Tinh dầu Tô Hợp Hương

1. Nguồn gốc của tinh dầu Tô hợp hương

Tô hợp hương từ lâu đã được sử dụng như một vị thuốc trong y học cổ truyền với công năng khai khiếu tỉnh thần, giúp điều trị các chứng động kinh. Tinh dầu chiết suất từ tô hợp hương có hương thơm dễ chịu với nhiều công dụng hữu ích với sức khỏe con người. Mời quý bạn đọc cùng Kobi tìm hiểu về những giá trị của tinh dầu Tô hợp hương và cách sử dụng tinh dầu này nhé.

Tô hợp hương là nhựa dầu lấy từ cây Tô hạp (Liquidambar orientalis), một loài cây thân gỗ thuộc họ cây Sau sau (Hamamelidaceae). Cây có tên tiếng anh là Oriental sweetgum hay Turkish sweetgum, đây là loài thực vật bản địa ở vùng phía đông Địa Trung Hải, các đồng bằng ngập nước ở tây nam Thổ Nhĩ Kỳ, cũng như ở đảo Rhodes của Hy Lạp và cả vùng Tiểu Á.

Tô hợp là loại cây rụng lá, thân cao 10 đến 15 m, đường kính thân có thể lên đến 1m. Lá xẻ từ 3 đến 5 thùy, mép có răng cưa, có cuống dài, hình chân vịt. Hoa đơn tính, mọc ở kẽ lá, nở từ tháng ba đến tháng tư hằng năm. Đến tháng 11, tháng 12 thì quả chín, hạt được phát tán theo gió. Vỏ cây Tô hạp chứa nhiều nhựa dầu, đây là thành phần để tạo nên Tô hạp hương (Storax). Storax là từ có nghĩa chỉ nhựa thơm đã qua tinh chế được sản xuất từ thân cây của hai loài Liquidambar Orientalis (cây Tô hạp) và Liquidambar styraciflua. Storax từ cây L. Orientalis được gọi là Storax châu Á (hay Tô hợp hương), trong khi đó Storax từ cây L. styraciflua được gọi là Storax Mỹ. Trong bài viết này chỉ đề cập đến Storax Châu Á hay còn gọi là Tô hợp hương.

Vào đầu mùa hè, vỏ cây Tô hợp thường sẽ bị đập hoặc làm xước đến tận phần gỗ để nhựa được tiết ra và thấm vào vỏ cây. Vào mùa thu, phần vỏ cây ấy được bóc ra và dùng để lấy chiết suất nhựa. Phần vỏ thấm nhựa được đun sôi, sau đó được lọc ép để loại bỏ tạp chất ta thu được phần dầu nổi lên. Phần dầu này được hòa tan trong etanol, sau được lọc lại và làm bốc hơi mất etanol, ta thu được Storax tinh chế. Storax có dạng bán lỏng, màu nâu hoặc nâu sẫm đôi khi trong mờ, nhầy dính và có mùi thơm nồng.

Từ lâu Tô hợp hương không chỉ được sử dụng rộng rãi trong nền y học dân gian ở Đông Á, Ấn Độ, Châu Phi và Thổ Nhĩ Kỳ mà còn là một loại gia vị phổ biến cho thực phẩm, rượu và cả nước hoa. Trong y học dân gian Thổ Nhĩ Kỳ, Storax cũng được sử dụng để điều trị các bệnh khác nhau, chẳng hạn như bỏng, đái dầm về đêm, nhiễm ký sinh trùng, và như một chất khử trùng. Người dân cũng hay sử dụng hỗn hợp Storax và mật ong với tỉ lệ 1: 5 để điều trị viêm loét dạ dày. Storax cũng được sử dụng làm nguyên liệu để ướp xác trong thời Ai Cập cổ đại. Vào triều đại nhà Tần và nhà Hán, Tô hợp hương đã được du nhập vào Trung Quốc theo con đường tơ lụa và được sử dụng rộng rãi trong nền y học cổ truyền Trung Hoa với mục đích khai khiếu, tỉnh thần, thông 12 kinh lạc, tạng phủ. Tinh dầu Tô hợp hương được chưng cất lôi cuốn hơi từ Storax. Tinh dầu này thường được sử dụng trong ngành công nghiệp nước hoa hơn là Storax.

2. Thành phần hóa học và đặc điểm của tinh dầu Tô hợp hương

Tinh dầu Tô hợp hương có màu từ vàng nhạt đến màu vàng nâu, có mùi thơm ngọt và hay được dùng để điều chế mùi hương hoa xoan. Tô hợp hương mặc dù có lịch sử sử dụng lâu dài, tuy nhiên việc nghiên cứu một cách có hệ thống về thành phần hóa học của nó lại bắt đầu khá muộn. Tô hợp hương chủ yếu bao gồm nhựa cây (khoảng 36%), nước (khoảng 14 – 21%) và chất lỏng tựa dầu. Cho đến nay, 84 hợp chất đã được phân lập và xác định từ Storax. Trong số đó, các hợp chất thơm như Benzyl alcohol, Styrene, Cinnamaldehyde, Cinnamic acid, Cinnamyl alcohol…và terpenoit như limonene, 1,8-cineole, α-Pinene… là những thành phần hoạt động quan trọng nhất của Tô hợp hương. Trong khi đó, các hoạt chất được tìm thấy trong tinh dầu Tô hợp hương bao gồm: Styrene cao nhất với tỉ lệ 70.4%, kế đến là α-Pinene chiếm 19%, β-Pinene 4.3%, Limonene 1.2%, Cinnamyl cinnamate 0.4%, Cinnamic alcohol 0.3%, 3-Phenylpropyl cinnamate 0.2%, β-Caryophyllene 0.2%. Các thành phần và tỉ lệ có thể thay đổi theo phương pháp chiết suất và đặc điểm thổ nhưỡng, khí hậu của cây Tô hợp.

3. Tác dụng của tinh dầu Tô hợp hương

Tinh dầu Tô hợp hương thường dùng để mau lành các vết thương nhỏ hoặc do trầy xước, viêm phế quản, ho… Nó cũng được cho là một phương pháp điều trị hiệu quả chống lại bệnh ghẻ và nấm ngoài da… Dưới đây là các tác dụng của tình dầu Tô hợp hương thông qua các thử nghiệm nghiên cứu.

3.1. Tác dụng điều trị động kinh

Nghiên cứu thực hiện trên chuột bị gây động kinh bằng picrotoxin và strychnine nhằm để đánh giá tác dụng ức chế hệ thần kinh trung ương của hỗn hợp tinh dầu trong đó có tinh dầu Tô hợp hương.  Hít trước hỗn hợp tinh dầu đã làm chậm rõ rệt sự xuất hiện của co giật bằng cách điều hòa hoạt động thần kinh thông qua chất GABA.

3.2. Kháng nấm

Hoạt động kháng nấm của tinh dầu thu được từ nhựa của L. Orientalis  trong nghiên cứu cho thấy tác dụng chống lại các loại nấm thực vật phổ biến bao gồm Phytophthora cactorum, Cryphonectria parasitica và Fusarium Circinatum. Ở nồng độ cao nhất (0,028 mg / ml không khí), tinh dầu Tô hợp hương có hiệu quả cao trong việc ức chế P. cactorum, (ức chế 100%). Trong khi đó, tinh dầu Tô hợp hương ức chế sự phát triển của C. parasitica khoảng 40% và F. Circinatum là 45%.

3.3. Tiêu diệt côn trùng gây hại

Tinh dầu Tô hợp hương trong nghiên cứu cho thấy tác dụng tiêu diệt loài sâu giun tròn (Bursaphelenchus xylophilus) gây hại gỗ Thông. Thành phần hoạt chất trans-cinnamyl alcohol có trong tinh dầu cho thấy tác dụng tiêu diệt loài gây hại này như một thuốc trừ sâu. Ngoài ra, ở nghiên cứu khác cũng cho thấy tác dụng hiệu quả của tinh dầu Tô hợp hương trong việc gây độc cho loài mối Nhật Bản (Reticulitermes speratus). Trans-cinnamyl và Styrene trong tinh dầu được cho là có tác dụng ức chế acetylcholinesterase của loài mối.

4. Một số cách dùng tinh dầu Tô hợp hương

Sau đây là các công thức gợi ý sử dụng tinh dầu Tô hợp hương, mời bạn tham khảo nhé.

Ghẻ, vết thương, nứt da: Nhờ tác dụng chữa lành, làm dịu và chống viêm, tinh dầu Tô hợp hương được sử dụng trong những trường hợp mắc các bệnh về da như ghẻ hoặc nấm ngoài da, nó rất hữu ích để đẩy nhanh quá trình chữa lành vết thương, vết loét hoặc da nứt nẻ. Khi gặp các vấn đề về da nêu trên, bạn có thể thêm 2 đến 3 giọt tinh dầu Storax vào dầu nền, chẳng hạn như dầu ô liu, gel lô hội hoặc cũng có thể cho vào một thìa kem dưỡng da bạn đang sử dụng để điều trị. Bạn sẽ từ từ cảm nhận sự hiệu quả đến bất ngờ.

Đau bụng kinh, đau quặn bụng: Tinh dầu Tô hợp hương có tác dụng chống co thắt và vì lý do này, tinh dầu của nó có thể được sử dụng để xoa bóp vùng bụng trong trường hợp bị đau do co thắt như đau bụng kinh. Bạn có thể lấy một muỗng dầu hướng dương và thêm 2 đến 3 giọt tinh dầu Storax, sau đó xoa bóp với những chuyển động chậm và tròn ở vùng bụng bị đau.

Các vấn đề về đường hô hấp: Tinh dầu Storax hoạt động như một chất long đờm, và sát khuẩn vì lý do này bạn có thể sử dụng nó để điều trị viêm phế quản, ho đàm, hay cảm lạnh. Chuẩn bị xông hơi bằng cách nhỏ 2 đến 3 giọt tinh dầu vào chậu đầy nước nóng, trùm khăn kín đầu và xông.

Thư giãn, chống trầm cảm: Tinh dầu Tô hợp hương có tác dụng thư giãn, chống trầm cảm và hữu ích cho những người có vấn đề về stress và lo lắng hoặc cho những người cảm thấy trầm cảm cần được thư giãn, điều hòa lại cảm xúc. Tinh dầu Storax rất hữu ích để mang lại sự ổn định trong suy nghĩ cũng như có thể được sử dụng hỗ trợ trong thiền định. Bạn có thể khuếch tán tinh dầu trong phòng bằng đèn đốt tinh dầu. Ngoài ra, bạn có thể chuẩn bị một bồn tắm, thêm 10 giọt tinh dầu styrax và ngâm trong nước khoảng 10 phút để thực sự được thư giãn về thể xác lẫn tâm hồn.

Xua đuổi côn trùng có hại: để tránh mối mọt gây hại cho các đồ đạc bằng gỗ trong nhà, bạn có thể sử dụng tinh dầu Tô hợp hương tẩm vào bông gòn. Sau đó cho vào các lọ nhỏ rồi đặt vào các góc phòng hoặc trong tủ gỗ, sẽ giúp căn nhà bạn ở tránh sự xâm nhập bởi các côn trùng gây hại.

5. Tính an toàn của tinh dầu Tô hợp hương và các lưu ý khi sử dụng

Chưa có nghiên cứu nói về liều sử dụng thích hợp tinh dầu Storax, tuy nhiên thận trọng khi sử dụng cho da quá mẫn cảm và trẻ em dưới 2 tuổi. Trong các sản phẩm tiêu dùng, mức nồng độ sử dụng qua da tối đa là 0,6% được khuyến nghị. Khi sử dụng tại chỗ, một số người nhạy cảm có thể gặp các triệu chứng như phát ban đỏ, ngứa da khi thoa tinh dầu Tô hợp hương lên da hoặc hắt hơi, sổ mũi khi ngửi trực tiếp tinh dầu ở nồng độ cao. Do đó cần lưu ý trước khi sử dụng cần cho thử lên da bằng một lượng nhỏ tinh dầu để kiểm tra tình trạng dị ứng có xảy ra hay không. Lưu ý không được quên việc pha loãng tinh dầu Tô hợp hương trước khi sử dụng bằng dầu nền như dầu hạnh nhân, dầu dừa hoặc dầu ô liu. Ngoài ra tránh để tinh dầu Storax tiếp xúc ở những nơi nhạy cảm như mắt, hoặc niêm mạc của bạn. Hơn nữa cách an toàn nhất là tuân thủ các hướng dẫn về liều lượng trên nhãn phụ.

Hãy nhớ rằng việc uống tinh dầu bằng miệng không được khuyến khích. Ngoài ra, tinh dầu Tô hợp hương cũng không được khuyến cáo cho phụ nữ mang thai hoặc cho con bú hoặc trẻ em do thiếu dữ liệu an toàn.

Khi khuếch tán tinh dầu Storax, hãy đảm bảo rằng bạn không khuếch trong thời gian quá lâu và đảm bảo rằng nó được khuếch tán trong phòng thông gió tốt, chỉ sử dụng một lượng nhỏ trong máy khuếch tán và không hít vào với liều lượng lớn.

Tinh dầu Tô hợp hương không phải là thuốc chữa bệnh và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh. Bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng tinh dầu cho bất kỳ hình thức điều trị nào.

Bảo quản tinh dầu Tô hợp hương ở nơi thoáng mát, tránh ánh sáng trực tiếp, đậy nắp sau khi sử dụng. Để xa vòng tay trẻ em, để tránh trường hợp trẻ tự ý nuốt phải tinh dầu. Cuối cùng hãy lựa chọn các nơi cung cấp tinh dầu uy tín để sử dụng tinh dầu Tô hợp hương một cách hiệu quả tốt nhất bạn nhé.

6. Các chứng chỉ/chứng nhận

• GC/MS Test.
• Food Safety and Standards Authority of India
• GMP
• Halal
• ISO 9001: 2015

Tài liệu tham khảo

1. Fernandez, X., Lizzani-Cuvelier, L., Loiseau, A.-M., Perichet, C., Delbecque, C., & Arnaudo, J.-F. (2004). Chemical composition of the essential oils from Turkish and Honduras Styrax. Flavour and Fragrance Journal, 20(1), 70–73. https://doi.org/10.1002/ffj.1370
2. Đỗ Tất Lợi (2004), “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam”, tr.728 – 729
3. Lingbeck, J. M., O’Bryan, C. A., Martin, E. M., Adams, J. P., & Crandall, P. G. (2015). Sweetgum: An ancient source of beneficial compounds with modern benefits. Pharmacognosy reviews, 9(17), 1–11. https://doi.org/10.4103/0973-7847.156307
4. Xu, Z., Lu, D., Yuan, J., Ren, M., Ma, R., Xie, Q., Li, Y., Li, J., & Wang, J. (2021). Storax, A Promising Botanical Medicine for Treating Cardio-Cerebrovascular Diseases: A Review. Frontiers in pharmacology, 12, 785598. https://doi.org/10.3389/fphar.2021.785598
5. Kim J, Seo SM, Lee SG, Shin SC, Park IK. Nematicidal activity of plant essential oils and components from coriander (Coriandrum sativum), Oriental sweetgum (Liquidambar orientalis), and valerian (Valeriana wallichii) essential oils against pine wood nematode (Bursaphelenchus xylophilus). J Agric Food Chem. 2008 Aug 27;56(16):7316-20. https://doi.org/10.1021/jf800780f
6. Park IK. Fumigant toxicity of Oriental sweetgum (Liquidambar orientalis) and valerian (Valeriana wallichii) essential oils and their components, including their acetylcholinesterase inhibitory activity, against Japanese termites (Reticulitermes speratus). Molecules. 2014 Aug 19;19(8):12547-58. https://doi.org/10.3390/molecules190812547
7. Koo BS, Lee SI, Ha JH, Lee DU. Inhibitory effects of the essential oil from SuHeXiang Wan on the central nervous system after inhalation. Biol Pharm Bull. 2004 Apr;27(4):515-9. https://doi.org/10.1248/bpb.27.515