Tinh dầu đuổi muỗi là gì? Có nên sử dụng hay không?

Đến nay, thông qua kinh nghiệm dân gian cũng như các nghiên cứu thực nghiệm mà lợi ích của tinh dầu đối với sức khỏe con người lại được khẳng định rõ ràng hơn như thư giãn, trị liệu,…Trong đó, việc sử dụng tinh dầu để đuổi muỗi, côn trùng là sự lựa chọn thân thiện và phù hợp với đa số các đối tượng. Bởi không chỉ mang đến trải nghiệm mùi hương ấn tượng mà còn hạn chế các tác dụng phụ của thuốc hóa học xịt côn trùng, nhang muỗi…Mời bạn cùng Kobi khám phá các thông tin về phương pháp sử dụng tinh dầu đuổi muỗi này nhé.

1. Tinh dầu đuổi muỗi là gì?

Muỗi là một động vật trung gian truyền bệnh. Các loài muỗi như Anopheles, Culex…là nguyên nhân phổ biến của bệnh lý nguy hiểm như sốt rét, viêm não Nhật Bản, sốt xuất huyết…Nhờ sự phát triển của các lĩnh vực mà bên cạnh các cách diệt muỗi vật lý, trên thị trường đã xuất hiện những chất hóa học diệt muỗi khác nhau. Thế nhưng, việc sử dụng hóa chất tổng hợp đã gây ra một số vấn đề về rủi ro và an toàn đối với môi trường và sức khỏe con người. Do đó, tinh dầu thiên nhiên là sự lựa chọn như một chất thay thế cho chất hóa học này.

Tinh dầu đuổi muỗi là hỗn hợp dễ bay hơi của các hợp chất hữu cơ, đặc biệt là hỗn hợp của terpenoid và hợp chất thơm. Cho đến nay, có hơn 3000 tinh dầu từ các thực vật khác nhau đã được phân tích. Trong đó, khoảng 10% trong số chúng được bán trên thị trường như một chất xua đuổi và diệt muỗi, côn trùng tiềm năng. Đồng thời các thành phần của tinh dầu còn chịu trách nhiệm về nhiều tác động tích cực khác. Ví dụ, chống oxy hóa, kháng khuẩn, chống viêm, giảm đau, lợi hô hấp,…

Nói chung, tinh dầu đuổi muỗi là phương thức hiệu quả, an toàn, đơn giản để tiếp cận. Phương thức này giúp ngăn chặn sự tấn công của các loài muỗi, côn trùng đối với con người.

2. Tại sao tinh dầu thiên nhiên có thể đuổi muỗi?

Lợi ích về việc sử dụng tinh dầu để đuổi muỗi là không thể phủ nhận. Từ các kinh nghiệm dân gian đến bằng chứng khoa học hầu như đều đồng tình về cách đuổi muỗi tự nhiên mà vẫn hiệu quả này. Theo đó, cách diệt muỗi bằng tinh dầu được lý giải bởi thông tin khoa học như:

• Sự hiện diện của monoterpenoid, sesquiterpenes và rượu đã được chứng minh chống lại loài côn trùng khác nhau. Đặc biệt, citronellol, citronellal, α-pinen, limonene…là những thành phần phổ biến của nhiều tinh dầu có tác dụng xua đuổi muỗi.
• Bằng chứng gần đây đã chỉ ra rằng, tế bào thần kinh thụ cảm mùi của muỗi bị kích thích bởi những hoạt chất tự nhiên. Chẳng hạn như linalool và eucalyptol. Đây là cơ sở để đưa ra các chiến lược phát triển các hợp chất mới chống lại loài động vật chân đốt này.
• Ngoài ra, các hợp chất nhỏ, bao gồm 3-carene, terpinolene và α-terpinene,…thể hiện hoạt tính diệt ấu trùng vượt trội, đặc biệt đối với ấu trùng muỗi.

Vì vậy, tinh dầu thực vật với đặc tính xua đuổi tốt và ít độc hại đối với môi trường và con người đã được coi là một giải pháp thay thế cho các loại thuốc diệt côn trùng tổng hợp thông thường.

3. Một số tinh dầu đuổi muỗi đáng chú ý

3.1 Tinh dầu hoa oải hương

Từ lâu, oải hương là loài hoa gây ấn tượng bởi những tác dụng tích cực đến sức khỏe. Thế nhưng ít ai biết rằng, tinh dầu của chúng cũng có thể trị muỗi đốt khá hiệu quả. Đặc biệt là loài muỗi Anopheles- tác nhân chính gây bệnh sốt xuất huyết. Bên cạnh đó, nghiên cứu trên động vật vào năm 2002 nhận xét, chiết xuất hoa oải hương có khả năng ngăn ngừa muỗi đốt, làm dịu các vết cắn côn trùng.

3.2 Tinh dầu bạc hà

Chiết xuất bạc hà luôn nằm trong danh sách tinh dầu đuổi muỗi không thể bỏ qua. Hương thơm này không chỉ là “khắc tinh” côn trùng mà còn hiệu quả trong việc khử mùi, thanh lọc không khí, hạn chế nấm mốc, lợi hô hấp…

3.3 Tinh dầu húng quế

Tinh dầu húng quế không chỉ là loại rau gia vị ẩm thực độc đáo mà chúng còn có thể góp phần ngăn cản côn trùng đến gần. Theo đó, trong tinh dầu này ẩn chứa hương thơm cay nồng khiến loài muỗi “khó chịu”. Ngoài ra, chiết xuất còn mang lại tác dụng xoa dịu vết thương do muỗi đốt.

3.4 Tinh dầu tràm trà

Nhờ chứa thành phần cineol dồi dào mà tinh dầu tràm trà có là “dũng sĩ” đuổi muỗi hiệu quả. Khi được khuếch tán trong không khí hoặc bôi lên da, mùi hương sẽ khiến muỗi tránh xa bạn. Hơn thế, tài liệu còn ghi nhận lợi ích làm dịu vết cắn đau đớn từ muỗi và côn trùng. Thông qua các đặc tính sinh học giá trị như khử trùng, kháng khuẩn và chống viêm.

3.5 Tinh dầu sả chanh

Thật thiếu sót nếu không đề cập đến tinh dầu sả chanh trong nhóm tinh dầu đuổi muỗi. Đây thực sự là “chiến binh” mạnh mẽ trong việc chiến đấu với loài động vật chân đốt này. Nhờ thành phần citral dồi dào mà chúng vừa là hương thơm thư giãn yêu thích của đông đảo người tiêu dùng vừa làm rối loạn khả năng định hướng của muỗi. Từ đó mà khiến chúng mất phương hướng tìm kiếm con mồi và làm suy giảm khả năng tấn công. Hiệu quả của tinh dầu sả chanh được ghi nhận là kéo dài khoảng 2 giờ.

3.4 Tinh dầu quế

Quế không chỉ là gia vị ẩm thực hay dược liệu nổi bật mà chiết xuất từ chúng có thể tiêu diệt trứng muỗi. Theo nghiên cứu ở Đài Loan ghi nhận, tinh dầu quế có thể hoạt động như một chất xua đuỗi muỗi trưởng thành, đặc biệt là muỗi hổ châu Á.

3.5 Tinh dầu bạch đàn chanh

Được sử dụng từ những năm 1940, tinh dầu bạch đàn chanh là một trong những chất xua đuổi tự nhiên được nhiều người biết đến. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) đã phê duyệt chiết xuất này như một thành phần hiệu quả trong thuốc chống muỗi.

3.6 Tinh dầu cỏ hương bài

Ngày nay, nhân dân thường không dùng cây hương bài làm thuốc để uống mà chỉ dùng làm nguyên liệu trong nền công nghiệp sản xuất hương (nhang), chiếu, giỏ xách…Bên cạnh đó, tinh dầu hương bài còn được sử dụng như một biện pháp tự nhiên để đuổi muỗi và côn trùng:

• Tác dụng diệt trừ các ấu trùng muỗi;
• Ngăn chặn quá trình sinh sôi, nảy nở của động vật chân khớp này;
• Đồng thời, mùi gỗ và đất ấm của loại dầu này cũng mang đến tác dụng làm dịu tâm trí;

Ngoài các tinh dầu kể trên thì còn những sản phẩm tinh dầu khác mà có thể cân nhắc gồm:

• Tinh dầu sả java;
• Tinh dầu khuynh diệp;
• Tinh dầu đinh hương;
• Tinh dầu hương nhu;
• Tinh dầu phong lữ;
• …

4. Cách sử dụng tinh dầu đuổi muỗi đơn giản

Thực tế, tinh dầu chống muỗi có thể sử dụng đơn độc hoặc kết hợp nhiều loại cùng với nhau. Tùy theo sở thích mà chọn cách thức sao cho phù hợp với môi trường sống. Thậm chí có thể phối hợp linh hoạt các phương pháp để đạt hiệu quả cao nhất. Một số cách đuổi muỗi hiệu quả bạn có thể tham khảo:

• Kết hợp tinh dầu với dầu dưỡng: Trước tiên, trộn tất cả các loại tinh dầu đều với nhau, sau đó hòa cùng với dầu vận chuyển như hạnh nhân, jojoba, dừa,…Sau đó, hãy đổ hỗn hợp vào 1 chiếc lọ sạch rồi đậy nắp kín. Mỗi khi dùng, chỉ cần lấy một chút hỗn hợp dầu và bôi đều lên vùng cần thiết.
• Dạng xịt: tạo dung dịch tinh dầu pha loãng 1% bằng cách trộn ¼ thìa cà phê (hoặc 24 giọt dầu) cho mỗi 4 ounce nước. Sau đó, sử dụng chúng để xịt lên da, quần áo, xung quanh nhà…
• Khuếch tán tinh dầu là cách thức phổ biến để ngăn chặn muỗi. Sau khi chọn được mùi hương yêu thích hãy sử dụng máy xông tinh dầu đuổi muỗi, đèn xông tinh dầu đuổi muỗi…để nâng cấp quá trình thưởng thức sự lan tỏa hương thơm trong không khí.
• Dùng tinh dầu làm nguyên liệu trong nến thơm. Ngày nay, nến thơm càng nhận được sự ưa chuộng từ người tiêu dùng bởi nhiều điều tuyệt vời mà chúng mang lại.

5. Một lưu ý khi sử dụng tinh dầu đuổi muỗi

5.1 Về đối tượng dùng

Nhìn chung, các tinh dầu thực vật được công nhận là an toàn bởi chuyên gia. Tuy nhiên, một số chúng cũng gây ra các tác dụng phụ như kích ứng da, khó thở, choáng,…đặc biệt là với các đối tượng có cơ địa nhạy cảm. Ví dụ, người có tiền sử dị ứng tinh dầu, phụ nữ mang thai, trẻ em nhỏ tuổi, phẫu thuật…Theo đó, các đối tượng này cần phải tham khảo ý kiến chuyên môn từ bác sĩ trước khi dùng. Cách làm này sẽ giúp hạn chế các rủi ro bất lợi khi sử dụng sản phẩm từ tinh dầu.

5.2 Lưu ý khác

Đa số các tinh dầu đuổi muỗi có thể biến mất nhanh chóng do tính bay hơi cao của chúng. Do vậy, tinh dầu sẽ chỉ hoạt động trong thời gian ngắn, kéo dài khoảng 30 phút đến 2 giờ. May mắn thay, hạn chế này có thể được cải thiện thông qua các công nghệ bào chế cải tiến từ các hãng sản xuất nổi tiếng.

Nếu chẳng may, tiếp xúc với tinh dầu tại các vị trí nhạy cảm (niêm mạc, mắt,…) hãy ngừng sử dụng tinh dầu ngay lập tức. Sau đó, rửa sạch với nước và theo dõi sức khỏe cẩn thận.

Hầu hết các tinh dầu nguyên chất không bao giờ được bôi trực tiếp lên da. Chúng luôn được pha loãng trong dầu vận chuyển, chẳng hạn như dầu hạnh nhân, hạt nho, jojoba, dầu dừa…Công thức theo kinh nghiệm thường là 3 đến 5 giọt tinh dầu trong 1 ounce dầu vận chuyển.

Chọn lựa nhà cung cấp uy tín và tin cậy để sở hữu những sản phẩm tinh dầu chất lượng.

Trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm tinh dầu mới nào, hãy thử chúng trên vùng da nhỏ. Sau đó đợi một hoặc hai giờ để đảm bảo rằng không xảy ra các phản ứng bất thường.

Một lưu ý nhỏ khác là để đạt hiệu quả tối ưu trong xua đuổi muỗi như mong muốn, bạn nên thường xuyên sử dụng tinh dầu và khuyến khích khuếch tán tinh dầu trong không gian hẹp. Điều này giúp đảm bảo nồng độ và độ bao phủ của chiết xuất trong không khí.

6. Tổng kết

Quả thực, tinh dầu đuổi muỗi từ thực vật có thể được coi là sự lựa chọn thay thể cho các chất xua đuổi tổng hợp. Chúng không chỉ mang lại trải nghiệm thưởng thức tinh dầu thiên nhiên độc đáo mà còn đem đến lợi ích đáng kể cho sức khỏe. Mời bạn cùng đến với Kobi để khám phá đa dạng các loại tinh dầu thiên nhiên nhé.

Tài liệu tham khảo

1. https://www.healthline.com/health/natural-tick-repellent#overview
2. Essential Oils as Repellents against Arthropods https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6189689/