Tinh dầu Đơn Sâm

Cây đơn sâm (hay còn gọi là xô thơm) là một loại thảo mộc có nguồn gốc từ lưu vực Địa Trung Hải. Nó thường được sử dụng để ướp hương thơm cho trà. Tinh dầu cây đơn sâm có mùi thơm thanh khiết, sảng khoái, bạn có thể sử dụng trong liệu pháp trị liệu bằng hương thơm. Cùng Kobi tìm hiểu về một số cách mà tinh dầu đơn sâm có thể mang lại lợi ích cho bạn.

1. Mô tả cây Đơn sâm

Chi Salvia bao gồm nhiều loài, có ứng dụng rộng rãi trong y học dân gian và cũng có nhiều mục đích thương mại, đặc biệt là trong sản xuất tinh dầu và chất tạo mùi hương.

Cây đơn sâm, tên khoa học Salvia sclarea L., là cây thân thảo có chiều cao từ 0,91 đến 1,22 m với thân cây hình vuông dày được bao phủ bởi lớp lông trắng mịn. Các lá ở gốc dài khoảng 30 cm, nếu ở ngọn thì lá khoảng 15 cm. Mặt của lá hình thoi, có lông tơ bao phủ. Hoa mọc thẳng đứng, có 2 – 6 hoa ở mỗi ngọn cành và được sắp xếp thành các lá bắc lớn nhiều màu sắc: từ tím nhạt đến tím hoặc từ trắng đến hồng, đậm dần từ trong ra ngoài mép cánh hoa. Các tràng hoa màu tím hoặc xanh nhạt dài khoảng 2,5 cm.

Cây đơn sâm rất dễ trồng ở những nơi có nhiệt độ cao, ưa nắng. Tinh dầu của cây đơn sâm còn được ứng dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp thực phẩm và mỹ phẩm.

2. Tinh dầu Đơn sâm là gì?

Sau khi thu hoạch, tinh dầu đơn sâm được chiết xuất từ thân, lá, hoa của cây đơn sâm bằng phương pháp chưng cất hơi nước.

3. Thành phần hóa học của tinh dầu Đơn sâm

Phân tích chi tiết của tinh dầu cây đơn sâm cho thấy 56 thành phần hoạt chất. Trong đó linalyl axetat (57,9%) và linalool (12,4%) được xác định là những thành phần chính. Ngoài ra, còn có α-pinen (4,5%), α-terpineol (3,5%), sabinene (3,3%), β-pinen (3,0%), geranyl axetat (1,6%), myrcen (1,5%) và neryl axetat (1,0%).

4. Tác dụng của tinh dầu Đơn sâm

4.1. Giảm căng thẳng

Liệu pháp hương thơm là sử dụng khả năng của mùi hương để làm dịu tâm trí và giảm cảm giác lo lắng của con người. Hương thơm tác động trực tiếp lên hệ thống khứu giác, tín hiệu được truyền đến phần não và từ đó điều chỉnh cảm xúc của bạn.

Khi được sử dụng trong liệu pháp hương thơm, tinh dầu cây đơn sâm có thể giúp giảm bớt căng thẳng bằng cách mang lại cảm giác hạnh phúc. Một nhóm nghiên cứu nhỏ được khảo sát trên những phụ nữ đến khám vì có biểu hiện căng thẳng, stress. Tinh dầu cây đơn sâm chứa nồng độ cao của linalyl axetat, là các hợp chất làm giảm căng thẳng và thư giãn mạch máu, giảm huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương, nhịp tim và nhịp thở cũng như nồng độ cortisol trong nước bọt. Là gợi ý cho thấy dầu đơn sâm tạo ra cảm giác thư giãn.

Cơ chế hoạt động của tinh dầu đơn sâm là tác động lên các bộ phận của não, bao gồm cả hệ limbic, vỏ não, hạch hạnh nhân và hồi hải mã, điều hòa hoạt động hệ thần kinh giao cảm và đối giao cảm.

4.2. Thuốc chống trầm cảm tự nhiên

Dầu đơn sâm đã được thử nghiệm trên cả động vật và con người để xác định lợi ích tiềm năng của nó như một loại thuốc chống trầm cảm.

Một nghiên cứu thực hiện trên chuột thí nghiệm đã chỉ ra rằng dầu đơn sâm có thể có lợi cho bệnh trầm cảm bằng cách hoạt động như một chất giảm căng thẳng. Nghiên cứu khác ở phụ nữ mãn kinh chỉ ra rằng hít tinh dầu cây đơn sâm làm giảm cortisol, hormone căng thẳng và tạo ra một tác dụng giống như thuốc chống trầm cảm.

Cơ chế của tinh dầu đơn sâm là tác động lên các thụ thể serotonin (5-HT), dopamine (DA), adrenaline và GABA giúp chống lại trầm cảm.

4.3. Tính chất kháng khuẩn

Ngày nay, vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh lan rộng giữa các chủng vi khuẩn gây bệnh lâm sàng đã khiến cả thế giới phải tìm kiếm các nhân tố có hoạt tính kháng khuẩn khác, để có thể cung cấp bổ sung cho các phương pháp kháng sinh hiện có.

Trong nghiên cứu thí nghiệm, tinh dầu cây đơn sâm đã giúp chữa lành các bệnh nhiễm trùng da liễu nghiêm trọng do một số chủng vi khuẩn Staphylococcus gây ra. Người ta đã sử dụng gạc từ những người bị nhiễm trùng do vi khuẩn, trong đó có vết thương khó chữa không đáp ứng tốt với thuốc kháng sinh, vết thương do bỏng, đái tháo đường hoặc phẫu thuật.

Một nghiên cứu khác cho thấy tinh dầu cây đơn sâm có hoạt tính kháng các chủng vi khuẩn tụ cầu vàng mạnh được phân lập từ nhiễm trùng vết thương. Điều thú vị là tinh dầu cây đơn sâm hiệu quả mạnh lên các chủng S. aureus bao gồm cả tụ cầu vàng kháng Methicillin – MRSA và S. epidermidis, tiếp theo là chủng S. xylosus. Dầu đơn sâm có hiệu quả vừa phải đối với vi khuẩn E. coli.

Nghiên cứu dược lý đã chứng minh rằng linalool và linalyl axetat đóng một vai trò chính trong hoạt động kháng khuẩn của dầu đơn sâm. Các nhà nghiên cứu cho rằng đây có thể là một phương pháp đơn trị liệu hiệu quả hoặc phối hợp với các phương pháp điều trị truyền thống để chăm sóc vết thương.

4.4. Tác dụng chống viêm

Nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Ethnopharmacology năm 2017 cho thấy chiết xuất từ ​​cây đơn sâm là một phương pháp điều trị hiệu quả, có tác dụng chống viêm nha chu thông qua việc giảm nồng độ các hóa chất trung gian gây viêm, giảm tổn thương mô nướu và bảo tồn xương ổ răng ở chuột thí nghiệm.

4.5. Tác dụng đối với sức khỏe phụ nữ

Giảm các triệu chứng mãn kinh

Một thành phần của tinh dầu cây đơn sâm là sclareol có tác động tương tự như estrogen trong cơ thể. Vì lý do này, cây đơn sâm có thể có hiệu quả trong việc giảm một số triệu chứng của thời kỳ mãn kinh.

Một nghiên cứu cho thấy rằng tinh dầu đơn sâm pha loãng bôi vào lòng bàn chân có thể làm giảm cơn bốc hỏa ở phụ nữ mãn kinh.

Nghiên cứu khác cho người tình nguyện tiếp xúc với tinh dầu cây đơn sâm trong 20 phút, mỗi ngày. Kết quả cho thấy nồng độ oxytocin trong nước bọt tăng lên đáng kể sau khi tiếp xúc với tinh dầu cây đơn sâm. Gợi ý dầu đơn sâm có thể giúp giữ khối lượng và chức năng của cơ bắp trước quá trình lão hóa ở phụ nữ.

Giảm đau bụng kinh

Một nghiên cứu sử dụng kem bôi có chứa dầu đơn sâm ở phụ nữ bị đau bụng kinh và chuột rút. Thoa kem này lên vùng bụng dưới hàng ngày, giữa các chu kỳ kinh nguyệt. Kết quả nhận thấy những phụ nữ giảm đau bụng kinh đáng kể hơn so với nhóm không sử dụng.

Khởi phát chuyển dạ

Tinh dầu cây đơn sâm có chứa sclareol có tác dụng giống estrogen vì sclareol có cấu trúc tương tự như estrogen. Vì estrogen tăng cường giải phóng oxytocin nên hấp thụ nhiều sclareol hơn vào cơ thể có nghĩa là mức oxytocin sẽ tăng lên nhiều hơn. Mức oxytocin của họ tăng lên sau 15 phút sau khi ngửi tinh dầu, nhưng giảm xuống sau 30 phút.

Nghiên cứu hiện tại đã sử dụng tinh dầu đơn sâm hấp thụ qua đường hô hấp vào cơ thể và hấp thụ qua da trong liệu pháp hương thơm. Trong các nghiên cứu trong tương lai, sử dụng bồn ngâm chân nên được áp dụng để tạo điều kiện thuận lợi cho việc hấp thụ tinh dầu đồng thời da và hô hấp. Như vậy, tinh dầu có tác dụng tích lũy đối với việc giải phóng oxytocin.

5. Cách sử dụng tinh dầu Đơn sâm

Bạn không nên nhỏ dầu đơn sâm trực tiếp vào mắt, lỗ mũi hoặc miệng mà không có sự cho phép của bác sĩ. Nên thực hiện thử nghiệm với vùng da nhỏ để kiểm tra xem bạn có nhạy cảm với loại tinh dầu này hay không.

Dưới đây là một số cách bạn có thể sử dụng dầu đơn sâm cho chính mình:

• Liệu pháp hương thơm: Dùng 2 đến 3 giọt dầu đơn sâm pha trộn với nước và các loại tinh dầu khác. Sau đó, khuếch tán vào không khí thông qua đèn đốt tinh dầu hoặc máy xông tinh dầu. Khi bay hơi, tinh dầu đơn sâm có thể giúp chống lại vi khuẩn và nấm trong không khí.
• Bạn có thể cho dầu đơn sâm vào trong nước và lắc đều. Sử dụng hỗn hợp như một loại nước hoa xịt phòng. Chỉ cần đảm bảo lắc đều chai giữa các lần xịt. Bạn có thể xịt lên ga giường, nệm, gối, …
• Bạn có thể pha vài giọt tinh dầu với cồn 70 độ để làm dung dịch khử trùng trong không gian kín, như nhà, phòng ngủ.
• Theo Natural Standard Herb and Supplement Guide, nhỏ ½ – 1 giọt tinh dầu vào nước sạch hoặc nước muối hoặc nước trà để làm dung dịch nước súc miệng, có thể dùng 3 lần trong ngày, có khả năng giảm viêm nướu và một số bệnh nha khoa do vi khuẩn gây ra.
• Ngửi mùi thơm của tinh dầu giúp bạn an tâm, giảm triệu chứng say tàu xe khi di chuyển. Bạn có thể tìm mua dạng chai ngửi tại các cửa hàng y tế địa phương hoặc trực tuyến.
• Không thoa tinh dầu trực tiếp lên da. Thay vào đó, hãy thêm 3 – 5 giọt tinh dầu vào dầu nền để làm dầu mát-xa. Bạn có thể chấm hỗn hợp này trực tiếp lên da của bạn như một loại nước hoa hảo hạng. Các điểm mạch ở cổ tay và thái dương, sau đầu gối và tai của bạn đều là những điểm phát mùi hương tốt.
• Nhỏ một ít dầu đơn sâm lên giấy thử mùi, khăn giấy, hoặc sử dụng lá và nụ cây đơn sâm đã nghiền nát trong các gói vải lanh nhỏ để làm túi thơm cho tủ quần áo, xe hơi, tủ giày, …

6. Lưu ý an toàn khi sử dụng tinh dầu Đơn sâm

Cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kì loại tinh dầu thiên nhiên nào. Hãy cho bác sĩ của bạn biết về loại thuốc, phương pháp điều trị thảo dược nào khác mà bạn đang sử dụng.

Thận trọng khi sử dụng tinh dầu đơn sâm cho những người bị huyết áp thấp. Người có dị ứng với lá đơn sâm tươi cũng cần thận trọng khi sử dụng tinh dầu đơn sâm, có thể gậy phản ứng dị ứng mạnh do nồng độ đậm đặc. Không dùng ở trẻ em dưới 30 tháng tuổi, phụ nữ có thai (do khởi phát chuyển dạ).

Một số lượng lớn các nghiên cứu cho thấy rằng tinh dầu cây đơn sâm có nhiều lợi ích cho sức khỏe và đời sống của con người. Khi sử dụng cần có lưu ý nhất định để sử dụng dầu đơn sâm an toàn và hiệu quả.

7. Các chứng chỉ/chứng nhận

• COA/GC/MS Test.
• Food Safety and Standards Authority of India
• GMP
• Halal
• ISO 9001: 2015

Tài liệu tham khảo

• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6254371/
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3700459/
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20441789/
• https://www.healthline.com/health/clary-sage
• https://en.wikipedia.org/wiki/Salvia_sclarea
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5721455/
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32013535/