Tinh dầu Cỏ Thi

Tinh dầu cỏ thi và chiết xuất của nó chắc hẳn không còn xa lạ với nhưng ai đam mê trong lĩnh vực chăm sóc da vì những ứng dụng của nó trong ngành công nghiệp mỹ phẩm. Tuy vậy bạn đã biết gì về nguồn gốc, đặc điểm cũng như tác dụng sinh học của tinh dầu cỏ thi? Hãy cùng Kobi tìm hiểu về loại tinh dầu này thông qua bài viết dưới đây nhé.

1. Nguồn gốc của tinh dầu cỏ thi

Tinh dầu cỏ thi (còn gọi là yarrow hoặc molfoil) là loại tinh dầu được chiết xuất từ cây Cúc vạn diệp, có tên khoa học là Achillea millefolium L. Cúc vạn diệp thuộc chi Cỏ thi (Achillea), họ Hoa Cúc (Asteraceae), bao gồm hơn 130 loài thân thảo lâu năm bản địa của các nước vùng Bắc bán cầu từ Châu Âu đến Châu Á, nhất là các vùng khí hậu ôn đới có môi trường khô hoặc bán khô. Trong đó, cúc vạn diệp là loài phân bố rộng nhất và phổ biến nhất, thường được dùng nhất trong nền y học cổ truyền các nước từ hơn 3000 năm trước. Các văn bản cổ nhất còn sót lại ghi nhận việc sử dụng cúc vạn diệp trong y học cổ truyền ở Châu âu là hai cuốn Pliny the Elder và Dioscorides, ở thế kỷ thứ nhất sau Công nguyên. Nó được ghi nhận dùng để điều trị đau thắt cơ, chống viêm, làm lành vết thương, giảm đau, cảm cúm, đau bụng kinh, huyết ứ, tiêu chảy, đau dạ dày… Hiện nay, lĩnh vực lớn nhất và cũng là thị trường tiêu thụ lớn nhất của cúc vạn diệp là trong ngành công nghiệp mỹ phẩm. Người ta đã điều chế rất nhiều các sản phẩm có chứa các thành phần chiết xuất từ cúc vạn diệp như mặt nạ, dầu gội, sữa rửa mặt, tonner, nước hoa… Hiện nay thị trường xuất khẩu cúc vạn diệp lớn nhất trên thế giới là Iran, Thổ Nhĩ Kỳ, Serbia và Đông Âu.

Cúc vạn diệp là loài cây bản địa của vùng Tây Á và Châu Âu nhưng cũng phân bố ở hầu hết các nước ôn đới như Bắc Mỹ, thường sinh trưởng và phát triển ở mức 3500m so với mực nước biển, ở các đồng cỏ và rừng thưa. Cây thường ra hoa từ tháng 5 đến tháng 6, sinh trưởng mạnh nhất vào mùa xuân. Nó là một loại cây lâu năm thân thảo mọc thẳng, có thể cao tới 50cm với gốc mảnh, rễ dạng chùm. Các lá dài 5 – 20 cm, lá chét lông chim xẻ hai hoặc ba, nhọn, có lông, sắp xếp theo hình xoắn ốc gần đoạn giữa và gốc thân cây. Hoa thường có màu trắng, đôi khi có màu hồng hoặc tím nhạt với hình trứng, cánh hoa xếp dày đặc quanh đài hoa dẹt. Quả có kích thước khoảng 2mm, bóng, hình thuôn dài.

2. Đặc điểm và thành phần hóa học của tinh dầu cỏ thi

Hàm lượng tinh dầu có trong cúc vạn diệp ở giai đoạn sinh trưởng thấp hơn (0.13%) so với giai đoạn hoa nở (0.34%). Người ta điều chế tinh dầu cỏ thi từ hoa và lá của cúc vạn diệp thông qua phương pháp chưng cất hơi nước. Không giống như những loại tinh dầu khác thường không màu hoặc màu vàng nhạt, tinh dầu cỏ thi thường có màu xanh đen. Những thay đổi về hàm lượng tinh dầu được phát hiện có liên quan đến sự trưởng thành của cây, với hàm lượng monoterpen cùng với sesquiterpene ngày càng tăng khi cây trưởng thành. Điểm thú vị là có xu hướng gia tăng rõ rệt chỉ một số các monoterpen gia tăng như alpha và beta pinene, anpha thujone; trong khi hàm lượng sabinene, borneol và bornyl acetate lại giảm đi. Khi tiến hành phân tích quang phổ khối tinh dầu cỏ thi, người ta đã ghi nhận có khoảng 43 thành phần hóa học, trong đó phần lớn là eucalyptol, camphor, alpha – terpineol, beta – pinene, borneol, 1,8-Cineole, sabinene, trans-sabinene hydrate, lavandulol, linalool, chamazulene. Các thành phần của chúng khác nhau giữa các nghiên cứu tùy thuộc vào vị trí địa lý, môi trường canh tác, khí hậu, bộ phận dùng, phương pháp chiết xuất… Một nghiên cứu cho thấy thành phần của tinh dầu bao gồm camphor (12.8%), trans-chrysantenyl acetate (6.6%), terpinen-4-ol (4.70%), (E)-p-mentha-2,8-dien-1-ol (4.5%), 1,8-cineole (4.0%), sabinene (6.7%) và β-pinene (3.4%).

3. Tác dụng của tinh dầu cỏ thi

Tinh dầu cỏ thi và dịch chiết của nó đã được chứng minh có hoạt tính chống oxy hóa, kháng khuẩn, kháng nấm và nhiều tác dụng tuyệt vời khác được trình bày chi tiết dưới đây:

3.1 Tác dụng tuyệt vời đối với các bệnh lý da liễu và trong chăm sóc da

Các nghiên cứu cho thấy tinh dầu cỏ thi có tác dụng làm dịu da, kháng viêm nhờ hiệu quả ức chế các hóa chất trung gian gây các bệnh viêm ở da, chẳng hạn như viêm da cơ địa, mụn trứng cá, chàm. Một nghiên cứu cho thấy tinh dầu cỏ thi các tác dụng làm giảm các yếu tố gây viêm, các tế bào miễn dịch, tăng cường hàng rào các tế bào trên mô hình chuột gây viêm da cơ địa. Cho thấy tiềm năng rất lớn trong việc hỗ trợ điều trị các bệnh lý da mạn tính.

Ngoài ra, tinh dầu cỏ thi còn có tác dụng thúc đẩy làm lành vết thương, giảm hình thành sẹo. Các nghiên cứu đã chứng minh rằng có sự gia tăng đáng kể các tế bào nguyên bào sợi ở da, kích thích đóng vết thương hở lại.

Trẻ hóa làn da cũng là một ưu điểm khác của tinh dầu cỏ thi. Nghiên cứu cho thấy nó giúp cải thiện nếp nhăn và se khít lỗ chân lông, cải thiện độ dày lớp thượng bì da thêm 10% so với không sử dụng.

Một hiệu quả đặc biệt là tinh dầu cỏ thi có thể giúp làm sáng da. Nghiên cứu cho thấy tinh dầu cỏ thi giúp ức chế sự sản xuất melanin ở các tế bào sắc tố thông qua sự điều hòa các con đường tín hiệu chuyển hóa nội bào. Một số nghiên cứu mới đây ghi nhận thêm các cơ chế khác thông qua khả năng ức chế enzyme tyrosinase, monophenolase và diphenolase. Người ta cũng đã chỉ ra rằng Linalyl acetate là hoạt chất đã được nhận diện mang lại hiệu quả này.

3.2. Hiệu quả kháng nhiều loại vi khuẩn

Giữa các loài trong chi cỏ thi, cúc vạn diệp là loài có tiềm năng kháng khuẩn mạnh nhất. Người ta đã chứng minh tinh dầu có thi có thể ức chế sự sinh trưởng và phát triển của các loài vi khuẩn gây bệnh trên da như tụ cầu vàng (staphylococcus aureus), trực khuẩn mủ xanh (Pseudomonas aeruginosa), staphylococcus epidermidis, Escherichia coli…. Cho đến hiện tại người ta vẫn chưa biết được thành phần nào mang lại hiệu quả kháng khuẩn chống lại các tác nhân gây bệnh nhiễm trùng trên da. Tuy nhiên, 1,8-cineole, borneol, và camphor là những hoạt chất đã được chứng minh có hoạt tính kháng khuẩn mạnh.

3.3. Chống nấm

Các nghiên cứu cũng đã chứng minh rằng tinh dầu cỏ thi có thể ức chế sự phát triển của nhiều loại vi nấm gây bệnh trên da như Candida albicans, Candida glabrata, Candida krusei, Aspergilus fumigatus. Gây bệnh trên móng như Trichophyton rubrum…

3.4. Chống oxy hóa

Các chất chống oxy hóa có tác dụng bảo vệ tế bào chống lại các stress oxy hóa gây ra bởi các gốc tự do, và các loài thực vật thường có hệ thống chống oxy hóa tuyệt vời để bảo vệ chúng khỏi các gốc tự do. Các stress oxy hóa đóng mai vò chính yếu trong nguyên nhân dẫn đến nhiều bệnh lý và rối loạn chuyển hóa. Các hoạt chất thiên nhiên chiết xuất từ thực vật thường có hoạt tính chống oxy hóa, và cúc vạn diệp cũng vậy. Các nghiên cứu đã chi ra rằng tinh dầu cỏ thi có hiệu lực chống oxy hóa mạnh trong các thử nghiệm in vitro và in vivo nhờ quá trình giảm oxide nitric nội bào và ức chế sản xuất anion superoxide, các hóa chất trung gian trong quá trình stress oxy hóa.

3.5. Hoạt tính chống tế bào ung thư

Với sự ô nhiễm môi trường sống ngày càng nặng nề, những bệnh lý ung thư cũng vì thế mà không ngừng gia tăng. Một nghiên cứu mới đây cho thấy rằng 1,8-cineole có trong tinh dầu cỏ thi có thể gây chết tế bào theo chương trình của các tế bào ung thư buồng trứng. Cho thấy tiềm năng đầy hứa hẹn trong việc điều chế các thuốc đặc trị các bệnh lý ung thư có nguồn gốc từ thực vật.

3.6. Giảm lo âu

Người ta đã chứng minh rằng tinh dầu và dịch chiết từ cỏ thi có tác dụng giảm lo âu, an thần, giúp quản lý tình trạng căng thẳng khá hiệu quả.

3.7. Giảm đau, chống co thắt

Không chỉ có hiệu quả kháng viêm, tinh dầu cỏ thi còn có hiệu quả giảm đau đã được chứng minh qua các nghiên cứu in vivo. Tinh dầu cỏ thi có thể giúp dãn các cơ trơn đường tiêu hóa, cơ tử cung, cơ trơn đường hô hấp giúp giảm khó thở, giảm đau bụng và nhất là đau bụng kinh do co thắt cơ tử cung quá mức hoặc co thắt đại tràng trong hội chứng ruột kích thích (IBS).

3.8. Bệnh lý thần kinh

Một nghiên cứu năm 2017 của Iran đã cho thấy tinh dầu cỏ thi có thể có ích trong các bệnh lý thoái hóa thần kinh, chẳng hạn như xơ cứng rải rác, bệnh parkinson, đột quỵ và động kinh. Trong bệnh lý parkinson, tinh dầu cỏ thi giúp cải thiện vận động và trương lực cơ.

4. Cách sử dụng tinh dầu cỏ thi

Nhờ đặc tính kháng viêm, giảm đau, chống co thắt của tinh dầu cỏ thi, bạn có thể tự tay điều chế dầu xoa bóp trong trường hợp đau mỏi cơ. Một công thức sau bạn có thể áp dụng: dùng 2 giọt tinh dầu cỏ thi, 2 giọt tinh dầu hoa lavender, 1 giọt tinh dầu Rosemary, 1 giọt tinh dầu bạc hà hòa trong 30ml dầu nền ưa thích (có thể là dầu Jojoba, dầu hạnh nhân hoặc dầu hướng dương đều được). Sau đó xoa bóp nhẹ nhàng lên vùng đau mỏi 2 lần một ngày trong 15 phút sẽ mang lại hiệu quả đáng ngạc nhiên đấy.

Để giúp tóc chắc khỏe, giảm gãy rụng, ngăn ngừa gàu: ngoài cách đơn giản là thêm từ 2 – 3 giọt tinh dầu cỏ thi vào loại dầu gội bạn đang sử dụng. Một cách khác bạn có thể làm như sau: lấy 2 giọt tinh dầu cỏ thi hòa với 1 thìa cà phê dầu Argan (Argan oil), sau đó thoa nhẹ nhàng lên tóc và da đầu, để yên trong vòng 15 phút sau đó gội đầu lại. Bạn có thể làm từ 1 – 2 lần mỗi tuần sẽ giúp luôn bóng mượt và khỏe mạnh.

Giảm nếp nhăn: với hiệu quả làm giảm nếp nhăn trên da đã được chứng minh, bạn có thể dùng 2 giọt tinh dầu cỏ thi hòa với một thìa cà phê dầu Jojoba hoặc dầu Argan, thoa lên các nếp nhăn ở đuôi mắt (tránh dây trực tiếp vào mắt), khóe miệng sẽ giúp giảm đáng kể nếp nhăn.

Hỗn hợp làm giảm mụn viêm: dùng 3 giọt tinh dầu cỏ thi, 3 giọt tinh dầu tràm trà, 3 giọt tinh dầu cam bergamot hòa trong 30ml dầu tầm xuân. Bảo quản trong lọ thủy tinh tối màu, dùng mỗi ngày thoa hoặc chấm trực tiếp lên vùng da bị mụn. Cũng có thể áp dụng công thức trên trong các bệnh lý viêm da mạn tính như chàm, viêm da cơ địa… Tuy nhiên cần tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu trước khi sử dụng cũng như thực hiện test da trước khi thoa để tránh hiện tượng kích ứng da ở những người có cơ địa nhạy cảm

Sử dụng như liệu pháp mùi hương: đối với phòng diện tích khoảng 15 – 20 mét vuông, dùng từ 2 – 3 giọt tinh dầu cỏ thi nhỏ vào máy khuếch tán hay đèn xông tinh dầu sẽ giúp mang lại không khí nhẹ nhàng thư giãn, giúp cảm căng thẳng hay lo âu.

5. Tính an toàn của tinh dầu cỏ thi và những lưu ý khi sử dụng

Hầu hết các nghiên cứu về tính an toàn của dược mỹ phẩm có chứa cúc vạn diệp đều cho thấy khá an toàn. Một nghiên cứu trên người tình nguyện thực hiện test áp da sản phẩm dưỡng ẩm cơ thể (body lotion) có chứa chiết xuất cúc vạn diệp ở nồng độ 0.04%. Kết quả không cho thấy bất kỳ phản ứng kích ứng nào trên da. Một nghiên cứu khác tiến hành trên những người có viêm da cơ địa sản phẩm có chứa cúc vạn diệp ở nồng độ 1% mà cũng không ghi nhận bất kỳ phản ứng bất lợi nào.

Một số nghiên cứu báo cáo rằng tinh dầu cỏ thi có thể tương tác với một số thuốc, chẳng hạn như lithium (làm kéo dài thời gian lithium trong máu), các thuốc kháng đông máu / kháng kết tập tiểu cầu (vì có thể làm chậm hình thành cục máu đông để cầm máu), các thuốc kháng tiết acid dạ dày như thuốc ức chế bơm proton (PPI), ức chế thụ thể histamin H2 (làm giảm tác dụng của các thuốc này). Do đó, nếu bạn đang sử dụng một trong các loại thuốc trên, nên tham khảo ý kiến chuyên gia hoặc bác sĩ điều trị trước khi quyết định sử dụng tinh dầu cỏ thi để tránh sự cố đáng tiếc.

Tinh dầu cỏ thi cũng không được khuyến cáo cho phụ nữ có thai, trẻ em dưới 12 tuổi vì còn thiếu bằng chứng về tính an toàn khi sử dụng trên các đối tượng này. Do đó, nếu muốn sử dụng tinh dầu, tốt nhất bạn nên chuyển sang một loại tinh dầu khác.

Tuy còn thiếu dữ liệu về nguy cơ phản ứng độc tính với ánh sáng (phototoxic), tốt nhất nên sử dụng các sản phẩm có chứa tinh dầu cỏ thi vào buổi tối và tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng ít nhất là 12h sau khi sử dụng trên da.

Cần bảo quản ở nơi thoáng mát, tối tránh ánh sáng trực tiếp và tránh xa tầm tay trẻ em. Chỉ nên sử dụng tinh dầu cỏ thi ở dạng dùng ngoài, không được uống trực tiếp tinh dầu cỏ thi.

Để có được chất lượng tốt nhất, cần lựa chọn mua sản phẩm ở những thương hiệu có uy tín để tránh mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng.

6. Các chứng chỉ/chứng nhận

• GC/MS Test.
• Food Safety and Standards Authority of India
• GMP
• Halal
• ISO 9001: 2015

Tài liệu tham khảo

1. Ali, S. I., Gopalakrishnan, B., & Venkatesalu, V. (2017). Pharmacognosy, Phytochemistry and Pharmacological Properties of Achillea millefolium L.: A Review. Phytotherapy research : PTR, 31(8), 1140–1161. https://doi.org/10.1002/ptr.5840.
2. Becker, L. C., Bergfeld, W. F., Belsito, D. V., Hill, R. A., Klaassen, C. D., Liebler, D. C., Marks, J. G., Jr, Shank, R. C., Slaga, T. J., Snyder, P. W., & Andersen, F. A. (2016). Safety Assessment of Achillea millefolium as Used in Cosmetics. International journal of toxicology, 35(3 suppl), 5S–15S. https://doi.org/10.1177/1091581816677717.
3. Peng, H. Y., Lin, C. C., Wang, H. Y., Shih, Y., & Chou, S. T. (2014). The melanogenesis alteration effects of Achillea millefolium L. essential oil and linalyl acetate: involvement of oxidative stress and the JNK and ERK signaling pathways in melanoma cells. PloS one, 9(4), e95186. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0095186.
4. Strzępek-Gomółka, M., Gaweł-Bęben, K., & Kukula-Koch, W. (2021). Achillea Species as Sources of Active Phytochemicals for Dermatological and Cosmetic Applications. Oxidative medicine and cellular longevity, 2021, 6643827. https://doi.org/10.1155/2021/6643827.
5. Mohammadhosseini, M., Sarker, S. D., & Akbarzadeh, A. (2017). Chemical composition of the essential oils and extracts of Achillea species and their biological activities: A review. Journal of ethnopharmacology, 199, 257–315. https://doi.org/10.1016/j.jep.2017.02.010.
6. El-Kalamouni, C., Venskutonis, P. R., Zebib, B., Merah, O., Raynaud, C., & Talou, T. (2017). Antioxidant and Antimicrobial Activities of the Essential Oil of Achillea millefolium L. Grown in France. Medicines (Basel, Switzerland), 4(2), 30. https://doi.org/10.3390/medicines4020030.
7. Tadić, V., Arsić, I., Zvezdanović, J., Zugić, A., Cvetković, D., & Pavkov, S. (2017). The estimation of the traditionally used yarrow (Achillea millefolium L. Asteraceae) oil extracts with anti-inflamatory potential in topical application. Journal of ethnopharmacology, 199, 138–148. https://doi.org/10.1016/j.jep.2017.02.002.