Tinh Dầu Hoa Cúc Costmary

Từ xưa đến nay, trong thiên nhiên có vô số loài thực vật sở hữu những đặc tính chữa bệnh độc đáo. Trong đó có Tanacetum balsamita (hoa cúc Costmary), từ lâu đã được sử dụng trong y học dân gian. Bởi chúng đem lại đa dạng giá trị sinh học tuyệt vời trong trị liệu và ẩm thực. Dưới đây, Kobi sẽ mang đến những thông tin hữu ích về thảo mộc này, đặc biệt là tinh dầu từ chúng, tinh dầu hoa cúc Costmary.

1. Đôi nét về thực vật hoa cúc Costmary

1.1 Thông tin chung

• Họ thực vật: Hoa cúc-Asteraceae ⁄ Compositae;
• Chi thực vật: Tanacetum L. (tansy);
• Tên khoa học: Tanacetum balsamita L. hay Chrysanthemum balsamita;
• Tên gọi thông thường: Costmary, Alecost, Balsam Herb, Costmarie, Bible leaf, Alecoast, Costus, Sweet Mary…

Theo tài liệu, nguồn gốc của loài Tanacetum balsamita đến từ Nam Âu và các khu vực phía Tây của Châu Á. Cho đến nay, quần thể loài lan rộng, xuất hiện khắp thế giới. Ví dụ như: Ấn Độ, Anh, Nga, Đức, Ba Lan…

Một số loài Tanacetum đã được biết đến từ lâu đời như những cây thuốc quan trọng. Chẳng hạn như:

• Tanacetum parenthium;
• Tanacetum vulgare L;
• Tanacetum balsamita L.: đây là loài thực vật sẽ được đề cập chủ yếu trong bài viết này.

Ứng dụng của hoa cúc Costmary đa dạng trong cuộc sống:

• Chất hỗ trợ trong việc bảo quản bia;
• Nguyên liệu ẩm thực: salad, soup, bánh mì, kết hợp với món thịt, hải sản…;
• Hương liệu;
• Liệu pháp hương thơm;
• Đồ uống: nguyên liệu tăng hương vị cho món đồ uống lạnh;
• Trị liệu sức khỏe;
• Làm cảnh;
• Tinh dầu hoa cúc Cosmary cùng với một số sản phẩm dễ bay hơi khác đã thành công được sử dụng trong việc tạo ra các chế phẩm hương liệu cho bánh kẹo (Dapkevicius và cộng sự, 1992).

1.2 Đặc điểm sinh trưởng

Là một loại cây cứng cáp có thể chịu đựng được mùa đông lạnh giá của Châu Âu cũng như mùa hè ẩm ướt ở Châu Á.

Loại cây này dễ trồng ở mọi loại đất dù khô cằn, nghèo nàn, kể cả đất sét và cát.

Thích nghi tốt hơn dưới ánh nắng mặt trời.

Trong điều kiện bóng râm hoặc ánh sáng yếu sẽ ra hoa hạn chế đặc biệt là trong điều kiện nhà kính.

Là một loại thảo mộc có mùi thơm ấn tượng, đặc biệt khi càng trưởng thành hương thơm mạnh mẽ của chúng gần giống với hương bạc hà.

1.3 Mô tả thực vật

Là loài thực vật dạng cỏ, sống lâu năm, chiều cao có thể tới 2m.

Rễ mảnh, có độ sâu nông, và phân nhánh;

Thân đơn đọc, mọc thẳng, phân nhánh ở trên;

Lá hình bầu dục, kích thước rộng 1-1,5cm, dài 12-20cm, có răng cưa. Những chiếc lá có mùi thơm giống như bạc hà, gợi nhớ đến hương vị của kẹo cao su bạc hà.

Hoa màu vàng, hình dạng gần giống như cúc áo. Nở thành nhiều nhóm khác nhau từ giai đoạn cuối của mùa hè đến đầu mùa thu

Cây thường không nhân giống bằng hạt mà nhân giống bằng cách phân chia hoặc cắt rễ và thân rễ.

1.4 Thành phần thực vật

Thành phần của hoa cúc Costmary được ghi nhận phong phú như:

• Khoáng chất gồm canxi, sắt, magiê, phốt pho, kali, natri, kẽm, đồng, selen và florua. Trong đó:
  • Canxi, phốt pho là sự kết hợp tuyệt vời với mục đích củng cố xương và răng;
  • Sắt giúp cung cấp đủ oxy cho các mô và tế bào;
  • Magiê thúc đẩy sức khỏe cơ thần kinh;
  • Kẽm là thành phần không thể thiếu để thúc đẩy quá trình chữa lành vết thương…;
• Tinh dầu: Hàm lượng dầu trong hoa cao hơn một chút so với lá.
• Ngoài ra, còn chứa những thành phần khác như: bisabolene, thujone, germacrene D, 1,8-cineole, terpinene…

Trong số các hoạt chất được xác định trong thực vật tươi một số không hiện diện trong tinh hoặc xuất hiện với nồng độ ở mức thấp, khó phát hiện.

2. Tinh dầu hoa cúc Costmary

2.1 Thông tin chung

Tinh dầu hoa cúc Costmary (Costmary Essential Oil) được chiết xuất từ bộ phận hoa và lá của thực vật cùng tên. Thông qua phương pháp chưng cất hơi nước, thu được tinh dầu Costmary có đặc trưng:

• Tinh dầu Costmary có màu từ nâu vàng đến vàng nhạt;
• Hương thơm ngọt ngào, xen chút cay mát tương tự như hương bạc hà.

Tinh dầu hoa cúc Costmary hiện được sử dụng trong y học và dược học và một số ngành công nghiệp khác như thực phẩm, nước hoa và bánh kẹo…

2.2 Thành phần tinh dầu hoa cúc Costmary

Trong thực tế, hàm lượng và thành phần của tinh dầu Costmary có thể sẽ khác nhau đôi chút do:

• Môi trường sống;
• Điều kiện khí hậu;
• Thổ nhưỡng;
• Bộ phận chiết xuất tinh dầu;
• Giai đoạn phát triển khác nhau của cây trồng: Hàm lượng dầu cao nhất cả trong lá và trong hoa được xác định trước khi nở rộ. Đặc biệt, số lượng tuyệt đối của hầu hết các thành phần cao nhất ở giai đoạn hình thành chồi.
• Phương pháp thu hoạch;
• Phương pháp chiết xuất;

Các công bố về thành phần nổi bật của tinh dầu từ loài Tanacetum balsamita như:

• Carvone: là thành phần chính của tinh dầu thực vật này ở nhiều quốc gia. Ví dụ như Lithuania, Nga, Đức, Ba Lan…Đây là chất sát trùng, kích thích thần kinh trung ương, ngăn ngừa tế bào xấu gây hại…
• α-thujone, β-thujone: có đặc tính kháng khuẩn, diệt côn trùng…
• Camphor: là thuốc giảm đau, kháng viêm, sát khuẩn chống dị ứng…
• Bên cạnh đó, còn có những hoạt chất khác như bornyl axetat, pinocarvone, terpineol, 1,8-cineol, T-muurolol, δ-cadinene, limonene, cymene,…
• Acid phenolic: đại diện chủ yếu bởi axit chlorogenic, caffeic và dicaffeoylquinic;
• Flavonoi: glycoside luteolin, apigenin và quercetin;

2.3 Bảo quản

• Bảo quản tinh dầu hoa cúc Costmary trong lọ thủy tinh có nắp và giữ kín sau khi dùng. Thời hạn dùng sản phẩm tốt nhất là theo khuyến cáo của nhà sản xuất đã ghi trên sản phẩm.
• Với mục đích kéo dài tuổi thọ của sản phẩm, tinh dầu hoa cúc Costmary có thể cất trong ngăn mát tủ lạnh hay vị trí thoáng mát…
• Trong quá trình sử dụng, nếu tinh dầu Costmay này xuất hiện tình trạng mùi lạ, ôi thiu…thì hãy loại bỏ chúng ngay.

3. Lợi ích của tinh dầu hoa cúc Costmary

3.1 Hoa cúc Costmary trong y học dân gian

Loại cây này đã được sử dụng trong hơn vài thế kỷ trong y học dân gian ở nhiều quốc gia như Iran, Địa Trung Hải, Nam Mỹ…

• Chúng được sử dụng trong y học cổ truyền như chất tẩy giun sán, kháng khuẩn, tiêu hóa và lợi tiểu. Theo (Blumenthal et al., 1998, Hassanpouraghdam et al., 2008).
• Lá Costmary có tính sát trùng, làm se da, tiêu thũng và nhuận tràng.
• Khi dùng ngoài, chúng đã được sử dụng như một loại thuốc muối, thuốc muối…để điều trị bỏng và côn trùng đốt.
• Làm giảm các cơn ho, viêm phế quản, rối loạn tiêu hóa, đầy hơi…
• Lá từ loài hoa cúc Costmary này còn được gọi là là “lá kinh thánh”. Bởi vì trong đạo Cơ đốc, chúng được sử dụng trong các trang Kinh thánh để đánh dấu vị trí và tạo mùi thơm.

3.2 Phục hồi vết thương

Hỗn hợp gồm tinh dầu hoa cúc Costmary và dầu vận chuyển có thể được sử dụng để sơ cứu vết thương nhẹ. Theo đó:

• Khi dùng tại chỗ, chiết xuất thực vật này làm lành vết thương nhanh chóng. Hiệu quả hơn với những vết thương nhỏ, vết cắn côn trùng (ong, kiến…)
• Ngoài ra, nhờ đặc tính làm se và khử trùng, thuốc mỡ từ chiết xuất Costmay cũng có thể được sử dụng cho các vết loét cũ, ngứa khô, bầm tím,…

3.3 Tinh dầu hoa cúc Costmary giúp xua đuổi côn trùng

Khả năng xua đuổi côn trùng của tinh dầu Costmary đã được thể hiện từ xa xưa. Theo truyền thống, chiết xuất thực vật cũng được cho là hữu ích như một loại thuốc ngăn ngừa sâu bướm. Gần đây, tinh dầu chiết xuất từ ​​loại cây này đã được sử dụng làm chất diệt côn trùng, chống bọ ve… Hiệu quả này được ghi nhanh là do sự hiện diện của hợp chất thujones, carvone…có trong tinh dầu.

3.4 Kháng khuẩn và chống oxy hóa

Theo hoạt tính kháng khuẩn và chống oxy hóa quan sát được, thảo mộc Tanacetum balsamita mang lại kết quả tích cực như.

• Tiềm năng chống oxy hóa giúp ngăn chặn những rủi ro có hại từ các gốc tự do.
• Thoa tinh dầu này lên da có thể tạo ra một hàng rào bảo vệ cho các cơ quan của cơ thể.
• Có thể được coi là sản phẩm đầy hứa hẹn cho ngành dược phẩm và thực phẩm như chất khử trùng và chất bảo quản.
• Costmary chủ yếu cho thấy hoạt động kháng khuẩn, chống oxy hóa và làm se khít lỗ chân lông. Theo (Bagci và cộng sự, 2008, Yousefzadi và cộng sự, 2009).
• Ngoài ra, hoạt động chống oxy hóa được đề cập ở trên chủ yếu là do hợp chất phenol.

3.5 Liệu pháp hương thơm giúp giảm mệt mỏi

Từ truyền thống xa xưa, hương thơm từ thực vật hoa cúc Costmary đã được nhân dân sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau.

• Ở một số địa phương, tinh dầu Costmary được dùng trong việc thiền định, góp phần tạo nên không gian yên bình để tịnh tâm.
• Tinh dầu Costmary còn giúp làm dịu thần kinh, thư giãn, cung cấp năng lượng tích cực…
• Bên cạnh đó, tinh dầu này còn được đánh giá là mang đến mùi thơm dễ chịu giúp ta thức tỉnh và tỉnh táo.
• Một thời gian ngắn hít hà hương thơm này, tinh dầu sẽ làm giảm kích thích tố căng thẳng trong cơ thể. Điều này giúp bạn bình tĩnh và giúp cơ thể thoát khỏi trạng thái căng thẳng mệt mỏi.

3.6 Tinh dầu hoa cúc Cosmary và sức khỏe làn da

Những đánh giá tích cực về tác động của tinh dầu hoa cúc đến làn da được ghi nhận như:

• Nhờ đặc tính làm se da, chúng được sử dụng như một loại toner để giảm nhờn hoặc da dễ bị mụn trứng cá.
• Thêm vài giọt lên mặt giúp cải thiện cấu trúc và vẻ ngoài của da, kết cấu mịn màng hơn.

3.7 Tinh dầu hoa cúc Costmary giúp giảm đau

Với việc sử dụng tại chỗ hỗn hợp gồm tinh dầu Costmary và dầu vận chuyển kết hợp cùng động tác xoa bóp, massage sẽ giúp cải thiện cảm giác đau nhức cơ xương khớp, đau dây thần kinh…Hơn nữa, tinh dầu này còn được biết đến có đặc tính chống viêm hiệu quả.

3.8 Tinh dầu hoa cúc Costmary hỗ trợ hô hấp

Nếu đang gặp vấn đề về hô hấp, tinh dầu hoa cúc Costmary có thể là sự lựa chọn phù hợp để cải thiện rối loạn này. Theo đó, thông qua dạng khuếch tán trong liệu pháp hương thơm, tinh dầu có thể giúp kích thích phổi loại bỏ đờm tích tụ, đồng thời làm thông tắc nghẽn đường hô hấp. Từ đó, mang lại cho bạn sức khỏe tốt và duy trì trạng thái đó trong một thời gian dài. Ngoài ra, đặc tính chống co thắt còn giúp tinh dầu này hạn chế tình trạng viêm phế quản, ho và co thắt ruột. Thực tế, những phương pháp phổ biến để áp dụng hiệu quả bao gồm xông hơi và khuếch tán tinh dầu.

3.9 Ngăn ngừa gàu và ngứa

Nhiều người thường trộn tinh dầu hương thảo với nước và dùng hỗn hợp này để gội đầu. Điều này giúp loại bỏ các tế bào da chết, làm sạch da đầu và ngăn ngừa sự phát triển của gàu. Hơn thế, chúng còn cải thiện kết cấu tóc, giúp tóc chắc khỏe, suôn mượt hơn.

3.10 Tinh dầu hoa cúc Costmary trong chăm sóc răng miệng

Nhờ có hương vị và mùi thơm dễ chịu cùng khả năng làm se, khử trùng, kháng khuẩn mà tinh dầu này là một thành phần phổ biến trong nhiều sản phẩm vệ sinh răng miệng. Chúng được ghi nhận giúp loại bỏ nhiễm trùng và vi khuẩn nguy hiểm khỏi nướu và răng. Đồng thời tạo cảm giác thơm mát, thư giãn sau khi chăm sóc răng miệng.

3.11 Lợi tiêu hóa

Chiết xuất từ lá hoa cúc Costmary từ lâu đã được công nhận có bản chất là thuốc chữa dạ dày dưới nhiều hình thức khác nhau. Chúng cũng giúp loại bỏ đầy hơi, khí đường ruột và tăng cảm giác thèm ăn thúc đẩy tiêu hóa nếu thương xuyên tiêu thu.

4. Gợi ý cách sử dụng tinh dầu hoa cúc Costmary

Tùy vào nhu cầu sử dụng mà có thể linh hoạt thay đổi phương thức sử dụng tinh dầu Costmary. Chẳng hạn như:

4.1 Tinh dầu hoa cúc Costmary thông qua đường hô hấp:

• Lan tỏa tinh dầu hoa cúc này trong không khí thông qua máy xông, đèn đốt, máy khuếch tán tinh dầu…
• Nhỏ vài giọt tinh dầu Costmary vào vật dụng gần nơi thư giãn hay nghỉ ngơi. Bên cạnh đó, có thể dùng 1 giọt tinh dầu từ Tanacetum balsamita vào bàn tay rồi xoa tròn, hít thở sâu.
• Liệu pháp xông hơi tinh dầu từ Tanacetum balsamita giúp làm se, sát khuẩn, long đờm, hạn chế cơn ho khó chịu.

4.2 Tinh dầu hoa cúc Costmary dùng ngoài da

• Hỗn hợp dầu: Pha loãng từ 1 đến 2 giọt tinh dầu hoa cúc Costmary vào dầu vận chuyển như dầu hạnh nhân, dầu dừa, dầu jojoba,…với mục đích tạo nên hỗn hợp massage phù hợp với nhu cầu trị liệu. Sau đó, thực hiện thao tác xoa bóp bấm huyệt với mục đích thúc đẩy quá trình chữa lành vết thương, giảm đau, chống viêm…
• Ngoài ra, từ lâu, dân gian còn ứng dụng chiết xuất thảo dược này dưới dạng thuốc đắp, thuốc mỡ, thuốc muối…
• Pha vài giọt tinh dầu Costmary với nước hay dầu gội đầu rồi thoa hỗn hợp lên tóc, da đầu.

4.3 Gợi ý kết hợp tinh dầu

Ngày nay, xu hướng kết hợp và pha trộn các loại tinh dầu cùng nhau không còn quá mới mẻ. Với thao tác này, ta có thể tạo nên hương thơm ưa thích của bản thân, đồng thời nâng cao hiệu quả của liệu pháp hương thơm. Thế nhưng, hành động này cần phải có sự hiểu biết nhất định về hương thơm hay hương liệu, để hạn chế rủi ro không đáng có. Theo đó, tinh dầu hoa cúc Costmary được gợi ý pha trộn với:

• Tinh dầu Lavender (oải hương)- Lavender essential oil;
• Tinh dầu Gừng (ginger)- Ginger essential oil;
• Tinh dầu Chanh (lemon)- Lemon essential oil;
• Tinh dầu Bưởi (grapefruit)- Grapefruit essential oil
• Tinh dầu Cam Bergamot;
• Tinh dầu Quế (cinnamon)-Cinnamon essential oil;

5. Lưu ý khi sử dụng tinh dầu hoa cúc Costmary

5.1 Lưu ý chung

Hiện này, ứng dụng chiết xuất từ cây Tanacetum balsamita trong đời sống rất đa dạng. Tuy nhiên, riêng đối với chiết xuất tinh dầu dù khá an toàn nhưng vẫn cần phải lưu ý những điều sau.

• Sử dụng tinh dầu Costmary bằng miệng trực tiếp không được ủng hộ, bởi có thể gây độc cho gan.
• Thông thường, tương tự như tinh dầu thiên nhiên khá, ta chỉ nên sử dụng tinh dầu Costmary thông qua đường hô hấp hay bôi bên ngoài da.
• Bên cạnh đó, hãy kiểm tra trước trên vùng da nhỏ cũng như tránh những vị trí nhạy cảm (mắt, tai trong, niêm mạc,…)
• Ngoài ra, không nên thoa tinh dầu hoa cúc Costmary nguyên chất, chưa pha loãng lên da.
• Lưu ý rằng, không bao giờ sử dụng sản phẩm từ cây Costmary trên vết thương hở. Nếu muốn biết về hoạt động như thế nào đối với vết thương, hãy đợi cho đến khi vết thương liền lại trước khi áp dụng nó.
• Tham khảo ý kiến nhân viên y tế  trước khi sử dụng sản phẩm từ Costmary, đặc biệt là khi có vấn đề sức khỏe.

5.2 Đối tượng nào nên thận trọng khi sử dụng tinh dầu hoa cúc Costmary

Tương tự như những tinh dầu thiên nhiên khác, không phải ai cũng sử dụng được tinh dầu Costmary này. Một số đối tượng nhạy cảm dưới đây, cần lưu ý kỹ hơn:

• Trẻ sơ sinh;
• Phụ nữ có thai;
• Phụ nữ đang cho con bú;
• Đối tượng từng dị ứng với sản phẩm từ loài Tanacetum balsamita;

6. Tổng kết

Không chỉ đem đến hương thơm đặc trưng mà tinh dầu hoa cúc Costmary từ thực vật Tanacetum balsamita còn có những lợi ích đầy hứa hẹn liên quan đến nhiều khía cạnh sức khỏe. Mời bạn ghé thăm Kobi để khám phá nhiều hơn về thế giới tinh dầu thiên nhiên đa dạng cùng nhiều sản phẩm tự nhiên độc đáo khác nhé.

7. Các chứng chỉ/chứng nhận

• GC/MS Test.
• Food Safety and Standards Authority of India
• GMP
• Halal
• ISO 9001: 2015

Tài liệu tham khảo

1. Composition of Essential Oil of Costmary [Balsamita major (L.) Desf.] at Different Growth Phases https://pubs.acs.org/doi/10.1021/jf990245z
2. Facts about Alecost https://www.healthbenefitstimes.com/alecost/
3. Antibacterial and antioxidant activity of essential oils and extracts from costmary (Tanacetum balsamita L.) and tansy (Tanacetum vulgare L.) https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0926669017301656
4. COMPOSITION OF ESSENTIAL OIL OF COSTMARY [BALSAMITA MAJOR (L.) DESF.] AT DIFFERENT GROWTH PHASES https://edepot.wur.nl/199023#page=73
5. Costmary essential oil facts and health benefits https://www.healthbenefitstimes.com/costmary-essential-oil/
6. Composition of essential oil of costmary [Balsamita major (L.) Desf. ] at different growth phases https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10888559/
7. CHRYSANTHEMUM BALSAMITA (L.) BAILL.: A FORGOTTEN MEDICINAL PLANT http://facta.junis.ni.ac.rs/mab/mab200803/mab200803-08.pdf