Tinh dầu Thảo Quả

1. Nguồn gốc của tinh dầu thảo quả

Từ lâu, thảo quả (Cardamom) được biết đến là một gia vị đặc biệt trong nhiều món ăn từ Á sang Âu. Tinh dầu chính là yếu tố quyết định mùi hương, giúp thảo quả nổi tiếng đến vậy. Tinh dầu thảo quả không những được làm nguyên liệu trong sản xuất nước hoa mà còn được ứng dụng rất nhiều trong đời sống cũng như trong việc chăm sóc sức khoẻ. Mời quý độc giả cùng Kobi tìm hiểu thêm các tác dụng khác và cách sử dụng tinh dầu thảo quả nhé.

Cây thảo quả, thảo quả xanh hay Bạch đậu khấu có tên khoa học là Elettaria cardamomum, thuộc chi Elettaria, họ một lá mầm Zingiberaceae (họ Gừng). Chi Elettaria gồm 07 loài nhưng chỉ có loài Elettaria cardamomum là có tầm quan trọng về kinh tế. Cardamom là loài cây gia vị quan trọng, thường được mệnh danh là “Nữ hoàng của các loại gia vị” (Queen of Spices), đứng hạng thứ hai trên thế giới chỉ sau hạt tiêu đen (Piper nigrum) – “Vua của các loại gia vị” (King of Spices). Tên gọi “Nữ hoàng của các loại gia vị” thực sự phù hợp, bởi vì thảo quả được đánh giá cao từ thời xa xưa do có mùi thơm và vị dễ chịu. Cây được trồng rộng rãi dưới tán cây rừng và khí hậu mát mẻ ở các vùng đồi núi phía nam Ấn Độ, nơi có độ cao từ 800 – 1500 m. Ngoài ra, thảo quả còn được trồng thương mại ở Guatemala, Tanzania, Sri Lanka, El Salvador, Việt Nam, Lào và Campuchia. Ở các nước Mỹ Latinh, Guatemala là nơi trồng nhiều cây thảo quả nhất, thảo quả Guatemala là đối thủ cạnh tranh lớn nhất với thảo quả Ấn Độ trên thị trường thế giới. Cardamom là loại cây thân thảo sống lâu năm, cao từ 2 đến 5m. Thân rễ mọc ngầm dưới đất, phía trên là thân giả được cấu tạo từ các bẹ lá. Phiến lá hình mác, thuôn dài, khoảng 15×100 cm, màu xanh đậm, bên dưới láng mịn hoặc có lông tơ, lưỡi bẹ dài khoảng 1 cm. Hoa có hình dáng như hoa phong lan, màu trắng với những mảng màu hồng và tím nhạt. Quả chín sau khi ra hoa khoảng 3 tháng, dài 1 – 2 cm, màu xanh lục hoặc hơi vàng nhạt, hình trứng hoặc thuôn dài, có ba mặt với các góc tròn, bề mặt quả gần như nhẵn hoặc có các vân dọc. Mỗi quả chứa khoảng 15 – 20 hạt xếp thành hàng kép, dính vào nhau tạo thành một khối chắc. Hạt thảo quả có màu nâu sẫm đến đen, dài khoảng 4 mm và rộng 3 mm, có mùi đặc trưng và vị thơm nồng. Tinh dầu thảo quả được sản xuất thương mại bằng cách chưng cất hơi nước từ quả sau khi được sấy khô và nghiền thành bột. Hương thơm và mùi vị của thảo quả chủ yếu là do tinh dầu. Từ trước Công nguyên, thảo quả đã là một gia vị phổ biến ở Ấn Độ và được người La Mã nhập khẩu vào thế kỉ thứ nhất sau Công nguyên. Cả người Hy Lạp và La Mã đều thích sử dụng hỗn hợp sáp và thảo quả như một loại nước hoa dùng trên tóc hay trên áo quần của họ. Ngoài ra, từ xưa người Ai Cập cũng đã biết dùng thảo quả để vệ sinh răng miệng, trong khi đó người Châu Âu nhận thấy mùi tỏi sẽ được trung hòa nếu nhai hạt thảo quả sau bữa ăn. Ngày nay, thảo quả là loại gia vị mắc hàng thứ 3 trên thế giới chỉ sau nhụy nghệ tây (saffron) và vani.

2. Thành phần hóa học và đặc điểm của tinh dầu thảo quả

Tinh dầu thảo quả không màu hoặc vàng nhạt, có hương vị thơm nồng. Từ đầu những năm 1900, người ta đã biết tinh dầu thảo quả chứa các hoạt chất terpinene, sabinene, limonene, 1,8-cineole, α-terpineol, α-terpinyl acetate, terpinen-4yl formate, acetate và terpinen-4-ol. Ngày nay, các nhà khoa học đã xác định được có khoảng 20 hoạt chất khác nhau có trong tinh dầu thảo quả, trong đó chủ yếu là 1,8-cineole (36.3%), α-terpinyl acetate (31.3%). Hàm lượng và thành phần tinh dầu có thể thay đổi bởi môi trường trồng trọt, thời điểm thu hoạch, quy trình sấy khô và điều kiện bảo quản. Tinh dầu thảo quả chiết xuất từ hạt và tinh dầu chiết xuất từ quả (gồm vỏ quả và hạt) có thành phần tương tự nhau.

3. Tác dụng của tinh dầu thảo quả

Ngày nay tinh dầu thảo quả là một thành phần quan trọng được sử dụng trong ngành công nghiệp sản xuất nước hoa. Ngoài ra, cũng được ngành công nghiệp thực phẩm sử dụng làm hương liệu trong bánh ngọt, bánh gừng, xúc xích, dưa chua và bột cà ri và cả ngành công nghiệp đồ uống. Thảo quả cũng được sử dụng trong y học cổ truyền Trung Quốc và Ấn Độ như một chất hỗ trợ tiêu hóa và để điều trị chứng đầy hơi. Hơn nữa, thảo quả còn được thêm vào dầu xoa bóp và kem dưỡng da, cũng như xà phòng, chất tẩy rửa do đặc tính làm dịu của nó. Hiện tại, các hiệu quả trên đã được các nhà khoa học chứng minh bởi nhiều công trình nghiên cứu. Các tác dụng của tinh dầu thảo quả bao gồm:

3.1. Tác dụng kháng khuẩn

Các thành phần terpenoid trong tinh dầu thảo quả có tác dụng chống nấm và chống vi khuẩn. Mishra và Dubey đã nghiên cứu ảnh hưởng của tinh dầu thảo quả đối với Aspergillus flavus, loại nấm tạo ra độc tố Aflatoxin B1 chết người, kết quả cho thấy tinh  dầu thảo quả có tác dụng mạnh như các chất chống nấm tổng hợp thường được sử dụng. Ngoài ra, tác dụng kháng khuẩn của tinh dầu E. cardamomum còn chống lại một số vi khuẩn Gram âm như Escherichia coli và Pseudomonas aeruginosa cũng đã được báo cáo. 

3.2. Tác dụng bảo vệ răng miệng

Trong nha khoa, tinh dầu thảo quả có tác dụng kháng khuẩn đối với các vi khuẩn gây bệnh nha chu như Aggregatibacter actinomycetemcomitans, Fusobacterium nucleatum, Porphyromonas gingivalis và Prevotella intermedia thông qua việc làm chậm tốc độ tăng trưởng của chúng. Cineole, thành phần hoạt chất chính của dầu thảo quả, là một chất khử khuẩn mạnh có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn gây hôi miệng và các bệnh nhiễm trùng khác vùng miệng như Streptococcus mutans và Candida albicans.

3.3. Tác dụng bảo vệ thần kinh

Nghiên cứu cho thấy rằng tinh dầu thảo quả có tác dụng bảo vệ thần kinh chuột do liên quan đến việc ức chế hoạt động acetylcholinesterase khi gây ngộ độc bằng nhôm clorua. Ngoài ra, acetylcholinesterase còn là một loại enzym liên quan đến sự tiến triển của bệnh Alzheimer. Do đó điều này mở ra một hướng mới trong điều trị Alzheimer nói riêng và các bệnh về thần kinh nói chung.

3.4. Tác dụng trên đường tiêu hóa

Nghiên cứu đã chứng minh tinh dầu thảo quả có tác dụng bảo vệ dạ dày chuột khi gây loét bằng aspirin và ethanol bằng cách ức chế việc sản xuất quá mức một số sản phẩm của các con đường 5-lipoxygenase. Ngoài ra, tình dầu thảo quả còn giúp giãn cơ trơn đường ruột và có các hoạt động chống co thắt, chống tiêu chảy thông qua việc phong tỏa thụ thể muscarinic. Ngoài ra theo y học cổ truyền, thảo quả có nhiều tác dụng trong tiêu hoá như hành khí, làm ấm dạ dày, tiêu thực, cầm nôn.

3.5. Chống côn trùng

Nghiên cứu cho thấy phun xịt bằng tinh dầu E. cardamomum còn có tác dụng tiêu diệt các côn trùng hay gặp trong các kho bảo quản như bọ cánh cứng (Callosobruchus maculatus Fabricius), bọ bột đỏ (Tribolium castaneum Herbst) và sâu bột (Ephestia kuehniella Zeller). Cả 3 loài côn trùng trên đều chết sau 10 – 20 giờ sau khi phun xịt bằng tinh dầu E. cardamomum ở các nồng độ khác nhau. Ngoài ra tinh dầu E. cardamomum còn làm cho trứng của 3 loài côn trùng trên không thể phát triển. Do đó có thể mở ra hướng mới sử dụng các phương pháp thân thiện với môi trường hơn trong việc tiêu diệt các côn trùng phá hoại các thực phẩm được bảo quản ở các không gian kín như nhà kho, nhà kính, các toà nhà.

3.6. Tác dụng kháng viêm

Ngoài tác tác dụng kháng khuẩn, tinh dầu thảo quả còn cho thấy tác dụng kháng viêm, điều hoà miễn dịch bằng cách giảm mức độ biểu hiện gen các cytokin viêm như IL-6, TNF- α, giảm đáng kể sự bài tiết IL-1β và IL-8 bởi các đại thực bào kích thích quá trình viêm. Nghiên cứu thực nghiệm trên chuột bị nhiễm Campylobacter jejuni – một loại vi khuẩn gây viêm ruột cấp tính, khi được uống tinh dầu thảo quả, ngoài tải lượng mầm bệnh được giảm đi đáng kể, số lượng đại thực bào, bạch cầu đơn nhân và tế bào T thấp hơn và giảm tiết chất trung gian gây viêm không chỉ trong đường ruột, mà còn ở ngoài ruột và đặc biệt là các cơ quan toàn thân khi so sánh với nhóm chứng. Cho thấy tinh dầu thảo quả đang là một hợp chất đầy hứa hẹn ngoài tác dụng kháng khuẩn còn có tác dụng kháng viêm, điều hoà miễn dịch. 

3.7. Chống ung thư

Tinh dầu E. cardamomum còn cho thấy tác dụng chống lại chất sinh ung thư da trên chuột, do cơ chế điều hoà mức lipid peroxidation và tăng cường hàm lượng glutathione. Cho thấy việc sử dụng thảo quả trong chế độ ăn uống, đặc biệt là ở những nhóm có nguy cơ cao, có thể giảm tỷ lệ mắc ung thư một cách đáng kể.

3.8. Cải thiện hô hấp

Nghiên cứu trên 30 người tình nguyện cho thấy mức tăng khả năng sử dụng oxy sau khi ngửi tinh dầu thảo quả trước khi tập luyện thể thao. Ngoài ra nghiên cứu trên thỏ cũng cho thấy tinh dầu thảo quả có tác dụng giãn phế quản, thông qua cơ chế đối kháng Ca2+.

4. Một số cách dùng tinh dầu thảo quả

Công thức giúp tiêu hóa khỏe mạnh: cho 6 giọt tinh dầu thảo quả, 6 giọt tinh dầu cam, 4 giọt tinh dầu bạc hà, 4 giọt tinh dầu thì cùng với 60 ml lotion không mùi vào lọ và khuấy đều. Đây là một hỗn hợp tuyệt vời giúp hỗ trợ hệ tiêu hóa. Massage nhẹ nhàng vùng bụng bằng một lượng nhỏ giúp giảm khó tiêu, đầy hơi, buồn nôn…  

Để làm dung dịch xịt phòng, đuổi côn trùng có thể cho 8 giọt tinh dầu thảo quả, 2 giọt tinh dầu đinh hương, 5 giọt tinh dầu chanh hoà vào 60 ml nước cất. Cho dung dịch trên vào bình xịt, lắc đều để hỗn hợp hoà quyện trước khi xịt trong phòng.

Tinh dầu thảo quả là một trong những phương thuốc hữu hiệu nhất để chữa cảm lạnh và cảm cúm. Đặc tính chống co thắt, giãn đường thở có thể giúp giảm tình trạng nghẹt mũi. Ngoài ra, đặc tính kháng khuẩn cũng giúp loại bỏ tác nhân gây ra những căn bệnh này ngay từ giai đoạn đầu. Cho 1 – 2 giọt tinh dầu thảo quả vào một bát nước nóng. Che đầu bằng khăn và xông hơi nước chứa tinh dầu từ 5 đến 10 phút. Hay có thể trộn một vài giọt dầu này với lotion không mùi rồi xoa bóp nhẹ nhàng lên vùng ngực bằng hỗn hợp trên để tăng cường sức khỏe đường hô hấp.

Muốn nâng cao khả năng tập trung làm việc và học tập có thể dùng máy xông tinh dầu với 5 giọt tinh dầu thảo quả, 7 giọt tinh dầu trầm hương, 3 giọt hương thảo. Sau đó hãy tận hưởng cảm giác sảng khoái, giúp tăng hiệu quả công việc.

Cách đơn giản giúp làm sạch và sát khuẩn răng miệng, giảm đau răng, cải thiện mùi hơi thở có thể dùng 1 giọt tinh dầu thảo quả hòa vào 1 cốc nước lọc để súc miệng hàng ngày. 

Muốn có làn da khỏe mạnh đều màu, thu nhỏ lỗ chân lông có thể thêm một vài giọt tinh dầu này vào sữa rửa mặt hoặc thêm một vài giọt vào nước ấm và thoa bằng một miếng bông tẩy trang. Đặc tính kháng khuẩn của tinh dầu thảo quả còn giúp làm giảm tình trạng mụn. 

Ngoài ra muốn giữ cho tóc và da đầu khỏe mạnh hãy trộn một vài giọt tinh dầu thảo quả vào dầu gội đầu hoặc trộn một vài giọt vào một cốc nước ấm và sử dụng như một loại dầu xả để dưỡng tóc. Tinh dầu thảo quả có nồng độ cao 1,8-cineole và α-terpinyl acetate nên có thể giúp giảm viêm và khô da đầu. Do đó có thể giúp giảm tình trạng gàu trên da đầu.

Để giữ gạo hay các loại đậu, hạt phòng tránh côn trùng làm hư hại có thể nhỏ 1 – 2  giọt tinh dầu thảo quả vào gạc hoặc bông gòn rồi để cạnh thực phẩm cần bảo quản. Lưu ý rằng không được nhỏ hay xịt trực tiếp tinh dầu vào thực phẩm.

5. Tính an toàn của tinh dầu thảo quả và các lưu ý khi sử dụng

Tinh dầu thảo quả tương đối an toàn dùng ngoài da. Tuy nhiên vẫn có thể gây ra các tác dụng phụ ở những người nhạy cảm, dễ dị ứng. Do đó cần kiểm tra thử lên da bằng một lượng nhỏ trước khi sử dụng. Lưu ý, cần pha loãng tinh dầu thảo quả trước khi sử dụng, tuyệt đối không cho tinh dầu đậm đặc trực tiếp lên da. Hơn nữa, việc sử dụng tinh dầu thảo quả bằng đường uống có thể gây ra tình trạng tiêu chảy, nóng rát đường tiêu hoá. 

Chưa có nghiên cứu các tác hại khi sử dụng tinh dầu thảo quả ở các đối tượng đặc biệt, tuy nhiên để đảm bảo an toàn không nên sử dụng tinh dầu thảo quả cho trẻ em dưới ba tuổi hay phụ nữ trong ba tháng đầu của thai kỳ hoặc đang cho con bú. Không sử dụng tinh dầu thảo quả ở những vùng nhạy cảm và tránh tiếp xúc với mắt và tai của bạn.

Bảo quản tinh dầu trong chai thủy tinh tối màu, tránh ánh nắng trực tiếp. Tinh dầu thảo quả có thể giữ từ 4 – 5 năm nếu được bảo quản đúng cách.

Và lưu ý luôn chọn tinh dầu thảo quả chất lượng từ các nhà cung cấp tinh dầu thiên nhiên uy tín bạn nhé.

6. Các chứng chỉ/chứng nhận

• COA/GC/MS Test.
• Food Safety and Standards Authority of India
• GMP
• Halal
• ISO 9001: 2015

Tài liệu tham khảo

• https://www.researchgate.net/publication/286041121_Cardamom
• https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fneur.2019.00399/full
• Parthasarathy, V. A., & Prasath, D. (2012). Cardamom. Handbook of Herbs and Spices, 131–170. doi:10.1533/9780857095671.131
• Sengottuvelu, S. (2011). Cardamom (Elettaria cardamomum Linn. Maton) Seeds in Health. Nuts and Seeds in Health and Disease Prevention, 285–291. doi:10.1016/b978-0-12-375688-6.10034-9
• Singh G., Kiran S., Marimuthu P., Isidorov V., Vinogorova V. Antioxidant and antimicrobial activities of essential oil and various oleoresins of Elettaria cardamomum (seeds and pods) J. Sci. Food Agric. 2008;88:280–289. doi: 10.1002/jsfa.3087.
• Auti ST, Kulkarni YA. Neuroprotective Effect of Cardamom Oil Against Aluminum Induced Neurotoxicity in Rats. Front Neurol. 2019 Apr 30;10:399. doi: 10.3389/fneur.2019.00399. PMID: 31114535; PMCID: PMC6502995.
• Jamal, A., Javed, K., Aslam, M., & Jafri, M. A. (2006). Gastroprotective effect of cardamom, Elettaria cardamomum Maton. fruits in rats. Journal of Ethnopharmacology, 103(2), 149–153. doi:10.1016/j.jep.2005.07.016
• al-Zuhair H, el-Sayeh B, Ameen HA, al-Shoora H. Pharmacological studies of cardamom oil in animals. Pharmacol Res. 1996 Jul-Aug;34(1-2):79-82. doi: 10.1006/phrs.1996.0067. PMID: 8981560.