Tinh dầu Cỏ Hương Lau

Từ lâu, cỏ hương lau được biết đến như loại thảo mộc có giá trị cao trong cuộc sống. Thế nhưng, ít ai biết rằng, chiết xuất từ thực vật này mang lại nhiều tiềm năng và lợi ích đối với sức khỏe chúng ta. Bây giờ, mời quý độc giả cùng Kobi khám phá những điều kỳ diệu mà tinh dầu cỏ hương lau đem đến nhé.

1. Tổng quan về cỏ hương lau

1.1. Thông tin chung

Cỏ hương lau, còn gọi là hương bài, có tên khoa học Vetiveria zizanioides. Là thực vật thuộc họ Poaceae, có nguồn gốc từ Ấn Độ. Hiện nay, chúng xuất hiện khắp nơi trên thế giới như Trung Quốc, Malaysia, Nhật Bản, Brazil, châu Phi…Tại Việt Nam, hương lau khá quen thuộc, mọc hoang dại ở đầm lầy, ruộng nước, bờ suối, kênh rạch…tập trung ở phía Bắc như Thái Bình, Nam Định, Hải Phòng,…

1.2. Đặc điểm sinh trưởng

Thuộc nhóm thích nghi cao với khí hậu nhiệt đới, cận nhiệt đới hoặc Địa Trung Hải. Có khả năng chịu hạn cũng như sương giá mạnh mẽ, sinh trưởng mạnh trong mùa hè-thu ở nước ta.

Ưa thích đất thịt pha cát hoặc pha đất sét, nhiệt độ trung bình 25-35 độ C.

Thời điểm thu hoạch rễ để sản xuất tinh dầu cỏ hương lau khoảng 18 tháng-2 năm sau khi trồng. Đây là mốc thời gian quan trọng, bởi nếu thu hái sớm sẽ tạo ra khối lượng tinh dầu cao hơn nhưng thiếu thành phần giá trị và chất lượng kém. Mặt khác, nếu được thu hoạch trễ dù chất lượng dầu cải thiện nhưng sản lượng bị giảm đáng kể.

Nhân giống bằng các nhánh con, khoảng sau 1 năm mới bắt đầu ra hoa quả.

1.3. Mô tả cỏ hương lau

Thực vật thân thảo, sống lâu năm, cao 1,5-2m, mọc thẳng đứng, có mùi thơm. Thân gồm nhiều đốt, tụ thành bụi lớn. Bộ rễ khỏe, phức tạp, bám rất sâu trong đất, không dễ dàng tách ra. Do đó, chúng được ứng dụng để ổn định kết cấu đất, ngăn chặn sạt lở và xói mòn. Ngoài ra, nó còn kiểm soát cỏ dại và hoạt động như chất xua đuổi côn trùng tự nhiên, bổ sung nguồn nước ngầm cạn kiệt…

Lá dạng dải, hẹp, cứng, dài 30-70 cm, rộng 1 cm, bề mặt nhẵn bóng, không cuống. Gốc có bẹ lá ôm lấy thân, với đầu nhọn và mép hơi thô ráp.

Cụm hoa mọc ở ngọn thân, tụ thành chùy dài 20-30 cm, cuống chung lớn và phân nhánh nhiều. Các nhánh xếp thành vòng không đều, mang những bông nhỏ hẹp, sắc tím nhạt. Phân thành 2 loại: hoa lưỡng tính không cuống và hoa đực có cuống.

Quả hương lau hơi dẹt, sắc đỏ tía hay xanh đen, bên trong chứa 1-3 hạt hình trứng.

2. Đôi nét về tinh dầu cỏ hương lau

2.1. Đặc tính chung của tinh dầu cỏ hương lau

Tinh dầu cỏ hương lau (Vetiver Essential Oil) được mệnh danh là “tinh dầu của sự yên bình” hay “hương thơm của đất”. Chúng được chiết xuất từ rễ của loài thực vật cùng tên bằng phương pháp chưng cất hơi nước.

• Màu sắc: từ vàng đến màu nâu hổ phách.
• Mùi hương: gồm mùi đất hòa lẫn mùi gỗ, khói cay nồng, tạo cảm giác tĩnh lặng và yên bình. Vì vậy, hương liệu được yêu thích trong nước hoa cho nam giới với phong cách tự tin, mạnh mẽ.
• Độ đậm đặc: khá cao với khả năng bền mùi dài lâu.

Bảo quản

• Lưu trữ tinh dầu cỏ hương lau trong lọ kín, tối màu, đậy nắp kín sau mỗi lần sử dụng.
• Nên đặt nơi khô ráo, hạn chế ánh nắng chiếu trực tiếp và ở khu vực không thể tiếp cận đối với trẻ em dưới 7 tuổi.

2.2. Các hoạt chất giá trị của tinh dầu cỏ hương lau

Thực tế, hàm lượng tinh dầu phụ thuộc vào nhiều yếu tố như đất trồng, thời gian thu hoạch, công tác bảo quản…Phân tích khoa học ghi nhận hơn 100 thành phần từ chiết xuất hương lau. Trong đó, các hoạt chất cơ bản như:

• Sesquiterpene hydrocarbons: Cadinene…
• Dẫn xuất sesquiterpene alcohol: vetiverol, khusimol, isovalencenol,…
• Dẫn xuất sesquiterpene carbonyl: α-vetivone, β-vetivone, khusimone…

Một số hoạt chất nổi bật như:

• Vetivone: hợp chất hữu cơ, thành phần chính của dầu cỏ hương lau, được sử dụng để điều chế một số loại nước hoa có giá trị cao.
• Khusimol: chiếm phần lớn trong dầu cỏ hương lau, mang nhiều đặc tính có lợi.
• Cadinene: nhóm hydrocacbon đồng phân, có trong nhiều loại cây sản xuất tinh dầu.

3. Lợi ích của tinh dầu cỏ hương lau đối với sức khỏe

3.1. Dầu cỏ hương lau trong lịch sử

Theo những ghi chép cổ đại, gần như toàn bộ hương lau được dùng trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Đặc biệt, chiết xuất này thường xuyên có mặt trong sản phẩm nước hoa, xà phòng, mỹ phẩm…

Ngoài ra, chúng còn phổ biến bởi liệu pháp mùi hương, mang đến xúc tác, cảm hứng về tinh thần. Đồng thời, dầu cỏ hương lau giúp giải quyết vô số mối lo ngại về sức khỏe. Bao gồm mất cân bằng thần kinh, rối loạn hệ cơ xương khớp, tổn thương cơ thể…

Trong liệu pháp massage Ayurvedic xa xưa ở Ấn Độ, chiết xuất này là một phần không thể thiếu. Chúng bổ trợ hệ thần kinh, dịu các giác quan, khiến cơ thể tràn đầy năng lượng.

3.2. Cỏ hương lau trong y học cổ truyền

Theo đông y Việt Nam, rễ hương lau có vị đắng, mùi thơm, tính bình, mát. Tác dụng phong phú như hạ sốt, làm ra mồ hôi, ấm bụng, lợi tiêu hóa…

Còn trong y học cổ truyền Trung Hoa cổ đại, tinh dầu cỏ hương lau được chỉ định trong thiền, hướng đến các vấn đề như trạng thái trầm cảm, thiếu sức sống và sự tập trung…

3.3. Cân bằng hệ thần kinh và nội tiết tố

Các dữ liệu về khả năng hỗ trợ hệ thần kinh và nội tiết tố của tinh dầu cỏ hương lau ngày càng được chú ý:

• Năm 2015, nghiên cứu trên chuột tiếp xúc với tinh dầu cỏ hương lau tiết lộ: loài vật này dường như thư giãn, giảm căng thẳng và sợ hãi hơn.
• Năm 2016, thí nghiệm trên động vật kết luận: chiết xuất cải thiện tỉnh táo và chức năng não bộ.

Bên cạnh đó, nhiều thực nghiệm trên các tình nguyện viên nhận thấy giá trị của tinh dầu trong điều trị lo âu, cảm giác kiệt sức, lo lắng, hồi hộp…Thông qua ảnh hưởng đến hoạt động thần kinh trong nhân amygdaloid trung ương, chúng kết nối với các khu vực thân não, kiểm soát biểu hiện hành vi, chịu trách nhiệm về nhận thức và cảm xúc.

3.4. Điều tiết nội tiết tố và đẩy lùi nguy cơ bệnh tật

Các rối loạn chuyển hóa khi tinh thần căng thẳng kéo dài như lượng hormone testosterone suy giảm, adrenaline và cortisol có xu hướng tăng cao. Quá trình này sẽ ảnh hưởng đến huyết áp, nhịp tim, nhịp thở của con người, tăng nguy cơ bệnh tật cũng như mất đi cảm hứng tình dục. May mắn thay, dầu hương lau là sự lựa chọn phù hợp, giúp cân bằng hormone một cách tự nhiên. Từ đó mà có thể phòng ngừa những yếu tố có hại cho sức khỏe.

Ngoài ra, một bài báo nhận định khả năng tăng cường hệ thống sinh sản nữ, hỗ trợ chứng khó chịu trong thời kỳ kinh nguyệt như đau bụng, buồn nôn, mệt mỏi, đầy hơi, rối loạn cảm xúc, chuột rút…

3.5. Tinh dầu cỏ hương lau và hội chứng ADHD

Năm 2001, nghiên cứu được thực hiện bởi tiến sĩ Terry Friedman đã phát hiện hiệu quả của tinh dầu cỏ hương lau trong điều trị chứng ADHD-một rối loạn tăng động giảm chú ý. Kết quả này hứa hẹn về phương pháp hỗ trợ dấu hiệu mệt mỏi, thiếu tập trung, mất kiên nhẫn…

3.6. Bảo vệ chúng ta trước sự tấn công của côn trùng

Trung tâm Nông nghiệp, Đại học bang Louisiana (Mỹ) đã phân tích khả năng chống mối mọt của tám loại tinh dầu, bao gồm cỏ hương lau. Theo đó, chúng được chứng minh là chất xua đuổi côn trùng hiệu quả, thời gian tác dụng kéo dài. Hơn thế, chiết xuất cũng đẩy lùi và kiểm soát ấu trùng muỗi, gây bệnh sốt xuất huyết, sốt rét…

3.7. Chứa chất chống oxy hóa dồi dào, tăng cường sức đề kháng

Việc hình thành các gốc tự do tỉ lệ thuận với nhiều yếu tố nguy hiểm cho sức khỏe. Tuy nhiên, ta có thể cải thiện điều này bằng cách tận dụng lợi ích từ chất chống oxy hóa. Một số dữ liệu liên quan đến cỏ hương lau như:

• Năm 2005, báo cáo được thực hiện tại đại học Cleson ở Nam Carolina (Mỹ) đánh giá cao hoạt động chống oxy hóa mạnh mẽ của tinh dầu cỏ hương lau. Nhờ đó mà mà quá trình lão hóa diễn ra chậm hơn, làn da tươi sáng khỏe mạnh, nâng cao hệ thống miễn dịch và kéo dài tuổi thọ.
• Năm 2015, thí nghiệm trên chuột ở Ấn Độ phát hiện rằng dầu cỏ hương lau đóng góp bảo vệ cơ thể, thông qua việc hạn chế tác động xấu của loại thuốc cisplatin-thường gặp trong điều trị ung thư tinh hoàn, bàng quan, phổi, buồng trứng…Chiết xuất thực vật này ức chế đáng kể sự phá hủy DNA và tổn thương tế bào. Điều này mở ra tia hi vọng về liệu pháp hỗ trợ cho bệnh nhân ung thư trong tương lai.

3.8. Phục hồi các tổn thương trên da và tóc

Nhờ những hoạt chất giá trị, dầu cỏ hương lau đã được chứng minh thân thiện với làn da. Nổi bật là khả năng chữa lành vết sẹo bằng cách thúc đẩy quá trình tái tạo da và mô. Bên cạnh đó, chiết xuất được cho là có lợi ích trẻ hóa da, loại bỏ đốm đen hoặc các dấu hiệu của mụn trứng cá. Thậm chí, chúng có thể hiệu quả đối với các vết rạn da sau sinh.  Ưu điểm khác của tinh dầu cỏ hương lau là khi kết hợp với động tác massage sẽ kích thích tuần hoàn máu, nuôi dưỡng, săn chắc cơ và bảo vệ da trước tác động khắc nghiệt của môi trường.

Không chỉ vậy, mà khi dùng tinh dầu cỏ hương lau xoa lên tóc và da đầu, bạn sẽ nhận thấy sự phục hồi đáng kể chỉ sau thời gian ngắn, với những dấu hiệu như gàu, vẩy nến, chàm, ngứa, tóc rụng…

3.9. Chất khử trùng và kháng nấm tự nhiên

Dầu cỏ hương lau được xem là chất khử trùng và kháng nấm tự nhiên. Điều này nghĩa là chúng sẽ giảm khả năng nhiễm trùng và ức chế tăng trưởng số lượng vi khuẩn. Báo cáo được công bố trên Journal of Pharmaceutical Studies, hương lau ngăn chặn hiệu quả tụ cầu khuẩn (Staphylococcus aureus) hay các vi khuẩn gây nhiễm trùng huyết khác. Đồng thời, nghiên cứu trong ống nghiệm ghi nhận tiềm năng kháng nấm Candida albicans, ở mức độ nhẹ.

3.10. Đặc tính kháng viêm và thúc đẩy lưu thông tuần hoàn

Dầu cỏ hương lau được xem là loại thuốc chống viêm và thúc đẩy lưu thông tuần hoàn tự nhiên. Chúng hữu ích như thế là bởi các hoạt chất mang tính chất chống oxy hóa. Nhờ vậy mà những đau nhức do viêm khớp, căng cơ,…được đẩy lùi nhanh chóng. Đừng quên phối hợp với liệu pháp xoa bóp bấm huyệt nhằm tăng giãn cơ và vận hành khí huyết.

4. Cách sử dụng tinh dầu cỏ hương lau hiệu quả

Liệu pháp mùi hương: Điều đó có nghĩa là tinh dầu cỏ hương lau an toàn để hít vào, khi nó được chưng cất và giải phóng dưới dạng hơi. Để thuận lợi hãy dùng những công cụ có khả năng khuếch tán xa, khắp không gian sống. Dễ dàng hơn bạn hãy nhỏ 1-2 giọt lên cổ tay, sau gáy…hoặc các vật dụng gần gũi như túi vải, áo quần, gối để có thể tận hưởng và lưu giữ mùi nước hoa độc đáo của riêng mình.

Sản phẩm chăm sóc da và trị liệu sức khỏe: Bằng cách thêm vài giọt dầu vào sữa rửa mặt, xà phòng, kem dưỡng da, nước tắm,…Ngoài ra, nên pha loãng chiết xuất đậm đặc này bằng dầu nền như jojoba, dầu dừa…trước khi sử dụng lên bất kỳ khu vực nào của cơ thể.

5. Điều cần lưu ý khi sử dụng tinh dầu cỏ hương lau

Dù được ghi nhận an toàn nhưng vài đối tượng sau nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng dầu cỏ hương lau:

• Phụ nữ đang có thai hoặc cho con bú, trẻ nhỏ dưới 7 tuổi, người bị kích ứng với bất kỳ hoạt chất có trong tinh dầu…Điều này là cần thiết, bởi hiện nay, nghiên cứu về tác động đến những trường hợp này còn khá hạn chế hoặc thậm chí có thể ảnh hưởng bất lợi.
• Tình trạng sức khỏe không ổn định như cấp cứu, hen suyễn nặng, chấn thương,…
• Sử dụng tinh dầu với mục đích trị liệu bệnh lý hoặc phối hợp cùng các thuốc điều trị khác.
• Vật nuôi trong nhà cũng là đối tượng khá nhạy cảm với các loại tinh dầu đậm đặc nói chung.

Khuyến cáo không uống trực tiếp chiết xuất này và nên pha loãng trong các tình huống sử dụng.

Để tránh dị ứng khi chưa từng dùng tinh dầu, hãy kiểm tra mẫn cảm trên vùng da nhỏ trước.

Quan trọng nhất là tránh các khu vực nhạy cảm như mũi trong, mắt, niêm mạc…

Nếu khi tiếp xúc có bất kỳ kích ứng nào hãy ngưng sử dụng và theo dõi sức khỏe. Trường hợp nặng nên gặp thầy thuốc ngay để được đánh giá sức khỏe và xử lý phù hợp.

Hãy xem liệu pháp tinh dầu là phương pháp bổ trợ và sẽ không thay thế được cho bất kỳ cách thức điều trị hoặc thuốc kê đơn nào.

6. Tổng kết

Quả thực, tinh dầu cỏ hương lau ẩn chứa nhiều đặc tính khiến chúng trở thành một thành phần đầy hứa hẹn cho liệu pháp hương thơm và trong trị liệu sức khỏe. Hãy liên hệ với Kobi nếu bạn muốn khám phá nhiều hơn về kho tàng tinh dầu thiên nhiên nhé.

7. Các chứng chỉ/chứng nhận

• COA/GC/MS Test.
• Food Safety and Standards Authority of India
• GMP
• Halal
• ISO 9001: 2015

Tài liệu tham khảo

• Everything You Need to Know About Vetiver Essential Oil https://www.healthline.com/health/vetiver-oil
• Vetiver Oil Improves ADHD, Anxiety & Brain Health https://draxe.com/essential-oils/vetiver-oil/
• All about vetiver oil https://www.newdirectionsaromatics.com/blog/products/all-about-vetiver-oil.html
• Đỗ Huy Bích và cộng sự. Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt nam, NXB Khoa học và Kỹ thuật Hà Nội.