian thu hái;
• Phương pháp thu hoạch, điều kiện làm khô nguyên liệu thực vật;
• Phương thức chưng chất;
• Bảo quản sản phẩm tinh dầu Winter savory…;

2.3 Bảo quản tinh dầu húng hương núi như thế nào?

• Bảo quản tinh dầu húng hương núi trong lọ thủy tinh có nắp và giữ kín sau khi dùng. Thời hạn sử dụng sản phẩm từ Satureja montana được khuyến nghị sau khi mở nắp thông thường là khoảng 6 tháng. Bởi đây là thời điểm mà chiết xuất từ húng hương núi vẫn giữ được chất lượng của chúng. Chú ý các khuyến cáo và hướng dẫn của nhà sản xuất thường được in ấn trên nhãn sản phẩm.
• Với mục đích kéo dài tuổi thọ của sản phẩm, tinh dầu từ Winter savory có thể đem cất trong ngăn mát tủ lạnh hay tại vị trí thoáng mát…
• Trong quá trình sử dụng, nếu tinh dầu từ loài Satureja montana xuất hiện tình trạng mùi lạ, ôi thiu, bị oxy hóa…thì hãy loại bỏ chúng ngay.
• Để hạn chế rủi ro bất thường, nên để tinh dầu húng hương núi tránh xa tầm tay trẻ nhỏ.

3. Lợi ích đến từ tinh dầu húng hương núi

3.1 Khả năng sát trùng

Tinh dầu húng hương núi bao gồm hàm lượng dồi dào phenol, làm cho chúng trở thành một chất khử trùng hiệu quả. Cũng vì lý do này, chiết xuất là một trong những thành phần phổ biến của các loại kem trị sẹo, thuốc bôi và thuốc mỡ dùng để điều trị bỏng, vết cắt, vết thương,…Thậm chí, tinh dầu còn được thêm vào việc sản xuất kem đánh răng và nước súc miệng nhờ đặc tính sát trùng của mình.

3.2 Đặc tính kháng khuẩn

Hoạt động kháng khuẩn của tinh dầu S. montana là một trong những đặc tính quan trọng nhất của nó. Điều này đã được khảo sát trong một số nghiên cứu bằng nhiều phương pháp khác nhau thu được kết quả ức chế vi khuẩn đáng kể của tinh dầu đối với:

Vi khuẩn Gram âm:

• Escherichia coli;
• Klebsiella pneumoniae;
• Proteus mirabilis;
• Salmonella typhi;

Vi khuẩn Gram dương:

• Bacillus subtilis;
• Bacillus cereus;
• Staphylococcus aureus;
• Streptococcus faecalis;

Kháng nấm gây bệnh:

• Aspergillus fumigatus;
• Aspergillus niger;
• Candida albicans;
• Candida rugosa;
• Saccharomyces cerevisiae;

Bước đầu, cơ chế của khả năng kháng khuẩn của tinh dầu được cho là bởi:

• Ức chế sự tiếp cận của vi khuẩn với các tế bào;
• Làm giảm phản ứng kích thích và giải độc. của độc tố vi khuẩn.
• Hoạt động của tecpen có vẻ như có thể làm thay đổi tính toàn vẹn cấu trúc và chức năng của màng tế bào ở vi khuẩn Gram âm và Gram dương, cũng như ở nấm.
• Sự hiện diện của phenolic hoạt động bằng cách phá vỡ thanh thẩm thấu của màng tế bào và ức chế hô hấp của tế bào vi khuẩn.
• Về thành phần hóa học của tinh dầu đối với hoạt động kháng khuẩn, carvacrol và thymol đóng một vai trò quan trọng.
• Thymol là một chất chống nhiễm trùng và chống nấm, là một cách tuyệt vời để chống lại và ngăn ngừa sự lây lan của nhiễm trùng.
• Carvacrol là một chất kháng khuẩn, có hiệu quả trong việc chống lại các chủng vi khuẩn như Bacillus cereus và E coli.
• Bên cạnh đó, hoạt tính này của tinh dầu còn được cho là nhờ những hợp chất phenolic và tecpen.

3.3 Chống oxy hóa

Tiềm năng chống oxy hóa của tinh dầu húng hương núi đã được xác định bằng nhiều phương pháp khác nhau như phương pháp loại bỏ gốc 2,2-diphenyl-1-picrylhydrazyl DPPH và β-carotene, trong ống nghiệm. Cụ thể hơn đó là nhờ sự hiện diện của hợp chất phenolic, đặc biệt là thymol và carvacrol, tác động đến quá trình oxy hóa lipid;

Hiệu quả đầy hứa hẹn này cho thấy vai trò có thể có của chiết xuất trong việc cải thiện tình trạng chống oxy hóa và ngăn chặn nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến stress oxy hóa, bệnh mãn tính…

3.4 Chất bảo quản tiềm năng

Ngày nay, người tiêu dùng ngày càng nhận thức tiêu cực về chất bảo quản nhân tạo. Do vậy, sự chú ý chuyển sang các chất thay thế mà người tiêu dùng cho là tự nhiên, bao gồm tinh dầu và tinh chất chiết xuất từ ​​thực vật. May mắn thay, tinh dầu húng hương núi chứa đựng hợp chất tiềm năng để giữ được độ tươi, ngon của sản phẩm. Chúng thực sự không chỉ tạo hương vị nổi bật trong ẩm thực mà còn thể hiện khả năng kháng khuẩn, chống oxy hóa mạnh mẽ. Những điều này đếu có lợi cho việc giữ và bảo quản thực phẩm lâu dài.

3.5 Liệu pháp hương thơm

Tương tự như tinh dầu bay hơi khác, tinh dầu Winter savory mang lại những kết quả tích cực trong liệu pháp hương thơm.

• Hầu hết ý kiến từ người tiêu dùng đều đồng tình rằng hương thơm từ Winter savory giúp thanh lọc và tưới mát tâm hồn;
• Ổn định cảm xúc tiêu cực và hỗ trợ tăng cường trí não;
• Mang lại tác dụng an thần, bình tĩnh, điều chỉnh cảm xúc;
• Truyền tải năng lượng tích cực từ tự nhiên;

Với những lợi ích kể trên, không khó để lý giải nguyên nhân mà tinh dầu từ Satureja montana dễ dàng xuất hiện trong các buổi cầu nguyện, tụ họp tâm linh, thiền định. Thậm chí khi bạn là người yêu thích trải nghiệm liệu pháp hương thơm cân bằng. Tác động tích cực này chính là thư giãn, giải tỏa mệt mỏi, chán nản của cuộc sống hằng ngày.

3.6 Tinh dầu húng hương núi và hô hấp

Đối với hô hấp, tinh dầu húng hương núi đem lại tác động tích cực như:

• Cải thiện chứng đau họng;
• Hạn chế cơn ho;
• Hoạt động như chất long đờm, giảm tắc nghẽn đường thở như nghẹt mũi, đờm vướng cổ;
• Đặc tính sát trùng và kháng khuẩn của chúng có thể hỗ trợ hạn chế sự xuất hiện của bệnh nhiễm trùng ảnh hưởng đến hệ hô hấp.

3.7 Chống viêm

Tinh dầu húng hương núi được nhận xét cao nhờ một lượng lớn đặc tính chống viêm. Điều này làm cho nó trở thành một phương pháp điều trị lý tưởng cho các bệnh nhiễm trùng, viêm, sưng…khác nhau. Đặc biệt, ứng dụng rộng rãi của chiết xuất là việc kết hợp tinh dầu với dầu nền cùng động tác xoa bóp, massage lên khu vực đau nhức, sưng viêm khó chịu.

Điều thú vị khác là, vài nghiên cứu đã tiết lộ rằng loại tinh dầu Winter savory này là một chất kích thích tình dục tốt khi được pha trộn với dầu xoa bóp.

3.8 Tinh dầu húng hương núi và sức khỏe làn da

Dù dữ liệu về lợi ích của tinh dầu húng hương núi đến sức khỏe làn da còn hạn chế, nhưng với khả năng chống oxy hóa và kháng khuẩn mạnh mẽ, tinh chất này đã đóng góp tích cực trong quá trình chống lại stress oxy hóa trước sự tác động của tia UV, lão hóa… Nhờ vào đó mà làn da của chúng ta sẽ mịn màng, tràn đầy sức sống và hạn chế nếp nhăn xuất hiện hơn.

4. Gợi ý một số cách sử dụng tinh dầu húng hương núi đơn giản

4.1 Tinh dầu húng hương núi dùng qua đường hô hấp:

• Phương thức khuếch tán tinh dầu húng hương núi bằng thiết bị hiện đại như máy xông tinh dầu, máy khuếch tán tinh dầu…Bên cạnh đó, tinh dầu Winter savory còn được pha trộn dưới dạng sản phẩm túi thơm, nến thơm, sáp thơm…
• Xông hơi bằng tinh dầu Winter savory là phương thức đơn giản để dẫn lối cho hơi nước và hợp chất hóa học trị liệu tác động trực tiếp đến những rối loạn sức khỏe khác nhau.
• Nhỏ 3-4 giọt dầu Satureja montana vào vật dụng gần nơi thư giãn, nghỉ ngơi, bồn tắm, nước rửa chân…Ngoài ra, lấy 1-2 giọt dầu húng hương núi vào lòng bàn tay rồi xoa tròn, hít thở sâu.

4.2 Tinh dầu húng hương núi dùng bên ngoài da

Hỗn hợp dầu xoa bóp: Lấy 1 đến 2 giọt tinh dầu từ cây húng hương núi và hòa trộn vào dầu nền quen thuộc như dầu hạnh nhân (almond), dầu oliu, dầu jojoba, dầu dừa (coconut),…để tạo nên hỗn hợp massage phù hợp với nhu cầu điều trị.

Thêm 1 giọt tinh dầu Satureja montana vào kem dưỡng da để nuôi dưỡng và cải thiện vấn đề da.

4.3 Gợi ý kết hợp cùng tinh dầu húng hương núi

Bạn có thể tham khảo một số gợi ý kết hợp cùng tinh dầu húng hương núi sau đây theo sở thích cá nhân:

• Marjoram (kinh giới ngọt);
• Lavender (oải hương);
• Oregano;
• Inula;
• Grapefruit (bưởi);
• Cam bergamot;
• Vanilla;
• Bạc hà;
• Rosemary (hương thảo);
• …;

5. Lưu ý gì khi sử dụng tinh dầu húng hương núi

5.1 Lưu ý chung

Trong quá trình sử dụng tinh dầu húng hương núi cần phải chú ý các điều sau:

• Không ủng hộ hành động dùng tinh dầu húng hương núi nguyên chất, đậm đặc bằng miệng trực tiếp.
• Khuyến khích sử dụng tinh dầu Winter savory theo cách được nhà sản xuất đề nghị, bao gồm thông qua hô hấp và thoa tại chỗ.
• Nên kiểm tra tinh dầu húng hương núi tại vùng da nhỏ và theo dõi phản ứng sau đó. Mặt khác, lưu ý hạn chế tiếp xúc những nơi nhạy cảm trên cơ thể như vết thương hở, niêm mạc, tai trong, mắt,…
• Vì tinh dầu Satureja montana càng đậm đặc, nồng độ càng cao thì tình trạng chóng mặt, đau đầu, kích ứng, phỏng da…sẽ dễ xảy ra. Vì vậy, đừng thoa tinh dầu Winter savory chưa pha loãng lên da nếu chưa có đầy đủ kiến thức tường tận.
• Đối với trường hợp đang gặp tình trạng sức khỏe nhạy cảm, hay dùng thuốc đặc biệt, lời khuyên là nên tham khảo tư vấn của bác sĩ y khoa trước khi sử dụng sản phẩm từ thực vật từ cây Satureja montana.

5.2 Đối tượng nào nên thận trọng khi sử dụng tinh dầu húng hương núi

Thực tế, không phải bất cứ ai cũng dùng được tinh dầu từ cây Satureja montana. Cần lưu ý khi là:

• Trẻ em;
• Phụ nữ có thai;
• Phụ nữ đang cho con bú;
• Đối tượng từng dị ứng với sản phẩm chiết xuất từ thực vật thuộc loài Satureja montana;
• Nếu bạn có lịch trình phẫu thuật, khuyến khích ngưng sử dụng tinh dầu húng hương núi ít nhất 2 tuần trước đó.

6. Tổng kết

Không thể phủ nhận rằng, hương vị từ Satureja montana từ lâu đã được sử dụng phổ biến trong trị liệu và ẩm thực. Hơn thế, đây còn là nguồn cung cấp tinh dầu húng hương núi với các hợp chất thơm nổi bật cùng lợi ích sức khỏe ấn tượng. Mời bạn ghé thăm Kobi để khám phá nhiều hơn về thế giới tinh dầu thiên nhiên đa dạng cùng nhiều sản phẩm tự nhiên độc đáo khác nhé.

7. Các chứng chỉ/chứng nhận

• GC/MS Test.
• Food Safety and Standards Authority of India
• GMP
• Halal
• ISO 9001: 2015

Tài liệu tham khảo

1. Savory https://www.drugs.com/npp/savory.html
2. Antioxidant effects of Satureja montana L. essential oil on TBARS and color of mortadella-type sausages formulated with different levels of sodium nitrite https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0023643811002933
3. Savory essential oil facts and health benefits https://www.healthbenefitstimes.com/savory-essential-oil/
4. 6, Traditional uses and benefits of Winter Savory https://www.healthbenefitstimes.com/winter-savory/
5. Chemical Composition and Antimicrobial Variability of Satureja montana L. Essential Oils Produced During Ontogenesis https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/10412905.2004.9698751
6. Satureja montana L. Essential Oils: Chemical Profiles/Phytochemical Screening, Antimicrobial Activity and O/W NanoEmulsion Formulations https://iris.uniroma1.it/retrieve/handle/11573/1346683/1323497/Maccelli_Satureja-montana_2019.pdf