Tinh Dầu Mẫu Đơn

Hoa mẫu đơn từ lâu đã được xem là vua của các loài hoa. Màu sắc rực rỡ, đa dạng cùng với đường kính to lớn của hoa thu hút được sự chú ý của mọi người. Ngoài trồng làm cảnh thì mẫu đơn còn làm vị thuốc nổi tiếng trong y học cổ truyền. Tuy nhiên, tinh dầu mẫu đơn còn khá mới mẻ, chưa được nhiều người biết đến. Mời bạn đọc cùng Kobi tìm hiểu về nguồn gốc, tác dụng, cách dùng tinh dầu từ hoa mẫu đơn trong bài viết dưới đây.

1.  Mô tả cây mẫu đơn

• Paeonia suffruticosa là tên được sử dụng cho một nhóm các loài cây hoa mẫu đơn khác nhau. Đây là kết quả của quá trình lai tạo giữa các loài mẫu đơn với nhau. Tên thông dụng được sử dụng ở Trung Quốc là mudan. Các loài mẫu đơn đã được trồng trong nhiều thiên niên kỷ ở Trung Quốc. Mẫu đơn là một loại thuốc truyền thống của Trung Quốc, đặc biệt, vỏ rễ của nó là mẫu đơn bì. Từ rất lâu đời, mẫu đơn cũng đã được trồng để làm cảnh, và nó rất được tôn sùng trong văn hóa Trung Quốc.
• Mẫu đơn là một cây bụi hoặc cây gỗ, là một loài cây sống lâu năm, cây có thể cao từ 1 đến 1,5m. Thân gỗ của cây mẫu đơn cho phép cây tồn tại trong mùa đông. Rễ cây mẫu đơn phát triển phình to thành củ. Lá mẫu đơn thường mọc kiểu so le, chia thành 3 lá chét. Trong đó, phần lá chét giữa lại chia thành 3 thùy. Mặt trên của lá xanh, mặt dưới của lá có màu trắng nhạt, có lông mịn. Cuống lá dài khoảng từ 6 – 10cm.
• Hoa mẫu đơn mọc đơn độc ở đầu cành. Hoa mẫu đơn thường rất to, đường kính hoa có thể từ 15 đến 20 cm. Cánh hoa hình trứng với nhiều màu sắc khác nhau như trắng, hồng, đỏ, đỏ tía, tím, tím đậm hoặc xanh lục. Mùi thơm của hoa dịu ngọt, gần giống như hoa hồng. Hoa chỉ nở trong thời gian ngắn và dễ vỡ trong điều kiện thời tiết như gió, mưa hoặc nhiệt độ nóng. Thời kỳ ra hoa của cây từ tháng 4 đến tháng 5. Mẫu đơn đậu quả từ tháng 8 đến tháng 9.

2.  Đặc điểm sinh trưởng của mẫu đơn

• Tốt nhất, mẫu đơn nên được trồng trong đất màu mỡ, giàu mùn, có nhiều chất hữu cơ.
• Mẫu đơn phát triển trong cả ánh nắng mặt trời đầy đủ đến bóng râm một phần. Tuy nhiên, cây nở hoa tốt nhất trong bóng râm, trong ngày có ánh sáng mặt trời từ 3 đến 4 giờ. Khi trồng trong điều kiện ánh nắng đầy đủ, cung cấp độ ẩm đầy đủ cho cây là vô cùng cần thiết.
• Nói chung, cây cần phải cắt tỉa rất ít. Nhưng cần phải cắt bỏ những cành chết và cắt bỏ bất kỳ mầm, cành nào bị sâu bệnh.
• Loài mẫu đơn có lịch sử trồng trọt lâu đời ở Trung Quốc. Cây được trồng trên toàn quốc, đặc biệt là ở vùng đồng bằng trung tâm. Số lượng giống cây trồng lên đến gần một nghìn giống. Mẫu đơn cũng được trồng trên toàn thế giới, đặc biệt là ở Nhật Bản, Pháp, Anh và Mỹ.
• Mẫu đơn ở châu Âu được trồng làm cảnh. Tại các nước này, hoa nở vào tháng 5 đến tháng 7, cho quả vào tháng 7 tháng 8.
• Hiện nay, mẫu đơn cũng được trồng ở các tỉnh miền núi phía Bắc nước ta.

3.  Vị trí của mẫu đơn trong văn hóa và y học cổ truyền

• Hoa mẫu đơn luôn có một vị trí quan trọng trong cả nền chính trị và văn hóa Trung Quốc. Trong triều đại nhà Thanh (1644-1911), năm 1903 đã chỉ định hoa mẫu đơn là quốc hoa của Trung Quốc. Tuy nhiên, với những thay đổi chính trị và các yếu tố khác, danh hiệu quốc hoa của mẫu đơn sau đó đã được thay thế. Mặc dù vậy nhưng mẫu đơn vẫn duy trì ý nghĩa văn hóa.
• Ở Trung Quốc, mẫu đơn thường được gọi là “vua của các loài hoa”. Mẫu đơn tượng trưng cho danh dự, sự giàu có, tầng lớp quý tộc, cũng như tình yêu, tình cảm và vẻ đẹp nữ tính.
• Hoa mẫu đơn thường xuyên được miêu tả trong các tác phẩm văn học và nghệ thuật nổi tiếng của Trung Quốc.
• Mẫu đơn cũng có một lịch sử lâu đời được sử dụng trong y học Trung Quốc. Có hơn 1000 giống cây mẫu đơn của Trung Quốc đã được chọn lọc để sử dụng làm thuốc trong hơn 2000 năm. Vỏ rễ, mẫu đơn bì (Cortex Moutan) là bộ phận chính được sử dụng trong y học Trung Quốc. Mẫu đơn bì có chất lượng tốt nhất rất thơm, cùi dày, màu trắng và nhiều tinh bột. Hiện nay loài hoa này chủ yếu được trồng để làm thuốc. Do khai thác quá mức, loài cây hoang dã đang bị đe dọa tuyệt chủng.

4.  Cách thu hái mẫu đơn

• Vỏ rễ mẫu đơn là mẫu đơn bì. Người ta đào lấy rễ, rửa sạch đất cát, cắt dọc để tách vỏ rễ và phơi khô. Tại Trung Quốc, người ta thu hoạch vỏ rễ ở những cây đã trồng 3 – 5 năm tuổi, vào tháng 9.
• Hoa mẫu đơn nếu trồng bằng cây con, năm thứ ba cây mới ra hoa. Hoa mẫu đơn tiêu hao nhiều chất dinh dưỡng của cây, nên thu hái kịp thời khi thấy xuất hiện nụ.

5.  Tinh dầu mẫu đơn là gì?

Tinh dầu mẫu đơn được chiết xuất từ hoa mẫu đơn. Hoa được thu hái từ lúc mặt trời chưa mọc, để tránh tình trạng hoa nở bung to. Sau đó được vận chuyển đến nhà máy tiến hành chưng cất CO2 thu được tinh dầu.

6.  Thành phần hóa học của tinh dầu mẫu đơn

• Sự đa dạng thành phần hóa học của tinh dầu mẫu đơn phụ thuộc vào các yếu tố địa lý, sinh thái, kiểu gen, phương pháp thu hoạch, sau thu hoạch và chiết xuất. Trong đó, kiểu gen là yếu tố chính quyết định thành phần hóa học.
• Tổng cộng có 105 hợp chất đã được xác định trong tinh dầu hoa mẫu đơn. Các thành phần tinh dầu phân loại vào ankan, anken, tecpen, rượu béo, anđehit béo, benzen, các chất non-tecpen oxy hóa, rượu terpene và các terpen oxy hóa khác.
• Trong đó, 20 hợp chất được nhấn mạnh về các hoạt động tiềm năng của tinh dầu hoa mẫu đơn thân gỗ. Đặc biệt, những hợp chất quan trọng là nerol, citronellol, geraniol, axit geranic, cis -3-hexen-1-ol, 1- hexanol, paeonol, Linalool, Neral.

7.  Những công dụng của tinh dầu mẫu đơn

7.1. Chống oxy hoá

Chất chống oxy hóa là những hợp chất có tác dụng bảo vệ và làm chậm tổn thương tế bào gây ra bởi các gốc tự do. Gốc tự do là các phân tử không ổn định của cơ thể, được tạo ra trong quá trình chuyển hoá, hoặc bị ảnh hưởng từ yếu tố bên ngoài. Chất chống oxy hóa có thể có nguồn gốc từ tự nhiên hoặc được con người sản xuất. Cơ thể bên trong cũng tạo ra một số chất chống oxy hóa nội sinh.

Đặc tính chống oxy hóa của tinh dầu hoa mẫu đơn rất mạnh mẽ. Trong thí nghiệm ABTS, chúng có khả năng nhặt rác, gốc tự do triệt để. Tinh dầu thể hiện khả năng quét gốc tự do cao, ức chế quá trình oxy hóa lipid,. Tinh dầu cũng biểu hiện độc hại thấp hơn so với các tế bào được xử lý bằng arbutin và axit ascorbic. Các kết quả cho thấy rằng tinh dầu chiết xuất từ ​​P. Suffruticosa có các hoạt động chống oxy hóa với các ứng dụng tiềm năng trong nguyên liệu mỹ phẩm hoặc phụ gia thực phẩm.

7.2. Trắng da, giảm nám

Ở Trung Quốc, hoa mẫu đơn Paeonia thường được dùng như một chất bổ sung chế độ ăn uống. Hoa mẫu đơn cũng được thêm vào trong các sản phẩm làm trắng da trong cung đình ngày xưa.

Tinh dầu hợp chất Paeonia suffruticosa để làm trắng và xóa tàn nhang theo nghiên cứu. Tinh dầu có các tác dụng sau:

• (1) ức chế hoạt động của tyrosinase.
• (2) làm chậm sự phát triển của melanocyte (tế bào biểu bì tạo hắc tố). Melanin được tạo ra từ những tế bào melanocytes, được phân bố ở lớp đáy của biểu bì. Melanocytes có chứa enzym Tyrosinase.
• (3) kích thích tế bào sản xuất lysosome để thực bào melanin. Melanin quyết định màu sắc da ở người.

Tinh dầu hoa mẫu đơn có tác dụng làm trắng da vượt trội, an toàn, không gây kích ứng, không gây độc hại và tác dụng phụ. Vậy nên tinh dầu rất thích hợp để sử dụng lâu dài. Đây là một lý do tại sao chúng ta thấy hoa mẫu đơn trong các sản phẩm làm sáng da khác nhau.

7.3. Bảo vệ da dưới ánh nắng mặt trời

Giống như nhiều thành phần thực vật khác, tinh dầu mẫu đơn tự hào có đặc tính chống viêm và chống oxy hóa. Đặc biệt hữu ích trong việc chăm sóc da, bảo vệ da dưới ánh nắng mặt trời.

Vì tinh dầu mẫu đơn là nguồn chống oxy hóa dồi dào nên chúng có thể giúp bảo vệ da khỏi tác hại của bức xạ UV. Vì lý do đó, thành phần này kết hợp tốt với kem chống nắng. Sự kết hợp này giúp bảo vệ da khỏi tác hại oxy hóa từ bức xạ có hại của mặt trời. Da được bảo vệ tốt hơn khỏi tia UV sẽ ít có nguy cơ hình thành nếp nhăn sớm, đốm nắng và màu sắc da không đồng đều.

Ngoài ra, Tinh dầu hoa mẫu đơn có chứa một hợp chất khác gọi là paeonol. Chúng được cho là có khả năng kháng khuẩn, chống nấm và chống viêm. Điều này giúp cho tinh dầu có lợi ích cho việc điều trị nhiều tình trạng da khác nhau. Paeonol có thể kích hoạt cơ chế bảo vệ tự nhiên của da và giúp da tái tạo, do đó làm săn chắc và làm săn chắc lớp biểu bì.

8.  Cách sử dụng tinh dầu mẫu đơn

8.1. Cách pha trộn với tinh dầu khác

Tinh dầu hoa mẫu đơn có mùi thơm dịu nhẹ. Vì vậy, bạn có thể phối trộn với tinh dầu từ hoa cỏ khác nhau như xô thơm, Oải hương, lưu ly, Mimosa, …

8.2. Làm dầu dưỡng da

• Tinh dầu mẫu đơn thường được sử dụng để mát xa ngoài da hơn là dùng trong trị liệu hương thơm hay khuếch tán. Mùi thơm của mẫu đơn có thể lưu lại trên da như một loại dầu thơm, nước hoa tự nhiên.
• Tinh dầu hấp thụ rất nhanh và không gây cảm giác nặng trên da. Tuy nhiên, tinh dầu mẫu đơn phải được pha loãng với dầu nền carrier-oil trước khi thoa lên da. Tuỳ theo tình trạng da dầu hay khô mà bạn có thể chọn dầu nền phù hợp. Bạn có thể tham khảo bài viết về dầu nền của Kobi.
• Bạn có thể trộn tối đa 12 giọt tinh dầu hoa mẫu đơn cho mỗi 30ml dầu hạnh nhân, jojoba hoặc ô liu trước khi sử dụng. Sau đó, bạn thoa một lớp mỏng dầu lên vùng da đang thâm nám, không đều màu, … hai lần mỗi ngày.
• Bạn cũng có thể thêm 1 – 2 giọt tinh dầu vào nước tắm, sữa tắm hàng ngày. Việc làm này cũng giúp cho làn da của bạn sáng dần lên.
• Dựa trên kết quả nghiên cứu lâm sàng, có thể mất vài tuần hoặc vài tháng để tinh dầu mẫu đơn phát huy hết tác dụng. Vì vậy bạn hãy kiên trì và sử dụng tinh dầu đều đặn thường xuyên để có kết quả mong muốn.

8.3. Trong công nghiệp dược phẩm

• Các hợp chất khác nhau trong tinh dầu hoa mẫu đơn có giá trị thương mại khi sử dụng cho sản phẩm ngoài da. Tinh dầu hoa mẫu đơn đã được chứng nhận an toàn và sử dụng rộng rãi. Từ các mỹ phẩm dưỡng da cho đến sản phẩm thực phẩm chức năng đều thể tìm thấy thành phần tinh dầu này.
• Tinh dầu hoa mẫu đơn còn là note hương thơm trong chế tạo nước hoa. Mùi hương của mẫu đơn nhẹ nhàng hương hoa cỏ, dễ dàng, linh hoạt. Tinh dầu có thể phối trộn với nhiều nhóm hương khác nhau.
• Bạn hãy tìm nhãn Tinh Dầu Hoa mẫu đơn, Paeonol Essential Oil, Paeonia suffruticosa trên các sản phẩm này.

9.  Lưu ý khi sử dụng tinh dầu mẫu đơn

9.1. Khi mua tinh dầu

• Bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ, chuyên gia trước khi bạn bắt đầu sử dụng tinh dầu mẫu đơn.
• Bạn cần chắc chắn sản phẩm tinh dầu mẫu đơn được sản xuất có chất lượng, thương hiệu uy tín.
• Bạn cần kiểm tra tên khoa học của sản phẩm tinh dầu mẫu đơn, Paeonol Essential Oil/Paeonia suffruticosa. Điều này có thể giúp bạn chọn đúng tinh dầu mẫu đơn.
• Bạn cần tìm kiếm thông tin của nhà sản xuất về độ tinh khiết, độ pha loãng của tinh dầu.
• Nếu sản phẩm tinh dầu có mùi khác lạ thì không nên mua.
• Hiện nay, mẫu đơn hoang dã đang bị khai thác quá mức để lấy làm thuốc. Trong tương lai gần mẫu đơn hoang dã cũng đứng trước nguy cơ bị đe dọa, giống như những cây làm thuốc khác. Vì vậy, khi mua tinh dầu bạn cần tìm đến nhà sản xuất uy tín, có nguồn gốc rõ ràng, và đảm bảo bảo tồn được sinh thái tại địa phương.

9.2. Khi sử dụng

• Mặc dù tinh dầu hoa mẫu đơn có khả năng bảo vệ làn da bạn khỏi tia UV có hại trong ánh nắng mặt trời, nhưng điều đó không có nghĩa là chúng thực sự thay thế được kem chống nắng. Bạn hãy coi hoa mẫu đơn là một thành phần bổ sung, tăng cường lợi ích của kem chống nắng.
• Ngoài ra, luôn luôn có khả năng các thành phần chăm sóc da từ thực vật gây ra một số phản ứng trên da. Nếu da bạn nhạy cảm hoặc nếu đã từng bị kích ứng khi tiếp xúc các chất từ ​​thực vật khác trước đó, chúng tôi khuyên bạn nên thử trên vùng da nhỏ trước khi thoa toàn thân.
• Bạn hãy thoa hỗn hợp tinh dầu pha loãng lên vùng da khuất như trên gáy dưới chân tóc, trên cánh tay. Sau đó, hãy quan sát khu vực đó cẩn thận trong 24 giờ. Nếu bạn cảm thấy bất kỳ vết mẩn đỏ, ngứa ran, ngứa hoặc đau nào thì có lẽ tinh dầu mẫu đơn không phải là thành phần dành cho bạn. Tuy nhiên, nếu không có gì thì bạn có thể tiếp tục thoa lên mặt.
• Người dị ứng với hoa mẫu đơn, vị thuốc mẫu đơn bì thi hạn chế, không nên sử dụng tinh dầu hoa mẫu đơn.
• Phụ nữ có thai, đang cho con bú, trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, … trước khi sử dụng tinh dầu bất kỳ cần tham khảo ý kiến bác sĩ.

9.3. Bảo quản tinh dầu mẫu đơn

Để sử dụng tinh dầu mẫu đơn hiệu quả, thời gian lâu dài, bạn cần lưu ý trong cách bảo quản mà Kobi điểm dưới đây:

• Bạn nên đọc kỹ hướng dẫn sử dụng, thời hạn dùng sau khi mở nắp đã được in trên bao bì của nhà sản xuất tinh dầu mẫu đơn.
• Bạn nên bảo quản tinh dầu mẫu đơn trong các loại chai lọ thủy tinh tối màu. Không chứa tinh dầu trong các chai nhựa. Bởi vì tinh dầu Paeonol có thể hoà tan các hợp chất nhựa gây độc hại.
• Nên bảo quản tinh dầu ở nơi thoáng mát. Tránh để tinh dầu mẫu đơn tiếp xúc với ánh nắng trực tiếp và nhiệt độ cao.
• Bạn nên để tinh dầu mẫu đơn tránh xa tầm tay của trẻ em và vật nuôi.
• Trong quá trình sử dụng, nếu tinh dầu Paeonol có màu sắc, mùi vị bất thường thì bạn không nên tiếp tục sử dụng sản phẩm.

10. Kết luận

Tinh dầu mẫu đơn Paeonol là một loại tinh dầu có nguồn gốc từ hoa của cây mẫu đơn. Trong những năm qua, tinh dầu Paeonol đã được sử dụng cho mục đích liên quan đến sức khỏe con người. Hiện tại Kobi đang kinh doanh tinh dầu, dầu nền và các sản phẩm phụ trợ. Bạn đọc quan tâm, có nhu cầu sử dụng tinh dầu mẫu đơn thì đừng ngần ngại liên hệ với Kobi để được tư vấn cụ thể. Những bài viết về sản phẩm khác, bạn đọc có thể tìm hiểu thêm bằng cách truy cập vào trang web chính thức tại Kobi.vn.

11. Các chứng chỉ/chứng nhận

• GC/MS Test.
• Food Safety and Standards Authority of India
• GMP
• Halal
• ISO 9001: 2015

Tài liệu tham khảo

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9102020/
2. https://patents.google.com/patent/CN104622735A/en