Người yêu thích tinh dầu thiên nhiên hẳn không xa lạ với chiết xuất từ trầm hương. Không chỉ bởi hương thơm độc đáo mà chúng còn ẩn chứa nhiều lợi ích kỳ diệu đối với sức khỏe con người. Mời quý độc giả cùng Kobi tìm hiểu giá trị thực sự và cách sử dụng hiệu quả tinh dầu trầm hương nhé.

1. Tổng quan về trầm hương

1.1 Thông tin chung

Trầm hương (Agarwood) là tên gọi chung của nhóm thực vật thân gỗ cùng chi Aquilaria, họ Trầm (Thymelaeaceae). Ngày nay, quần thể trầm hương đa dạng khắp thế giới như Đông Nam Á, Ấn Độ, Trung Quốc…Một số loại tiêu biểu như Aquilaria agallocha, Aquilaria crassna, Aquilaria sinensis, Aquilaria malaccensis…dựa trên nguồn gốc và sự phát triển.

Theo một số tài liệu, ban đầu, phần tâm gỗ của thực vật này không có nhiều đặc tính chữa bệnh, cho đến khi bị nhiễm nấm Phialophora parasitica. Lúc này, cây sẽ phản ứng bằng cách tạo chất nhựa bảo vệ làm bão hòa tâm gỗ và rễ. Càng về sau, lượng nhựa này càng có giá trị và tăng lên, kéo theo mật độ gỗ phát triển đến mức làm chìm gỗ khi thả xuống nước.

Thống kê thú vị cho thấy, trong tự nhiên, phải cần đến 70kg tâm gỗ trầm hương mới sản xuất được 20ml tinh dầu. Có lẽ lý do khiến thực vật này cũng như các chiết xuất của nó đắt đỏ là bởi giá trị lợi ích cùng các công đoạn phức tạp và kéo dài để thu được thành phẩm. Ngày nay, nhờ tiến bộ khoa học, mà nhựa của trầm hương có thể được sản xuất thông qua cả phương pháp tự nhiên và nhờ phương tiện nhân tạo hỗ trợ.

1.2 Mô tả cây trầm hương

Tùy theo giống, điều kiện sinh trưởng, môi trường…mà đặc điểm của các loại trầm hương sẽ có sự khác nhau đôi chút. Sau đây, xin mô tả loài Aquilaria agallocha-được trình bày trong sách “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam”.

• Thuộc loại cây cao to tới 30-40 m, bao bọc bởi vỏ màu xám, sần sùi.
• Lá dạng phiến mỏng, hình thuôn, kích thước dài 8-10 cm, rộng 3,5-5,5 cm, nhọn ở cuống và đầu lá. Phân bố lá mọc so le nhau, mặt trên xanh bóng, còn mặt dưới nhạt hơn, có lông.
• Cụm hoa mọc ở kẽ lá, hình tán hoặc chùm, sắc trắng tro.
• Quả nang, dạng hình lê, có lông bao phủ. Vỏ quả mở làm 2 mảnh, chứa hạt hình thoi có bên ngoài cứng và bên trong mềm hơn.

2. Đôi nét về tinh dầu trầm hương

2.1 Đặc tính chung của tinh dầu trầm hương

Tinh dầu trầm hương (Agarwood Oil) gồm các hợp chất thơm dễ bay hơi được chiết xuất từ phần thân, tâm gỗ của thực vật cùng tên. Bằng phương thức chưng cất hơi nước mà tạo ra dung dịch nâu sẫm và lưu hương dài lâu. Điểm đặc trưng là mùi hương độc đáo, được mô tả như “đưa chúng ta xuyên không gian và thời gian đến thời cổ đại”. Đó là sự hòa quyện của hương hoa ngọt ngào xen lẫn ấm áp của đất rừng, mang lại cảm giác vừa mạnh mẽ vừa hoang dã.

Hiện nay, nhu cầu sử dụng dầu trầm hương khá lớn, bởi chúng có ý nghĩa trong cả kinh tế và y học. Đây là nguyên liệu quan trọng của ngành công nghiệp sản xuất hương liệu, nước hoa, thuốc truyền thống…tượng trưng cho thứ hạng xã hội, sự giàu có và lòng hiếu khách của con người.

Bảo quản:

• Luôn trữ tinh dầu trầm hương trong lọ kín, đặt nơi khô ráo, tránh ánh sáng trực tiếp.
• Chú ý, đóng chặt lọ trữ sau mỗi lần sử dụng và để xa tầm tay trẻ nhỏ.

2.2 Các hoạt chất giá trị của tinh dầu trầm hương

Một số thành phần cơ bản của dầu trầm hương được ghi nhận như: agarol (sesquiterpene), aquillochin (couinarinolignan), α-agarofurans, β-agarofurans, agarospirol, jinkohol, jinkohol-erymol, selinene, iso-dihydro agarofuran, dihydro agarofuran, kusenol…cùng nhiều hợp chất chống oxy hóa khác, acid phenolic, cucurbitacin, terpenoids …

Một số hoạt chất nổi bật như:

• Sesquiterpene: thường được tìm thấy tự nhiên trong các chiết xuất từ thực vật và côn trùng. Chất mang đến nhiều ưu điểm như kháng khuẩn, chống viêm, chống oxy hóa…
• Acid phenolic: thành phần hoạt động như chất chống oxy hóa, ngăn tổn thương tế bào bởi gốc tự do.

3. Lợi ích của tinh dầu trầm hương đối với sức khỏe

3.1 Tinh dầu trầm hương trong thời kỳ cổ đại

Với bề dày lịch sử, trầm hương được công nhận và ứng dụng phổ biến trong nhiều khía cạnh.

• Mùi hương không thể thiếu trong các hoạt động nghi lễ tôn giáo và cầu nguyện từ hàng ngàn năm.
• Vào thời Trung Quốc cổ đại, gỗ trầm hương được xem là “Gỗ của các vị thần”.
• Ở Pháp, vua Louis XIV đã dùng hỗn hợp dầu trầm và hoa hồng để giặt quần áo của mình. Điều này mang ý nghĩa của sự sang trọng và quyền quý ở thời bấy giờ.
• Các nhà sư Tây Tạng cho rằng tinh dầu trầm hương mang đến nguồn năng lượng dồi dào cho tâm trí và tâm hồn.

3.2 Tinh dầu trầm hương và y học cổ truyền

Theo đông y, trầm hương là dược liệu quý, có vị cay, tính ấm, quy kinh Thận, Tỳ, Vị. Công dụng đa dạng như điều hòa khí, ôn trung, cường tráng nguyên dương, giảm đau, trấn an tinh thần, bổ Thận, bình Can…Dù qua nhiều thế hệ, nhưng dầu trầm hương vẫn mang lại giá trị cao trong y học cổ truyền.

• Hương thơm của chúng được cho là có tác dụng kích thích “khí”, năng lượng sống. Điều này đóng góp hỗ trợ trị liệu các bệnh lý khí huyết ứ trệ hay suy yếu như tinh thần mệt mỏi, mất ngủ, đau ngực bụng, đau nhức cơ thể, xương khớp, rối loạn tiêu hóa, hô hấp…
• Trong y học dân gian Ấn Độ lâu đời- Ayurveda, trầm hương được sử dụng chủ yếu vì tính chất làm ấm và công dụng sâu của nó đối với tâm trí con người.

3.3 Phương thuốc bổ trợ hệ thần kinh

Một số tài liệu ghi nhận tác dụng bổ trợ thần kinh của lá trầm hương nhờ hoạt chất agarospirol. Tương tự như các loại tinh dầu khác, tinh dầu trầm hương cũng được đánh giá cao trong giảm căng thẳng đầu óc và là nguồn cung cấp năng lượng cho cơ thể hoàn hảo. Vài ưu điểm nổi bật:

Giấc ngủ bình yên

Giấc ngủ vô cùng quan trọng, để phục hồi năng lượng sau thời gian lao động vất vả. Tuy nhiên, những lo toan, phiền muộn và vấn đề cảm xúc sẽ tác động bất lợi đến giấc ngủ. May mắn thay, tinh dầu trầm hương được nhận định có khả năng giải tỏa các áp lực trong thần kinh, giúp bạn thoát khỏi những gò bó trong tâm trí, đem lại giấc ngủ an lành và bình yên.

Tăng cường trí nhớ, lưu giữ thông tin

Sử dụng tinh dầu trầm hương để giúp tăng trí nhớ và học tập là sự lựa chọn ưa chuộng. Chiết xuất làm tăng khả năng chú ý, tỉnh táo, kéo dài trí nhớ và lưu trữ thông tin. Điều này giúp nâng cao sức mạnh tư duy và sáng tạo của mỗi người. Hơn thế, chúng còn có giá trị với những ai bị suy giảm chức năng thần kinh, hay quên như người cao tuổi, người thiếu tập trung…

Cải thiện chỉ số cảm xúc

Liệu pháp hương thơm bằng tinh dầu nhận được sự quan tâm đáng kể, đặc biệt trong các rối loạn lo âu, tổn thương tinh thần. Theo báo cáo, đặc tính của dầu trầm hương điều hòa các tần số điện của não rõ rệt. Từ đó cải thiện chỉ số cảm xúc, xua tan năng lượng tiêu cực, kích thích suy nghĩ tích cực.

3.4 Lợi tiêu hóa và hô hấp

Tiêu hóa

Thực tế đã ghi nhận nhiều lợi ích của dầu trầm hương với hệ tiêu hóa, nhất là khi kết hợp với các động tác massage vùng bụng. Phương pháp kích thích khả năng thèm ăn, bằng cách tăng cường chức năng gan và kích thích dịch vị. Bên cạnh đó, tình trạng đầy bụng, đau bụng, khó tiêu, buồn nôn…cũng được hạn chế tối đa.

Hô hấp

Khi rối loạn hô hấp như ho khan, đau ngứa họng…xuất hiện, có nghĩa là đường thở bị kích thích, viêm nhiễm. Tuyệt vời thay, tinh dầu trầm hương có đặc tính chống viêm và làm dịu các vấn đề này. Đồng thời, chúng còn tạo cơ hội cho các mô nhạy cảm trở lại trạng thái bình thường.

Hơn thế, chiết xuất còn hạn chế các tình trạng đờm, chất nhầy tắc nghẽn gây ho đờm, sổ mũi…bằng tác dụng thư giãn cơ hô hấp, dịu màng nhầy bị kích thích, loãng đờm, dễ khạc ra ngoài.

3.5 Tạo không gian thiền định

Tinh dầu trầm hương mở ra không gian hoàn hảo để thực hành thiền định. Qua nhiều thế kỷ, dân gian cho rằng nguồn năng lượng này sẽ giúp khai sáng tâm trí, mang lại cảm giác tâm hồn bình yên sâu lắng. Bạn có thể ứng dụng liệu pháp mùi hương này trong quá trình tập yoga, dưỡng sinh, thiền, thư giãn…

Tăng gia vị tình yêu và cải thiện các vấn đề sinh lý

Một số dữ liệu ghi nhận lợi ích của tinh dầu trầm hương liên quan đến sinh lý, bao gồm:

• Tăng ham muốn tình dục và giải tỏa những cảm xúc tiêu cực.
• Tiềm năng trong việc nâng cao chất lượng tinh trùng ở nam giới, hạn chế dấu hiệu xuất tinh sớm, kéo dài thời gian quan hệ.
• Đối với phái nữ, chiết xuất hỗ trợ kích thích hormone và điều hòa kinh nguyệt. Đồng thời, hỗ trợ cân bằng tâm lý và các rối loạn ở thời kỳ mãn kinh.

3.6 Phục hồi sức khỏe hệ xương khớp

Nhờ đặc tính giảm đau, chống viêm mà tinh dầu trầm hương cải thiện các rối loạn của hệ thống vận động như đau nhức, viêm khớp, thấp khớp…Hiệu quả hơn khi phối hợp với xoa bóp giúp tăng tuần hoàn, đánh tan ứ trệ, thư giãn cơ…

Ngoài ra, các báo cáo còn ghi nhận tính chất lợi tiểu của dầu trầm hương. Điều này thúc đẩy thải độc tố thường xuyên hơn, nhất là các tổn thương do acid uric gây ra như gout, sưng khớp, cứng khớp…

3.7 Chống oxy hóa và bảo vệ làn da

Do chứa đựng chất chống oxy hóa dồi dào, mà dầu trầm hương là “chiến binh” chống lại gốc tự do, yếu tố nguy cơ của hầu hết bệnh lý. Đặc biệt, ảnh hưởng bất lợi của ánh sáng mặt trời, tia UV, ô nhiễm môi trường…đối với làn da sẽ được ngăn chặn đáng kể. Vì vậy, khả năng hình thành nếp nhăn, đốm nâu, thậm chí ung thư da được hạn chế tối đa.

Bên cạnh đó, đặc tính chống viêm của trầm hương cũng giúp ích xoa dịu các kích ứng. Có thể kể đến như hắt hơi, sổ mũi, ngứa mắt, chàm, côn trùng cắn, cháy nắng…

3.8 Loại bỏ hơi thở có mùi và chăm sóc sức khỏe răng miệng

Vi khuẩn, vệ sinh răng miệng kém…là các nguyên nhân ảnh hưởng sức khỏe răng miệng như viêm nướu, hôi miệng…Gần đây, các nhà khoa học đã phát hiện khả năng kháng một vài vi khuẩn của dầu trầm hương. Cách thức đơn giản: nhỏ 1 giọt dầu này kèm 1 giọt dầu bạc hà vào nước để súc miệng.

3.9 Tín hiệu khả quan trong trị liệu ung thư

Quá trình nghiên cứu tinh dầu trầm hương hỗ trợ điều trị ung thư đang được tiến hành và bước đầu thu được nhiều thành quả tích cực. Cụ thể trong thí nghiệm công bố trên tạp chí Pharmacognosy Research, chúng được tìm thấy có khả năng ức chế sự phát triển và ngăn chặn lây lan của tế bào ung thư vú. Thế nhưng có lẽ vẫn cần thêm nhiều thời gian để xác định và hoàn thiện các nghiên cứu hơn.

4. Sử dụng tinh dầu trầm hương như thế nào

Dùng tại chỗ: vài giọt dầu trầm hương trộn với dầu nền, hoặc pha loãng rồi xoa bóp vào các vị trí cần hỗ trợ:

• Khu vực bụng để giảm các rối loạn đường tiêu hóa.
• Khu vực ngực, cổ họng để cải thiện rối loạn đường hô hấp.
• Cơ xương khớp hay bất cứ nơi nào có rối loạn hệ vận động.

Xông hơi: dùng hơi nước để trị liệu tích cực, giúp thông mũi, sát khuẩn đường hô hấp, thư giãn…

Lan tỏa mùi hương khắp không gian sống, bằng máy xông tinh dầu, máy khuếch tán…

Khử mùi hôi miệng bằng nước súc miệng chứa 1 giọt dầu trầm hương và 1 giọt dầu bạc hà.

Xịt hay nhỏ ít tinh dầu pha loãng vào những vật dụng, dụng cụ mà bạn muốn lưu giữ hương thơm như gối, túi vải, quần áo,…

5. Điều cần lưu ý khi sử dụng tinh dầu trầm hương

Uống trực tiếp hay sử dụng một lượng quá lớn tinh dầu nguyên chất đậm đặc, sẽ gây ra tác động bất lợi đến cơ thể như rối loạn thần kinh, tiêu hóa…

Khuyến cáo luôn kiểm tra ở vùng da nhỏ trước khi dùng ở vùng rộng hơn, tránh nơi nhạy cảm như niêm mạc, mắt, mũi trong…nhằm hạn chế rủi ro.

Liệu pháp từ tinh dầu trầm hương không thể thay thế cho bất kỳ thuốc hay phương pháp điều trị.

Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng nếu bạn:

• Tiền sử dị ứng, hen suyễn nặng…
• Dùng tinh dầu trầm hương với mục đích trị liệu
• Bất cứ thắc mắc hay gặp hiện tượng bất thường trong quá trình tiếp xúc tinh dầu.
• Phụ nữ có thai và cho con bú, trẻ nhỏ, người bị kích ứng với hoạt chất trong chiết xuất,…

6. Quy cách đóng gói

7. Tổng kết

Quả thực, tinh dầu trầm hương luôn mang đến nguồn năng lượng chữa lành sức khỏe tuyệt vời. Hi vọng trong tương lai không xa, tiềm năng của chiết xuất này sẽ được khai thác triệt để và áp dụng phổ biến hơn. Đừng ngần ngại liên hệ với Kobi nếu bạn muốn trải nghiệm nhiều hơn về kho tàng tinh dầu thiên nhiên nhé.

Tài liệu tham khảo

• Agarwood facts and health benefits https://www.healthbenefitstimes.com/agarwood/
• 15 Unknown Health Benefits of Agarwood Oil https://drhealthbenefits.com/disease-disorder/health-benefits-of-agarwood-oil
• A Review Study of Agarwood Oil and Its Quality Analysis https://www.academia.edu/25651774/A_Review_Study_of_Agarwood_Oil_and_Its_Quality_Analysis
• Đỗ Tất Lợi (2006). Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam. Nhà xuất bản Y học