1. Nguồn gốc tinh dầu quất

Người yêu thích tinh dầu thiên nhiên hẳn không xa lạ với chiết xuất từ quất. Không chỉ bởi hương thơm tươi mát mà chúng còn ẩn chứa nhiều lợi ích tuyệt vời đối với sức khỏe con người. Mời quý độc giả cùng Kobi tìm hiểu giá trị thực sự và cách sử dụng hiệu quả tinh dầu quất nhé.

Quất (Fortunella spp.), còn gọi là kim quất, tên tiếng anh là kumquat hay cumquat, thuộc họ Rutaceae (họ Cửu lý hương). Quất được phân loại thuộc chi Fortunella gần giống về mặt phân loại với chi Citrus, nhưng một số chuyên gia cho rằng chúng nên được đưa vào chi Citrus. Khác với những loại cam quýt khác, quất thường được ăn cả quả cùng với vỏ, ngoại trừ hạt. Một số cây thuộc họ Fortunella đã được báo cáo, chẳng hạn như Fortunella japonica Swingle, Fortunella margarita (Lour.) Swingle, Fortunella hindsii, F. obovata và Fortunella crassifolia Swingle.

Cây quất là một cây mọc chậm, thường xanh, gần giống cây bụi, cao từ 2.5 – 4.5 m, với lá màu xanh đậm bóng, cành rậm rạp và đôi khi có gai nhỏ. Hoa màu trắng tinh, giống như các loại hoa cây cam quýt khác, mọc đơn lẻ hoặc thành chùm ở nách lá. Cây quất mỗi năm cho từ 80 đến 100 quả, quả mọc thành từng chùm. Quả quất có nhiều hình dạng từ tròn đến hơi bầu dục, đường kính khoảng 2 cm, trọng lượng trung bình 10 g. Tùy thuộc vào giống, vỏ quả có màu từ vàng đến đỏ. Toàn bộ quả có thể ăn được, nhưng thịt quả bên trong khá chua và vỏ có vị ngọt.

Là một trong năm loại cam quýt tổ tiên, quất có nguồn gốc từ châu Á, xuất hiện từ thế kỷ 12 trong văn học Trung Quốc. Tên chi Fortunella được đặt theo tên nhà thực vật học Robert Fortune, người đã mang chúng từ Trung Quốc đến Châu Âu vào giữa thế kỷ 19. Quất hiện nay được trồng nhiều ở Trung Quốc, Đài Loan, Đông Nam Á, Nhật Bản, Trung Đông, Châu Âu (đặc biệt là Corfu, Hy Lạp), và miền nam Hoa Kỳ (đặc biệt là Florida). Miền nam Brazil hiện cũng là nơi có khí hậu hoàn hảo với độ ẩm và thời tiết ôn hòa thích hợp cho việc trồng quất.

Quất từ ​​lâu đã được sử dụng trong y học cổ truyền, đặc biệt là trị cảm lạnh và ho. Vỏ ngọt và có thể ăn được với mùi thơm đặc trưng do sự hiện diện của các flavonoid và terpenoid. Quất cũng là một nguồn tuyệt vời của chất dinh dưỡng và các hóa chất thực vật, bao gồm acid ascorbic, carotenoid, flavonoid và tinh dầu. Cũng như các loại trái cây họ cam quýt khác, quất được sử dụng rộng rãi làm thực phẩm và là nguồn cung cấp tinh dầu. Gần đây, việc sử dụng tinh dầu quất đã trở nên phổ biến trong thực phẩm, đồ uống, mỹ phẩm và y học thay thế, đặc biệt là trong liệu pháp hương thơm do có nhiều chức năng như mùi thơm hấp dẫn, đẩy lùi côn trùng, và các hoạt động chống oxy hóa và kháng khuẩn. Bài viết này nêu bật những lợi ích, đặc tính và cách sử dụng an toàn khác nhau của tinh dầu quất.

2. Thành phần hóa học và đặc điểm của tinh dầu quất

Tinh dầu quất thu được từ chưng cất hơi nước hay ép lạnh từ vỏ của quả quất. Tinh dầu màu vàng nhẹ, có mùi tươi mát, sảng khoái.

Các nghiên cứu trước đây đã báo cáo rằng tinh dầu của quả quất là chủ yếu bao gồm các monoterpenoid and sesquiterpenoid dễ bay hơi.

Tinh dầu quất F. crassifolia có 25 thành phần đã được xác định là các terpenoid hydrocarbon (85.42%), alcohol (3.3%), ketone (1.8%), ester (1.72%) và aldehyde (0.18%).

Tinh dầu quất F. margarita có 45 hợp chất đã được xác định, limonene là thành phần chính (93,8%), các hợp chất chính khác được xác định là myrcene (2,7%) và δ-germacrene (1,34%).

Tinh dầu quất (F. japonica Swingle) được chiết xuất bằng phương pháp ép lạnh đã xác định được có 82 hợp chất, các hợp chất chính là limonene (93,73%), myrcene (1,84%) và ethyl acetate (1,13%). Đánh giá bằng phân tích pha loãng dịch chiết hương thơm với phép đo sắc ký khí – đo khứu giác (GC–O) chỉ ra rằng limonene chỉ đóng góp một phần nhỏ vào mùi thơm, citronellyl acetate là thành phần có mùi gần giống với quất nhất.

Nghiên cứu tinh dầu từ quả 5 loài quất (F. japonica, F. margarita, F. crassifolia, F. obovata và F. hindsii) được trồng trong điều kiện giống nhau đã được phân tích bằng sự kết hợp của kỹ thuật sắc ký và quang phổ. Kết quả cho thấy các thành phần của 5 loài chủ yếu là limonene (84,2–96,3%), các thành phần khác có hàm lượng đáng kể là myrcene (1,3–12,9%) và germacrene D (0,3–2,4%). Tinh dầu từ F. hindsii và F. margarita có sự khác biệt đôi chút với hàm lượng germacrene D cao hơn (2,1 và 2,4%). Thành phần của tinh dầu F. crassifolia có hàm lượng limonene thấp hơn (82,4%) và lượng myrcene cao hơn (12,9%) so với các loài khác.

Sản lượng và tỉ lệ các thành phần trong tinh dầu phụ thuộc vào loài, vị trí địa lý, phương pháp chiết xuất, mức độ chín, sự thay đổi theo mùa, điều kiện môi trường và các yếu tố khác.

3. Tác dụng của tinh dầu quất

Khi được sử dụng để tạo mùi thơm, tinh dầu quất có tác dụng thư giãn và cũng có thể được khuếch tán để giúp làm sạch và thanh lọc không khí. Tinh dầu quất còn có những đặc tính cho thấy tiềm năng của nó trong sản xuất phụ gia thực phẩm, hay cải thiện sức khỏe và chất lượng cuộc sống của con người; mở rộng các lĩnh vực ứng dụng sang nước hoa, mỹ phẩm, dược phẩm và y học. Kobi xin giới thiệu đến một số tác dụng dưới đây của tinh dầu quất đã được nghiên cứu chứng minh.

3.1. Hoạt tính kháng khuẩn, kháng nấm

Tinh dầu  quất (F. crassifolia) đã được đánh giá về hoạt tính kháng khuẩn. Kết quả cho thấy tinh dầu có hoạt tính kháng khuẩn chống lại các chủng vi khuẩn Gram âm (E. coli và S. typhimurium) và Gram dương (S. aureus và B. cereus). Bên cạnh đó, nó cũng cho thấy hoạt tính kháng nấm đáng kể đối với C. albicans. Ngoài ra, tinh dầu có hiệu quả trong việc ức chế vi khuẩn gây bệnh và lây truyền qua thực phẩm, đặc biệt là B. cereus trong số các chủng vi khuẩn được thử nghiệm.

Tinh dầu quất (F. margarita) còn cho thấy hoạt động chống lại nấm Saccharomyces cerevisiae và Aspergillus niger.

Tinh dầu F. japonica var. margarita  có đặc tính kháng khuẩn chống lại các tác nhân gây bệnh trên da như S. epidermidis, P. acnes và M. furfur, những loại vi khuẩn làm trầm trọng thêm tình trạng mụn trứng cá.

Những kết quả này cho thấy khả năng sử dụng tinh dầu quất trong ngành công nghiệp thực phẩm để bảo quản thực phẩm chống lại vi khuẩn hoặc nấm, tăng thời hạn sử dụng của thực phẩm. Cũng như là một ứng cử viên tốt trong điều trị bệnh lý ngoài da như mụn trứng cá.

3.2. Xua đuổi côn trùng

Nghiên cứu cho thấy tinh dầu quất (F. crassifolia Swingle) có tác dụng diệt côn trùng trên ruồi nhà (Muscadomestica L.). Mặc dù, hoạt tính diệt côn trùng của tinh dầu kém hơn nhiều so với các chất diệt côn trùng tổng hợp như dichlorvos, propuxor và permethrin, chúng khá vô hại và không độc đối với động vật có vú. Tính dễ bay hơi cũng như không độc hại của tinh dầu quất khiến chúng trở thành một ứng cử viên lý tưởng được sử dụng trong các nhà hàng, bệnh viện và trường học để chống lại các loại côn trùng khác nhau.

3.3. Chống tăng sinh

Nghiên cứu khảo sát tác động của tinh dầu quất (Fortunella japonica) đối với sự tăng sinh của ba dòng tế bào ở người (tế bào fibrosarcoma HT-1080, tế bào ung thư biểu mô tuyến cổ tử cung HeLa và nguyên bào sợi người bình thường CUA-4). Kết quả cho thấy, khi nồng độ tinh dầu quất tăng lên, sự tăng sinh và khả năng sống của tế bào giảm ở cả ba dòng tế bào. So với các tế bào không được điều trị, tế bào fibrosarcoma HT-1080 tiếp xúc với tinh dầu quất thể hiện sự gia tăng sự hiện diện của JNK được phosphoryl hóa. Quá trình chết tế bào theo chương trình (apoptosis) cũng được kích thích

Tinh dầu quất (F. margarita) đã chứng minh hoạt động chống tăng sinh đáng kể, chống lại các tế bào LNCaP (tế bào ung thư biểu mô tuyến tiền liệt phụ thuộc androgen).

3.4. Kháng viêm

Tinh dầu quất làm giảm sản xuất chất dẫn truyền thông tin viêm (nitric oxide) trong các tế bào miễn dịch (đại thực bào).

Thành phần chính limonene trong tinh dầu quất làm giảm tình trạng viêm ở thận, niêm mạc dạ dày, ruột, phổi và đường hô hấp trong nhiều nghiên cứu trên động vật

3.5. Chống oxy hóa

Tinh dầu quất (F. margarita) đã cho thấy hoạt động chống oxy hóa đáng kể, thông qua đánh giá chất chống oxy hóa bằng các thử nghiệm hoạt động quét gốc DPPH và ABTS. Limonene, thành phần chính của tinh dầu quất, đã được phát hiện để loại bỏ gốc DPPH hiệu quả hơn cation ABTS.

Khả năng làm sạch gốc DPPH và ABTS trong tinh dầu quất (F. crassifolia) cũng được tìm thấy nằm trong khoảng 29,38 ~ 54,63 µg Trolox/mL.

Các kết quả của nghiên cứu này cho thấy tinh dầu quất có tác dụng chống oxy hóa, do đó rất quan trọng trong việc ngăn ngừa các bệnh mạn tính.

3.6. Tan sỏi mật

Thành phần limonene của tinh dầu quất làm tan sỏi mật ít nhất một phần trong 75% trường hợp trên một thử nghiệm trên 200 người. Nó cũng có hiệu quả trên động vật và ống nghiệm. Cần thêm những nghiên cứu sâu hơn ở người để xác nhận những kết quả sơ bộ đầy hứa hẹn này.

4. Cách dùng tinh dầu quất

Một số cách dùng tinh dầu quất:

• Dùng khuếch tán: Nhỏ 3-4 giọt tinh dầu quất vào bình xịt hoặc máy khuếch tán tinh dầu để có mùi thơm dễ chịu tại nhà hoặc tại văn phòng. Hương thơm tươi mát và dễ chịu của tinh dầu quất kết hợp tốt với các loại tinh dầu cam quýt khác, bao gồm tinh dầu cam Bergamot, tinh dầu chanh sần, tinh dầu chanh và tinh dầu cam hoang dã. Tinh dầu quất cũng rất thích hợp để pha với tinh dầu gỗ tuyết tùng, đàn hương và nhũ hương.
• Dùng để làm sạch bề mặt: Thêm 1 – 2 giọt tinh dầu quất vào chất tẩy rửa bề mặt tự chế để xịt và lau qua các bề mặt thường sử dụng để tăng cường làm sạch và để lại hương thơm tươi mát.
• Dùng để hít thư giãn: Khi cảm thấy căng thẳng áp lực, nhỏ 1 – 2 giọt tinh dầu quất vào lòng bàn tay và xoa nhẹ hai bàn tay vào nhau, úp hai bàn tay lên mũi và hít vào sẽ mang lại cảm giác tươi sáng, tích cực, tràn đầy năng lượng.
• Dùng chăm sóc da mặt: thêm 1 giọt tinh dầu quất vào sữa rửa mặt buổi tối để có làn da khỏe mạnh và hương thơm tươi mát.
• Dùng để gội đầu: cho 1 – 2 giọt tinh dầu quất vào dầu gội đầu, giúp tóc mềm và thơm.
• Dùng để xoa bóp: pha 3 – 4 giọt tinh dầu quất cùng với dầu dừa, sau đó dùng hỗn hợp trên để xoa bóp giúp thư giãn cơ thể.
• Dùng để tắm: pha loãng 5-10 giọt tinh dầu quất trong 30 ml dầu nền và cho hỗn hợp vào bồn tắm bằng nước ấm.
• Để chăm sóc tóc và da đầu: Thêm một giọt tinh dầu quất vào dầu gội đầu của bạn giúp làm sạch da dầu, tóc trở nên sạch sẽ, khỏe mạnh và có hương thơm ngọt ngào.
• Hỗ trợ tiêu hóa: pha 1 giọt tinh dầu quất vào 120mL nước uống, giúp hỗ trợ vấn đề về tiêu hóa.

Lưu ý: Các công thức trên đã được ứng dụng và mang lại hiệu quả dựa trên kinh nghiệm thực tế, không phải từ các thử nghiệm lâm sàng. Không được uống trực tiếp tinh dầu quất. Không nên sử dụng trực tiếp tinh dầu quất nguyên chất lên da. Nên thoa thử hỗn hợp 1 giọt tinh dầu quất trong 4 giọt dầu nền hoặc sữa dưỡng da lên mu bàn tay hoặc mặt trong cánh tay trong vài giờ trước khi dùng để đảm bảo rằng không xuất hiện phản ứng dị ứng. Không bao giờ được sử dụng tinh dầu quất gần mắt, mũi và trong tai, hoặc trên bất kỳ vùng da đặc biệt nhạy cảm nào khác.

5. Tính an toàn của tinh dầu quất và lưu ý khi sử dụng

Có nghiên cứu ghi nhận hợp chất limonene gây ung thư thận ở chuột. Ở những con vật này, limonene được biến đổi thành một hợp chất độc hại. Nhưng phản ứng nguy hiểm này chỉ xảy ra ở chuột đực trưởng thành, ngụ ý rằng limonene rất ít có khả năng gây ung thư thận ở người

Chưa có báo cáo ghi nhận tác dụng không mong muốn của tinh dầu quất trên trẻ em, phụ nữ mang thai và cho con bú. Độc tính của tinh dầu quất được xếp vào loại độc tính thấp theo tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới. Tránh xa ánh nắng mặt trời hoặc tia UV trong 12 giờ sau khi sử dụng.

Chỉ sử dụng tinh dầu quất như một phương pháp điều trị bổ sung, không dùng thay thế cho bất kỳ phương pháp điều trị thuốc nào. Trong trường hợp xảy ra phản ứng dị ứng, hãy ngưng sử dụng sản phẩm và đến cơ sở y tế gần nhất ngay lập tức để được đánh giá tình trạng sức khỏe và có biện pháp xử lý thích hợp. Để ngăn ngừa tác dụng phụ, hãy tham khảo ý kiến ​​của chuyên gia y tế trước khi sử dụng.

Tinh dầu quất phải luôn được bảo quản ở khu vực tránh xa tầm tay trẻ em. Bảo quản tinh dầu ở nơi khô ráo, thoáng mát.

6. Quy cách đóng gói

7. Tại sao chọn Kobi?

Kobi tự hào là nhà nhập khẩu và phân phối các loại tinh dầu thiên nhiên, dầu thực vật chất lượng cao với giá cả cạnh tranh tại Việt Nam từ 2011. Đối tác của chúng tôi là các nhà sản xuất, nhà xuất khẩu cung cấp nguồn thực vật bền vững từ hơn 10 quốc gia, thu mua cây trồng từ nơi chúng phát triển tự nhiên và dồi dào. Mỗi đơn hàng đều đi kèm với GC-MS, COA và SDS để chứng minh dầu của chúng tôi là 100% nguyên chất và tự nhiên. Sự hài lòng của khách hàng là ưu tiên hàng đầu của chúng tôi và chúng tôi luôn sẵn sàng giải đáp mọi thắc mắc của bạn. Hãy liên hệ ngay hôm nay để tìm hiểu cách chúng tôi có thể giúp công việc của bạn phát triển như thế nào nhé!

Tài liệu tham khảo

1. Yu, F., Wan, N., Zheng, Q., Li, Y., Yang, M., & Wu, Z. (2021). Effects of ultrasound and microwave pretreatments on hydrodistillation extraction of essential oils from Kumquat peel. Food science & nutrition, 9(5), 2372–2380. https://doi.org/10.1002/fsn3.2073
2. Wang, Y. W., Zeng, W. C., Xu, P. Y., Lan, Y. J., Zhu, R. X., Zhong, K., Huang, Y. N., & Gao, H. (2012). Chemical composition and antimicrobial activity of the essential oil of kumquat (Fortunella crassifolia Swingle) peel. International journal of molecular sciences, 13(3), 3382–3393. https://doi.org/10.3390/ijms13033382
3. Chen, M. H., Yang, K. M., Huang, T. C., & Wu, M. L. (2017). Traditional Small-Size Citrus from Taiwan: Essential Oils, Bioactive Compounds and Antioxidant Capacity. Medicines (Basel, Switzerland), 4(2), 28. https://doi.org/10.3390/medicines4020028
4. Chi, G., Wei, M., Xie, X., Soromou, L. W., Liu, F., & Zhao, S. (2013). Suppression of MAPK and NF-κB pathways by limonene contributes to attenuation of lipopolysaccharide-induced inflammatory responses in acute lung injury. Inflammation, 36(2), 501–511. https://doi.org/10.1007/s10753-012-9571-1
5. Choi H. S. (2005). Characteristic odor components of kumquat (Fortunella japonica Swingle) peel oil. Journal of agricultural and food chemistry, 53(5), 1642–1647. https://doi.org/10.1021/jf040324x