Mèn vân không phải là thực vật quen thuộc đối với nhiều người tiêu dùng, cũng như những nghiên cứu về giá trị lợi ích của chúng còn khá khan hiếm. Tuy nhiên, không thể phủ nhận những công dụng tuyệt vời từ sản phẩm của cây Mèn Vân, đặc biệt là dầu. Bài viết sau đây, Kobi sẽ cung cấp thêm thông tin bổ ích về dầu mèn vân và cách sử dụng chúng.

1. Đôi nét về thực vật

1.1 Thông tin chung

Chironji là thực vật có tên khoa học là Buchanania lanzan hay Buchanania latifolia Roxb, thuộc họ Anacardiaceae. Theo tài liệu, loài có nguồn gốc từ Ấn Độ, và được trồng rộng rãi trên khắp Thái Lan, Việt Nam, Miến Điện, Lào và Vân Nam. Ngoài ra, chúng còn được tìm thấy mọc tự nhiên trong các khu rừng rụng lá nhiệt đới ở miền Bắc, miền Tây và miền Trung Ấn Độ.

Một số tên gọi khác của Buchanania lanzan là Chironji, almondette, cheronjee, charoli, charoli-kernel, chiraunji,… Tất cả các bộ phận của cây Chironji từ quả, hạt, lá và rễ đều có công dụng làm thuốc truyền thống. Trong đó, cây thường nổi tiếng bởi bộ phận hạt với vị ngọt và mặn, là một trong những thành phần thường được tìm thấy trong hầu hết các tủ bếp của Ấn Độ. Thậm chí, có nơi hạt chironji được coi là một chất thay thế cho hạnh nhân và được sử dụng rộng rãi để chế biến các món ăn ngon và đồ ngọt hấp dẫn trong nhiều lễ hội.

1.2 Thành phần

Hạt Chironji hay mèn vân là một nguồn cung cấp những chất dinh dưỡng như:

• Protein dồi dào;
• Hàm lượng chất xơ cao;
• Vitamin B1, B2, C, niacin…;
• Khoáng chất như sắt, photpho, canxi, đồng, magie, natri, kali,…
• Dầu: Theo đó, nhân hạt ở mèn vân bao gồm khoảng 50-52% dầu;

Dưới đây là thành phần dinh dưỡng mỗi 10g hạt mèn vân:

• Lượng calo: 65,6;
• Chất béo: 5,91g;
• Lượng Carbohydrate: 1,21g;
• Đạm: 1,9g;

2. Dầu mèn vân là gì?

2.1 Thông tin chung

Dầu mèn vân (Chironji Carrier Oil) là sản phẩm được chiết xuất từ bộ phận hạt hay nhân hạt của thực vật Buchanania latifolia Roxb. Thông qua phương pháp chủ yếu là ép lạnh thu được dầu mèn vân có đặc tính như:

• Dầu Chironji có kết cấu sánh nhẹ và màu vàng dịu;
• Hương vị dịu ngọt, mang đặc trưng của hạt Chironji;

Dầu chiết xuất này được sử dụng hầu hết trong sản xuất mỹ phẩm hay làm đẹp khác nhau. Đôi khi sản phẩm cũng được người bản xứ sử dụng làm dầu ăn, thay thế cho dầu hạnh nhân hoặc dầu ô liu…Ngoài ra, chúng còn có thể là thành phần trong sản phẩm dưỡng da như dầu tẩy trang, kem dưỡng, dầu massage…;

2.2 Giá trị dinh dưỡng của dầu mèn vân

Cụ thể thành phần axit béo của dầu hạt B. lanzan, được xác định gồm:

• Acid Myristic;
• Acid stearic;
• Acid oleic;
• Acid linoleic;

Ngoài ra, dầu này đã được tiết lộ là có chứa các hóa chất như tanin, galactoside và flavonoid… Vì vậy, chúng được đánh giá là hữu ích trong các lĩnh vực như ngành công nghiệp trị liệu và mỹ phẩm.

2.3 Bảo quản dầu mèn vân như thế nào?

• Nên cất giữ dầu hạt mèn vân ở nơi thoáng mát, kín đáo, tránh ánh sáng trực tiếp chiếu vào.
• Chú ý để xa tầm tay trẻ nhỏ và không nên để côn trùng, bụi bẩn rơi ảnh hưởng chất lượng sản phẩm dầu từ hạt Buchanania latifolia.
• Thời hạn sử dụng trung bình của dầu hạt mèn vân là 12 tháng hoặc được nhà sản xuất ghi chi tiết trên nhãn lọ.
• Thậm chí, với điều kiện bảo quản phù hợp, người dùng có thể mong đợi thời hạn sử dụng của dầu Buchanania latifolia là khoảng 2-3 năm.

3. Lợi ích đến từ dầu mèn vân

3.1 Lợi tiêu hóa

Ngoài việc thực vật Chironji được nhân dân khai thác đặc tính làm se và điều hòa nhu động ruột, dầu từ chúng cũng được chứng minh là rất hữu ích và hiệu quả trong việc điều trị tiêu chảy cũng như các vấn đề tiêu hóa phức tạp khác.

3.2 Nâng cao chất lượng làn da

Một điều bất ngờ về dầu mèn vân là chúng có công dụng làm đẹp và giúp làn da khỏe mạnh hơn. Có thể kể đến như:

• Các khoáng chất phong phú và vitamin có trong hạt Chironji rất có lợi cho sự khỏe mạnh của tế bào da;
• Dầu hạt mèn vân cũng đã đóng góp rất nhiều cho ngành công nghiệp mỹ phẩm trong việc tạo ra các sản phẩm mỹ phẩm tự nhiên thân thiện với làn da.
• Với đặc tính chống oxy hóa, sản phẩm mang đến làn da rạng rỡ;
• Bảo vệ da khỏi tác hại của các gốc oxy hóa do tia UVA và UVB có hại, và do đó làm giảm nguy cơ xuất hiện các dấu hiệu lão hóa khác nhau như nếp nhăn, đốm, nếp nhăn, quầng thâm,…;
• Đặc tính chống viêm mạnh cũng hỗ trợ giảm các tình trạng dị ứng như mụn trứng cá, mụn nhọt, và ngăn ngừa các bệnh nhiễm trùng da khác.
• Hơn nữa, dầu có thể được áp dụng trên da để điều trị nhiễm trùng da cũng như loại bỏ các vết sẹo và vết thâm.
• Những acid béo thiết yếu góp phần làm mềm, dưỡng ẩm cũng như tăng cường độ bóng, cải thiện vết rạn và bảo vệ kết cấu của da.

3.3 Chống oxy hóa và thuộc tính chữa lành vết thương của chiết xuất hạt mèn vân

Thông qua các nghiên cứu khác nhau về chiết xuất của hạt mèn vân Chironji, người ta đã phát hiện ra rằng chúng có chứa các đặc tính chống vi khuẩn và chống tạo màng sinh học. Do đó, Chironji còn được biết đến với đặc tính chữa lành vết thương gồm hạn chế quá trình viêm, tăng sinh nguyên bào sợi và tái tạo mô.

Ngoài ra, chiết xuất từ ​​hạt Chironji còn chứa các đặc tính chống oxy hóa giúp giảm hoặc bảo vệ cơ thể khỏi stress oxy hóa. Nhờ vậy không chỉ tăng cường sức đề kháng mà còn góp phần trong sự phục hồi vết thương.

3.4 Hỗ trợ trị triệu chứng đau và viêm

Theo kinh nghiệm dân gian, khi dầu được chiết xuất từ ​​hạt mèn vân được thoa bên ngoài tại các vị trí đau nhức, chúng sẽ đóng góp hiệu quả trong trị liệu viêm thấp khớp, đau căng cơ, đau xương khớp…Đặc biệt khi sản phẩm được kết hợp với thao tác xoa bóp, massage thì lợi ích này sẽ được nâng cao hiệu quả hơn nữa.

3.5 Lợi trí nhớ

Với hàm lượng acid béo thiết yếu dồi dào, dầu hạt Chironji được đánh giá là nguồn thực phẩm bổ dưỡng để tăng cường hoạt động của não. Sự hiện diện của các thành phần hoạt tính sinh học hỗ trợ ngăn ngừa sự phân hủy các chất hóa học não cần thiết cho trí nhớ. Nhờ đó tăng cường khả năng ghi nhớ, khả năng tập trung, bình tĩnh, tỉnh táo.

Ngoài ra, là một chất bổ sung và kích thích não, các công thức sản phẩm chứa chiết xuất từ chironji cũng đã được báo cáo cải thiện trí nhớ, lý luận, giải quyết vấn đề và các khả năng nhận thức khác.

3.6 Dầu massage

Từ xa xưa, bên cạnh sử dụng trong ẩm thực, một số địa phương cũng ứng dụng chúng trong quá trình massage. Những tác động tích cực của sản phẩm này như:

• Hỗ trợ các vấn đề về tinh thần nhờ những kích thích ở tế bào da dẫn truyền đến thần kinh, thư giãn cơ;
• Do đặc tính chống viêm và giảm đau: nên dầu Chironji rất hữu ích để điều trị đau đầu, thấp khớp, đau cơ…
• Sản phẩm giúp hạn chế sự ma sát và tổn thương da trong thao tác xoa bóp bấm huyệt;

Để nâng cao hiệu quả trị liệu hãy kết hợp dầu hạt mèn vân với tinh dầu thiên nhiên tuyệt vời khác.

4. Vài gợi ý sử dụng dầu mèn vân đơn giản

4.1 Dùng dầu mèn vân bên ngoài cơ thể

• Xoa bóp, massage,…trực tiếp: thoa sản phẩm có chứa dầu Chironji lên vùng da cần thiết với lượng phù hợp. Chúng sẽ giảm ma sát cho thao tác và hoạt động như dầu nền vận chuyển dưỡng chất cho làn da.
  • Ví dụ:
    • Mặt: 1 vài giọt là phù hợp, nên lau mặt sạch hoặc rửa lại với nước ấm những sản phẩm còn dính lại.
    • Hoặc 3-4 giọt tại khu vực vùng lưng đau nhức;
    • Khuyến khích kết hợp cùng với tinh dầu thiên nhiên nhằm nâng cao hiệu quả trị liệu như tinh dầu bạc hà, tinh dầu chanh, tinh dầu oải hương, tinh dầu hương thảo…;
  • Trộn một vài giọt dầu hạt Chironji với sản phẩm mà bạn ưa thích, rồi massage nhẹ nhàng lên da như:
    • Kem dưỡng da và cơ thể;
    • Sữa tắm;
    • Mặt nạ môi và dưỡng môi khác nhau…;

Mặc dù, các nghiên cứu về dầu hạt mèn vân và chăm sóc tóc còn thiếu. Tuy nhiên, thực tế, nhiều người đã sử dụng chúng trong thói quen chăm sóc tóc của họ. Có thể tham khảo gợi ý dưới đây:

• Thêm 2-3 giọt dầu từ hạt Buchanania latifolia vào dầu gội hoặc dầu xả yêu thích của riêng bạn.
• Xoa bóp hỗn hợp có chứa dầu hạt Buchanania latifolia trực tiếp vào tóc hoặc da đầu, sau đó ủ tóc khoảng 15-20 phút. Tiếp theo là gội đầu với nước ấm, để rửa sạch lượng dầu Buchanania latifolia thừa còn tồn đọng.

4.2 Dùng dầu dầu mèn vân bên trong cơ thể

Dầu mèn vân là nguyên liệu ẩm thực đáng để trải nghiệm:

• Trộn salad;
• Mayonnaise;
• Bơ thực vật;
• Làm bánh nướng, đồ ngọt;
• Nước sốt;
• Các món chiên;

5. Lưu ý gì khi sử dụng dầu mèn vân

Dù được đánh giá là an toàn, tuy nhiên vẫn cần phải lưu ý những điều sau đối với dầu từ hạt Buchanania latifolia:

Không nên dùng dầu mèn vân, nếu có tiền sử dị ứng với loại thực vật này. Phản ứng dị ứng có thể gồm:

• Kích ứng da;
• Sưng mắt, môi, lưỡi hoặc mặt;
• Khó thở;
• Sổ mũi;

Nếu chưa từng sử dụng sản phẩm từ mèn vân, hãy thoa một ít vào bên trong khuỷu tay hoặc cổ tay của bạn, sau đó đợi 24 giờ.

Không được bôi dầu Buchanania latifolia trực tiếp vào vùng mắt và những vùng nhạy cảm khác.

Không nên lạm dụng hay bôi quá nhiều sản phẩm dầu Chironji này trong một lần, bởi điều này sẽ làm tăng khả năng kích ứng có thể xảy ra hoặc phản ứng ngược.

6. Tổng kết

Như vậy, thực vật Chironji, được biết đến với hương vị hấp dẫn cùng vô số lợi ích cho sức khỏe. Trong đó, dầu mèn vân được đánh giá là sản phẩm có triển vọng và bổ dưỡng với hàm lượng chất béo, chất chống oxy hóa phong phú. Đến với Kobi bạn sẽ còn được khám phá đa dạng những điều tuyệt vời khác từ thiên nhiên.

Tài liệu tham khảo

1. Health Benefits Of Chironji, Uses And Its Side Effects https://www.lybrate.com/topic/chironji-benefits-and-side-effects
2. Chironji: Benefits, Uses, Ayurvedic Indications, Dosage, And Side Effects https://www.netmeds.com/health-library/post/chironji-benefits-uses-ayurvedic-indications-dosage-and-side-effects