Dầu hạt mơ dần trở nên thân thuộc với nhiều người trong cuộc sống hiện đại ngày nay. Theo đó, dầu thực vật này mang lại lợi ích ở đa dạng các khía cạnh khác nhau. Không chỉ gây ấn tượng mạnh mẽ trong ẩm thực, chúng còn là góp mặt trong các sản phẩm chăm sóc da, dược mỹ phẩm, trị liệu hương thơm,…Bây giờ, Kobi sẽ cùng bạn khám phá những lợi ích thú vị của dầu hạt mơ cũng như cách sử dụng chúng nhé.

1. Tổng quan về thực vật

1.1 Thông tin chung

• Danh pháp thực vật: Prunus armeniaca;
• Tên nước ngoài: abricot (Pháp), apricot (Anh)…;
• Họ thực vật: Hoa hồng (Rosaceae);

Theo tài liệu, cây có nguồn gốc từ Trung Quốc hay Nhật Bản. Tuy nhiên, một số nguồn lịch sử trích dẫn khác của Ấn Độ ghi nhận đất nước này mới là nơi mà quả mơ được trồng lần đầu tiên, vào khoảng năm 3000 trước Công nguyên.

Ở các quốc gia này, mơ được trồng từ lâu đời. Sau đó, chúng được di thực dần sang những quốc gia khác như Việt Nam, Lào, Thái Lan…Ở nước ta, mơ được trồng phổ biến ở các tỉnh từ Thanh Hóa trở ra. Có thể kể đến như Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Kạn, Lào Cai, Yên Bái, Tuyên Quang…

Mơ thường được tiêu thụ dưới dạng trái cây thô, với hương vị ngọt ngào, chua đặc trưng. Thực tế, thúng được ứng dụng rộng rãi trong ẩm thực. Bao gồm trái cây tươi, sấy khô, mứt, dạng thạch, nước trái cây, rượu…Đặc biệt, dầu hạt mơ là loại dầu nổi bật và nhận được yêu thích của đông đảo người dân.

1.2 Đặc điểm sinh trưởng và mô tả thực vật

1.2.1 Đặc điểm sinh trưởng

• Là cây của vùng ôn đới ấm và cận nhiệt đới, ưa khí hậu ôn hòa. Cây ưa sáng, rụng lá mùa đông, hoa nở vào mùa xuân. Sinh trưởng và phát triển mạnh mẽ ở đất đá vôi, pH > 6, đủ ẩm, thoát nước tốt, đủ ánh sáng…
• Về mùa đông, cây có thể tồn tại trong khí hậu nhiệt độ 0 độ C;
• Thụ phấn nhờ côn trùng, tỷ lệ thụ phấn thường cao. Ngoài ra, chúng có khả năng mọc cây chồi từ rễ hay được nhân giống bằng phương pháp chiết cành.
• Bộ phận thường dùng là quả mơ và hạt mơ;

1.2.2 Mô tả thực vật

• Cây nhỏ, chiều cao trung bình khoảng 4-5m, cành non màu hồng;
• Lá mọc so le, dạng hình trứng, gốc tròn, đầu thuôn hình mũi nhọn, mép có khía răng nhỏ. Phần lá non có lông tơ ở hai mặt, cuống lá dài khoảng 1cm;
• Ở kẽ lá đã rụng có hoa mọc đơn độc, màu trắng, mùi thơm. Đài hoa hình bánh xe, tràng có 5 cánh mỏng, nhị nhiều xếp thành 2 vòng, bầu 1 ô.
• Quả dạng hạch, hình cầu và có lông tơ mịn bao phủ. Khi chín quả chuyển từ màu xanh sang màu vàng và tỏa ra mùi hương nồng nhưng ngọt ngào. Quả này có đầu nhọn, mặt bên có đường rãnh, thịt bên trong săn chắc. Bên trong chứa 01 hạt mơ, bề mặt nhẵn.

2. Đôi nét về dầu hạt mơ

2.1 Đặc tính chung của dầu hạt mơ

Cũng như tên gọi, dầu hạt mơ (Apricot Kernel Oil) được chiết xuất từ nhân hạt của quả mơ (chứa hàm lượng dầu khoảng 40-50%). Bắt đầu bằng việc làm mềm lớp vỏ cứng bên ngoài của hạt rồi giải phóng nhân hạt bên trong. Thông qua phương pháp ép lạnh giúp bảo vệ chất lượng và các hoạt chất giá trị của dầu bằng khỏi tác động của nhiệt độ cao, thu được dung dịch có tính chất gồm:

• Kết cấu sánh nhẹ màu vàng;
• Hương vị thơm béo đặc trưng của quả mơ.
• Trong vài trường hợp, người ta thay thế dầu hạnh nhân bằng dầu hạt mơ để dùng trong ẩm thực.

2.2 Các thành phần giá trị của dầu hạt mơ

Theo USDA, 100g dầu hạt mơ có giá trị dinh dưỡng gồm:

• Năng lượng: 884 calo;
• Vitamin E: 4mg;
• Chất béo gồm loại bão hòa và chưa bão hòa như acid oleic, acid linoleic, acid α-linolenic, acid palmitic, acid stearic…
• Phytosterol;
• Hàm lượng cao vitamin E, vitamin K, phytosterol và nhiều chất chống oxy hóa mạnh. Chẳng hạn như axit caffeic và các chất catechin khác…
• Hàm lượng vitamin B₁₇ (amygdalin) và vitamin B₁₅ (acid pangamic) cũng được ghi nhận đáng kể.

Một số thành phần nổi bật:

• Acid oleic (omega-9): dưỡng cho da tóc, làm chậm hình thành nếp nhăn, tăng cường miễn dịch, chống oxy hóa…
• Acid linoleic (omega-6): dưỡng ẩm tóc da, chống viêm, giảm đau, chữa lành vết thương, chất nhũ hóa, dịu mụn…
• Acid α-linolenic acid (omega-3): giảm viêm, dịu đau nhức, chống oxy hóa…
• Acid palmitic: đặc tính làm mềm da tóc, ít nhờn dính,…
• Acid stearic: đặc tính làm sạch, loại bỏ bụi bẩn, chất nhũ hóa, giữ độ tươi của sản phẩm, dưỡng tóc, làm mềm da…
• Vitamin E: chống oxy hóa, làm ẩm, cân bằng lượng dầu, sửa chữa da bị sẹo mụn,…
• Vitamin A: làm chậm lão hóa, tăng phục hồi tổn thương, kích thích sản xuất collagen, làm sáng da…

2.3 Bảo quản

• Dầu hạt mơ có thể được trữ trong ngăn mát tủ lạnh, mục đích để giữ độ tươi lâu hơn.
• Mặt khác, nếu để ở nhiệt độ phòng thì cần lưu ý tránh ánh sáng mặt trời, bụi bẩn, côn trùng…có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sản phẩm.
• Có ý kiến cho rằng nếu được bảo quản đúng cách, dầu có thể để được 6-12 tháng hoặc theo công bố của nhà sản xuất.
• Cần đậy chặt nắp vật chứa dầu hạt mơ sau khi dùng để tránh bị oxy hóa và ôi thiu.

3. Lợi ích của dầu hạt mơ đối với sức khỏe

3.1 Dầu hạt mơ trong dân gian

Từ những thời kỳ xa xưa, dân gian đã ghi nhận các tác dụng có lợi của dầu hạt mơ. Ví dụ như:

• Theo đông y, dầu hạt mơ là thuốc bổ và nhuận tràng với liều 5-15ml uống. Ngoài ra, chúng còn được dân gian ứng dụng để chống nứt nẻ, bôi cho tóc để bóng, mượt…
• Còn theo y học Trung Quốc, dầu hạt mơ liên quan đến các vấn đề về sinh sản và hô hấp
• Dầu này còn có vai trò quan trọng trong đời sống của người Hunza. Theo đó, chúng được sử dụng trong các món ăn như bột, mứt, bánh mì, nước trái cây, chiên xào, salad…và hữu ích cho da, tóc, hệ tim mạch, thần kinh…
• Theo y học Ấn Độ như Ayurveda, dầu này được ứng dụng trong cuộc sống thông qua các đặc tính dưỡng ẩm, ngăn quá trình lão hóa, tăng cường miễn dịch…

3.2 Dầu hạt mơ và sức khỏe làn da

Lợi ích của dầu hạt mơ và sắc đẹp, đặc biệt là làn da đánh giá khả quan. Cụ thể:

• Khi bôi tại chỗ, với đặc tính làm mềm, dầu giúp tẩy tế bào chết và nuôi dưỡng làn da. Chúng còn hỗ trợ giữ ẩm, loại bỏ các mảng da khô, nứt nẻ ngứa,,…
• Cân bằng lượng dầu thừa trên da nhờ kết cấu kết cấu gần giống với bã nhờn tự nhiên được tạo ra trên da người.

3.3 Củng cố sức khỏe của mái tóc

• Khi dùng dầu này trên tóc và da đầu, chúng giúp củng cố các sợi tóc yếu và nâng cao sức khỏe nang tóc.
• Hạn chế mức độ của một số hóa chất tích tụ trong da đầu và sự rụng tóc.
• Xoa bóp, massage dầu này vào da đầu cũng sẽ làm giảm tình trạng viêm, gàu trên da đầu.
• Hoặc các tổn thương do tích tụ các tác nhân hóa học trong da đầu hay do các yếu tố môi trường khắc nghiệt, chất ô nhiễm.

3.4 Giảm viêm

Dầu hạt mơ có thể sử dụng tại chỗ như dầu nền thông qua liệu pháp xoa bóp, massage…để trị liệu các tình trạng:

• Đau nhức xương khớp, căng cơ, đau đầu, mỏi cổ vai gáy…;
• Thoa dầu lên vị trí mụn có thể ngăn sự tích tụ bã nhờn, hạn chế viêm. Tuy nhiên, với một số làn da nhạy cảm, điều này có thể gây tác dụng ngược.
• Ngoài ra, bạn có thể nhận thấy ngày càng có nhiều sản phẩm chăm sóc cơ thể, mỹ phẩm như kem dưỡng thể, dầu gội, tẩy tế bào chết, mặt nạ…có thành phần là chiết xuất từ hạt mơ.

3.5 Tiềm năng chống ung thư

Gần đây, một nghiên cứu được công bố bởi các nhà khoa học đến từ Trung tâm Khoa học Dược phẩm, Đại học North-West nhận định rằng, nhờ chứa nhiều chất chống oxy hóa mà dầu hạt mơ có thể làm giảm stress oxy hóa trên da. Đặc biệt, những chất chống oxy hóa này có thể giúp làm căng và săn chắc da. Đồng thời, chúng có thể làm giảm sự xuất hiện của các đốm đồi mồi và ngăn ngừa đột biến tế bào, có thể dẫn đến ung thư da.

3.6 Cải thiện sức khỏe hô hấp

Thực sự lợi ích này còn khá mới mẻ, một số thầy thuốc có thể ứng dụng một ít dầu hạt mơ để làm dịu các tình trạng khó chịu ở đường hô hấp. Thông qua việc dùng chúng trong hỗn hợp cùng tinh dầu trị liệu để xoa bóp vùng ngực, cổ. Hoặc có thể thêm ít dầu này vào máy khuếch tán hương thơm hoặc máy xông hơi trị liệu cùng tinh dầu bay hơi khác để cải thiện triệu chứng bệnh và cả không gian sống.

4. Cách sử dụng dầu hạt mơ hiệu quả

Tùy vào mục đích mà ta có thể linh hoạt sử dụng dầu hạt mơ. Chẳng hạn như:

4.1 Dùng ngoài

• Mặt nạ ủ tóc:
  • Đem dầu hạt mơ hoặc pha trộn với tinh dầu thiên nhiên hoặc dầu dừa, hạnh nhân…ưa thích tạo thành hỗn hợp mặt nạ.
  • Sau đó, bôi trực tiếp lên da đầu, massage phần tóc theo chuyển động tròn;
  • Lưu giữ trong 15-20 phút rồi gội sạch nhẹ nhàng với nước ấm hoặc dầu gội như bình thường;
  • Hoặc có thể cho 5 giọt dầu hạt mơ cùng 5 giọt tinh dầu vào dầu gội hoặc dầu xả dịu nhẹ.
  • Nên áp dụng khoảng 3-4 lần/tuần để đạt kết quả cao;
• Sử dụng tại chỗ như chất làm mềm da, ít nhờn dính, giàu dinh dưỡng. Đây là chất liệu giúp hồi sinh da tổn thương và dịu các vấn đề da khác nhau.
• Viêm da, khô da, tăng cường phục hồi sẹo, nứt nẻ…;
• Massage lên vùng dưới mắt để hạn chế quầng thâm, nếp nhăn, bọng mắt xuất hiện;
• Massage ở khuôn mặt để săn chắc da cơ, dưỡng ẩm, làm sạch da…;
• Dùng trong hỗn hợp dầu tẩy trang, giúp loại bỏ lớp trang điểm hay cặn bụi bẩn.
• Hỗn hợp massage vùng bụng gồm 6 giọt dầu và 2 giọt tinh dầu bạc hà giúp cải thiện triệu chứng tiêu hóa.
• Dịu hô hấp: Hỗn hợp tương tự cũng có thể được thêm vào thuốc mỡ dạng hơi và xoa bóp lên lưng, thái dương, ngực và cổ họng.
  • Một số gợi ý tinh dầu kết hợp sẽ cho hiệu quả bất ngờ (tỷ lệ tham khảo là 60ml dầu và 25 giọt tinh dầu). Ví dụ như tinh dầu oải hương, cúc La Mã, hoa hồng, hoa nhài…Điều này vừa giúp cải thiện khó chịu tại chỗ vừa nâng cao tinh thần, dịu tâm trí.

4.2 Dùng trong ăn uống

Trong ẩm thực, dầu dùng để trộn salad, chiên rán, thêm vào món tráng miệng…nhằm tăng hương vị món ăn và cân bằng dinh dưỡng.

5. Điều cần lưu ý khi sử dụng dầu hạt mơ

5.1 Lưu ý khi sử dụng

Lưu ý, với những trường hợp da bị mụn, nhạy cảm…dầu hạt mơ có thể gây tắc nghẽn lỗ chân lông. Do vậy, chuyên gia khuyên nên pha trộn dầu với một loại dầu khác không gây mụn. Chẳng hạn như dầu hạt gai dầu hoặc tinh dầu thiên nhiên bay hơi…Sau đó nên pha loãng rồi cho vào sữa rửa mặt để dùng.

Các đối tượng có cơ địa nhạy cảm, nhất là phụ nữ mang thai, cho con bú, người bị suy kiệt nặng, cấp cứu…cần được sự tư vấn từ các thầy thuốc, chuyên gia trước khi dùng dầu này.

Ngoài ra, nếu bạn đã từng bị dị ứng với bất kỳ thành phần nào của quả, hạt mơ…thường không khuyến khích sử dụng dầu chiết xuất từ thực vật này. Nếu cần thiết hãy hỏi ý kiến bác sĩ xem có nên dùng hay không. Đồng thời kiểm tra kỹ những loại thuốc đang dùng khi kết hợp cùng các sản phẩm từ hạt mơ có dẫn đến dị ứng không.

Tương tự như các loại dầu thiên nhiên khác, nên thực hiện kiểm tra kích ứng trên khu vực nhỏ trong vòng khoảng 24-48 giờ. Nếu sau thời gian này không có bất thường cho thấy dầu an toàn để sử dụng. Ngược lại cần theo dõi tình trạng sức khỏe kỹ càng và đến gặp bác sĩ nếu có bất kỳ vấn đề nghiêm trọng nào.

Chúng tôi vẫn khuyến khích quý khách hàng nên ưu tiên sản phẩm được phân phối bởi nhà sản xuất đáng tin cậy và chuyên nghiệp. Điều này góp phần đảm bảo hơn về chất lượng sản phẩm cũng như sự kiểm soát chặt chẽ hơn.

5.2 Dầu hạt mơ có độc tính không?

Do chứa amygdalin nên nếu tiêu thụ quá nhiều dầu này có thể dẫn đến các rối loạn như suy hô hấp, ngộ độc, rối loạn tiêu hóa…Điều này được lý giải bởi chất amygdalin có thể được chuyển hóa thành xyanua-chất có độc tính gây hại. Vì vậy, chỉ nên sử dụng lượng nhỏ, vừa phải, đặc biệt là trong ẩm thực. Đặc biệt nếu bạn sử dụng nhân hạt mơ nguyên, chưa được xử lý thì tình trạng nhiễm độc sẽ tăng cao với trên 40 nhân và trẻ nhỏ ăn trên 10 nhân.

6. Tổng kết

Như vậy, quả mơ nói chung và dầu hạt mơ nói riêng là thực vật dinh dưỡng tuyệt vời, mang đến đa dạng lợi ích. Hy vọng trong tương lai sẽ có thêm đa dạng nghiên cứu về dầu hạt mơ chi tiết hơn. Cuối cùng, dù dầu hạt mở thuộc loại dịu nhẹ và an toàn, thể nhưng hãy hỏi ý kiến ​​bác sĩ trước khi sử dụng nếu bạn có lo ngại về bất kỳ rủi ro sức khỏe nào. Đừng ngần ngại đến với Kobi để khám phá nhiều hơn nữa về thế giới tinh dầu tuyệt vời nhé.

Tài liệu tham khảo

1. 10 Amazing Benefits Of Apricot Kernel Oil https://www.organicfacts.net/apricot-kernel-oil.html
2. All about apricot kernel carrier oil https://www.newdirectionsaromatics.com/blog/products/all-about-apricot-kernel-carrier-oils.html
3. Đỗ Huy Bích và cộng sự. Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt nam, NXB Khoa học và Kỹ thuật Hà Nội.