Tinh dầu Tỏi

Nhiều người yêu thích tỏi trong đời sống hàng ngày nhưng cũng không ít người chưa từng nghe tới tinh dầu tỏi . Đây là một trong số các loại tinh dầu thiên nhiên ẩn chứa nhiều lợi ích kỳ diệu đối với sức khỏe con người. Mời quý độc giả cùng Kobi tìm hiểu giá trị thực sự và cách sử dụng hiệu quả nhé.

1. Nguồn gốc tinh dầu tỏi

Tỏi (garlic) có tên khoa học là Allium sativum L., là một loài trong họ Hành (Alliaceae), có nguồn gốc từ Trung Á nhưng mọc hoang ở Ý và miền nam nước Pháp. Có loại tỏi vỏ trắng (Allium sativum, giống Balady) là giống chính được trồng ở Ai Cập trong nhiều thế kỷ và cũng được xuất khẩu trên toàn thế giới, và tỏi vỏ tím (Allium sativum, giống của Trung Quốc).

Cây tỏi cao khoảng 60 cm. Tùy thuộc vào giống, các lá dài thường phát sinh từ một thân cứng ngắn phía trên củ hoặc mọc ra từ một thân giả được tạo thành từ các bẹ lá chồng lên nhau. Phiến lá cứng, thẳng, dài từ 15 – 50 cm, rộng từ 1 – 2,5 cm. Củ tỏi được bao phủ bởi lớp màng tạo thành từ các bẹ lá trước và có các tép tỏi bên trong. Cụm hoa hình cầu ban đầu được bao bọc trong một cặp lá bắc hình cầu nhọn; các lá bắc tách ra khi nở, hoa màu trắng xanh hoặc hơi hồng. Cuống hoa đôi khi phát sinh mang các củ nhỏ và hoa vô sinh. Hoa nở vào tháng 5 đến tháng 7, ra quả vào tháng 9 đến tháng 10. Tỏi thường được trồng như một cây hàng năm và được nhân giống bằng cách trồng tép tỏi hoặc có thể sử dụng hạt giống.

Tỏi đã có lịch sử sử dụng hơn 7000 năm, trong thời cổ đại và thời trung cổ, tỏi được đánh giá cao vì các đặc tính chữa bệnh của nó và được dùng như một thứ bùa chú chống lại ma cà rồng và ma quỷ. Mặc dù tỏi là một gia vị rất thường gặp trong đời sống, tuy nhiên rất ít người biến tỏi còn được dùng để sản xuất tinh dầu. Hiện nay tinh dầu tỏi được nghiên cứu ứng dụng trong ngành công nghiệp thực phẩm, làm chất kháng khuẩn, hương liệu và trong y học để hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý.

2. Thành phần hóa học và đặc điểm của tinh dầu tỏi

Tinh dầu tỏi được điều chế bằng quá trình chưng cất hơi nước, có mùi hăng, trong suốt,  màu từ vàng nhạt đến vàng nâu, chứa khoảng 140 hợp chất như diallyl trisulfide (37,3 – 45,9%), diallyl disulfide ( 17,5 – 35,6%), methyl allyl trisulfide (7,7 – 10,4%), methyl allyl disulfide (2,75%), và một lượng nhỏ các hợp chất dễ bay hơi khác. Bên cạnh đó, có báo cáo cho thấy tinh dầu tỏi được chiết xuất từ ​​loại tỏi vỏ trắng có tỷ lệ thành phần chính diallyl trisulfide và diallyl disulfide thấp hơn (45,76 và 15,63%) so với loại tỏi vỏ tím với tỷ lệ hai chất trên cao hơn (58,53 và 22,38%, tương ứng). Có sự khác biệt về thành phần hóa học của các loại tinh dầu do ảnh hưởng của các yếu tố địa sinh thái.

Mùi, hương vị và đặc tính sinh học cụ thể của tỏi bắt nguồn từ các hợp chất lưu huỳnh (chiếm 91,5% trong dầu tỏi) bao gồm diallyl sulfide, diallyl disulfide, và diallyl trisulfide. Hàm lượng cao diallyl disulphide làm cho tinh dầu tỏi có mùi thơm hăng.

3. Tác dụng của tinh dầu tỏi

Tỏi là một loại thảo mộc được sử dụng từ lâu đời trong y học, trong nấu ăn và như một loại thực phẩm bổ sung. Tinh dầu tỏi có thể được sử dụng như một chất bảo quản thực phẩm, thuốc trừ sâu tự nhiên hoặc như một phương pháp điều trị bổ sung cho một số bệnh như xơ vữa động mạch, nhiễm trùng đường hô hấp, bệnh ngoài da, tăng huyết áp, đái tháo đường, cảm lạnh, một số bệnh ung thư…

3.1. Kháng khuẩn

Sự kết hợp của tinh dầu tỏi với các chất kháng khuẩn tự nhiên khác như nicin cho thấy hoạt tính kháng khuẩn đáng kể chống lại sự phát triển của một số mầm bệnh trong thực phẩm như Listeria monocytogenes. Ngoài ra, dầu tỏi còn có tác dụng kháng khuẩn và điều hòa miễn dịch trên mô hình chuột nhiễm Campylobacter jejuni. Các hợp chất lưu huỳnh có trong tinh dầu tỏi được ghi nhận có khả năng ức chế nhiều loại vi khuẩn gram âm và gram dương, kể cả vi khuẩn kháng thuốc.

3.2. Kháng nấm

Tinh dầu tỏi với hoạt tính kháng nấm nhờ các thành phần như diallyl disulfide, giúp nó có khả năng ức chế hoạt động của nhiều loại nấm như Phytophthora nicotianae, Penicillium expansum, Rhizopus stolonifer, Fusarium solani.

3.3. Kháng siêu vi

Có thể sử dụng tinh dầu tỏi như một chất chống virus. Nhiều loại virus như cúm B, cytomegalovirus ở người, vaccinia và Rhinovirus type 2 rất nhạy cảm với dầu tỏi. Tinh dầu tỏi giúp tăng cường hoạt động của các tế bào tiêu diệt tự nhiên, các tế bào tiêu diệt các tế bào đã bị nhiễm virus.

Một báo cáo cho thấy dầu tỏi là một nguồn chống virus tự nhiên, góp phần ngăn chặn sự xâm nhập của coronavirus vào cơ thể con người thông qua sự ức chế đối với các protein ACE2 và PDB6LU7, trong nghiên cứu giả lập mô phỏng tương tác giữa các hợp chất trong dầu tỏi và protein ACE2 trong cơ thể con người.

3.4. Hoạt tính tiêu diệt côn trùng sâu hại

Tinh dầu tỏi được biết là có hoạt tính xua đuổi và diệt côn trùng chống lại các loài động vật chân đốt. Tinh dầu tỏi có hiệu quả diệt côn trùng đối với 2 loài côn trùng gây hại là Delia radicum (L.) và Musca domestica (L.). Ngoài ra, dầu tỏi cho thấy tác dụng tiêu diệt loài nhện đỏ (Tetranychus urticae), làm giảm khả năng sinh sản của bọ ve. Tinh dầu tỏi, diallyl disulfide và diallyl sulfide gây ra các triệu chứng nhiễm độc và hoại tử ở ấu trùng, nhộng và con trưởng thành của sâu bột (Tenebrio molitor) trong khoảng 20 – 40 giờ sau khi tiếp xúc.

3.5. Hoạt tính chống viêm và oxy hóa

Tinh dầu tỏi có tác dụng điều hòa miễn dịch, tác động đến hệ thống miễn dịch bằng cách giảm viêm và tăng cường miễn dịch nhờ khả năng thay đổi sự cân bằng của tế bào Th1 đối với tế bào Th2. Các hợp chất lưu huỳnh có trong dầu tỏi có khả năng ức chế các chất trung gian của phản ứng viêm, bao gồm cytokine, chemokine, các phân tử kết dính và các enzym như cyclooxygenase (COX), lipoxygenase (LOX) và nitric oxide synthase (iNOS). Đặc tính chống viêm này cùng với khả năng kháng khuẩn giúp cho nó điều trị rất tốt các tình trạng da như viêm da dị ứng, bệnh vẩy nến, mụn trứng cá, sẹo, nếp nhăn và quầng thâm. Tinh dầu tỏi có chứa các hợp chất lưu huỳnh giúp thúc đẩy sự hình thành các mô mới và giúp cung cấp máu cho vết thương.

Ngoài ra, dầu tỏi với các hợp chất của nó còn có tác dụng bảo vệ đối với màng tế bào vi mô gan chống lại quá trình peroxy hóa lipid.

3.6. Tác động chống đái tháo đường

Điều trị bằng tinh dầu tỏi giúp cải thiện khả năng dung nạp glucose và dung nạp insulin, cải thiện việc sử dụng glucose do insulin kích thích để tổng hợp glycogen trong cơ xương trên mô hình thí nghiệm.

3.7. Tác động lên hệ tim mạch

Tinh dầu tỏi có chứa diallyl disulfide, một hợp chất có tác dụng chống xơ vữa động mạch giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch; làm giảm mức cholesterol máu, ngăn ngừa cục máu đông trong động mạch, ngăn ngừa các tình trạng như đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim. Hơn nữa, dầu tỏi làm tăng tính đàn hồi của mạch máu, do đó cải thiện lưu thông tuần hoàn. Sử dụng tinh dầu tỏi trong thời gian ngắn dường như có hiệu quả làm giảm huyết áp với ít tác dụng phụ trên bệnh nhân tăng huyết áp.

3.8. Hoạt tính chống ung thư

Một số nghiên cứu cho thấy các hợp chất có trong tinh dầu tỏi có hiệu quả đối với một số loại ung thư như ung thư đại tràng, ung thư tuyến tụy, ung thư dạ dày, ung thư vú, tuyến tiền liệt. Allyl sulphur có trong dầu tỏi ngăn chặn cũng như chấm dứt sự xuất hiện của các tế bào ung thư trong cơ thể, các hợp chất diallyl disulfide và diallyl trisulfide có khả năng ngăn chặn sự phát triển của khối u ung thư. Tinh dầu tỏi làm giảm tỷ lệ các nốt gan trên mô hình chuột bằng cách ngăn ngừa tổn thương oxy hóa đối với lipid và DNA, và bằng cách thúc đẩy quá trình apoptosis (chết tế bào theo chương trình). Dầu tỏi điều chỉnh hoạt động của các enzym chống oxy hóa khác nhau và sự biểu hiện của các tác nhân tiền apoptosis như Bax và Caspase-3 và điều chỉnh giảm sự biểu hiện của các gen chống apoptosis β-arrestin-2, Bcl-2 và Bcl-X.

3.9. Tác động lên hệ thần kinh

Tinh dầu tỏi có thể giúp ngăn ngừa các bệnh thoái hóa thần kinh như mất trí nhớ hoặc sa sút trí tuệ. Tinh dầu có chứa các hợp chất lưu huỳnh như diallyl disulfide và diallyl trisulfide, ngăn chặn quá trình oxy hóa và tích tụ cholesterol.

Ngoài ra, tinh dầu tỏi có tác dụng chống trầm cảm trên mô hình động vật, có thể do nhờ vào khả năng làm trung gian điều hòa hệ thống dẫn truyền thần kinh monoamine và con đường BDNF. Kết quả cho thấy tiềm năng của tinh dầu tỏi trong điều trị bệnh trầm cảm.

4. Cách dùng tinh dầu tỏi

• Dùng để trị cảm và ho: nhỏ một vài giọt tinh dầu tỏi vào vải hoặc khăn giấy để hít. Hoặc có thể xông từ 5 – 10 phút, bằng cách cho 3 – 5 giọt tinh dầu tỏi vào chậu nước nóng khuấy đều
• Dùng để trị mụn và vết thâm: làm mặt nạ đắp mặt bằng cách trộn 1 gói bùn cùng vài giọt tinh dầu, sử dụng 1 lần/tuần.
• Dùng để nuôi dưỡng giúp mọc tóc: cho vài giọt dầu tỏi vào nửa chén dầu dừa hoặc vài giọt tinh dầu tỏi vào 1 muỗng canh mật ong. Xoa bóp hỗn hợp vừa trộn lên da đầu, trùm và ủ tóc trong 20 phút. Sau đó gội sạch lại đầu bằng dầu gội. Lặp lại hai lần một tuần
• Dùng để trị đau răng: lấy một ít dầu tỏi thấm vào một cục bông sạch và thoa đều lên vùng răng bị đau để giảm đau. Nên được thực hiện trong ít nhất 10 phút, khoảng 2-3 lần trong một ngày cho đến khi hết đau.
• Dùng để điều trị mụn cóc: trộn 2 giọt dầu tỏi với 10 giọt dầu thực vật, như dầu hạnh nhân, và thoa lên mụn cóc mỗi buổi tối trước khi đi ngủ trong một tuần.
• Dùng để ngâm chân: cho một vài giọt tinh dầu tỏi vào chậu nước nóng để ngâm chân.
• Dùng để xoa bóp: pha loãng vài giọt dầu tỏi với dầu nền để xoa bóp, nếu nồng độ tinh dầu tỏi dưới 5% có thể trực tiếp sử dụng lên da.
• Dùng để xua đuổi côn trùng, muỗi: trộn 1 phần dầu tỏi với 3 phần nước trong bình xịt và xịt gần cửa sổ, khu vực sân vườn và khu vực rửa.

Lưu ý: Các công thức trên đã được ứng dụng và mang lại hiệu quả dựa trên kinh nghiệm thực tế, không phải từ các thử nghiệm lâm sàng. Không nên sử dụng trực tiếp tinh dầu tỏi nguyên chất lên da, đặc biệt là vết thương hở. Nên thoa thử một lượng nhỏ tinh dầu trộn với dầu nền lên mu bàn tay hoặc mặt trong cánh tay trong vài giờ trước khi dùng để đảm bảo rằng không xuất hiện phản ứng dị ứng. Không để tinh dầu tỏi tiếp xúc với vùng niêm mạc trên cơ thể như mắt.

5. Tính an toàn của tinh dầu tỏi và lưu ý khi sử dụng

Cơ quan quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã không phê duyệt tỏi để sử dụng làm thuốc và phân loại nó như một chất thực phẩm.

Các tác dụng phụ có thể gặp khi sử dụng tinh dầu tỏi bao gồm:

• Các vấn đề về mùi: nếu dùng quá nhiều tinh dầu tỏi, bạn có thể bị hôi miệng và có mùi cơ thể.
• Kích ứng da: tinh dầu tỏi có thể gây kích ứng, đỏ da, sưng tấy, nổi mề đay khi bôi trên da.
• Chảy máu: các hoạt chất trong tinh dầu tỏi có tác dụng chống đông máu và chống kết tập tiểu cầu, có thể gây nguy hiểm cho những người có rối loạn đông máu, người đang dùng thuốc chống đông máu, hoặc những người chuẩn bị phẫu thuật trong thời gian sắp tới.
• Hạ huyết áp: tinh dầu tỏi có thể gây hạ huyết áp ở mức nguy hiểm nếu dùng chung với thuốc hạ huyết áp.
• Rối loạn tiêu hóa: Khi dùng quá nhiều tinh dầu tỏi có thể gây ra tiêu chảy, đầy bụng, nôn ói, đầy hơi và ợ chua.

Tỏi có thể gây dị ứng trên những người bị dị ứng với tỏi hoặc các thành viên khác thuộc họ hoa loa kèn (Liliaceae) như hành tây, tỏi tây và hẹ, gây ra các triệu chứng nổi mề đay, khó thở…

Nếu bạn gặp phải những phản ứng dị ứng và tác dụng phụ trên ở mức độ nghiêm trọng, hãy ngừng sử dụng ngay lập tức và tìm sự trợ giúp từ cơ sở y tế

Việc bôi tỏi tại chỗ có thể gây viêm da và bỏng nên cần thận trọng khi sử dụng, đặc biệt là ở trẻ sơ sinh. Chưa có kết quả bất lợi nào cho thai kỳ trên phụ nữ mang thai sử dụng tinh dầu tỏi được báo cáo, nhưng tính an toàn của việc sử dụng tinh dầu tỏi trên đối tượng này vẫn chưa được xác định. Bên cạnh đó, cũng chưa có báo cáo xác định tính an toàn của tỏi trên trẻ nhỏ, và phụ nữ đang cho con bú.

7. Kết luận

Không nên dùng tinh dầu tỏi thay thế cho việc điều trị y tế thông thường của bản thân. Tham vấn ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi sử dụng tinh dầu tỏi để điều trị bệnh, đặc biệt trên người có tiền căn bệnh lý y khoa.

Bảo quản tinh dầu thiên nhiên ở nơi khô ráo, thoáng mát. Tránh xa tầm tay trẻ em. Đừng ngần ngại liên hệ với Kobi để được tư vấn nhiều hơn bạn nhé.

8. Các chứng chỉ/chứng nhận

• GC/MS Test.
• Food Safety and Standards Authority of India
• GMP
• Halal
• ISO 9001: 2015

Tài liệu tham khảo

1. El-Sayed, H. S., Chizzola, R., Ramadan, A. A., & Edris, A. E. (2017). Chemical composition and antimicrobial activity of garlic essential oils evaluated in organic solvent, emulsifying, and self-microemulsifying water based delivery systems. Food chemistry, 221, 196–204. https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2016.10.052
2. Heimesaat, M. M., Mousavi, S., Weschka, D., & Bereswill, S. (2021). Garlic Essential Oil as Promising Option for the Treatment of Acute Campylobacteriosis-Results from a Preclinical Placebo-Controlled Intervention Study. Microorganisms, 9(6), 1140. https://doi.org/10.3390/microorganisms9061140
3. Hsiao-Pei Chang, Chen Yue-Hwa (2005). “Differential effects of organosulfur compounds from garlic oil on nitric oxide and prostaglandin E2 in stimulated macrophages”. Nutrition, 21  (4), pp. 530-536.