Tinh dầu Lá Trầu Không

Trầu không là thực vật lâu đời mang nhiều ý nghĩa truyền thống văn hóa, xã hội đặc sắc. Nhưng ít ai biết rằng, bên cạnh hương vị ấn tượng, loài cây này còn mang đến vô vàng lợi ích cho sức khỏe con người. Sau đây, mời độc giả cùng Kobi khám phá bí ẩn về tinh dầu trầu không và cách sử dụng sao cho hiệu quả nhé.

1. Tổng quan về cây trầu không

1.1 Thông tin chung

Trầu không (Piper betel) là thực vật thuộc họ Hồ tiêu (Piperaceae), nguồn gốc từ Malaysia hơn 2500 năm trước. Trải qua lịch sử lâu đời, hiện nay, quần thể trầu không đa dạng với nhiều giống, loại khác nhau. Chúng phân bố rải rác khắp nơi trên thế giới như Ấn Độ, Đông Nam Á, châu Phi, châu Âu,…

Tại Việt Nam, cây được trồng phổ biến trong các vườn nhà, nông trại, cánh đồng…với nhiều tên gọi khác nhau như trầu bà, trầu cay, trầu lương, thổ lâu đằng…gắn liền với tập tục ăn trầu.

1.2 Đặc điểm sinh trưởng

Thuộc loài thực vật của khí hậu nhiệt đới, ưa ẩm và ưa sáng. Cây sinh trưởng mạnh mẽ trong mùa mưa ẩm và khả năng tái sinh khỏe.

Phù hợp với đất giàu hữu cơ và được cung cấp đủ ẩm.

Cách trồng đơn giản: cắt đoạn thân trầu không bánh tẻ dài 40-50 cm có rễ ở đốt. Sau đó vùi sâu 2/3 đoạn này xuống cạnh bể nước, chân tường hoặc nơi có độ ẩm thường xuyên.

1.3 Mô tả cây trầu không

Là thực vật dây leo bám, có cành hình trụ, nhẵn và khía dọc, bén rễ ở các mấu.

Lá dạng hình tim tròn hay trái xoan, đầu nhọn và gốc đôi khi lệch, mọc so le nhau. Bề mặt nhẵn, kích thước dài 10-13 cm, rộng 4,5-9 cm. Mặt trên lá sẫm bóng hơn, còn phía dưới có gân nổi rõ, cuống lá có bẹ kéo dài. Khi soi, sẽ thấy nhiều điểm chứa túi dầu rất nhỏ ở lá.

Hoa mọc thành cụm bông, buông thõng ở kẽ lá, chia thành 2 loại: hoa đực dài có cuống và lông, chỉ nhị ngắn, nhị 2; còn hoa cái dài khoảng 5 cm, cuống phủ lông dày.

Quả mọng tròn kèm theo có lông mềm ở đỉnh.

2. Đôi nét về tinh dầu trầu không

2.1 Đặc tính chung của tinh dầu trầu không

Tinh dầu trầu không (Betel leaf essential oil) là hỗn hợp số lượng lớn các hợp chất dễ bay hơi từ lá trầu không. Chiết xuất này được điều chế thông qua phương pháp điển hình là chưng cất hơi nước. Với thành phần phức tạp và giá trị cao, tinh dầu trầu không được ứng dụng đa dạng trong đời sống và mục đích y học. Tinh dầu có màu từ vàng đến nâu sáng cùng với mùi hương cay nồng, ấm đặc trưng để lại trong lòng người tiêu dùng nhiều ấn tượng sâu sắc.

Bảo quản:

• Để giữ chất lượng, nên bảo quản tinh dầu trong lọ kín tối màu, đậy nắp chặt sau khi dùng.
• Nơi khô ráo, hạn chế ánh nắng trực tiếp chiếu vào, xa tầm tay trẻ nhỏ.

2.2 Các hoạt chất giá trị của tinh dầu trầu không

Nhiều hoạt chất giá trị và có dược tính cao được tìm thấy trong tinh dầu trầu không. Tuy nhiên, tùy vào giống, điều kiện khí hậu, cách thức điều chế và bảo quản…mà có thể thay đổi chút ít, nhưng nhìn chung tác dụng vẫn giữ nguyên. Các thành phần chính gồm các hợp chất:

• Phenol gồm chavicol, chavibetol, eugenol, acetyleugenol,…
• Phenolic gồm β-caryophyllene, β-cadinen, 4-allyl-1,2-diaxetoxylbenzen…
• Và nhiều hoạt chất khác như carvacrol, allylcatechol, terpinen-4-ol, eucalyptol, cadinol, vitamin…

Một số hoạt chất nổi bật như:

• Eugenol (C₁₀H₁₂O₂): là hợp chất tự nhiên, nổi bật ở cây quế, đinh hương…với nhiều tác dụng như khử trùng, chống viêm, chống oxy hóa, trị cảm…
• Chavicol (estragole): hợp chất hữu cơ tự nhiên, tác dụng kháng viêm, khử trùng, phục hồi tổn thương…
• Caryophyllene: thành phần cấu tạo của nhiều loại tinh dầu thiết yếu, giúp tạo mùi hương đặc trưng.

3. Lợi ích của tinh dầu trầu không đối với sức khỏe

3.1 Tinh dầu trầu không trong y học dân gian

Ở nước ta, từ thời vua Hùng, trầu không đã xuất hiện trong truyện cổ tích trầu cau. Theo đông y, thực vật có vị cay nồng, mùi thơm hắc, tính ấm, quy kinh Phế, Tỳ, Vị. Tác dụng của chúng đa dạng như trừ phong thấp, chống lạnh, tiêu đờm, tiêu viêm, sát trùng, lợi khí…Do đó, dân gian ứng dụng rộng rãi trong điều trị nhức mỏi, rối loạn tiêu hóa, cảm mạo, mụn nhọt, ngứa, côn trùng cắn…

Không chỉ ở Việt Nam, trầu không còn được xem là “tài sản” y học quý báu ở nhiều quốc gia khác như Ấn Độ, Trung Quốc…

3.2 Cải thiện tâm trí, tăng sự tỉnh táo

Nhiều nghiên cứu ghi nhận, tinh dầu trầu không g tác động tích cực với hệ thần kinh. Chúng hỗ trợ cải thiện các tình trạng mệt mỏi, kích thích sự tập trung và tỉnh táo. Đồng thời, chiết xuất còn tăng cường hoạt động trí óc mạnh mẽ hơn, giảm căng thẳng. Do đó, tinh dầu thích hợp cho những ai muốn tạo ra không gian tràn đầy năng lượng để hoàn thành tốt công việc và học tập.

3.3 Hoạt động kháng khuẩn, kháng viêm tự nhiên

Nhờ dẫn xuất phenol, đặc biệt là chavicol, tinh dầu trầu không đem đến các hoạt tính sinh học như:

• Kháng khuẩn: ức chế in vitro nhiều chủng như Staphylococcus aureus, Staphylococcus albus, Bacillus subtilis, coli…có thể gặp trong mụn nhọt, nhiễm trùng da…
• Kháng nấm như Candida albicans, C.stellatoides, Aspergillus niger, A. flavus…có thể gặp trong nấm âm đạo, nấm tay chân…
• Cụ thể, nghiên cứu của Đại học Maha Saraswati, Indonesia công bố về tinh dầu trầu không có khả năng chống nấm Candida albicans. Đây là tác nhân gây ngứa, viêm nhiễm tại vùng kín, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài nếu không được điều trị tích cực.

3.4 Tinh dầu trầu không tác động đến tổn thương khớp

Tương tự như quan điểm đông y, các nghiên cứu khoa học đều công nhân tính chất giảm đau của tinh dầu trầu không. Điều này giảm thiểu những cơn đau khớp và ức chế co thắt cơ gây khó chịu. Đặc biệt khi kết hợp chiết xuất này với thủ thuật xoa bóp sẽ làm tăng lợi ích nhận được. Đây thực sự là sự lựa chọn hiệu quả với những đối tượng đang bị hành hạ bởi chứng viêm, đau nhức xương khớp, căng cơ,…

3.5 Phục hồi tổn thương da và khử mùi cơ thể

Trầu không chắc chắn là thực vật hỗ trợ phục hồi tổn thương da đáng kinh ngạc. Chiết xuất từ trầu không chữa trị tuyệt vời đối với mụn trứng cá, đốm đen…Nhờ đặc tính kháng khuẩn và kháng nấm giúp nhanh chóng lấy lại làn da mịn màng cũng như giải quyết các mùi khó chịu khắp cơ thể, kể cả ở “vùng kín”. Với những bạn gái muốn vệ sinh bộ phận sinh dục, trị nấm, ngứa…thì trầu không và tinh dầu của nó là sự lựa chọn nên cân nhắc. Hiện nay, trên thị trường đã xuất hiện các sản phẩm sử dụng tinh chất trầu không được ưa chuộng như dung dịch vệ sinh phụ nữ, bọt vệ sinh vùng kín…

3.6 Chống oxy hóa và tăng tốc độ chữa lành vết thương

Sự hình thành gốc tự do là mối đe dọa đến sự phục hồi của vết thương, cũng như là nguyên nhân của hầu hết bệnh lý. May mắn thay, tinh dầu trầu không chứa lượng oxy hóa dồi dào, thúc đẩy hoạt động enzyme superoxide dismutase và catalase-“khắc tinh” của các gốc tự do. Từ đó giúp phục hồi, bảo vệ hệ miễn dịch và ngăn chặn tác nhân gây bệnh cho cơ thể.

Một số dữ liệu ghi nhận những kết quả đáng chú ý như:

• Trong thí nghiệm ở chuột bị thương, tinh dầu làm tăng tốc độ chữa lành vết thương. Bằng cách nâng hàm lượng hydroxyproline, một thành phần chính của collagen ở chuột. Bởi càng nhiều collagen tạo ra thì việc sửa chữa và tái tạo mô càng nhanh hơn.
• Ngoài ra, bước đầu các báo cáo cũng ghi nhận chất hydroxychavicol và axit chlorogenic có trong lá trầu giúp chống lại các chất gây ung thư từ thuốc lá. Chúng tiêu diệt tế bào xấu một cách có chọn lọc mà không ảnh hưởng đến tế bào khỏe mạnh. Đây là tín hiệu khả quan trong điều trị cho bệnh nhân ung thư có liên quan đến thuốc lá.

3.7 Hỗ trợ các rối loạn đường tiêu hóa và hô hấp

Tiêu hóa

Cùng quan điểm y học cổ truyền, nhiều nghiên cứu hiện đại nhận định, dầu trầu không có tác dụng lợi tiêu hóa, chữa lành và bảo vệ chức năng đường ruột. Nhờ các hoạt chất chống oxy hóa giúp phục hồi độ pH, giảm tiết acid dạ dày. Hơn thế, khả năng kích thích cơ vòng hoạt động linh hoạt của tinh dầu sẽ hạn chế triệu chứng táo bón và cảm giác chán ăn.

Bên cạnh đó, chiết xuất còn hữu ích trong cải thiện chứng GERD-trào ngược dạ dày thực quản. Chúng giữ cho tá tràng không bị nhiễm các độc tố có hại và gốc tự do. Điều này hỗ trợ giữ pH tối ưu trong ruột từ đó mà giảm cảm giác đầy hơi, ợ chua, ợ nóng…

Hô hấp

Tinh dầu trầu không cực kỳ thân thiện với hệ hô hấp con người. Chúng hiệu quả để trị ho, cảm lạnh, các vấn đề tắc nghẽn, khó chịu trong quá trình hít thở. Thông qua việc làm loãng đờm, thông mũi, sát khuẩn hầu họng, dịu cơn ho…từ đó cảm giác khi hô hấp sẽ nhẹ nhàng hơn.

Thực tế, kinh nghiệm của đối tượng thường xuyên phải sử dụng giọng nói như giáo viên, ca sĩ…đều súc miệng bằng cách pha dầu trầu không cùng nước ấm, với mục đích dịu cổ họng, chữa khàn tiếng, phục hồi chất giọng…

3.8 Giữ sức khỏe răng miệng

Tập tục nhai lá trầu sau bữa ăn có từ lâu đời ở nhiều quốc gia. Tinh dầu trầu không cũng có những phẩm chất tương tự giúp khôi phục hơi thở thơm tho hoặc khi tiêu thụ các thực phẩm nặng mùi. Ngoài ra, đặc tính kháng khuẩn giúp ngăn hình thành mảng bám cũng như vi trùng gây bệnh răng miệng như sâu răng, viêm nướu…

3.9 Bảo vệ cơ thể trước sự tấn công của côn trùng, sâu bọ

Giống như các tinh dầu phổ biến khác, chiết xuất trầu không chứa hợp chất phenol như eugenol, chavicol…công dụng xua đuổi côn trùng và các loại muỗi, có thể sử dụng thay thế hóa chất tổng hợp.

4. Cách sử dụng tinh dầu trầu không hiệu quả

Chăm sóc sức khỏe răng miệng, sát khuẩn họng: nhỏ 1-2 giọt tinh dầu trầu không vào nước ấm rồi súc miệng.

Vệ sinh hằng ngày: ngoài các dung dịch vệ sinh chứa chiết xuất trầu không có mặt trên thị trường, bạn có thể tự tạo cho mình hỗn hợp này bằng cách: cho vài giọt tinh dầu vào nước ấm để rửa bộ phận cơ thể, đặc biệt với da ở vùng kín, không nên quá lạm dụng.

Dùng tại chỗ ngoài da, trên bộ phận cơ thể khó chịu, cần hỗ trợ trị liệu. Đồng thời, nên phối hợp với động tác bấm huyệt, xoa bóp nhẹ nhàng để tăng hiệu quả mong muốn. Cụ thể như:

• Cân nhắc dùng chiết xuất kết hợp với động tác massage phần bụng để cải thiện rối loạn tiêu hóa.
• Xoa bóp vùng hầu họng, cổ, ngực…nhằm giữ ấm và cải thiện các triệu chứng hô hấp.
• Bất cứ vùng cơ xương khớp cần bổ trợ.

Liệu pháp hương thơm: phương thức hình thành không gian tràn ngập mùi trầu không truyền thống. Với cách này bạn nên sử dụng công cụ hỗ trợ như máy khuếch tán, đèn xông hơi…Ngoài ra, cách này khá hữu ích nếu bạn muốn đuổi côn trùng và muỗi tránh xa nơi ở.

Cải thiện vấn đề da: pha loãng tinh dầu trong nước ấm rồi dùng bông tẩy trang lau mặt hoặc áp dụng biện pháp xông hơi.

Xịt lượng tinh dầu pha loãng vừa phải vào vật dụng quanh căn phòng mà bạn muốn lưu giữ mùi hương này như gối, túi vải, quần áo,…

5. Điều cần lưu ý khi sử dụng tinh dầu trầu không

Tương tự các tinh dầu khác, tinh dầu trầu không chỉ nên dùng ngoài da là an toàn nhất. Hiện nay, chưa có nhiều đánh giá sâu rộng về lợi ích và tác hại khi uống trực tiếp chúng.

Đế tránh kích ứng khuyến cáo không nên sử dụng trên các đối tượng như:

• Trẻ nhỏ, phụ nữ đang có thai hoặc cho con bú, người bị dị ứng với bất kỳ dược chất nào có trong tinh dầu…
• Tình trạng sức khỏe không ổn định như cấp cứu, bệnh ngoại khoa, chấn thương, hen suyễn nặng,…
• Một số loài vật nuôi khá nhạy cảm với các loại tinh dầu đậm đặc nói chung.

Nếu muốn phối hợp với thuốc đang điều trị hoặc sử dụng tinh dầu với mục đích trị liệu bạn nên tham khảo ý kiến của y bác sĩ.

Khuyến cáo luôn kiểm tra trước ở vùng da nhỏ nhằm kiểm soát các rủi ro không đáng có. Đặc biệt, tránh để tinh dầu trầu không rơi vào những nơi nhạy cảm như niêm mạc, mắt, mũi trong…Khi tiếp xúc nếu có bất kỳ dấu hiệu kích ứng hãy ngừng ngay và theo dõi sức khỏe. Nếu tình trạng nặng thêm hoặc không cải thiện nên đến gặp bác sĩ để được xử lý phù hợp.

6. Tổng kết

Từ lâu, tinh dầu trầu không đã có chỗ đứng vững chắc trong bộ sưu tập tinh dầu thiên nhiên. Không chỉ bởi hương thơm đặc trưng, độc đáo mà chiết xuất còn đóng góp to lớn đến lợi ích sức khỏe. Nếu bạn muốn khám phá nhiều hơn về kho tàng tinh dầu rộng lớn, đừng ngần ngại liên hệ Kobi nhé.

>>> Mua ngay: Tinh dầu Sả Chanh, Tinh dầu Bạc Hà, Tinh dầu Quế 100% nguyên chất, nhập khẩu Ấn Độ hoặc tham khảo danh sách 500 sản phẩm Tinh dầu thiên nhiên, dầu nền, dầu massage, tinh dầu thơm của Kobi tại đây.

7. Các chứng chỉ/chứng nhận

• GC/MS Test.
• Food Safety and Standards Authority of India
• GMP
• Halal
• ISO 9001: 2015

Tài liệu tham khảo

• Betel (Piper betle L.) leaf essential oil extraction using steam distillation https://www.academia.edu/43362728/Betel_Piper_betle_L._leaf_essential_oil_extraction_using_steam_distillation
• Health Benefits Of Betel Leaf Oil https://www.healthbenefitstimes.com/health-benefits-of-betel-leaf-oil/
• Health Benefits of Betel Leaf https://www.healthbenefitstimes.com/health-benefits-of-betel-leaf/
• Extraction of betel leaves (Piper betle L.) essential oil and its bio-actives identification: Process optimization, GC-MS analysis and anti-microbial activity https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0926669019305898
• What Are The Benefits And Side Effects Of Betel Leaves? https://www.stylecraze.com/articles/medicinal-uses-of-betel-leaf/
• Đỗ Huy Bích và cộng sự. Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt nam, NXB Khoa học và Kỹ thuật Hà Nội.