Tinh Dầu Bạch Dương Lông

Bạch dương lông là loài cây còn khá mới mẻ với nhiều người Việt Nam. Nhưng với người dân vùng Bắc Á – Âu thì bạch dương lông không thể thiếu trong đời sống của họ. Tinh dầu bạch dương lông cũng có những đặc điểm riêng biệt, rất thú vị. Mời bạn đọc cùng Kobi tìm hiểu chi tiết về tinh dầu này trong bài viết dưới đây.

1. Mô tả cây bạch dương lông

Cây bạch dương lông là loài cây có tên khoa học Betula pubescens (tên khác Betula alba). Cây thường được gọi là bạch dương sương mai, bạch dương châu Âu. Bạch dương lông là một loài cây bản địa và có nhiều ở Bắc Âu và Bắc Á, phân bố nhiều hơn về phía bắc. Cây bạch dương lông thuộc họ thực vật Betulaceae (Bạch dương). Vì vậy, cây có quan hệ họ hàng gần và thường bị nhầm lẫn với bạch dương bạc (B. chainula), cây nhỏ thì bị nhầm lẫn với bạch dương lùn (B. nana).

Hiện nay, bạch dương lông có 6 giống được công nhận và nó có thể lai với bạch dương bạc và bạch dương lùn.

Betula pubescens là một loại cây rụng lá, chiều cao có thể tới 10 đến 20 m. Thân cây có đường kính lên tới 70 cm (đặc biệt là 1 m). Thân có vỏ nhẵn nhưng màu xám trắng xỉn, có các vệt sẫm màu theo chiều ngang. Các chồi có màu nâu xám với lông tơ mịn. Các lá cây có hình trứng nhọn, dài 2 đến 5 cm, rộng 1,5 đến 4,5 cm. Mép lá có răng cưa mịn. Những bông hoa bạch dương lông được thụ phấn nhờ gió. Quả bạch dương lông có hình trụ tròn, dài từ 1 đến 4 cm, rộng từ 5 đến 7 mm. Quả sẽ phân tán khi trưởng thành, giải phóng các hạt riêng lẻ. Những hạt này dài 2 mm với hai cánh nhỏ dọc theo bên theo gió bay đi khá xa cây mẹ.

2. Đặc điểm sinh trưởng của cây bạch dương lông

Cây bạch dương lông phân bố rộng rãi ở Bắc – Trung Âu và Châu Á. Phạm vi của rừng bạch dương lông kéo dài từ Newfoundland, Iceland, quần đảo Anh, Tây Ban Nha về phía đông qua bắc – trung Âu, châu Á đến tận vùng Hồ Baikal ở Siberia.

Cây rất dễ sinh sống trên vùng đất đã được con người khai khẩn. Nhờ hạt bay trong gió mà có thể có cây con ở cách rất xa cây mẹ. Cây thường mọc ở những nơi ẩm ướt, đất thoát nước kém hơn so với những loài bạch dương khác.

3. Cách thu hái cây bạch dương lông

Cây bạch dương lông là loài cây rất hữu ích với đời sống con người. Nhiều bộ phận của cây được người dân châu Âu sử dụng triệt để.

• Vỏ cây khi đạt đến độ dày nhất định thì có thể tước vỏ mà không làm chết cây. Vỏ ngoài có thể dùng làm vỏ xuồng, tàu, bện dây thừng và lợp mái nhà. Vỏ bên trong có thể ăn được, nghiền ra và dùng làm bánh mì trong thời kỳ đói kém. Vỏ cây này cũng rất giàu tanin, đã được sử dụng làm thuốc nhuộm màu nâu và làm chất bảo quản.
• Nhựa cây B. pubescens được thu hoạch vào mùa xuân. Nhựa thu được là chất lỏng có đường. Nhựa có thể dùng tươi, cô đặc thành một loại xi – rô tương tự như xi – rô cây phong. Nhựa có thể được sử dụng để làm đồ uống giải khát, lên men rượu vang, bia. Ở Nga, Ukraine và một số nước bắc Âu, nhựa cây bạch dương được thu hoạch thương mại và được sử dụng để sản xuất mỹ phẩm, thuốc và thực phẩm.
• Cành và cành non rất dẻo, được người dân dùng làm chổi rất tốt.
• Gỗ có màu nhạt với kết cấu mịn, được sử dụng sản xuất ván ép, đồ nội thất, kệ, quan tài, diêm, đồ chơi, sàn gỗ, …

4. Tinh dầu bạch dương lông là gì?

Tinh dầu bạch dương lông là tinh dầu được chiết xuất từ vỏ cây. Do vỏ cây khá dày nên người ta ngâm vỏ trong nước khoảng 12 giờ rồi mới chưng cất hơi nước hoặc dùng chưng cất chậm để chiết triệt để. Tinh dầu là chất lỏng màu nâu sẫm đến màu cam, chất hơi dày và nhớt. Mùi hương của tinh dầu gợi nhớ đến mùi gỗ cháy và khói. Nhiều người đã so sánh nó với mùi hương của lửa trại.

5. Thành phần hóa học của tinh dầu bạch dương lông

Giống như những cây cùng họ Betulaceae, tinh dầu từ vỏ cây bạch dương lông chứa nhiều Methyl salicylate – là một dạng gần giống aspirin. Ngoài ra còn có một số thành phần như betulin, guaiacol, betulene, betulenol, germacrene D và δ-cadinene.

6. Những công dụng của tinh dầu bạch dương lông

6.1. Theo dòng chảy lịch sử cổ đại

Tinh dầu từ vỏ cây bạch dương lông đã được sử dụng rộng rãi ngay từ thời kỳ đồ đá cũ. Người Neanderthal (là một loài người cổ xưa sinh sống tại lục đại Á – Âu) đã tạo ra tinh dầu thông qua quá trình chưng cất vỏ cây từ 200.000 năm trước. Đặc tính dày nhớt của tinh dầu đã được dùng làm chất kết dính, bảo quản, chế tạo công cụ rìu, mũi tên đá, đóng thuyền, …

Ngoài ra, các nhà khảo cổ học còn tìm thấy di chỉ của kẹo cao su từ hơn 5.000 năm trước. Kẹo cao su có thành phần từ tinh dầu từ vỏ cây bạch dương lông đã được xác định. Người cổ đại đã nhai nó để cải thiện sức khỏe răng miệng. Cho nên, bạch dương lông còn được đặt tên là bạch dương “nhai”.

6.2. Tinh dầu bạch dương lông có khả năng kháng khuẩn, giảm viêm

Trong tinh dầu bạch dương lông có chứa một lượng lớn các dẫn xuất phenol và dẫn xuất terpenoid. Vậy nên tinh dầu có tính sát trùng mạnh, cho phép ngăn chặn sự phát triển của các sinh vật gây bệnh.

Hơn nữa, sự hiện diện của các thành phần axit salicylic và methyl salicylate trong tinh dầu là chất diệt khuẩn và giảm viêm nổi tiếng. Thành phần giúp giảm viêm khớp xương, bảo vệ da. Vì lý do này, tinh dầu bạch dương rất hữu ích trong sử dụng bôi ngoài da.

6.3. Chăm sóc da khô

Da khô là tình trạng da thường gặp và có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai. Khi tuổi càng lớn thì tình trạng da khô ngày càng tăng. Da khô là khi thiếu một lượng nước trong lớp biểu bì da. Đa số, da khô không gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng nhưng có thể có một số biến chứng da liễu khó điều trị.

Một nghiên cứu đã quan sát triterpene từ tinh dầu vỏ ngoài của bạch dương lông (Betula pubescens hay Betula alba). Một loại kem dưỡng đã được sản xuất với hơn 80% betulin mà không cần sự hỗ trợ của chất nhũ hóa. Trong đó có 4,5% tinh dầu từ vỏ cây bạch dương lông, dầu thực vật và nước. Loại kem này đã khôi phục hàng rào bảo vệ của da khi bị tổn thương, cấp nước hydrat hóa lớp sừng của da, giảm ban đỏ rõ rệt. Hiệu quả của kem tương đương hoặc thậm chí vượt trội hơn kem dưỡng cấp nước NRF.

Do đó, tinh dầu bạch dương lông có thể củng cố hàng rào bảo vệ da, được sử dụng trong các liệu pháp điều trị da khô.

6.4. Bảo vệ da trước tác động của tia UV – B

Chứng dày sừng quang hóa, hay dày sừng do ánh sáng, Actinic Keratosis là tình trạng tổn thương da có biểu hiện chấm gồ cao làm da thô ráp khi chà xát. Nguyên nhân chính là do bức xạ tia cực tím B (UVB). Bệnh thường gặp ở người da sáng màu, thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Bệnh có thể tiến triển đến ung thư da.

Tinh dầu từ ​​từ vỏ cây bạch dương lông cũng được thử nghiệm trong chứng dày sừng này. Một nghiên cứu thử nghiệm đã sử dụng thuốc mỡ chứa tinh dầu bạch dương lông tiêu chuẩn. Đáp ứng điều trị trên lâm sàng ghi nhận sau 2 tháng. Thuốc mỡ chứa tinh dầu bạch dương lông có hiệu quả trong điều trị dày sừng quang hóa, không có tác dụng phụ, có thể là một lựa chọn điều trị mới cho bệnh này.

6.5. Giảm độc tố Aflatoxin

Độc tố Aflatoxin thường có trong các thực phẩm bị nấm mốc. Đây là một loại độc tố được sản sinh một cách tự nhiên do một số loài vi nấm mốc Aspergillus. Độc tố gây ra tình trạng ngộ độc cấp tính, khoảng 10mg có thể gây chết tử vong. Ngoài ra, độc tố Aflatoxin còn được xem là nguyên nhân gây xơ gan và ung thư gan.

Tinh dầu từ vỏ cây bạch dương lông (Betula pubescens hay Betula alba) tạo ra metyl syringate. Hợp chất này được tìm thấy là chất ức chế sản xuất aflatoxin của vi nấm Aspergillus parasiticus và Aspergillus flavus. Ngoài ra, người ta thấy rằng metyl gallat, metyl 3,4,5-trimethoxybenzoat và metyl 3-O-metylgallat trong tinh dầu còn ức chế sự phát triển của vi nấm.

6.6. Kích thích đi tiểu

Các thành phần betulenol và butylene trong tinh dầu bạch dương lông giúp kích thích đi tiểu. Việc đi tiểu thường xuyên sẽ giúp loại bỏ vi khuẩn đường tiết niệu, giúp loại bỏ độc tố, nước dư thừa ra khỏi cơ thể.

6.7. Tinh dầu giúp xua đuổi sên và ốc sên.

Số lượng ốc sên đất Arianta arbustorum và sên Iberia Arion lusitanicus đã tăng lên đáng kể ở nhiều nơi trong những năm gần đây. Điều này đã dẫn đến thiệt hại đáng kể về mặt thẩm mỹ và kinh tế đối với cây trồng và vườn ươm cây.

Tinh dầu từ từ vỏ cây bạch dương lông cũng đã chứng minh hiệu quả trong việc xua đuổi động vật thân mềm. Một nghiên cứu từ năm 2010 cho thấy tinh dầu có thể xua đuổi sên và ốc sên khỏi hàng rào và chậu cây. Đặc biệt có tác dụng lâu dài khi trộn với Vaseline. Tinh dầu không phải là một loại thuốc trừ sâu độc hại, mà là làm cho ốc sên không hoạt động trong khoảng thời gian vài tháng.

Những tác dụng xua đuổi sâu bệnh này rất có thể là do mùi hương đặc biệt và mạnh mẽ của tinh dầu này. Tinh dầu từ vỏ cây bạch dương lông là một sản phẩm bảo vệ thực vật sinh học mới, thân thiện.

6.8. Bảo quản chất lượng đồ da thuộc

Da của Nga là loại da chịu nước, được bôi tinh dầu từ từ vỏ cây bạch dương lông sau khi thuộc da. Loại da này là một mặt hàng xuất khẩu chủ yếu từ Nga thế kỷ XVII và XVIII. Việc ngâm tẩm tinh dầu cũng ngăn chặn sự tấn công của côn trùng, tạo ra mùi thơm đặc biệt dễ chịu, mang lại độ bền cho da. Những người đóng sách đã sử dụng từ lâu vì sách đóng bằng da của Nga không có khả năng bị ẩm mốc. Vì vậy, mùi hương của tinh dầu được xem là dấu hiệu chất lượng của da.

6.9. Trong công nghiệp hương liệu

Tinh dầu bạch dương lông cũng được sử dụng trong nước hoa. Tinh dầu là một lớp hương cơ bản để truyền tải các hương da thuộc, hắc ín, khói, mùa đông.

Tinh dầu này cũng được sử dụng trong một số loại xà phòng, đáng chú ý là mùi hương của Da Hoàng Gia.

7. Cách sử dụng tinh dầu bạch dương lông

Tinh dầu bạch dương lông có thể kết hợp tốt với tinh dầu hoàng lan Cananga, Gỗ đàn hương và Hương thảo.

7.1.  Làm dầu xoa bóp ngoài da

• Bạn có thể tạo hỗn hợp tinh dầu từ từ vỏ cây bạch dương lông và dầu nền để xoa bóp giúp nhanh chóng thư giãn, dễ dàng thực hiện tại nhà. Bạn hãy thêm vài giọt tinh dầu bạch dương lông trộn với hai thìa cà phê dầu nền ưa thích.
• Xoa hỗn hợp tinh dầu bạch dương lông pha loãng lên các vùng của cơ thể và tận hưởng mùi thơm. Nó có thể giúp giảm đau khớp, đau lưng, bảo vệ da khỏi tia UV – B …

7.2. Xông tinh dầu, nến thơm

• Bạn có thể sử dụng tinh dầu từ từ vỏ cây bạch dương lông trong nhà để đuổi côn trùng, khử mùi hôi và giảm căng thẳng stress.
• Bạn có thể cho một vài giọt tinh dầu bạch dương lông vào máy khuếch tán tinh dầu cùng với lượng nước nhất định. Như vậy, máy khuếch tán giúp lan tỏa tinh dầu khắp không gian nhà.

7.3. Khử trùng

• Lợi ích kháng nấm, kháng khuẩn của tinh dầu bạch dương lông đã đề cập ở trên. Bạn có thể thêm một vài giọt tinh dầu vào chất tẩy rửa, nước lau nhà.
• Bạn cũng có thể trộn tinh dầu từ vỏ cây bạch dương lông với vaseline. Sau đó quét hỗn hợp này lên hàng rào, chậu cây để tránh các loài ốc sên trong vườn.

7.4. Trong ngành công nghiệp hương thơm

Hương thơm đặc biệt của bạch dương lông trở nên được yêu thích trong nước hoa và các sản phẩm làm đẹp. Không những vậy, tinh dầu còn có các công dụng làm đẹp cần thiết. Bạn có thể tìm thấy thành phần Birch Tar Essential Oil trong một loạt các sản phẩm chăm sóc da như kem dưỡng da, dầu thơm, …

8. Những lưu ý khi sử dụng tinh dầu bạch dương lông

Nếu bạn sử dụng tinh dầu bạch dương lông hay bất kì tinh dầu từ gỗ cây nào thì nên mua tinh dầu có nguồn gốc gỗ hợp lý và phát triển bền vững. Trước khi mua, bạn hãy đảm bảo rằng tinh dầu bạch dương lông được sản xuất có trách nhiệm. Điều này sẽ giúp hỗ trợ việc bảo tồn gỗ bạch dương lông và môi trường rừng ở địa phương.

8.1. Tính an toàn

Tinh dầu chiết xuất từ vỏ cây bạch dương lông khá an toàn. Tuy nhiên, bạn cần nhớ những điểm lưu ý dưới đây đề sử dụng an toàn:

• Phụ nữ cho con bú, trẻ nhỏ, người đang có các bệnh mạn tính, … khi sử dụng tinh dầu bạch dương lông cần tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa.
• Kích ứng da. Giống như nhiều loại tinh dầu khác, khi thoa tinh dầu từ vỏ cây bạch dương lông lên da có một số người da bị đỏ và kích ứng. Vì vậy, hãy bôi thử một ít tinh dầu bạch dương lông đã pha loãng lên một vùng da nhỏ, đợi trong vài giờ rồi mới thoa lên vùng da rộng hơn.
• Nếu bạn dị ứng với cây trong họ bạch dương thì hạn chế hoặc không nên sử dụng tinh dầu từ bạch dương lông. Tinh dầu đậm đặc có thể gây phản ứng dị ứng mạnh với cơ thể.
• Không bôi tinh dầu từ vỏ cây bạch dương lông lên vết thương hở.
• Không được uống tinh dầu bất kì bao gồm cả tinh dầu bạch dương lông khi chưa được bào chế cho đường uống.
• Tránh ngửi trực tiếp tinh dầu trong chai lọ chứa, vì tinh dầu từ vỏ cây bạch dương lông đậm đặc có thể gây kích ứng đường thở.

8.2. Bảo quản tinh dầu bạch dương lông

• Bạn nên đọc kĩ hướng dẫn sử dụng, thời hạn dùng sau khi mở nắp đã được in trên bao bì của nhà sản xuất tinh dầu bạch dương lông.
• Điểm chớp cháy của tinh dầu từ vỏ cây bạch dương lông khá thấp, chỉ khoảng 68 độ C. Vì vậy, bạn nên bảo quản tinh dầu trong chai lọ thủy tinh tối màu, bảo quản ở nơi thoáng mát. Tinh dầu nên tránh để ở nơi có ánh nắng trực tiếp, nhiệt độ cao, khu vực bếp lửa.
• Bạn nên để tinh dầu bạch dương lông tránh xa tầm tay của trẻ em.
• Trong quá trình sử dụng, nếu tinh dầu từ vỏ cây bạch dương lông có màu khác lạ, mùi bất thường thì tốt nhất, bạn không nên sử dụng nữa.

9. Kết luận

Trên đây là bài viết về tinh dầu bạch dương lông của Kobi. Hiện tại Kobi đang kinh doanh các sản phẩm về tinh dầu thiên nhiên, dầu nền và các sản phẩm khác. Bạn đọc quan tâm, có nhu cầu sử dụng tinh dầu từ vỏ cây bạch dương lông thì đừng ngần ngại liên hệ với Kobi để được tư vấn cụ thể nhé.

Tài liệu tham khảo

1. https://journal.fi/afs/article/view/5972
2. https://en.wikipedia.org/wiki/Betula_pubescens
3. https://en.wikipedia.org/wiki/Birch_tar
4. https://www.hoanmysaigon.com/tong-quan-ve-benh-day-sung-quang-hoa-actinic-keratosis.html