Ngày nay, sản phẩm hydrosol từ thực vật dần trở nên quan trọng hơn trong quá trình làm đẹp. Đặc biệt là trong việc chăm sóc da, dưỡng tóc và trị liệu bằng hương thơm. Tuy nhiên, thuật ngữ này còn khá mới mẻ với đa số người tiêu dùng. Do đó, thông qua bài viết sau, Kobi xin giải thích đến quý độc giả về những vấn đề được thắc mắc nhiều như hydrosol là gì? Chúng được tạo ra như thế nào? Công dụng ra sao?

1. Sơ lược về hydrosol

1.1 Thông tin chung

Trong thực tế, ‘Hydrosol” còn có thể được gọi là hydrolat, aromatic water, distillate water…Theo tài liệu, hợp chất này là sản phẩm dạng nước, “tinh chất nước”-được tạo ra từ quá trình chưng cất thực vật. Bộ phận có thể dùng là hoa tươi, lá, trái cây và nhiều nguyên liệu thực vật khác.

Nói cách khác, chúng là sản phẩm phụ của ngành công nghiệp sản xuất tinh dầu dễ bay hơi. Đồng thời, sản phẩm này sẽ có nhiều đặc tính tương tự như tinh dầu.

Quá trình chiết xuất cụ thể:

• Trong quá trình chưng cất, nước sôi làm nóng nguyên liệu thực vật khiến túi bài tiết dầu vỡ ra;
• Sau đó, nước được bay hơi đồng thời với tinh dầu thực vật;
• Tiếp theo, hỗn hợp sẽ ngưng tụ khi tiếp xúc với bình hoặc ống lạnh;
• Hơi nước được làm lạnh trở lạnh ở trạng thái lỏng và được thu thập vào bình riêng biệt. Bao gồm cả tinh dầu và hydrosol (tinh chất nước).
  • Tinh dầu: gồm các bộ phận hòa tan trong dầu của cây, thường nổi lên trên;
  • Hydrosol: gồm các phần hòa tan được trong nước của thảo dược. Ngoài ra, chất lỏng này cũng chứa các giọt tinh dầu cực nhỏ cũng như thành phần dễ bay hơi với trọng lượng phân tử tối đa là 250. Theo báo cáo, mỗi lít hydrosol chứa từ 0,05-0,2 mililit (ít hơn 1%, thường là 0,01-0,04%) các thành phần hòa tan từ tinh dầu. Tùy thuộc vào khả năng hòa tan trong nước của những thành phần thực vật và thông số chưng cất.

1.2 Đặc tính chung của hydrosol

• Do nước chiếm thành phần lớn nên kết cấu loãng và ít cô đặc hơn nhiều so với tinh dầu;
• Hương thơm nhẹ nhàng, tinh tế hơn. Ngược lại, để đạt được độ thơm đậm như tinh dầu, chúng cần được dùng với số lượng cao hơn.
• Tan trong nước nên có thể dễ dàng thêm vào công thức có hàm lượng pha nước cao mà không cần phải hòa tan hay ổn định bằng chất tạo nhũ, chất hoạt động bề mặt.
• Không bị oxy hóa và không bị ảnh hưởng bởi quá trình chế biến nóng.

Mặc dù, chất lỏng này chủ yếu được xem là sản phẩm phụ của quá trình sản xuất tinh dầu và thường có chất lượng kém hơn. Nhưng ngày nay, sự phát triển của công nghệ giúp nhiều công ty có thể tự điều chỉnh và quyết định sản phẩm cuối cùng mà họ muốn thu được. Do vậy mà chế tạo được thành phẩm chất lượng cao hơn.

Vì mục đích tiếp thị, thành phẩm “hydrosol” thu được có thể được phân phối trong:

• Thùng lớn (250-1000 lít) cho các cửa hàng bán lẻ;
• Hoặc trong các thùng thủy tinh hay polyethylene terephthalate nhỏ kín với dung tích từ 1-5 lít.

1.3 Thành phần

Thành phần hóa học chủ yếu của hydrosol trong hầu hết trường hợp gồm:

• Thymol, carvacrol và carvone;

• Andehit, rượu, phenol, ceton, oxit, este và nhóm metyl ete phenol.
• Chúng cũng chứa acid cacboxylic, có thể giải thích hoạt động chống viêm.

Ngoài ra, dựa vào từng loại thực vật khác nhau mà sản phẩm dạng lỏng này cũng có thêm những hoạt chất khác như ether, menthol, phenethyl alcohol, linalool, camphor.

1.4 Lựa chọn sản phẩm chất lượng

Hydrosol là nguyên liệu góp mặt trong đa dạng sản phẩm. Có thể kể đến như:

• Mỹ phẩm, nước hoa, body mist, khử mùi…
• Sản phẩm chăm sóc da (kem dưỡng, sữa rửa mặt…), nước cân bằng da (toner), trị liệu hương thơm,…
• Tạo hương vị cho thực phẩm trong ẩm thực;

Để lựa chọn những sản phẩm chất lượng, một số “mẹo” được áp dụng như:

• Chú ý vào nhãn sản phẩm: Một hydrosol chất lượng thực sự phải luôn là “thành phần duy nhất”. Hạn chế tình trạng chất lỏng chỉ là hỗn hợp gồm nước thông thường và tinh dầu.
• Lắc chai/lọ: nếu khi lắc dung dịch bên trong sủi bọt thì có thể không phải nguyên chất. Chúng có thể được gia thêm hương thơm hoặc tinh dầu hòa trộn vào cùng với sự hỗ trợ của chất làm loãng.
• Lưu ý, giá thành của sản phẩm hương thơm này nếu quá rẻ có khả năng cao đã được pha trộn với hương liệu khác.

2. Hydrosol có tác dụng gì?

Công dụng hydrosol đa dạng, phụ thuộc phần lớn vào loại thảo mộc chiết xuất. Có thể kể đến những lợi ích nổi bật chung như:

2.1 Cân bằng da

Trong chăm sóc da, hydrosol chủ yếu được ứng dụng làm nước cân bằng da (toner) sau khi rửa mặt. Lợi ích được chú ý đó là khả năng làm sạch, điều chỉnh dầu thừa, dưỡng ẩm…Ngoài ra, bạn có thể dùng kèm chúng trong các bước dưỡng da khác để làm sáng da, hạn chế tình trạng xỉn màu. Ví dụ như thêm vào sữa rửa mặt, kem dưỡng, mặt nạ…Bên cạnh đó, chúng cũng hoạt động hiệu quả với các loại dầu dưỡng ẩm trên da mặt. Phủ lớp tinh chất nước này lên vùng da trước bằng thao tác xịt, sau đó xoa bóp, massage dầu trên mặt.

Tùy vào tình trạng da mà ta có thể lựa chọn loại hydrosol từ thực vật cho phù hợp:

• Da khô, nhạy cảm: rose (hoa hồng), turmeric (nghệ),…
• Da bị tổn thương: rose (hoa hồng), oải hương (lavender)…
• Da thường: rose (hoa hồng), cỏ hương bài (vetiver), nghệ,…

2.2 Chống viêm

Hợp chất acid cacboxylic có trong hydrosol được đánh giá cao trong quá trình làm dịu kích ứng, làm mát, chống viêm…Điều này có lợi cho những tổn thương da như vết cắt, cắn nhỏ, mẩn đỏ, thúc đẩy phục hồi vị trị không lành lặn…Những sản phẩm nổi bật trên thị trường hiện nay như lô hội (aloe), cúc vạn thọ (calendula), cúc la mã (chamomile), oải hương (lavender), cây phỉ (hazel)…

2.3 Chăm sóc tóc

Hydrosol cũng là một trong sản phẩm chăm sóc tóc được ưa chuộng. Không chỉ bởi cung cấp hương thơm tự nhiên đặc trưng từ thực vật mà còn giúp nuôi dưỡng da đầu, chân tóc, hạn chế tình trạng gàu, tóc rụng, dầu nhờn…Tất cả những gì bạn phải làm là xịt một loại hydrosol phù hợp lên da đầu, massage tăng tuần hoàn lưu thông, đem ủ tóc, rồi xả sạch với nước.

Ví dụ:

• Kích thích tóc mọc: lá cây tầm ma (nettle), hương thảo (rosemary)…;
• Hạn chế tiết dầu nhờn trên da đầu:  chanh (lemon)…;
• Dưỡng ẩm: hoa hồng (rose)…;
• Giảm gàu, ngứa: bạc hà (peppermint)…;

2.4 Sức khỏe phụ nữ

Gần đây, trong báo cáo về “Điều tra tác dụng hydrosol đối với tình trạng sức khỏe nội tiết tố phụ nữ của một số loại chiết xuất từ thực vật” thu được kết quả khả quan:

• Thảo dược được nghiên cứu gồm: cúc la mã (chamomile), caraway, gừng (ginger), thì là (dill), Persian cumin, fennel (tiểu hồi), ngò tây (parsley), hà thủ ô trắng (White horehound)…
• Kết quả: Các tiềm năng khác nhau được đề cập đối với tình trạng sinh sản của phụ nữ bao gồm kích thích tình dục, kích thích sinh dục, kích thích hoặc điều hòa kinh nguyệt, làm loãng dịch tiết âm đạo, làm sạch các vùng của hệ thống sinh sản, ngăn ngừa phá thai, kích thích sinh nở…
• Cụ thể:
  • Chamomile: điều hòa chu kỳ kinh nguyệt, hỗ trợ trị đau bụng kinh;
  • Caraway: góp phần giảm đau bụng kinh;
  • Gừng: ấm bụng, điều trị ốm nghén…
  • Ngò tây: kích thích kinh nguyệt, tình dục…
  • Hà thủ ô trắng: làm sạch tử cung, loãng dịch tiết âm đạo, hỗ trợ điều trị đau bụng kinh, tạo thuận lợi cho sinh nở;…

2.5 Sức khỏe tim mạch

Bệnh tim mạch là một nhóm bệnh với tỷ lệ tử vong cao, liên quan đến tim hoặc mạch máu. Với sự phát triển nền y học, nhiều phương pháp phòng ngừa và điều trị bệnh lý này ra đời. May mắn thay, “tinh chất nước” có thể đóng góp tích cực cho sức khỏe tim mạch.

Trong báo cáo về “Điều tra tác dụng hydrosol đối với tình trạng sức khỏe tim mạch của một số loại chiết xuất từ thực vật” thu được kết quả khả quan:

• Lô hội (aloe): hạn chế tình trạng tăng huyết áp, đái tháo đường…;
• Táo gai Azarole (Azarole hawthorn): chống loạn nhịp tim, ngăn chặn hình thành xơ vừa, bổ tim mạch…
• Thì lạ: góp phần hạ huyết áp, giảm hình thành cholesterol máu…
• Ngải cứu: chống tăng huyết áp, lợi tiểu, hoạt huyết…

2.6 Hỗ trợ sức khỏe tinh thần và lưu hương thơm

Một ứng dụng được ưa chuộng khác của hydrosol chính là liệu pháp tinh thần và lưu giữ hương thơm tự nhiên cho cơ thể. Tương tự như tinh dầu bay hơi, những phân tử nhỏ có thể mang đến cho con người nguồn năng lượng tích cực, cân bằng cảm xúc và tâm trạng. Đồng thời, chúng còn góp phần khử mùi khó chịu và tạo ra hương thơm độc đáo của từng cá nhân.

3. Cách sử dụng hydrosol

3.1 Dùng bằng đường uống như nước giải khát

Ở Trung Đông, nhất là Iran, người ta làm ngọt bằng được hoặc mật ong hydrosol. Sau đó, qua quá trình sản xuất đặc biệt để có thể sử dụng chúng như nước giải khát dinh dưỡng.

3.2 Dùng bên ngoài cơ thể

Ngoài ra, chất lỏng này còn được dùng cho những vật chất tiếp xúc bên ngoài cơ thể:

• Dạng thoa: Chăm sóc da và trang điểm: mỹ phẩm, toner, kem dưỡng, kem dịu da;
• Dạng xịt: Sản phẩm khử mùi, nước hoa…
• Liệu pháp hương thơm khuếch tán vào không khí.
• Nhỏ vài giọt vào nước ngâm chân, nước tắm…
• Tùy theo loại thảo dược mà có thể đem lại tác dụng xua đuổi muỗi, sâu bọ…như sả, bạc hà,…

Một số ý kiến cho rằng, hydrosols là một sự thay thế tuyệt vời cho các loại tinh dầu trong quá trình trị liệu hương thơm. Đặc biệt được đề nghị sử dụng cho các nhóm đối tượng dễ bị tổn thương như thai phụ, trẻ em và người già…

4. Sự khác biệt giữa một số thuật ngữ với hydrosol

Đây là những khái niệm hoàn toàn khác nhau, nhưng vẫn có mối liên hệ chặt chẽ:

Nước hoa “perfume”:

• Là dung dịch được tạo ra bằng cho thảo mộc vào nước, sau đó đem phơi nắng trong một khoảng thời gian;
• Có thể chứa hơn 10 loại tinh dầu đậm đặc khác nhau;
• Thành phần có thêm rượu và nước;
• Giá cả khá đắt đỏ;

“Flower water” hay “floral water”:

• Cẩn thận với thuật ngữ này, bởi chính xác thì đây chỉ là nước tinh khiết được pha chế thêm tinh dầu thực vật để tạo thành dung dịch có mùi thơm;
• Do tinh dầu không tan trong nước, nhà sản xuất thường phải gia thêm phụ gia hòa tan để thu được dung địch đồng nhất;
• Phần trăm tinh dầu rất thấp nên công dụng của chúng khá khiêm tốn, dĩ nhiên giá thành rẻ.

Tinh dầu (essential oil):

• Như đã được trình bày ở trên, tinh dầu là sản phẩm chính của quá trình chưng cất.
• Đặc tính tương tự hydrosol nhưng tan trong dầu, không tan trong nước;
• Hàm lượng nước thấp hơn hydrosol, do đó không an toàn khi uống;
• Độ đậm đặc cao, mùi hương nồng nàn.
• Sử dụng với lượng nhỏ và cần được bảo vệ chống oxy hóa trong công thức thành phần;

5. Điều lưu ý khi sử dụng hydrosol

5.1 Tính an toàn

Hiện tại, chưa có nhiều bằng chứng về tính an toàn của hydrosol ở Hoa Kỳ. Tương tự như tinh dầu, hydrosol không được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) quản lý. Vì vậy, dù chúng lành tính, vẫn nên sử dụng sản phẩm tinh chất nước này một cách thận trọng.

Thực tế, người ta có thể thêm “tinh chất nước” vào nước để uống nhưng cần được chế biến từ quy trình sản xuất nghiêm ngặt, được nghiên cứu kỹ lưỡng. Ngoài ra, bạn cũng có thể bắt gặp đây là nguyên liệu hương thơm trong nấu nướng, sản phẩm chăm sóc da, làm sạch, khử mùi…với độ an toàn và ít kích ứng hơn so với tinh dầu nguyên chất.

Không giống như các loại tinh dầu bay hơi, hydrosol có kết cấu loãng và dịu nhẹ hơn nhiều. Ngoài ra, do thành phần nước chiếm ưu thế nên có thể được sử dụng trực tiếp trên da mà không cần pha loãng thêm. Tuy nhiên, khuyến khích thử nghiệm trên vùng da nhỏ trước để kiểm tra dị ứng.

Dù lành tính nhưng những đối tượng sau nên được tư vấn y tế trước khi dùng:

• Phụ nữ mang thai, phụ nữ cho con bú, trẻ sơ sinh…
• Đối tượng có tiền sử dị ứng với hợp chất trong tinh chất cũng như thực vật;
• Tình trạng sức khỏe đặc biệt như phẫu thuật lớn, vết thương hở, lở loét…

5.2 Bảo quản

Hydrosol nên được đóng gói trong chai/lọ kín tương tự như các loại tinh dầu. Chai sẫm màu ngăn ánh sáng là sự lựa chọn tối ưu để hạn chế tác động bên ngoài, làm thay đổi sản phẩm.

Để tăng tuổi thọ của tinh chất nước, nên cất giữ chúng trong tủ lạnh, mát. Nếu không hãy để chúng nơi thoáng mát, tránh xa nguồn nhiệt và ánh sáng trực tiếp.

6. Tổng kết

Như vậy, ngày nay, hydrosol trở thành sản phẩm thiết yếu trong quy trình chăm sóc da, trị liệu hương thơm…Bên cạnh đó, mặc dù chúng cũng đã được sử dụng cho mục đích y học, nhưng vẫn cần nghiên cứu thêm để chứng minh hiệu quả của chúng. Chúng tôi khuyến khích bạn tìm đến những nhà sản xuất và phân phối đáng tin cậy để sở hữu cho mình sản phẩm chất lượng nhất. Cuối cùng, đừng quên ghé thăm Kobi khi bạn muốn khám phá nhiều hơn về tinh dầu và các chiết xuất thiên nhiên nhé.

Tài liệu tham khảo

1. Benefits of Hydrosols https://www.healthline.com/health/hydrosol
2. What are Hydrosols? https://www.aromaweb.com/hydrosols/what-are-hydrosols.asp
3. What are Hydrosols? https://naha.org/explore-aromatherapy/about-aromatherapy/what-are-hydrosols
4. Investigating Chemical Composition and Indications of Hydrosol Soft Drinks (Aromatic Waters) Used in Persian Folk Medicine for Women’s Hormonal and Reproductive Health Conditions https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5871293/
5. An Overview on Indications and Chemical Composition of Aromatic Waters (Hydrosols) as Functional Beverages in Persian Nutrition Culture and Folk Medicine for Hyperlipidemia and Cardiovascular Conditions https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5871258/
6. Essential Oils, Hydrosols and Floral Waters – What is the Difference? https://knowledge.ulprospector.com/12509/pcc-essential-oils-hydrosols-and-floral-waters-what-is-the-difference/
7. What are Hydrosols? https://aromaticstudies.com/what-are-hydrosols/
8. What hydrosols are good for hair? https://moviecultists.com/what-hydrosols-are-good-for-hair