Tinh dầu Đinh Hương

1. Nguồn gốc tinh dầu đinh hương

Đinh hương (tên khoa học: Syzygium aromaticum), hay còn gọi là clove, là một loại gia vị truyền thống trong nhiều món ăn trên thế giới đặc biệt là ở các quốc gia Châu Á. Ngay từ khoảng 200 năm trước Công nguyên, các sứ thần từ đảo Java (Indonesia) đến thiết kiến triều đình nhà Hán của Trung Quốc thường ngậm nụ đinh hương trong miệng để làm thơm hơi thở khi tiếp kiến hoàng đế.

Vào cuối thời Trung cổ, đinh hương được sử dụng ở các nước Châu Âu dùng làm gia vị, bảo quản thực phẩm. Việc buôn bán đinh hương nằm dưới sự kiểm soát của Trung Quốc giữa thế kỷ 15 và 16, sau đó người Bồ Đào Nha phát triển độc quyền kéo dài khoảng một trăm năm. Người Hà Lan là người tiếp theo thống trị thương mại trong thế kỷ 17 và 18, thao túng thị trường để đảm bảo giá cao bằng cách phá hủy hoạt động canh tác trên nhiều hòn đảo quê hương của họ. Giá trị thị trường vào thời điểm này cao đến mức ở Anh, đinh hương được cho là có giá trị bằng vàng. Điều này đã khiến Vua Charles II vào năm 1662 cấm bất kỳ người Anh nào mua đinh hương trừ khi được cung ứng trực tiếp từ nhà sản xuất.

Cũng trong khoảng thời gian đó, những kẻ buôn lậu người Pháp đã phá vỡ thế độc quyền của Hà Lan, đưa đinh hương từ Đông Ấn đến các đảo ở Ấn Độ Dương và đến Tân Thế giới. Hiện nay, Indonesia là quốc gia lớn nhất trên thế giới sản xuất và xuất khẩu đinh hương, kế đến là Madagascar, Tanzania và Srilanka.

Đinh hương là nụ hoa phơi khô thuộc họ Sim (Myrtaceae), là loài cây bản địa ở quần đảo Maluku (Moluccas) ở Indonesia nhưng hiện nay đã được trồng ở khắp nơi trên thế giới vì giá trị kinh tế của nó mang lại.

Cây đinh hương là loài cây thường xanh, cao khoảng từ 8 – 12m. Lá đơn, mọc đối, mặt lá có các chấm nhỏ là túi tuyến. Cây thường được nhân giống từ hạt trồng ở những nơi râm mát, sinh trưởng tốt ở khí hậu nhiệt đới hay bán nhiệt đới ẩm ướt.

Cây bắt đầu ra hoa vào khoảng năm thứ năm nhưng đạt chất lượng tốt nhất khi đạt đến 15 – 20 năm tuổi. Một cây mỗi năm có thể cho sản lượng khoảng 34kg nụ đinh hương khô. Nụ hoa đinh hương thường mọc thành chùm, ban đầu có màu nhạt sau đó chuyển dần sang màu xanh và cuối cùng là màu đỏ tươi cũng là lúc có thể thu hoạch nụ đinh hương. Nụ đinh hương có chiều dài khác nhau từ khoảng 13 đến 19mm gồm đài hoa dài kết thúc ở bốn lá đài mở rộng, bốn cánh hoa chưa mở tạo thành một hình cầu trung tâm ở giữa nụ. Các nụ hoa tươi được hái bằng tay vào cuối mùa hè và mùa đông, sau đó đem phơi khô dưới ánh nắng mặt trời.

2. Thành phần hóa học và đặc điểm của tinh dầu đinh hương

Tinh dầu đinh hương thường được điều chế bằng cách chưng cất trực tiếp bằng nước. Các nụ thường được cắt hoặc đập dập trước khi chiết tách để tăng diện tích tiếp xúc. Quá trình chưng cất thường kéo dài 8 – 24 tiếng.

Tinh dầu đinh hương thường không màu hoặc có màu vàng nhẹ với mùi vị đặc trưng. Trong nụ đinh hương có chứa đến 8% là tinh dầu với thành phần chủ yếu là eugenol, eugenol acetate và β-cariofileno.

Các nghiên cứu cho thấy trong tinh dầu đinh hương có đến 36 thành phần hóa học, trong đó chiếm tỉ lệ cao nhất là eugenol (78 – 88.58%), eugenyl acetate (5.62%), β-caryophyllene (1.39%), 2-heptanone (0.93%), ethyl hexanoate (0.66%), humulenol (0.27%), α-humulene (0.19%), calacorene (0.11%) và calamenene (0.10%).

Sự khác biệt về thành phần và hàm lượng hoạt chất có trong tinh dầu đinh hương phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố giống, điều kiện sinh thái nông nghiệp và quá trình xử lý tách chiết tinh dầu thiên nhiên.

3. Tác dụng của tinh dầu đinh hương

Tinh dầu đinh hương theo truyền thống được dùng để điều trị bỏng và các vết thương ngoài da, giảm đau răng cũng như các bệnh lý nhiễm trùng nhoa khoa. Trong y học cổ truyền Trung Hoa, đinh hương được dùng để điều trị các bệnh cảm lạnh, các bệnh lý đường tiêu hóa như buồn nôn, nôn, đầy bụng khó tiêu, trị giun sán.

3.1 Hoạt tính kháng khuẩn

Nhiều công trình nghiên cứu đã chứng minh tác dụng kháng khuẩn của tinh đầu đinh hương đối với nhiều chủng vi khuẩn gram âm lẫn vi khuẩn gram dương có thể kể đến bao gồm Campylobacter jejuni, Salmonella enteritidis, Escherichia coli, Staphylococcus aureus, Listeria monocytogenes. Một nghiên cứu khác trên 32 chủng Staphylococcus epidermidis đa kháng kháng sinh cho thấy có sự nhạy cảm đáng kể của tất cả các chủng này đối với tinh dầu đinh hương, mở rộng ra là các chủng vi khuẩn gram dương.

3.2 Kháng nấm

Eugenol và carvacrol có trong tinh dầu đinh hương đã được chứng minh là hai hoạt chất chính có tác dụng kháng nấm, bao gồm Trichophyton rubrum, Microsporum canis, T. mentagrophytes, Fusarium monoliforme, M. gypseum, F. oxysporum, Epidermophyton floccosum, Mucor sp., M. gypseum, T. rubrum, Candida albican và Aspergillus sp. Cơ chế tác động chủ yếu lên vách tế bào vi nấm làm chết tế bào.

3.3 Kháng siêu vi

Không chỉ có tác dụng ức chế vi khuẩn và nấm, tinh dầu đinh hương còn có hiệu quả kháng một số loại virus như virus viêm gan C bằng cách ức chế virus tổng hợp DNA thông qua enzyme DNA polymerase. Một nghiên cứu khác cũng cho thấy dịch chiết nước nụ đinh hương giúp kháng virus influenza A và herpes simplex type 1 khi kết hợp với acyclovir.

3.4 Chống ký sinh trùng

Việc sử dụng tràn lan các thuốc kháng vi sinh vật đã ngày càng làm gia tăng hiện tượng đề kháng kháng sinh của các loài vi khuẩn, virus, ký sinh trùng. Nghiên cứu cho thấy eugenol trong tinh dầu đinh hương có hiệu quả chống lại một số ký sinh trùng đường ruột như Giardia lamblia, sán lá gan (Fasciola gigantica), Haemonchus contortus và sán máng (Schistosoma mansoni).

3.5 Khả năng chống oxy hóa

Nhiều chất chống oxy hóa tự nhiên là các phenolic thực vật được tìm thấy trong các loại thực vật khác nhau, và đinh hương cũng không nằm ngoài tác dụng đó. Nghiên cứu cho thấy eugenol là là thành phần chính mang lại tác dụng chống oxy hóa qua các cơ chế như phân cắt các gốc tự do và tạo phức với ion kim loại. Một nghiên cứu in vivo cho thấy tinh dầu đinh hương giúp giảm stress oxy hóa, giúp phục hồi trí nhớ và khiếm khuyết học hỏi ngắn hạn và dài hạn trên mô hình chuột được tiêm scopolamine. Không dừng lại ở đó, eugenol trong tinh dầu đinh hương còn cho thấy tiềm năng bảo vệ gan khỏi tình trạng tổn thương stress oxy hóa do gan nhiễm mỡ

3.6 Hoạt tính chống đột biến và ung thư

Tinh dầu đinh hương đã được báo cáo cho thấy khả năng chống ung thư và chống gây đột biến. Tinh dầu bay hơi cho thấy hoạt tính gây độc tế bào đối với dòng tế bào ung thư pC-3 và tế bào ung thư gan ở người bằng cách thúc đẩy gây chết tế bào theo chương trình (apoptosis). Ngoài ra nó còn có tác dụng trên các dòng tế bào ung thư phổi, ung thư vú và ung thư đại tràng và ung thư máu. Một nghiên cứu khác cho thấy khi kết hợp eugenol và 5-FU (là một thuốc chống ung thư) cho thấy hiệu quả gây độc tế bào ung thư tốt hơn, cho thấy tiềm năng tốt trong việc kết hợp điều trị để giảm liều thuốc, giảm độc tính của thuốc trên người bệnh.

3.7 Tác dụng giảm đau, kháng viêm, hạ sốt

Tinh dầu đinh hương đã được chứng minh mang lại hiệu quả giảm đau răng, đau khớp bằng cách hoạt hóa các kênh chloride và calcium ở tế bào hạch thần kinh, một nghiên cứu khác cho thấy rằng hoạt tính giảm đau của đinh hương có thể là do hoạt tính đồng vận capsaicin của nó.

Eugenol trong đinh hương còn có tác dụng kháng viêm và điều hòa miễn dịch thông qua con đường ức chế các lipopolysaccharide và NF-κB. Ngăn chặn sự tổng hợp prostaglandin và phóng thích các hóa chất trung gian của tế bào bạch cầu đa nhân trung tính và đại thực bào. Ngoài ra, nó còn cho thấy tác dụng hạ sốt thông qua tác động trên hệ thần kinh trung ương có thể so sánh được với acetaminophen và các thuốc hạ sốt khác.

3.8 Tác động lên hệ tim mạch

Tinh dầu đinh hương giúp thúc đẩy tuần hoàn máu và tăng nhiệt độ cơ thể. Một số báo cáo cho thấy rằng đinh hương giúp làm giảm nguy cơ xơ vữa động mạch, các bệnh lý tim mạch liên quan đến stress oxy hóa. Eugenol còn gây hiện tượng dãn mạch có thể đảo ngược phụ thuộc liều cũng như không làm tăng co bóp cơ tim và giãn cơ trơn làm hạ huyết áp.

Tinh dầu đinh hương còn cho thấy hoạt tính chống kết tập tiểu cầu, tăng tổng hợp thromboxane giúp chống đông máu bằng nhiều cơ chế phức tạp khác nhau.

4. Cách dùng tinh dầu đinh hương

Hiện tại, tinh dầu đinh hương được ứng dụng trong nhiều phương pháp chữa bệnh bằng thảo dược, các sản phẩm chăm sóc răng miệng, các sản phẩm vệ sinh cũng như các chế phẩm dầu xoa bóp thư giãn. Ngoài ra nó còn được sử dụng như một loại gia vị, chất tạo hương vị trong nhiều loại đồ uống và thực phẩm, nhất là món tráng miệng.

Dùng như liệu pháp mùi hương: có thể sử dụng ở dạng đơn giản như nhỏ từ 2 – 4 giọt tinh dầu vào khăn giấy hoặc máy xông/máy khuếch tán tinh dầu để ngửi giúp tỉnh táo và tăng cường sự tập trung hay dùng ở dạng kết hợp với các loại tinh dầu khác như tinh dầu quế, gừng, sả, bạc hà, hương thảo, chanh…giúp mang lại hiệu quả thư giãn, giảm stress tốt hơn. Đối với trường hợp cảm lạnh, dùng 2 giọt tinh dầu đinh hương kết hợp với 4 giọt tinh dầu đào kim nương (Myrtle Essential Oil) giúp làm giảm rõ rệt triệu chứng về đường hô hấp.

Một công thức khác để kết hợp tinh dầu là dùng 4 giọt tinh dầu đinh hương, 8 giọt tinh dầu bưởi, 4 giọt tinh dầu cam bergamot và 4 giọt tinh dầu gừng vào máy khuếch tán tinh dầu với 50ml nước tinh khiết. Công thức này giúp sát khuẩn không khí, giải cảm, hỗ trợ nâng cao sức đề kháng chống lại nhiều loại vi khuẩn và virus. Ở những vùng có khí hậu lạnh, có thể thay thế bằng hỗn hợp tinh dầu có tính ấm hơn bao gồm 15 giọt tinh dầu đinh hương, 35 giọt tinh dầu caraway, 20 giọt mỗi loại tinh dầu gừng, quế và hoa hồi trong 120ml nước tinh khiết.

Để làm dầu xoa bóp giúp thư giãn và hồi phục sức khỏe, có thể áp dụng công thức sau: hòa 23 giọt các loại tinh dầu đinh hương, hạnh nhân và bưởi với 20 giọt các loại tinh dầu camphor, chanh, khuynh diệp, hoắc hương và hương lau. Sau đó trộn với 2 muỗng canh dầu dừa và xoa bóp lên cơ thể. Để đạt được hiệu quả tốt nhất nên thực hiện ít nhất 5 lần/tuần. Công thức này giúp tăng làm ấm cơ thể, thúc đẩy khí huyết lưu thông khắp cơ thể, phục hồi sức mạnh cơ bắp và giảm đau mỏi cơ xương khớp.

Giảm đau răng: nhỏ 1-2 giọt tinh dầu đinh hương vào cốc nước rồi lấy súc miệng giúp mang lại hiệu quả giảm đau, sát khuẩn răng miệng và cải thiện mùi hơi thở.

Để xua đuổi côn trùng: hòa 10 – 15 giọt tinh dầu đinh hương vào 100ml nước sạch, lắc đều, sau đó xịt lên chăn màn, rèm cửa, các góc nhà giúp xua đuổi muỗi cũng như côn trùng khá hiệu quả mà không phải lo ngại tác động của các hóa chất trong bình xịt côn trùng.

Với công dụng ức chế nhiều loại vi khuẩn và kháng viêm, chống oxy hóa. Tinh dầu đinh hương là một bổ sung tuyệt vời cho các công thức làm sạch và trẻ hóa làn da. Có thể thêm 1 – 2 giọt tinh dầu đinh hương vào các sản phẩm rửa mặt, chăm sóc da có thể giúp duy trì vẻ tươi trẻ và làn da khỏe mạnh.

Chế biến thực phẩm: bột đinh hương có thể dùng để làm gia vị cho nhiều món ăn khác nhau, giúp kích thích vị giác và ngon miệng như phở, cà ri, bò kho…Ngoài ra, với đặc tính ấm nóng và ngọt nhẹ, tinh dầu đinh hương có thể kết hợp với một vài nguyên liệu khác để tăng hương vị cho các loại đồ uống và món bánh.

Lưu ý: không được uống trực tiếp tinh dầu đinh hương.

5. Tính an toàn của tinh dầu đinh hương và lưu ý khi sử dụng

Nhìn chung tinh dầu đinh hương khá an toàn với bằng chứng khẳng định qua hàng ngàn năm lịch sử. Cục quản lý thuốc và thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã khẳng định tính an toàn của nụ đinh hương, tinh dầu đinh hương, eugenol khi dùng như là thực phẩm hỗ trợ hay thực phẩm chức năng. Tổ chức Y Tế thế giới (WHO) cũng đưa ra khuyến cáo về tính an toàn khi dùng một lượng không quá 2.5mg/kg tinh dầu đinh hương một ngày.

Tuy rằng tinh dầu đinh hương khá an toàn, phụ nữ có thai và trẻ em dưới 6 trước khi sử dụng cần tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để tránh các tác dụng phụ bất lợi.

Do đặc tính chống kết tập tiểu cẩu nên những bệnh nhân mắc các bệnh lý dễ chảy máu hoặc đang sử dụng các thuốc chống đông máu cần cẩn trọng khi sử dụng để tránh nguy cơ biến cố chảy máu. Vì thế cần tham vấn bác sĩ điều trị trước khi sử dụng.

Bảo quản: ánh sáng mạnh có thể làm thay đổi các thành phần hóa học có trong tinh dầu đinh hương. Nên bảo quản tinh dầu trong lọ thủy tinh sẫm màu và để nơi thoáng mát. Nếu cần tư vấn thêm, hãy liên hệ Kobi bạn nhé.

6. Các chứng chỉ/chứng nhận

• GC/MS Test.
• Food Safety and Standards Authority of India
• GMP
• Halal
• ISO 9001: 2015

Tài liệu tham khảo

• Chaieb, K., Hajlaoui, H., Zmantar, T., Kahla-Nakbi, A. B., Rouabhia, M., Mahdouani, K., & Bakhrouf, A. (2007). The chemical composition and biological activity of clove essential oil,Eugenia caryophyllata (Syzigium aromaticum L. Myrtaceae): a short review. Phytotherapy Research, 21(6), 501–506. doi:10.1002/ptr.2124.
• Batiha, G. E., Alkazmi, L. M., Wasef, L. G., Beshbishy, A. M., Nadwa, E. H., & Rashwan, E. K. (2020). Syzygium aromaticum L. (Myrtaceae): Traditional Uses, Bioactive Chemical Constituents, Pharmacological and Toxicological Activities. Biomolecules, 10(2), 202. https://doi.org/10.3390/biom10020202.
• Abushouk A.I., Negida A., Ahmed H., Abdel-Daim M.M. Neuroprotective mechanisms of plant extracts against MPTP induced neurotoxicity: Future applications in Parkinson’s disease. Biomed. Pharmacother. 2017;85:635–645. doi: 10.1016/j.biopha.2016.11.074.
• Cortés-Rojas D.F., de Souza C.R., Oliveira W.P. Clove (Syzygium aromaticum): A precious spice. Asian Pac. J. Trop. Med. 2014;4:90–96. doi: 10.1016/S2221-1691(14)60215-X.
• Bhowmik D., Kumar K.S., Yadav A., Srivastava S., Paswan S., Dutta A.S. Recent trends in Indian traditional herbs Syzygium aromaticum and its health benefits. J. Pharmaco. Phytochem. 2012;1:13–23.