Sau quá trình thu hoạch lúa gạo, bên cạnh hạt gạo, ta có những sản phẩm phụ như cám gạo, vỏ trấu. Thông thường ở quê, cám gạo chính là thức ăn cho gia súc, hoặc làm phân bón cây trồng. Tuy nhiên, có một cách dùng ít ai biết đó là ép cám gạo thành dầu. Dầu cám gạo thường được sử dụng như dầu ăn tại các quốc gia như Nhật, Ấn Độ, Trung Quốc. Dầu có nhiều lợi ích sức khỏe tiềm năng nên được các nhà khoa học đang nghiên cứu, tìm hiểu. Trong bài viết này, Kobi sẽ cung cấp thông tin về cây lúa, cách tạo ra dầu cám gạo, hay các công dụng và ứng dụng sử dụng khác của dầu cám gạo.

1. Cội nguồn của cám gạo – bắt đầu từ cây lúa

1.1. Mô tả hình thái của cây lúa

Cây lúa thuộc loại cây thân thảo, thuộc nhóm cây trồng hằng năm. Cây lúa cao khoảng 1,2m. Thân lúa rỗng, cho các lá dài và dẹt hình lưỡi liềm.

Rễ lúa là rễ chùm, gồm nhiều rễ sợi nhỏ lan rộng ra.

Đến mùa lúa chín, lúa cho ra các chùm hoa. Mỗi chùm hoa là do những bông hoa nhỏ tập hợp lại. Các bông hoa nhỏ này về sau sẽ tạo quả, hay còn gọi là hạt lúa. Các hạt lúa khá giống nhau về chiều dài, kích thước, khối lượng. Và cũng tùy thuộc vào giống, và đặc tính của mỗi loại hạt sẽ khác nhau.

1.2. Cám gạo

Cám gạo là lớp ngoài của hạt. Dầu làm từ cám gạo đã được sử dụng nhiều trong y học. Dầu cám gạo là một loại dầu thực vật tốt cho sức khỏe, được dùng ở các nước châu Á. Tuy nhiên, cần phân biệt cám từ cây lúa (vỏ của hạt gạo) với cám của lúa mì, hay yến mạch khác.

2. Dầu cám gạo là gì?

2.1. Dầu cám gạo là gì?

Dầu cám gạo là dầu được chiết xuất từ vỏ cám của hạt gạo, lớp vỏ phủ bên ngoài hạt gạo. Trong dầu có nhiều thành phần dinh dưỡng như protein 7.9%, lipit chiếm 2.2%. Ngoài ra, dầu còn chứa nhiều vitamin như B1, B2, B6, PP. Trong đó vitamin B1 trong bột gạo nói chung và dầu cám gạo nói riêng chiếm 0.45 mg/100 hạt.

Dầu cám gạo nguyên chất thơm, hơi ngọt, có thể được sử dụng để trộn salad. Dầu cám gạo cũng dùng trong nấu ăn như chiên và xào. Vì dầu có điểm sôi cao, và ổn định nên không bị oxy hóa bởi nhiệt. .

2.2. Quy trình sản xuất dầu cám gạo

Qui trình chung

Hạt gạo từ ngoài vào trong có: vỏ, cám, nội nhũ nhiều tinh bột (hạt gạo), và mầm nhỏ. Cám gạo chứa 17-23% khối lượng là dầu. Sau khi loại bỏ cám khỏi hạt, người ta dùng máy ép để ép dầu ra khỏi vỏ cám. Dầu thu được sẽ được lọc và trở thành dầu cám gạo nguyên chất.

3. Trong dầu cám gạo có thành phần hóa học nào?

Dầu cám gạo là một loại dầu thực vật tốt cho sức khỏe tim mạch, và giảm cholesterol.

Dầu cám gạo vừa chứa 21% chất béo bão hòa, 24% chất béo đơn không bão hòa và 37% chất béo đa không bão hoà. Trong khi đó, dầu oliu thì chất béo đơn không bão hòa chiếm ưu thế. Còn trong dầu nho và dầu hướng dương thì chất béo đa không bão hòa chiếm ưu thế. Vì vậy, dầu cám gạo vừa có những đặc điểm giống, đồng thời cũng có đặc trưng riêng cho dầu này. Tương tự dầu cải và dầu oliu, dầu cám chứa cứ 14 ml dầu chứa 120 calo và 14 gam chất béo. Ngoài ra, dầu còn cung cấp vitamin E, tăng cường hệ miễn dịch và thành mạch. Hơn nữa, các hợp chất khác trong dầu cám gạo, như tocotrienols, oryzanol và sterol thực vật cũng đóng vai trò quan trọng trong bảo vệ sức khỏe.

4. Những công dụng của dầu cám gạo.

4.1. Chứa thành phần chống oxy hóa và chống viêm

Vì trong dầu cám gạo có chứa oryzanol – đây là một enzym thúc đẩy quá trình viêm. Oryzanol giúp giảm viêm trong thành mạch và mạch vành. Nếu không được điều trị, viêm mạn kéo dài sẽ gây xơ vữa động mạch, thu hẹp mạch máu.

Ngoài ra, nghiên cứu trên tế bào chuột thấy rằng tocotrienols trong dầu cám gạo ức chế viêm. Đối với nghiên cứu trên 59 người tăng lipid máu. Do họ dùng 30 ml dầu cám gạo hoặc dầu đầu nành trong 4 tuần. Thấy rằng dầu cám gạo tăng khả năng chống oxy hóa tốt hơn dầu đậu nành.

4.2. Dầu cám gạo dùng cho bữa ăn của bệnh nhân đái tháo đường

Dầu cám gạo giúp cải thiện tình trạng đề kháng insulin ở các bệnh nhân khỏe mạnh. Ghi nhớ rằng, đề kháng insulin là một trong những nguyên nhân dẫn đến đái tháo đường type 2.

Trong một nghiên cứu trên tế bào chuột, dầu cám gạo trung hòa các gốc tự do, nên làm giảm hiện tượng đề kháng insulin.

Một nghiên cứu khác trên chuột mắc đái tháo đường loại 2, trong 17 ngày. Chuột được cho sử dụng dầu cám gạo thì thấy đường huyết giảm đáng kể so với nhóm chứng.

Nghiên cứu trên người, 19 người khỏe mạnh ăn 3.7g dầu cám gạo. Đo đường huyết đói vào sáng hôm sau, thấy đường huyết giảm 15% so với nhóm không ăn.

4.3. Dầu cám gạo cải thiện sức khỏe tim mạch

Ở Nhật Bản, chính phủ Nhật đã công nhận đây là thực phẩm tốt cho sức khỏe, vì nó làm giảm cholesterol.

Nghiên cứu ban đầu thấy rằng, dầu làm giảm LDL cholesterol trên chuột, đồng thời tăng HDL.

Đánh giá 11 thử nghiệm ngẫu nhiên, thấy trên 344 người dùng dầu cám gạo trong bữa ăn thì giảm 6.91 mg/dL LDL huyết tương. Trong khi đó, chỉ cần giảm 1mg/dL LDL là đã có thể giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch xuống 1-2%.

Một nghiên cứu khác trên người tăng lipid máu. Họ được ăn chế độ ít calo và 20 ml dầu cám gạo mỗi ngày. Thấy rằng, LDL giảm, trọng lượng cơ thể và vòng bụng cũng giảm. Giả thuyết cho tác dụng giảm LDL là sterol thực vật của dầu ngăn hấp thụ cholesterol.

4.3. Lợi ích của dầu cám gạo đối với làn da

Dầu cám gạo giúp bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời

Trong dầu cám gạo có chứa axit ferulic và PABA (axit para-aminobenzoic/ vitamin B10). PABA được chứng minh có khả năng bảo vệ làn da chúng ta khỏi tia UV từ ánh mặt trời.

Điều trị mụn và giảm sắc tố cho da

Trong dầu cám gạo có chứa axit phytic (AHA có khả năng chống oxy hóa). Axit này xuất hiện trong nhiều loại đậu, quả hạch, ngũ cốc khác. Chính nhờ axit phytics tẩy các tế bào chết sừng hóa, nên có thể giảm cặn bẩn và làm sáng da.

Năm 2019, một nghiên cứu đã chứng minh hiệu quả của axit phytic trong trị mụn và những trường hợp tăng sắc tố. Nó có tác dụng tương đương axit glycolic và axit salicylic.

Làm lành vết thương

Nghiên cứu dầu cám gạo dùng trên động vật thúc đẩy quá trình mau lành vết thương, do có chứa allantoin.

4.4. Những ứng dụng khác

• Dầu cám gạo có thể dùng để súc miệng để giảm hôi miệng và chắc khỏe răng. Một nghiên cứu trên 30 phụ nữ mang thai, thấy súc miệng bằng dầu làm giảm hôi miệng.
• Dầu cám gạo giúp tăng cường miễn dịch. Dầu cải thiện hệ miễn dịch của cơ thể để chống lại vi khuẩn, vi rút và sinh vật khác. Một nghiên cứu trên tế bào chuột thấy rằng oryzanol từ dầu cám gạo giúp tăng cường phản ứng miễn dịch
• Chống ung thư: Tocotrienols trong dầu cám gạo ngăn chặn phát triển của nhiều loại tế bào ung thư khác nhau. Nó có thể ngăn ngừa ung thư vú, phổi, buồng trứng, gan, não và tuyến tụy
• Bảo vệ sức khỏe da: sau khi sử dụng gel và kem có chiết xuất cám gạo 2 lần/ ngày, trong 28 ngày. Người tham gia thấy rằng da họ dày hơn, đàn hồi, căn bóng.

5. Gợi ý cách sử dụng dầu cám gạo

5.1. Dùng dầu cám gạo trong nấu ăn

Dầu cám gạo có thể dùng trong chiên nướng. Nó khác dầu oliu và dầu hạt cải ở chỗ hương vị của nó không làm mất đi mùi đặc trưng của món ăn. Nhờ vào điểm sôi cao, nên dầu có thể dùng để nấu nướng dưới nhiệt độ cao. Đồng thời, nhờ vào tính ổn định, mà oryzanol và tocotrienol, được bảo quản tốt khi nấu chín.

Có thể trộn dầu vào salad và ăn trực tiếp chung với rau. Hoặc lấy dầu nấu ăn trong các món xào, súp, nước sốt. Một cách khác nữa là thêm dầu vào bột yến mạch, sinh tố.

Ngoài ra, thay vì dùng đơn độc, có thể trộn dầu cám gạo với dầu ô liu hoặc dầu hạt cải.

5.2. Dùng dầu như một liệu pháp chăm sóc da

• Dầu có các tác dụng làm chậm quá trình lão hóa da, nên trộn dầu cùng với các sản phẩm chăm sóc da như kem dưỡng, dầu dưỡng ẩm. Cách này có thể giúp da căn mịn, đồng thời, vitamin E, và oryzanol đẩy mạnh hình thành tế bào mới, giảm nếp nhăn da.
• Bôi dầu trước khi bôi kem chống nắng để vitamin E thấm sâu nuôi dưỡng tế bào từ sâu bên trong. Giúp bạn có một làn da trắng mịn hơn.
• Khi xoa một lớp mỏng nhẹ lên da, dầu sẽ lưu lại một lớp mỏng. Lớp mỏng này có tác dụng dưỡng ẩm. Còn lại các axit béo như Omega 3, 6, 9 sẽ thấm sâu vào da, dưỡng ẩm da từ bên trong.
• Khi đến mùa lạnh, môi khô, nứt nẻ, dùng dầu cám gạo xoa lên môi. Dầu này sẽ giảm khô môi và giảm nứt nẻ.
• Trộn dầu cùng với tinh dầu trà xanh, tinh dầu lavender rồi massage để cung cấp vitamin E, và dưỡng ẩm cho da mặt.

5.3. Dùng dầu như liệu pháp chăm sóc tóc

Sau khi gội đầu xong, bôi và ủ dầu cám gạo trên tóc khoảng 30 – 45 phút. Rồi mình lại tiếp tục gội sạch đầu lại như thường. Hoặc pha 5 giọt dầu cám gạo với 2 giọt tinh dầu bưởi. Dùng hỗn hợp này massage đầu để giảm đau đầu, đồng thời dưỡng tóc mềm mịn.

6. Tác dụng phụ

Khi dùng bằng đường uống

Dầu cám gạo AN TOÀN TUYỆT ĐỐI khi dùng trong ăn uống. Tuy nhiên, nếu ăn quá nhiều dầu cám gạo có thể gây ra tình trạng khó tiêu, đầy hơi. Cảm giác khó chịu này xuất hiện trong vài tuần đầu.

Khi thoa lên da

Cám gạo CÓ THỂ AN TOÀN cho hầu hết mọi người khi thoa lên da hoặc đổ vào trong bồn tắm. Tuy nhiên, ở một số trường hợp, dầu có thể gây ngứa, mẩn đỏ da. Ngoài ra, nếu có độc chất của bọ xít trong dầu cũng có thể khiến người bệnh phát ban. Nhưng trường hợp này hiếm khi xảy ra.

7. Tóm lại

• Dầu cám gạo được sản xuất từ ​​cám gạo, cám gạo là lớp ngoài của hạt gạo. Dầu ngày càng được biết đến nhiều, do mang lại lợi ích sức khỏe tiềm ẩn.
• Dầu cám gạo giúp cải thiện đường huyết. Đồng thời, dầu cũng rất tốt cho sức khỏe tim và mạch máu.
• Bên cạnh đó, dầu còn cung cấp nhiều chất chống oxy hóa như vitamin E, Oryzanol giúp giảm viêm mạn và ngăn ngừa hình thành khối u.

Tài liệu tham khảo

1. https://www.healthline.com/nutrition/rice-bran-oil#The-bottom-line
2. https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-852/rice-bran
3. https://foodwatch.com.au/reviews/item/product-review-rice-bran-oil.html
4. https://www.masterclass.com/articles/rice-bran-oil-guide#3-ways-to-cook-with-rice-bran-oil