Tinh Dầu Nghệ Đen

Từ lâu, nghệ đen hay Nga truật (Curcuma zedoaria) là dược liệu quen thuộc đối với nhân dân. Hầu hết các sản phẩm từ thực vật này đều được đánh giá tích cực với đa dạng công dụng sức khỏe. Trong đó, tinh dầu từ loài Curcuma này không chỉ thừa hưởng giá trị sinh học từ thực vật mà còn đem đến trải nghiệm hương thơm độc đáo. Dưới đây là những thông tin hữu ích về tinh dầu nghệ đen (Zedoaria Essential Oil) mà Kobi thu thập được.

1. Đôi nét về thực vật

1.1 Thông tin chung

• Họ thực vật: Gừng (Zingiberaceae);
• Chi thực vật: Chi Curcuma L;
• Tên khoa học: Curcuma Zedoaria;
• Tên gọi thông thường:
• Tiếng nước ngoài: White Turmeric, Amb Halad, Katuri, Temu, Kunir Putih, Khamin Khao, Kachoor, Plaua,…
• Tiếng Việt: Nghệ đen, nghệ tím, bồng truật, nga truật, bồng nga…

Theo tài liệu, chi Curcuma L. gồm khoảng 50 loài, phân bố khắp vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới châu Á, Bắc Australia, và một số đảo ở Thái Bình Dương. Trong đó, nghệ đen hay nga truật có nguồn gốc từ vùng Đông Bắc Ấn Độ. Phần lớn là cây mọc tự nhiên, phổ biến ở Ấn Độ, Malaysia, Thái Lan, Lào, Trung Quốc…Tại Việt Nam, dễ dàng bắt gặp nghệ đen ở các vùng miền núi, trung du, nhất là Hà Giang, Yên Bái, Lai Châu, Bình Định, Hưng Yên, Quảng Nam…thường được khai thác để làm gia vị, làm màu và làm dược liệu.

1.2 Đặc điểm sinh trưởng

Nghệ đen thuộc loại thân thảo, có hệ thống thân rễ và phân nhánh phát triển.

Chúng thường tụ lại mọc thành khóm hay quần thể trên đất ẩm, gần bờ suối, trong thung lũng, trên nương rẫy…

Curcuma Zedoaria phát triển tốt dưới ánh sáng, có thể hơi chịu bóng râm.

Hoa thường tự thụ phấn hoặc nhờ côn trùng.

1.3 Mô tả thực vật

Nghệ đen có thân thảo, chiều cao trung bình khoảng 1-1,5m.

Thân rễ hình nón, có vân ngang và khía dọc, có nhiều củ hình trụ sắp xếp như hình chân vịt. Kết cấu chắc dày, nạc, màu vàng nhạt ở trong. Ngoài ra, thân rễ còn có những củ hình trái xoan màu trắng, cuống dài và mảnh.

Lá hình mũi mác, thường không cuống, dài 30-60cm, rộng 7-8 cm, có bẹ dài ở gốc, phần mép lá nguyên hơi uốn lượn. Trên bề mặt lá có thể nhìn thấy các đốm màu tím dọc theo gân giữa ở cả hai mặt.

Cụm hoa hình trụ, kích thước dài 20cm, rộng 5cm, mọc từ thân rễ trên một cán ở bên cạnh thân có lá. Từng hoa nhỏ, nhiều màu vàng, đài hoa hình ống có lông.

1.4 Thành phần hóa học của nghệ đen

Hầu hết các dữ liệu khoa học đều ghi nhận, nghệ đen chứa hợp chất hóa học phong phú. Chẳng hạn như:

• Tinh dầu nghệ đen;
• Cùng các mono và sesquiterpenoids thuộc nhiều nhóm:
  • Germacran;
  • Eleman;
  • Đa dạng các loại terpenoid, flavonoid, chất chống oxy hóa, phenylpropanoid;
  • Ngoài ra, thân rễ C. zedoaria còn bao gồm curcumol, curcolone, pro-cureumenol, isocurcumenol, furadiene và dẫn xuất iso của nó, như curcumadiol, dehydrocurdione và zederon. (Theo Joy và cộng sự, 2002).
  • …;
• Trong đó, hoạt động nổi bật là chất curcumin, với tiềm năng như:
  • Chống oxy hóa;
  • Kháng khuẩn;
  • Chống nấm;
  • Giảm đau;
  • Lợi tiêu hóa;
  • Chống trầm cảm, bệnh tim mạch;
  • Hỗ trợ điều trị bệnh Alzheimer với những triệu chứng thoái hóa tế bào thần kinh;
  • …;

1.5 Ứng dụng của nghệ đen trong cuộc sống

Bộ phận được khai thác để sử dụng của nghệ đen thường gặp là phần thân rễ. Theo đó, các ứng dụng của thực vật như:

• Tinh dầu chiết xuất từ ​​thân rễ là có thể đóng góp trong công nghiệp sản xuất nước hoa và xà phòng.
• Mỹ phẩm, chăm sóc sức khỏe;
• Sản phẩm chống côn trùng, xua đuổi muỗi.
• Gia vị trong một số món ăn ẩm thực của địa phương;
• Dược liệu: Trong đông y, nghệ đen hay thường gọi là nga truật là vị thuốc có đặc tính:
  • Vị cay đắng, tính ôn, quy vào kinh Can;
  • Tác dụng hành khí, phá huyết, thông kinh, hoạt ứ trệ…;
  • Hỗ trợ chữa vấn đề đầy hơi, đau bụng, khó tiêu, bế kinh…;

2. Tinh dầu nghệ đen là gì?

2.1 Thông tin chung

Tinh dầu nghệ đen (Zedoaria Essential Oil) là một sản phẩm hương thơm, được chiết xuất từ bộ phận thân rễ của loài Curcuma zedoaria. Bằng quá trình thông dụng chủ yếu là chưng cất hơi nước, thu được tinh dầu Zedoaria, mang đặc tính ấn tượng như:

• Kết cấu tinh dầu nghệ đen sánh nhẹ;
• Màu sắc tinh dầu có thể là màu vàng hoặc vàng nâu
• Mùi hương được mô tả là sự hòa quyện của hương gừng cay nồng, cùng sự ấm áp của hương gỗ. Vừa chứa đựng sự thức tỉnh đồng thời cũng ấm áp và yên bình.

2.2 Thành phần nổi bật có trong tinh dầu nghệ đen

Theo báo cáo, tinh dầu nghệ đen chứa hàng loạt hoạt chất hóa học có đặc tính sinh học cáo như alkaloid, flavonoid, triterpenoid, sesquiterpenoid, quinon…

Cụ thể:

• Borneol;
• Camphene;
• Camphor;
• 1,8-cineole, β-caryophyllene, elemol, germacrone, curzerene, α-copaene, β -pinene, limonene,…
• Curcumadiol, curcumanolide A và B, curcumenol, curcumol, α-curcumene, iso cucumenol…

Bên cạnh đó, sự khác biệt đôi chút về thành phần và tỷ lệ hàm lượng tinh dầu nghệ đen đến từ:

• Yếu tố môi trường: nhiệt độ, độ ẩm, đất đai, dinh dưỡng;
• Giai đoạn sinh trưởng;
• Phương pháp trồng trọt;
• Tuổi của cây nguồn;
• Thời gian thu hái;
• Phương pháp thu hoạch;
• Phương thức chưng chất;
• Bảo quản sản phẩm tinh dầu nghệ đen…;

2.3 Bảo quản tinh dầu nghệ đen như thế nào?

• Bảo quản tinh dầu nghệ đen trong lọ thủy tinh có nắp và giữ kín sau khi dùng. Thời hạn sử dụng sản phẩm từ Curcuma zedoaria được khuyến nghị sau khi mở nắp thông thường là khoảng 6 tháng. Bởi đây là thời điểm mà chiết xuất từ nghệ đen vẫn giữ được chất lượng của chúng. Chú ý các khuyến cáo và hướng dẫn của nhà sản xuất thường được in ấn trên nhãn sản phẩm.
• Với mục đích kéo dài tuổi thọ của sản phẩm, tinh dầu từ Zedoaria có thể đem cất trong ngăn mát tủ lạnh hay tại vị trí thoáng mát…
• Trong quá trình sử dụng, nếu tinh dầu từ loài Curcuma zedoaria xuất hiện tình trạng mùi lạ, ôi thiu, bị oxy hóa…thì hãy loại bỏ chúng ngay.
• Để hạn chế rủi ro bất thường, nên để tinh dầu Zedoaria tránh xa tầm tay trẻ nhỏ.

3. Lợi ích đến từ tinh dầu nghệ đen

3.1 Kháng khuẩn

Đã có những minh chứng cho thấy rằng tinh dầu có hoạt tính kháng khuẩn. Cụ thể là tiềm năng chống lại một số vi sinh vật gây bệnh Gram dương và Gram âm tính như

• Staphylococcus aureus;
• Escherichia coli;
• Pseudomonas aeruginosa;
• Vibrio parahaemolyticus;
• Salmonella typhimurium;
• Bacillus cereus;

Bước đầu lý giải cho khả năng này là nhờ vào hoạt chất có giá trị sinh học cao như:

• Hợp chất phenol có khả năng ức chế vi khuẩn cao;
• Camphor (long não) gần đây cũng được xác định là mộ trong thành phần có thể góp phần chống lại vi khuẩn nói chung.

3.2 Tinh dầu nghệ đen lợi tiêu hóa

Tinh dầu Zedoary được biết đến là một chất bổ sung tuyệt vời cho hệ tiêu hóa với một công dụng:

• Ngăn ngừa chứng đau bụng, đầy hơi, co thắt;
• Hạn chế stress dạ dày do căng thẳng;
• Thúc đẩy quá trình tiêu hóa, cải thiện cảm giác thèm ăn, ăn ngon miệng hơn;

Thực tế, dầu được chứng minh là an toàn và hiệu quả dù chỉ sử dụng qua da hay khuếch tán hương thơm.

• Thêm 3 giọt tinh dầu Zedoaria với dầu hạnh nhân và nhẹ nhàng xoa bóp lên bụng.
• Thêm 2 giọt dầu này vào nước tắm ấm để kích thích tiêu hóa.
• Thêm 2 đến 3 giọt dầu Zedoaria vào máy khuếch tán.

3.3 Tinh dầu nghệ đen hỗ trợ điều trị các vấn đề về hô hấp

Những tác động của tinh dầu nghệ đen đến hô hấp được nhận xét là đáng chú ý. Có thể kể đến như:

• Đánh tan chất nhầy, đờm, lắng đọng ở phổi, đường hít thở;
• Khai thông tắc nghẽn đường mũi, hạn chế tình trạng khó thở;
• Góp phần giải quyết rối loạn hô hấp khác như ho, hen suyễn, cảm lạnh…;
• Ngoài ra, nhờ tính kháng khuẩn, chiết xuất từ Zedoaria có thể hỗ trợ và cải thiện vấn đề nhiễm trùng hô hấp.

3.4 Giảm đau và viêm

Từ truyền thống xa xưa, chiết xuất từ nghệ đen đã được đánh giá là chất giảm đau, chống viêm hiệu quả. Điều này đến từ hàng loạt hoạt chất ức chế viêm như 1,8-cineole, camphor, limonene,…giúp chúng trở thành sự lựa chọn lý tưởng bổ trợ cho phương pháp điều trị chứng viêm, sưng xương khớp, cơ, da…Đặc biệt, hiệu quả sẽ được nâng cấp hơn khi tinh dầu được pha trộn với dầu nền và những thao tác massage, xoa bóp điêu luyện.

3.5 Lợi tiểu

Đặc tính lợi tiểu của loại tinh dầu nghệ đen này hỗ trợ loại bỏ chất lỏng dư thừa và các chất độc hại trong cơ thể. Bên cạnh đó, chúng cũng có thể được sử dụng để giảm nhiệt độ cơ thể khi sốt bằng cách thúc đẩy mồ hôi và loại bỏ các vi khuẩn lây nhiễm qua nước tiểu.

3.6 Tinh dầu nghệ đen và phụ nữ

Thực tế, tinh dầu Zedoaria cũng có hiệu quả trong việc điều trị đau bụng kinh và một số vấn đề kinh nguyệt khác. Thêm 3 giọt dầu này vào nước tắm ấm hoặc chườm nóng để giúp giảm đau do thấp khớp, viêm nhiễm và khó chịu trong kỳ kinh nguyệt. Thao tác này sẽ kích thích tuần hoàn lưu thông thuận lợi và thư giãn cơ quan.

3.7 Xua đuổi côn trùng

Một lợi ích bất ngờ khác đến từ tinh dầu nghệ đen chính là khả năng xua đuổi côn trùng. Với cách thức khuếch tán hương thơm, tinh dầu này sẽ ngăn chặn sự tấn công của muỗi và côn trùng xâm phạm đến không gian sống. Mặt khác, khi xoa hỗn hợp dầu massage chứa chiết xuất từ Zedoaria lên da sẽ hình thành lớp màn bảo vệ cơ thể trước loài muỗi.

3.8 Liệu pháp hương thơm

Tương tự như tinh dầu bay hơi khác, tinh dầu nghệ đen được công nhận là mang lại những kết quả tích cực trong liệu pháp hương thơm.

• Hương thơm ấm áp từ Zedoaria giúp thanh lọc và sưởi ấm tâm hồn;
• Ổn định cảm xúc;
• An thần, bình tĩnh hơn;
• Truyền tải năng lượng tích cực từ tự nhiên nhờ vậy mà xoa dịu những tiêu cực tích tụ;

Từ những lợi ích kể trên, không khó để lý giải nguyên nhân mà tinh dầu từ Curcuma Zedoaria được ưa chuộng trong các buổi cầu nguyện, tập yoga, thiền định. Thậm chí khi bạn chỉ muốn tìm kiếm liệu pháp giúp cân bằng cuộc sống phức tạp và phiền não. Hương thơm nồng ấm từ Zedoaria sẽ như người bạn đồng hành tích cực, thân thuộc.

3.9 Lợi cho làn da

Tinh dầu nghệ đen cung cấp nhiều lợi ích để điều trị các bệnh về da và bổ trợ cho quá trình làm đẹp. Cụ thể:

• Sản phẩm chứa chiết xuất từ nghệ đen giúp làm sạch da, loại bỏ tế bào chết;
• Đều màu da và sáng da hơn;
• Làm mềm da, bổ sung độ ẩm đồng thời giúp làm chậm quá trình lão hóa;
• Bảo vệ da trước những tổn thương của yếu tố bất lợi từ môi trường gây nên.

3.10 Tiềm năng trong điều trị ung thư

Nghiên cứu về “tinh dầu Zedoary (Ezhu You) ngăn chặn sự lan truyền của tế bào AGS”- (Zedoary oil (Ezhu You) prevents propagation of AGS cells) đã phát hiện rằng nghệ đen có tiềm năng ức chế tế bào ung thư phát triển. Theo đó, báo cáo này đã đưa ra kết luận rằng, “Tinh dầu Zedoaria ức chế sự tăng sinh tế bào AGS thông qua quá trình bắt giữ chu kỳ tế bào và thúc đẩy quá trình chết rụng tế bào.”

4. Gợi ý một số cách sử dụng tinh dầu nghệ đen đơn giản

4.1 Tinh dầu nghệ đen dùng qua đường hô hấp:

• Phương thức khuếch tán tinh dầu nghệ đen bằng thiết bị hiện đại như máy xông, máy khuếch tán tinh dầu…Bên cạnh đó, tinh dầu Zedoaria còn được pha trộn dưới dạng sản phẩm túi thơm, nến thơm, sáp thơm…
• Xông hơi bằng tinh dầu nghệ đen là phương thức đơn giản. Thêm 3 giọt dầu nghệ đen vào nước xông hơi và hít hơi nước. Hương thơm và hoạt chất từ sản phẩm sẽ có thể giúp bạn làm lỏng đờm và cặn nhầy, giảm tình trạng nghẹt thở.
• Nhỏ 3-4 giọt dầu Curcuma zedoaria vào vật dụng gần nơi thư giãn, nghỉ ngơi, bồn tắm, nước rửa chân…Ngoài ra, lấy 1-2 giọt dầu nghệ đen vào lòng bàn tay rồi xoa tròn, hít thở sâu.

4.2 Tinh dầu nghệ đen dùng bên ngoài da

Hỗn hợp dầu xoa bóp: Lấy 1 đến 2 giọt tinh dầu từ cây Curcuma zedoaria và hòa trộn vào dầu nền quen thuộc như dầu jojoba, dầu hạnh nhân (almond), dầu oliu, dầu dừa (coconut),…để tạo nên hỗn hợp massage phù hợp với nhu cầu điều trị. Ví dụ như:

• Thêm 2 giọt tinh dầu này vào hỗn hợp chà xát của bạn và nhẹ nhàng xoa bóp lên cổ, ngực và lưng của bạn để điều trị nghẹt mũi, cảm lạnh và nghẹt mũi.
• Kết hợp 4 đến 5 giọt dầu Curcuma zedoaria với dầu dừa và nhẹ nhàng xoa bóp lên vùng bị ảnh hưởng để giảm đau và viêm nhanh hơn.
• Thêm 3 giọt tinh dầu Zedoary với dầu hạnh nhân và nhẹ nhàng xoa bóp lên bụng của bạn để giảm đau bụng, khó tiêu, đầy hơi, khó tiêu, chuyển động ruột không đều và co thắt.

Thêm 1 giọt tinh dầu Curcuma zedoaria vào kem dưỡng da để nuôi dưỡng và cải thiện vấn đề da.

5. Lưu ý gì khi sử dụng tinh dầu nghệ đen

5.1 Lưu ý chung

Dù khá lành tính, nhưng trong quá trình sử dụng tinh dầu nghệ đen cần phải chú ý các điểm sau:

• Không ủng hộ hành động dùng tinh dầu nghệ đen nguyên chất, đậm đặc bằng miệng trực tiếp.
• Khuyến khích sử dụng tinh dầu Curcuma zedoaria theo cách được nhà sản xuất đề nghị, bao gồm thông qua hô hấp và thoa tại chỗ.
• Nếu bạn có làn da nhạy cảm hoặc dễ bị dị ứng, hãy thử hỗn hợp dầu trên một vùng nhỏ của cánh tay trong trước khi sử dụng tinh dầu này.
• Mặt khác, lưu ý hạn chế tiếp xúc những nơi nhạy cảm trên cơ thể như vết thương hở, niêm mạc, tai trong, mắt,…
• Vì tinh dầu Curcuma zedoaria càng đậm đặc, nồng độ càng cao thì tình trạng chóng mặt, đau đầu, kích ứng, phỏng da…sẽ dễ xảy ra. Vì vậy, đừng thoa tinh dầu nghệ đen chưa pha loãng lên da nếu chưa có đầy đủ kiến thức tường tận.
• Hãy tham khảo ý kiến ​​của bác sĩ chuyên khoa về hương thơm để được tư vấn chuyên nghiệp về loại dầu và liều lượng được khuyến nghị, đặc biệt là trước khi sử dụng sản phẩm từ cây Curcuma zedoaria.

5.2 Đối tượng nào nên thận trọng khi sử dụng tinh dầu nghệ đen

Trong quá trình sử dụng tinh dầu nghệ đen cũng cần phải chú ý trên các đối tượng như:

• Trẻ em;
• Vật nuôi;
• Phụ nữ có thai: Nếu bạn đang mang thai, hãy tham khảo ý kiến ​​của một chuyên gia trị liệu bằng hương thơm có chuyên môn để biết được sự phù hợp và an toàn của các loại dầu cụ thể. Nhiều loại dầu không nên dùng khi mang thai, một số loại chỉ cần tránh trong 3 – 4 tháng đầu, một số loại khác có thể hữu ích trong quá trình chuyển dạ, nhưng có thể gây rủi ro trong những tháng trước đó.
• Phụ nữ đang cho con bú;
• Đối tượng từng dị ứng với sản phẩm chiết xuất từ thực vật thuộc loài Curcuma zedoaria;
• Nếu bạn có lịch trình phẫu thuật, khuyến khích ngưng sử dụng tinh dầu nghệ đen ít nhất 2 tuần trước đó.

6. Tổng kết

Không thể phủ nhận rằng, giá trị của cây Curcuma zedoaria được thể hiện phong phú với mục đích y học. Hơn thế, đây còn là nguồn cung cấp tinh dầu nghệ đen với các hợp chất thơm nổi bật cùng lợi ích sức khỏe ấn tượng. Ghé thăm Kobi để trải nghiệm nhiều hơn về thế giới tinh dầu thiên nhiên đa dạng cùng nhiều sản phẩm tự nhiên độc đáo khác nhé.

7. Các chứng chỉ/chứng nhận

• GC/MS Test.
• Food Safety and Standards Authority of India
• GMP
• Halal
• ISO 9001: 2015

Tài liệu tham khảo

1. Zedoary essential oil facts and benefits https://www.healthbenefitstimes.com/zedoary-essential-oil/
2. Variations in the Volatile Compositions of Curcuma Species https://www.researchgate.net/publication/330831207_Variations_in_the_Volatile_Compositions_of_Curcuma_Species
3. Phytochemical characteristics of white turmeric rhizome (Curcuma zedoaria (Berg.) Roscoe) essential oil from Lembang, West Java, Indonesia http://www.ijat-aatsea.com/pdf/v18_n4_2022_July/29_IJAT_18%284%29_2022_Rosa,%20D..pdf
4. Đỗ Huy Bích và cộng sự (2006). Phần 1, Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt nam tập 2, NXB Khoa học và Kỹ thuật Hà Nội.