Cúc ngải giấm là loài cây gia vị, phổ biến trong các gia đình ở Pháp, Nga, và phần lớn Bắc Mỹ. Còn ít người biết đến tinh dầu chiết xuất từ cây cúc ngải giấm. Bài viết này Kobi sẽ cung cấp đến bạn đọc một số thông tin cần thiết về tinh dầu cúc ngải giấm.

1.  Mô tả cây cúc ngải giấm

• Cúc ngải giấm, Tarragon tên khoa học là Artemisia dracunculus, là một loài cây thảo sống lâu năm trong họ Hướng dương. Cúc ngải giấm còn được gọi tên khác trong tiếng Anh là estragon. Vì tên estragon nên nhiều người nhầm lẫn với việc loài cây này chứa nhiều estrogen. Cây phổ biến trong tự nhiên trên phần lớn Âu – Á và Bắc Mỹ, và được trồng cho mục đích ẩm thực và y học.
• Cúc ngải giấm cao đến 120 – 150 cm, với các nhánh mảnh mai. Lá cây dạng hình mác, dài 2 – 8 cm và rộng 2 – 10 mm, màu xanh bóng. Hoa ngải giấm được tạo ra trong những chùm hoa nhỏ có đường kính 2 – 4 mm. Mỗi chùm hoa chứa tới 40 bông hoa màu vàng hoặc vàng lục. Tuy nhiên, cúc ngải giấm Pháp hiếm khi ra hoa (hoặc hạt). Cúc ngải giấm Pháp sinh sản vô tính bằng cách chiết trồng đoạn thân rễ của cây.
• Cúc ngải giấm Nga (A. dracunculoides L.) có thể được trồng từ hạt. Cúc ngải giấm Nga là một loại cây cứng cáp và mạnh mẽ hơn, và cao hơn một mét. Loài cây này thực sự chịu khắc nghiệt và hạn hán tốt. Tuy nhiên, nó không có mùi thơm và hương vị đậm đà như cúc ngải giấm Pháp.
• Một thay thế tốt hơn là cúc ngải giấm Mexico (Tagetes lucida). Nó gần giống với mùi vị của cúc ngải giấm của Pháp, với một chút hương hoa hồi. Cúc ngải giấm Mexico có hương vị đậm đà hơn cúc ngải giấm Nga mà không giảm chất lượng khi lá bị khô.

2.  Tinh dầu cúc ngải giấm là gì

Lá cúc ngải giấm tươi sau khi được thu hái, sơ chế, người ta tiến hành chưng cất hơi nước thu được tinh dầu. Vì lá khô sẽ mất đi hương vị và tinh dầu nên chỉ thu hoạch lá tươi. Tinh dầu cúc ngải giấm lỏng, nhẹ, từ trong suốt đến màu vàng nhạt. Mùi của tinh dầu nồng và hơi chua nhẹ.

3.  Thành phần hóa học của tinh dầu cúc ngải giấm

• Thành phần của tinh dầu cúc ngải giấm phụ thuộc vào vị trí của khu vực canh tác, độ mặn của đất và tuổi của cây. Người ta nhận thấy nồng độ của tinh dầu cao nhất khi cây bắt đầu đâm chồi lá và bắt đầu ra hoa.
• Thành phần chính của tinh dầu gồm: estragole tên khác là methyl chavicol hoặc p-allylanisole (40 – 85%), sabinene (xấp xỉ 35%), methyl eugenol (xấp xỉ 25%), và elemicin (lên tới 57%)
• Các hợp chất khác có trong tinh dầu ở nồng độ lớn hơn 10% là: terpinen-4-ol, β-ocimene, cis-ocimene, α-trans-ocimene, limonene và trans-anethole, α-phellandrene, β-phellandrene (Z)-artemidin, capilene

4.  Tác dụng của tinh dầu cúc ngải giấm

Trong y học cổ truyền, cúc ngải giấm được sử dụng trong các bệnh về hệ tiêu hóa. Nó kích thích tiêu hóa và thèm ăn, đặc biệt khi ăn nhiều thịt đỏ. Cúc ngải giấm được sử dụng để đẩy nhanh quá trình trao đổi chất. Nó còn giảm đau trong nha khoa, vết thương và vết cắt.

Ở Châu Âu, công dụng của cây bao gồm táo bón, co thắt ruột, loét và ung thư. Ở các nước Ả Rập, cúc ngải giấm điều trị chứng mất ngủ, viêm lợi, che đi mùi vị của thuốc. Ở Trung Á, bao gồm cả Nga, cây cúc ngải giấm điều trị kích ứng, phát ban dị ứng, viêm dạ dày, khó tiêu, viêm da. Y học cổ truyền Ấn Độ – Ayurveda – cho rằng loài này có hiệu quả trong việc điều trị bệnh giun sán, co thắt cơ trơn đường ruột, sốt, kích thích miễn dịch và điều hòa chu kỳ kinh nguyệt.

4.1. Chống vi khuẩn và vi nấm

Vi khuẩn thường có trên bề mặt da, niêm mạc, đường ruột của người. Có những vi khuẩn nguy hiểm gây ra các bệnh truyền nhiễm và tử vong. Gần đây, tình trạng vi khuẩn kháng thuốc ngày càng nhiều.

Tinh dầu cúc ngải giấm có khả năng chống lại vi khuẩn trong nghiên cứu đĩa thạch. Bao gồm: Staphylococcus aureus, S. epidermidis, Micrococcus luteus, Bacillus subtilis, B. cereus, Listeria monocytogenes, Streptococcus pyogenes, S. typhimurium, Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Shigella flexneri, S. marcescens, Pseudomonas aeruginosa and Salmonella spp. Trong đó, vi khuẩn S. epidermidis bị tinh dầu này ức chế nhiều nhất.

Ngoài ra, tinh dầu từ cây cúc ngải giấm còn “tiêu diệt” được các loại vi nấm như: Aspergillus fumigatus, Penicillium expansum và Candida albicans.

4.2. Khả năng xua đuổi côn trùng

Các nhà nghiên cứu Ý đã chứng minh rằng tinh dầu từ cúc ngải giấm có thể xua đuổi loài ruồi lưỡng bội – Calliphora vomitoria (ruồi chai màu xanh). Loài ruồi này là loài cộng sinh, là nguyên nhân truyền nhiều vi sinh vật gây bệnh – Salmonella typhimurium, Entamoeba coli và Giardia duodenalis. Ấu trùng nở ra từ trứng của nó có thể ký sinh trên mô động vật hoặc người gây ra bệnh ở mắt. Tinh dầu của cây đã được chứng minh là có thể ngăn chặn ruồi C. vomitoria đẻ trứng trong thịt bò tươi. Ở nồng độ tinh dầu 0,05 μL / cm2 là đủ ức chế hoàn toàn sự đẻ trứng của chúng.

Một nghiên cứu khác năm 2017 đã tiến hành xem xét hoạt động diệt ấu trùng của tinh dầu ngải giấm đối với muỗi Anopheles stephensi – mosquitos. Loài muỗi này là nguyên nhân lây lan bệnh sốt rét ở bán đảo Ả Rập, tiểu lục địa Ấn Độ, Afghanistan và Iran. Thông thường, thuốc diệt ấu trùng hóa học được sử dụng rộng rãi để kiểm soát dịch bệnh. Nhưng những chất này gây ô nhiễm môi trường và làm cho loài muỗi ngày càng kháng thuốc. Do đó, tinh dầu cúc ngải giấm đã được thử nghiệm làm một giải pháp thay thế tự nhiên cho các sản phẩm hóa học. Kết quả cho thấy rằng hỗn hợp bao gồm 0,35 % tinh dầu ngải giấm và nước khử ion có hoạt tính diệt ấu trùng tương đương với thuốc diệt ấu trùng hóa học.

4.3. Ứng dụng trong công nghiệp mỹ phẩm

Cơ sở dữ liệu CosIng Châu Âu năm 2020 cho phép sử dụng cúc ngải giấm ở sáu dạng. Trong mỹ phẩm, tinh dầu cúc ngải giấm được sử dụng trong sản xuất kem dưỡng ẩm, dầu gội, sữa tắm và sữa rửa mặt. Tinh dầu được sử dụng rộng rãi như một thành phần trong nước hoa, trong liệu pháp hương thơm trong quá trình mát-xa và tắm. Người ta cũng thêm tinh dầu vào mặt nạ và khăn nén lau mặt.

Các sản phẩm có chứa tinh dầu từ cúc ngải giấm được cung cấp bởi cả các công ty mỹ phẩm lớn trên thế giới. Trong số đó có các thương hiệu như Mỹ phẩm Lush, L’Erbolario Assenzio, AER Scent, Florame, Timotei, Azerbaijan Buta và Missha.

Là một thành phần của nước hoa dành cho phụ nữ và nam giới, tinh dầu cúc ngải giấm thường được sử dụng bởi các thương hiệu thời trang danh tiếng. Chẳng hạn như Prada, Versace, Dolce & Gabbana, Givenchy, Chloé, Calvin Klein, Tom Ford, và nhiều thương hiệu khác.

4.4. Bảo quản thực phẩm

Một ứng dụng tiềm năng đáng chú ý của tinh dầu cúc ngải giấm là trong các màng bọc thực phẩm kháng khuẩn, dùng để ngăn ngừa sự hư hỏng của thực phẩm.

Vào năm 2020, một nghiên cứu đã xác nhận hoạt tính kháng khuẩn và chống oxy hóa của tinh dầu ngải giấm. Hơn nữa, thí nghiệm cũng đánh giá ảnh hưởng của tinh dầu đến phẩm chất của màng bọc thực phẩm kháng khuẩn.

Kết quả cho thấy việc sử dụng tinh dầu đã cải thiện khả năng hòa tan trong nước, bảo vệ khỏi ánh sáng, chống đâm thủng, tăng độ đàn hồi, độ trong suốt của màng bọc. Vì vậy, tinh dầu từ cúc ngải giấm có thể được coi là một giải pháp thay thế cho các hợp chất nhựa tổng hợp trong các ứng dụng đóng gói thực phẩm.

5.  Cách sử dụng tinh dầu cúc ngải giấm

5.1. Cách dùng tại nhà

Tinh dầu cúc ngải giấm có thể trộn với tinh dầu yêu thích như tinh dầu hạt cà rốt, hoa oải hương, chanh sần, …

• Khuếch tán tinh dầu pha loãng trong không gian yêu thích, giúp bạn có thể đuổi được côn trùng.
• Hãy thử thêm một giọt vào chất tẩy rửa như nước lau sàn của bạn. Nó sẽ khiến ngôi nhà của bạn có mùi thơm tho, sạch sẽ, đuổi trừ được ruồi muỗi.
• Thêm một hoặc hai giọt tinh dầu vào nước dưỡng tóc của bạn là một cách tuyệt vời để lan tỏa mùi hương lâu và thơm mọi lúc mọi nơi.
• Pha loãng một vài giọt tinh dầu từ cúc ngải giấm với dầu nền là bạn đã có dầu mát xa yêu thích. Mát xa toàn thân với tinh dầu pha loãng sẽ giúp bạn thư giãn. Hoặc bạn có thể mát xa bụng để kích thích tiêu hóa, giảm táo bón

5.2. Các chế phẩm hiện có

Ngày nay, tinh dầu cúc ngải giấm là nốt hương không thể thiếu trong nhiều sản phẩm nước hoa của các thương hiệu lớn. Bên cạnh đó, các sản phẩm mỹ phẩm cũng sử dụng tinh dầu từ cúc ngải giấm là thành phần hoạt chất. Bạn có thể tìm thấy chúng trên thị trường.

6.  Lưu ý an toàn khi sử dụng

6.1. Tính an toàn

FDA liệt kê cúc ngải giấm và tinh dầu, các chất chiết xuất từ ​​loài cây này là an toàn để sử dụng.

Tuy nhiên, năm 2011 đã có báo cáo về khả năng gây độc của các thành phần chính của tinh dầu từ cúc ngải giấm là estragole và methyl eugenol. Các thử nghiệm trên động vật, estragole bằng đường uống hoặc tiêm dưới da đã cho thấy khởi phát khối u gan, u dạ dày tuyến, u thận, tuyến vú, mô dưới da, và u trung biểu mô ở chuột.

Sự xuất hiện của các khối u có liên quan đến sự hình thành của 1′- hydroxyestragole. Chất chuyển hóa này cũng có trong nước tiểu của những người đàn ông được cho uống 100 μg estragole trong sáu tháng.

Sau khi phân tích các dữ liệu có sẵn, Cơ quan An toàn Thực phẩm Châu Âu (EFSA) đã phân loại estragole và methyl eugenol là các hợp chất gây độc gen và gây ung thư.

Tuy nhiên, ngưỡng an toàn khi sử dụng vẫn chưa có khuyến cáo cụ thể. Ủy ban khuyến nghị hạn chế sử dụng cả hai hợp chất này. Dữ liệu của Cơ quan Dược phẩm Châu Âu – Ủy ban năm 2019 kết luận rằng mọi người nên hấp thụ estragole từ các sản phẩm thuốc thảo dược truyền thống càng thấp càng tốt.

6.2. Khác

• Không được nuốt hoặc uống tinh dầu cúc ngải giấm khi chưa được bào chế riêng cho đường uống.
• Ở một số người dị ứng với cúc ngải giấm và cây họ cúc khác trong tự nhiên thì nên cân nhắc và kiểm tra trước khi dùng tinh dầu của nó.
• Tránh sử dụng trên da quá mẫn cảm, da trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ.
• Thận trọng khi sử dụng tinh dầu nếu: phụ nữ có thai và đang cho con bú, trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ
• Đảm bảo làm theo các khuyến cáo của nhà sản xuất.
• Tham khảo ý kiến ​​dược sĩ, bác sĩ trước khi sử dụng tinh dầu cúc ngải giấm.

7. Quy cách đóng gói tinh dầu cúc ngải giấm

8.  Kết luận

Cúc ngải giấm và tinh dầu từ cây được sử dụng phổ biến ở các nước châu Âu, trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Tuy nhiên, do có một số chất có thể gây hại trong thành phần nên cần cẩn trọng liều lượng khi sử dụng tinh dầu. Bạn đọc cần tìm hiểu để sử dụng tinh dầu thiên nhiên hiệu quả, an toàn, phù hợp với bản thân và gia đình.

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8076785/
2. https://en.wikipedia.org/wiki/Tarragon