Tinh Dầu Bồng Nga Truật

Bồng nga truật (Boesenbergia Rotunda) là một loại thảo mộc được tìm thấy rộng rãi ở các nước châu Á. Tại nơi đây, chúng thường được sử dụng như một thành phần thực phẩm và trong các chế phẩm y học cổ truyền. Sự phổ biến của việc sử dụng chiết xuất dược liệu này, đặc biệt là tinh dầu đã thu hút sự chú ý của các nhà khoa học trên toàn thế giới để điều tra thêm các đặc tính của chúng. Dưới đây là những thông tin thú vị về tinh dầu bồng nga truật (Fingerroot Essential Oil) mà bạn có thể quan tâm.

1. Đôi nét về thực vật

1.1 Thông tin chung

Họ thực vật: Zingiberaceae, bao gồm gần 50 chi và hơn 1000 loài phân bố khắp các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Là nhóm dược liệu cũng như gia vị phổ biến trong y học và ẩm thực.

Chi thực vật: Boesenbergia L. (Trước đây, có tài liệu cũn ghi nhận phân loài của thực vật thuộc chi Kaempferia).

Tên khoa học phổ biến hiện nay của bồng nga truật là Boesenbergia rotunda. Bên cạnh đó, chúng còn có khoảng 8 tên gọi khác nhau như:

• Boesenbergia cochinchinensis;
• Boesenbergia pandurata;
• Curcuma rotunda;
• Gastrochilus panduratus;
• Gastrochilus rotundus;
• Kaempferia cochinchinensis;
• Kaempferia ovate;
• Kaempferia pandurata;

Tên thường gọi:

• Tiếng anh: fingerroot (xuất phát từ thân rễ có hình dạng giống ngón tay), Chinese key, Chinese ginger…;
• Tiếng Trung Quốc: chun jiang, Āo chún jiāng (凹唇姜), Suo shi, Yao shi;;
• Tiếng Hà Lan: temoe koentji;
• Tiếng Đức: fingerwurz;
• Tiếng Thái: krachai, krachai-Dang;
• Tại Việt Nam, Fingerroot ngoài tên gọi bồng nga truật còn có tên là lưỡi cọp, củ ngải…

Đôi khi nó bị nhầm lẫn với Alpinia docinarum, một loại cây khác trong gia đình Zingiberaceae, còn được gọi là Galangal.

1.2 Đặc điểm sinh trưởng

Theo đó, B. rotunda là loài bản địa của các khu vực nhiệt đới, đặc biệt là ở Nam và Đông Nam Á và Trung Quốc. Ngày nay, loài thực vật này xuất hiện rộng rãi ở nhiều nơi như Ấn Độ, Campuchia, Indonesia, Sri Lanka, Myanmar, Việt Nam, Thái Lan…

Thích nghi và triển tốt trong khí hậu ẩm và nóng, đất giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt.

Tùy vào khu vực sinh sống mà hoa Fingerroot ra hoa vào khoảng thời gian tháng 7-8 trong năm hoặc tháng 1 đến tháng 2 và tháng 4 đến tháng 6.

1.3 Mô tả thực vật

B.rotunda là cây sống lâu năm với thân ngắn được thay thế bởi các bẹ lá cao đến 50cm.

Tương tự như các thực vật khác cùng ho, phần dưới lòng đất của cây bao gồm một thân rễ trung tâm, tích lũy chất dinh dưỡng. Thân rễ này phình ra, có dạng giống ngón tay, bề mặt màu nâu nhạt và bên trong màu vàng. Ngoài ra, còn có một số củ khác mọc theo cùng một hướng như ngón tay của một bàn tay, do đó, tên gọi chung của Fingerroot. Cả màu sắc của thân rễ trung tâm và thân rễ phụ đều phụ thuộc vào sự đa dạng của B. rotunda. Các giống màu vàng tạo ra thân rễ màu vàng sáng, trong khi các giống khác tạo ra thân rễ màu đỏ và đen. Tuy nhiên, đặc điểm chung chính là mùi hương thơm nồng đặc trưng của B. rotunda.

Có khoảng 3–4 lá, rộng 7–11 cm và dài 25–50 m, hình bầu dục hoặc thuôn dài, màu xanh ở cả 2 mặt. Bẹ lá Fingerroot có màu đỏ, lưỡi bẹ 2 khe khoảng 5mm. Cuống lá có rãnh dài khoảng 7-16cm.

Hoa xuất hiện giữa vỏ lá ở dưới cùng của thân cây, cánh hoa có màu trắng hoặc hồng nhạt. Lá bắc hình mác, dài khoảng 4-5cm. Đài hoa 1,5-2 cm, đỉnh có 2 khe, tràng hoa màu hồng, ống tràng 4,5-5,5cm. Nhị lép màu hồng nhạt, hình trứng ngược, chỉ nhị ngắn.

1.4 Thành phần

Các chất phytochemical hoạt động của B. rotunda như sau:

• Flavonoid bao gồm alpinetin, boesenbergin, cardamonin, geraniol, krachai zin, panduratin, pinostrobin, pinocembrin, rotundaflavone và silybin;
• Tinh dầu bao gồm nerol, long não, cineole, fenchene, hemanthidine và limonene;
• Polyphenol bao gồm axit caffeic, axit coumaric, axit chlorogenic, hesperidin, kaempferol, naringin và quercetin.

1.5 Ứng dụng của thực vật bồng nga truật

Bộ phận dùng rộng rãi nhất của thực vật này là Củ (thân rễ), được ứng dụng trong đa dạng khía cạnh như:

• Gia vị ẩm thực;
• Hương liệu, liệu pháp hương thơm, tinh dầu, nước hoa…
• Dược liệu cổ truyền: các bệnh như thấp khớp, đau cơ, rối loạn tiêu hóa, đầy hơi,…Ở Indonesia, B. Rotunda thường được sử dụng để chuẩn bị Jamu Jamu, một loại thuốc bổ truyền thống phổ biến cho phụ nữ sau khi sinh con.
• Thuốc nhuộm;

Riêng về gia vị thực phẩm, bồng nga truật B. Rotunda là nguyên liệu phổ biến ở nhiều quốc gia châu Á như Malaysia, Thái Lan, Indonesia, Ấn Độ, Trung Quốc…Với giá trị dinh dưỡng và hương vị được công nhận, chúng có thể xuất hiện trong món cà ri, soup, canh…Cụ thể như:

• Ở Thái Lan, bồng nga truật là một thành phần của các món ăn như Kaeng Tai Pla.
• Thực vật được sử dụng trong một số bột nhão kroeung của ẩm thực Campuchia và được gọi là K’cheay.
• Được sử dụng để giúp làm bánh đậu nành lên men, còn được gọi là Tempeh, một loại thực phẩm truyền thống của Indonesia.

2. Tinh dầu bồng nga truật

2.1 Thông tin chung

Tinh dầu bồng nga truật (Fingerroot Essential Oil) được chiết xuất chủ yếu từ phần thân rễ của thực vật Boesenbergia rotunda. Thông qua phương pháp chủ yếu là chưng cất hơi nước thu được tinh dầu Fingerroot có đặc tính như:

• Dung dịch lỏng;
• Màu vàng nhạt, trong suốt;
• Mùi hương nồng ấm, cay đặc trưng của dược liệu Fingerroot;

2.2 Thành phần hóa học của tinh dầu bồng nga truật

Phân tích tinh dầu bồng nga truật bằng khí sắc ký-khối phổ (GC-MS) ghi nhận thành phần chính như: hydrocacbon monoterpene, monoterpen oxy hóa, hydrocacbon sesquiterpene, sesquiterpene được oxy hóa và những chất khác. Cụ thể  như:

• Nerol, L-camphor là 2 thành phần chiếm tỷ lệ cao;
• Cineole, Trans-methyl cinnamate, Fenchene, Cis-p-mentha -2, 8-dien-1-ol, Cyclohexene, Nonadecatriene, Octanal, (2,4-dinitrophenyl) hydrazine, Limonene, Hemanthidine…
• Cùng đa dạng các chất oxy hóa khác;

Một báo cáo ghi nhận hợp chất chính của tinh dầu thường thấy nhất gồm phần γ-terpinene,  geraniol,  camphor,  β-ocimene, 1,8-cineole, myrcene, borneol, camphene, methyl cinnamate, terpineol, geranial, và neral. (Pandji, et al., 1993; Jantan, et al., 2001; Norajit, et al., 2007; Miksusanti, et al., 2008).

2.3 Bảo quản tinh dầu bồng nga truật như thế nào?

• Bảo quản tinh dầu Fingerroot trong lọ thủy tinh có nắp và giữ kín sau khi dùng. Thời hạn sử dụng sản phẩm từ Fingerroot tốt nhất là khoảng 6 tháng sau mở nắp. Chú ý các khuyến cáo của nhà sản xuất thường đã được in ấn cụ thể trên nhãn sản phẩm.
• Với mục đích kéo dài tuổi thọ của sản phẩm, tinh dầu bồng nga truật có thể đem cất trong ngăn mát tủ lạnh hay đặt tại vị trí thoáng mát…
• Trong quá trình sử dụng, nếu tinh dầu từ loài Boesenbergia rotunda xuất hiện tình trạng mùi lạ, ôi thiu, bị oxy hóa…thì hãy loại bỏ chúng ngay.
• Hạn chế đặt nơi tầm với của trẻ nhỏ với mục đích ngăn chặn rủi ro không đáng có.

3. Lợi ích từ tinh dầu bồng nga truật

3.1 Liệu pháp hương thơm

Có thể nói rằng tinh dầu bồng nga truật là sự lựa chọn phù hợp nếu bạn đang muốn tìm kiếm hương thơm cho tinh thần. Thật vậy, những tác dụng ấn tượng mà chiết xuất thực vật này đem lại có thể kể đến như:

• Truyền tải năng lượng;
• Giữ vững tinh thần và tâm trí;
• Cân bằng cảm xúc;
• Thúc đẩy cảm hứng và động lực;
• Thư giãn tinh thần;

Bạn có thể dễ dàng sử dụng thành viên của gia đình Zingiberaceae này thông qua những phương pháp lan tỏa hương thơm trong không khí như khuếch tán, xông hơi…Bên cạnh đó những cách thức này còn giúp thanh lọc và xua tan mùi hương khó chịu trong không gian sống của bạn.

3.2 Ngăn chặn vi khuẩn

Vi khuẩn gây bệnh là nguyên nhân gây ra một số bệnh lý ở người cũng như thực vật. May mắn thay, nhiều nghiên cứu đã cho thấy Fingerroot có hoạt tính ức chế cao chống lại vài chủng vi khuẩn như:

• Bacillus cereus;
• Monocytogenes;
• Chủng Staphylococcus: Panduratin A của B. rotunda cũng được tìm thấy có hoạt tính kháng khuẩn chống lại các chủng Staphylococcus
• aureus;
• aeruginosa và E. coli;

Theo tài liệu, khả năng kháng khuẩn đến từ những hoạt chất giá trị sinh học cao như:

• Tecpen, đặc biệt là mono- và sesquiterpenes: Nghiên cứu trước đây về chất kháng khuẩn của monoterpenes cho thấy rằng chúng khuếch tán vào và làm hỏng tế bào cấu trúc màng vi khuẩn.
• Nerol và L-camphor, thành phần chính của thân rễ của B. rotunda làm tăng đặc tính kháng khuẩn;

Ngoài nhóm vi khuẩn kể trên, chiết xuất từ thực vật Boesenbergia rotunda còn được ghi nhận về hoạt động chống lại Helicobacter pylori. Đây là một loại vi khuẩn gram âm nổi bật gây viêm dạ dày, khó tiêu, và có liên quan đến sự phát triển của ung thư dạ dày và ruột kết. Theo đó, các thành phần flavonoid của B. rotunda có khả năng đóng vai trò là ứng cử viên thuốc tiềm năng để ức chế nhiễm H. pylori.

3.3 Kháng nấm

Một số nghiên cứu đã chứng minh vai trò kháng nấm tiềm năng của B. rotunda trong việc ức chế sự phát triển của C. albicans. Đây là một loại nấm lưỡng bội chịu trách nhiệm cho bệnh lý ở miệng, âm đạo… Đây là sự hứa hẹn để có thêm sự lựa chọn thay thế cho thuốc điều trị hiện tại chống lại mầm bệnh. Dù vậy vẫn cần đánh giá thêm những vấn đề liên quan đến độc tính của chiết xuất thực vật này là cần thiết.

Ngoài ra, nhà khoa học Taweechai Supapong và cộng sự đã nghiên cứu các hoạt động mầm bệnh chống bệnh của tinh dầu và chiết xuất ethanolic 95% của B. rotunda. Theo đó, các chiết xuất này được sàng lọc chống lại 4 mầm bệnh ở miệng. Cụ thể là Streptococcus mutans, Lactobacillus sp., Actinomycetemcomitans và C. albican.

3.4 Sức khỏe răng miệng

Sự hình thành màng sinh học trên bề mặt răng được gây ra bởi nhiều loài vi khuẩn miệng, mà nguyên nhân chính là nhóm streptococci. Điều này có liên quan đến một số nhiễm trùng cấp tính và mãn tính như sâu răng, viêm nướu và viêm nha chu…Vào năm 2008, Limsuwan và Voravuthikunchai đã chứng minh rằng các chiết xuất từ ​​B. rotunda biểu hiện hoạt động kháng sinh đối với vi khuẩn S. pyogenes.

Ngoài ra, chiết xuất của B.Rotunda có hoạt động diệt khuẩn chống lại vi khuẩn khác cũng gây sâu răng là S.Mutans. Do vậy, có thể sử dụng chiết xuất Fingerroot để làm nước súc miệng hoặc thành phần trong kem đánh răng.

3.5 Chống viêm

Viêm là một quá trình sinh học được kích hoạt để đáp ứng với các chất kích thích ngoại bào. Chúng thực sự gây ra nhiều phiền phức đến người bệnh. Điều thú vị là trong sản phẩm từ bồng nga truật chứa đựng đa dạng những thành phần chống viêm. Do vậy là trong truyền thống B. Rotunda đã được sử dụng để điểu trị bệnh lý liên quan đến đau nhức, gout,…Còn với tinh dầu bồng nga truật, chúng có thể góp phần hiệu quả trong hỗn hợp dầu massage giảm đau, giảm căng cơ, đau nhức…

3.6 Chống côn trùng

Sốt xuất huyết được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp hạng là bệnh virus do muỗi truyền quan trọng nhất trên thế giới. Tinh dầu từ Boesenbergia rotunda (L.) đã được đánh giá về khả năng diệt ấu trùng, diệt nhộng, ngăn chặn muỗi Aedes aegypti L. truyền vector virus Dengue. Điều này là nhờ sự đóng góp phần lớn của những hợp chất mang hoạt tính sinh học giá trị cao có trong chiết xuất. Thậm chí, có ý kiến còn đề xuất việc sử dụng tinh dầu này như một nguồn thay thế tiềm năng để phát triển các loại thuốc diệt ấu trùng và kiểm soát các bệnh lý trung gian do muỗi truyền. (Theo Sutthanont và cộng sự, năm 2010)

3.7 Chống oxy hóa

Một số nhà nghiên cứu cho biết B. rotunda có thể biểu hiện chống oxy hóa mạnh mẽ. Điều này được thể hiện qua:

• Hàm lượng phenolic và flavonoid có trong Fingerroot khá dồi dào;
• Dữ liệu khác còn cho thấy tiềm năng chống tăng sinh tích cực chống lại một số dòng tế bào ung thư của B. rotunda. Bao gồm buồng trứng, vú, cổ tử cung (HeLa) và dòng tế bào ung thư ruột kết (HT-29).
• Hoạt động chống ung thư của Fingerroot liên quan chặt chẽ đến thành phần chứa trong thân rễ. Có bốn hợp chất trong đó có khả năng được phát triển như chất chống ung thư, gồm panduratin A, boesenbergin A, cardamonin và pinostrobin.

Mặc dù đã có rất nhiều nghiên cứu về hoạt tính chống ung thư của Fingerroot, nhưng nghiên cứu sâu hơn vẫn cần được mở rộng.

4. Gợi ý một số cách sử dụng tinh dầu bồng nga truật

4.1 Tinh dầu bồng nga truật dùng qua đường hô hấp:

• Khuếch tán vào không khí tinh dầu Fingerroot thông qua thiết bị như máy xông, máy khuếch tán tinh dầu…
• Xông hơi tinh dầu bồng nga truật giúp hơi nước tác động trực tiếp đến nhiều vấn đề sức khỏe. Ví dụ như vấn đề nghẹt mũi, chất đờm nhầy tích tụ, cơn ho, tinh thần căng thẳng, đau đầu…
• Cho 1-2 giọt tinh dầu Fingerroot vào túi thơm, rồi treo trong phòng khách, phòng ngủ, phòng tắm…
• Nhỏ vài giọt tinh dầu bồng nga truật vào trong bồn tắm, vật dụng gần nơi thư giãn, nghỉ ngơi. Bên cạnh đó, có thể cho 1 giọt tinh dầu Fingerroot vào bàn tay rồi xoa tròn. Tiếp tục hít thở sâu hương thơm giúp bạn điều chỉnh tâm trạng, loại bỏ căng thẳng, cũng như lưu giữ mùi trên cơ thể…

4.2 Tinh dầu bồng nga truật dùng bên ngoài da

Hỗn hợp dầu massage: Pha loãng từ 1 đến 2 giọt tinh dầu từ B. rotunda vào dầu vận chuyển. Chẳng hạn như dầu hạnh nhân (almond), dầu dừa (coconut), dầu oliu, dầu jojoba,…để tạo nên hỗn hợp massage phù hợp với nhu cầu trị liệu, đặc biệt là đau nhức xương khớp, căng cơ;

Thêm 1 giọt tinh dầu Fingerroot vào kem dưỡng da để nuôi dưỡng làn da khỏe mạnh hơn.

4.3 Gợi ý kết hợp cùng tinh dầu bồng nga truật

Sự kết hợp giữa tinh dầu bồng nga truật với chiết xuất thực vật khác phụ thuộc phần lớn và sở thích cá nhân của người tiêu dùng. Đây là xu hướng mới, đang dần được áp dụng rộng rãi trong nhiều khía cạnh. Dưới đây vài gợi ý bạn có thể tham khảo:

• Tinh dầu húng quế (Basil);
• Tinh dầu tràm gió (Cajeput);
• Tinh dầu hoàng đàn (Cedarwood);
• Tinh dầu oải hương (Lavender);
• Tinh dầu chanh (Lemon);
• Tinh dầu hương thảo (Rosemary)

5. Lưu ý gì khi sử dụng tinh dầu bồng nga truật

5.1 Lưu ý chung

Ki sử dụng tinh dầu bồng nga truật Fingerroot cần phải chú ý các điều sau:

• Uống tinh dầu bồng nga truật nguyên chất, đậm đặc bằng miệng trực tiếp không được ủng hộ.
• Đừng bao giờ sử dụng tinh dầu Fingerroot theo cách không được nhà sản xuất khuyến nghị. Thực tế, có hai cách sử dụng đơn giản và an toàn hơn cả là bằng đường hô hấp và hấp thụ qua da.
• Bên cạnh đó, hãy kiểm tra tinh dầu Fingerroot lên vùng da nhỏ trước và theo dõi phản ứng sau đó. Mặt khác, cũng cần hạn chế dây dính tinh dầu vào những nơi nhạy cảm trên cơ thể như vết thương hở, mắt, tai trong, niêm mạc,…
• Vì tinh dầu bồng nga truật càng đậm đặc thì tình trạng kích ứng, phỏng da,…sẽ dễ xảy ra. Vì vậy, không nên thoa tinh dầu từ B. rotunda có nồng độ cao chưa pha loãng lên da.
• Với những người đang gặp tình trạng sức khỏe nhạy cảm, nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng sản phẩm từ thực vật từ B. rotunda

5.2 Đối tượng nào nên thận trọng khi sử dụng tinh dầu bồng nga truật

Thực tế, không phải bất cứ ai cũng dùng được tinh dầu từ B. rotunda. Cần lưu ý cẩn thận khi đối tượng là:

• Trẻ em;
• Phụ nữ có thai;
• Phụ nữ đang cho con bú;
• Đối tượng từng dị ứng với sản phẩm chiết xuất từ thực vật thuộc họ Zingiberaceae nói chung và loài B. rotunda nói riêng;

6. Tổng kết

Không thể phủ nhận sức hấp dẫn của tinh dầu bồng nga truật (Fingerroot Essential Oil) đến từ hương thơm và lợi ích sức khỏe mà chúng mang lại. Đa số ý kiến đều đồng tình rằng trải nghiệm hương thơm này đã không khiến họ thất vọng. Mời bạn ghé thăm Kobi để khám phá nhiều hơn về thế giới tinh dầu thiên nhiên đa dạng cùng nhiều sản phẩm tự nhiên độc đáo khác nhé.

7. Các chứng chỉ/chứng nhận

• GC/MS Test.
• Food Safety and Standards Authority of India
• GMP
• Halal
• ISO 9001: 2015

Tài liệu tham khảo

1. All about Fingerroot https://www.healthbenefitstimes.com/fingerroot/
2. Boesenbergia rotunda https://en.wikipedia.org/wiki/Boesenbergia_rotunda
3. Boesenbergia rotunda: From Ethnomedicine to Drug Discovery https://doi.org/10.1155/2012/473637
4. Bồng nga truật https://vi.wikipedia.org/wiki/B%E1%BB%93ng_nga_tru%E1%BA%ADt
5. Chemical Composition and Antibacterial Activity of Essential Oils from Three Aromatic Plants of the Zingiberaceae Family in Malaysia http://web.usm.my/jps/26-1-15/26-1-7.pdf
6. Fingerroot, Boesenbergia rotunda and its Aphrodisiac Activity https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5414452/
7. Insecticidal effect of essential oils from Boesenbergia rotunda (L.) Mansf. and Curcuma zedoaria rosc against dengue vector mosquito, Aedes aegypti L. https://www.thaiscience.info/journals/Article/IJAT/10895657.pdf
8. Phytochemicals, antioxidant properties and anticancer investigations of the different parts of several gingers species (Boesenbergia rotunda, Boesenbergia pulchella var attenuata and Boesenbergia armeniaca) https://www.semanticscholar.org/paper/Phytochemicals%2C-antioxidant-properties-and-of-the-Rahmat-Ling/224f417b460e3884650567e88951f182c0d7eb0a
9. Fingerroot (Boesenbergia pandurata) : A Prospective Anticancer Therapy https://www.researchgate.net/publication/326159528_Fingerroot_Boesenbergia_pandurata_A_Prospective_Anticancer_Therapy