Ngày nay, lợi ích và sử dụng dầu thực vật trong cuộc sống đang nhận được sự quan tâm và chú ý từ người tiêu dùng. Trong đa dạng các sản phẩm tự nhiên thuộc loại này, dầu từ hạt của loài Gossypium herbaceum là ứng cử viên nổi bật với hàng loạt công dụng sức khỏe khác nhau. Cùng Kobi khám phá liệu dầu hạt bông vải liệu có thần thánh như lời đồn đại.

1. Đôi nét về thực vật

Bông-Cotton (Gossypium herbaceum) là loài thực vật thuộc chi Gossypium, họ Malvaceae, nguồn gốc từ Ấn Độ. Đây là một trong những loại cây trồng lấy sợi quan trọng có ý nghĩa toàn cầu và được trồng ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới của hơn 80 quốc gia.

Sản phẩm chính của cây bông là xơ vải, và đến nay đây cũng là nguồn cung cấp dầu thực vật và protein phổ biến.

Cấu tạo của hạt Cotton tương tự như các loại hạt có dầu khác như hạt hướng dương. Bên ngoài hạt là lớp vỏ cứng, màu nâu sẫm hoặc đen, hình trứng nhọn, kích thước chiều dài thay đổi từ 5,0 đến 20 mm, bao phủ bởi lớp lông tơ. Nhân hạt cũng như cây bông vải có những thành phần nổi bật như:

• Dầu thực vật;
• Glycosides;
• Steroids;
• Saponins;
• Carbohydrates;
• Proteins;
• Phenolic;
• Vitamin và khoáng chất;

Đặc biệt gossypol là một hợp chất polyphenol, màu vàng, có chức năng giúp thực vật chống lại côn trùng. Độc tố gossypol tự nhiên này góp phần tạo nên màu vàng cho dầu cũng như bảo vệ cây khỏi côn trùng gây hại. Ngoài ra, ở một số báo cáo, chất độc này cũng có tác động tiêu cực đến khả năng sinh sản và tổn thương gan. Vì vậy, để tiêu thụ an toàn, gossypol luôn bị loại bỏ khỏi hạt khi chiết xuất dầu ăn hoặc bột.

2. Dầu hạt bông vải là gì?

2.1 Thông tin chung

Dầu hạt bông vải là sản phẩm chiết xuất từ nhân hạt bông vải Gossypium herbaceum bằng phương pháp thông dụng là ép lạnh. Với nhiều tên gọi thông dụng như Cottonseed oil, Cotton Seed Carrier Oil , Heart oil…Đây là một trong những loại dầu ăn lành mạnh nhờ giàu chất béo không bão hòa, bên cạnh dầu hạt hướng dương, dầu hạt cải dầu, dầu đậu tương…

Dầu này có màu vàng nhạt (mức độ màu sắc phụ thuộc vào độ đậm đặc), vị nhẹ và thường phải qua tinh chế nhằm loại bỏ hợp chất độc-gossypol.

Dầu Cottonseed thường được sử dụng làm tiêu chuẩn để đo hương vị và chất lượng mùi của các loại dầu khác. Một đặc tính khác của dầu này là chúng có thể dễ dàng bị oxy hóa khi tiếp xúc với nhiệt độ cao, ánh sáng và không khí.

2.2 Giá trị dinh dưỡng của dầu hạt bông vải

Theo nguồn báo cáo dinh dưỡng từ USDA, 1 muỗng canh (tablespoon), khoảng 13,5g dầu hạt bông vải chứa:

• Năng lượng (Calories): 120
• Tổng hàm lượng chất béo-Fat: 14g
• Saturated fat: 3.5g;
• Sodium: 0mg;
• Carbohydrates: 0g (tải lượng đường huyết ước tính của dầu hạt bông bằng 0);
• Fiber: 0g;
• Sugars: 0g;
• Protein: 0g;
• Vitamin E: hàm lượng khoảng < 5mg hoặc khoảng 32% lượng khuyến nghị hàng ngày khi bạn tiêu thụ một muỗng canh dầu. Theo đó, hợp chất α-tocopherol này đóng một vai trò quan trọng trong màng tế bào như một chất chống oxy hóa và có chức năng trong quá trình củng cố hệ miễn dịch, tín hiệu tế bào và trao đổi chất.
• Vitamin K: chỉ 3 microgram, hoặc 4% mục tiêu hàng ngày của bạn, cần thiết cho khả năng đông máu.
• Các axit béo omega-3-6-9: trong đó axit linoleic là axit béo không bão hòa đa chính được tìm thấy trong dầu hạt bông.

2.3 Một số thông tin về giá trị chất béo của dầu Cottonseed

• Dù có chứa chất béo bão hòa (3.5g), nhưng đây vẫn là sự lựa chọn lành mạnh cho chúng ta. Bởi hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ khuyên bạn nên chọn các loại dầu có ít hơn 4 gam chất béo bão hòa trên mỗi muỗng canh.
• Ngoài ra, chất béo không bão hòa có trong dầu Cotton seed là khoảng 7g/muỗng canh. Theo hầu hết nghiên cứu y học, đây là nhóm chất góp phần tăng cường sức khỏe tim mạch và não bộ.
• Điều thú vị khác là không phải tất cả dầu hạt Gossypium herbaceum đều mang đặc tính như nhau. Cụ thể sản phẩm chưa qua chế biến có thể chứa hơn 70% chất béo không bão hòa (18% không bão hòa đơn và 52% không bão hòa đa). Nhưng đã bị hydro hóa lại chứa rất nhiều chất béo bão hòa (94%), có tác dụng phụ tiêu cực đối với cơ thể.

2.4. Bảo quản dầu hạt bông vải như thế nào?

• Nên cất giữ dầu Cottonseed ở nơi thoáng mát, kín đáo, tránh ánh sáng trực tiếp chiếu vào.
• Chú ý không nên để côn trùng, bụi bẩn rơi ảnh hưởng chất lượng sản phẩm của dầu.
• Thời hạn sử dụng trung bình là khoảng 1 năm sau mở nắp hoặc được nhà sản xuất ghi chi tiết trên nhãn lọ.

3. Lợi ích đến từ dầu hạt bông vải

3.1 Chống oxy hóa

Như đã đề cập trước đó, dầu hạt bông vải là nguồn cung cấp hàm lượng chất chống oxy hóa dồi dào. Trong đó, nổi bật là vitamin E đã đóng góp:

• Kéo dài tuổi thọ và thời hạn sử dụng lâu dài hơn;
• Vitamin E tuyệt vời này cũng có thể giúp bảo vệ chống lại một số bệnh bao gồm bệnh tim mạch, đục thủy tinh thể, ung thư, bệnh đái tháo đường;
• Thúc đẩy nhanh quá trình chữa lành tổn thương do gốc tự do gây nên.
• Ngoài ra, tocopherol được biết là có khả năng kích thích sự phát triển của các tế bào da mới khỏe mạnh và bảo vệ chống lại những nhiễm trùng tiềm ẩn khác.

3.2 Lợi ích của nhóm omega có trong dầu hạt bông vải

Lợi ích của nhóm omega có trong dầu từ hạt Gossypium herbaceum được đánh giá tích cực:

• Các axit béo omega-3 trong dầu giúp giảm đông máu và viêm trong cơ thể, đồng thời hỗ trợ cân bằng huyết áp.
• Acid linoleic-acid béo omega-6, khi tiêu thụ đã được chứng minh cải thiện chức năng não, tăng cường hệ miễn dịch, hạn chế nguy cơ mắc bệnh tim mạch…
• Acid oleic-axit béo omega-9: được biết đến với khả năng hạ cholesterol, cân bằng huyết áp, ngăn ngừa bệnh lý nhiễm trùng, đái tháo đường, hỗ trợ trí não…

3.3 Tăng cường sức khỏe làn da

Hầu hết ý kiến đều công nhận khả năng tăng cường sức khỏe làn da của dầu Cottonseed. Có thể kể đế như:

• Khi được bôi tại chỗ, vitamin E có thể cải thiện vẻ ngoài của da, dưỡng ẩm cho da khô và ngăn ngừa lão hóa sớm.
• Loại bỏ stress oxy hóa trên da từ đó hạn chế sự xuất hiện của các nếp nhăn.
• Góp phần làm dịu da và cải thiện vết thâm, sẹo…
• Vitamin E có tác dụng tích cực đối với các vết loét trên da, bệnh vẩy nến cũng như các tình trạng và tổn thương da khác.
• Axit linoleic, là một thành phần phổ biến trong các sản phẩm chăm sóc da, kem chống nắng vì đặc tính chống viêm của nó.

3,4 Bảo vệ tóc

Một lợi ích đáng chú ý khác dầu hạt bông vải là công dụng cho mái tóc:

• Dưỡng ẩm cho tóc và da đầu, ngăn ngừa mất protein;
• Dầu Cottonseed giúp tăng thêm độ bóng và làm mềm tóc;
• Hạn chế sự xuất hiện của gàu và tình trạng rụng tóc khó chịu;
• Bảo vệ trước các tổn thương của môi trường và tác hại của hóa chất nhuộm, duỗi…

Dù được ứng dụng phổ biến, tuy nhiên bằng chứng khoa học cụ thể về lợi ích này vẫn còn hạn chế.

3.4 Lợi trí nhớ

Theo y văn, hầu hết chất béo không bão hòa đơn và không bão hòa đa đều có liên quan đến việc tăng cường nhận thức và giảm các bệnh thoái hóa thần kinh. Ví dụ như chứng sa sút trí tuệ, hay quên, trí nhớ giảm, mất tập trung…May mắn thay, dầu hạt bông tự nhiên, chưa qua tinh chế, có thể hỗ trợ tình trạng viêm trong các con đường dẫn truyền thần kinh, cũng như ngăn ngừa sự lắng đọng mảng bám beta-amyloid, từ đó mà cải thiện trí não.

3.5 Giảm viêm, lợi tim mạch

Đã có nhiều bằng chứng cho thấy rằng, chế độ ăn giàu chất béo không bão hòa đơn có thể làm giảm viêm.

• Với chế độ Địa Trung Hải (gồm hầu hết là chất béo không bão hòa đơn), được phát hiện có lượng hóa chất gây viêm trong máu thấp hơn đáng kể.
• Về lý thuyết, dầu Cottonseed có thể có tác dụng chống viêm tương tự như dầu ô liu. Điều này có thể giúp giảm nguy cơ bệnh lý mạn tính có liên qua đến viêm như ở khớp, mạch máu, tim…
• Do hầu như không chứa cholesterol mà vấn đề về mỡ máu, nguy cơ tim mạch tiềm ẩn cũng được hạn chế khi dùng dầu này trong chế biến.

4. Gợi ý sử dụng dầu hạt bông vải thông dụng

Một điều được ưa thích ở dầu hạt bông vải là bởi có thể sử dụng chúng cho nhiều mục đích khác nhau:

Ẩm thực:

• Hiện nay chưa có khuyến cáo cụ thể về lượng dầu cottonseed tối đa dùng trong này. Tuy nhiên, tương tự như hầu hết loại dầu thực vật khác, đa số các chuyên gia khuyên nên sử dụng khoảng 1-2 thìa café mỗi ngày.
• Với nhiều lựa chọn và ứng dụng trong ẩm thực như:
  • Trộn salad;
  • Mayonnaise;
  • Bơ thực vật;
  • Làm bánh nướng hay đồ ngọt;
  • Nước sốt;
  • Các món chiên như khoai tây chiên, cá, thịt…
  • Tăng thêm độ ẩm cho các món nướng;
  • Tạo độ sệt cho kem trong các loại kem và kem đánh bông.
• Không nên sử dụng dầu hạt đã qua chế biến chiên, xào nhiều lần.

Dùng ngoài da, tóc:

• Xoa bóp, massage,…trực tiếp dầu hạt bông vải lên vùng da cần thiết. Trước khi dùng, chú ý kiểm tra thử trên vùng da nhỏ để đảm bảo không bị phản ứng không mong muốn.
• Có thể được sử dụng trong công thức của các sản phẩm làm sạch da, trang điểm mắt, dưỡng da…
• Dưỡng tóc: giúp thúc đẩy tóc phát triển bóng mượt hơn.

5. Lưu ý gì khi sử dụng dầu hạt bông vải

Gossypol: một chất độc tự nhiên, có thể gây ra vài tấc dụng phụ đáng chú ý như tim mạch, viêm da, vấn đề sinh sản, hô hấp…Do vậy, luôn sử dụng dầu Cottonseed đã qua tinh chế và xử lý.

Khi bị hydro quá do môi trường hoặc quá trình chế biến món ăn, dầu có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe tim mạch. Bởi lúc này chúng có hàm lượng chất béo bão hòa cao hơn.

Kích ứng da: Tương tự hầu hết những loại dầu tự nhiên khác, với một số đối tượng có làn da nhạy cảm hoặc những người có tiền sử dị ứng với dầu này có thể bị viêm, ngứa và mẩn đỏ da khi sử dụng chúng. Vì thế, khuyến khích thoa một lượng nhỏ lên một vùng da và theo dõi trong vài giờ, để xem liệu có tác động tiêu cực nào xảy ra hay không.

Omega-6: giống như nhiều loại dầu thực vật, dầu hạt bông vải chứa nhiều axit béo omega-6. Chúng không phải là chất độc, tuy nhiên nếu khi chế độ ăn nhiều chất béo này mà lại ít omega-3 có thể dẫn đến tình trạng viêm nhiễm.

6. Tổng kết

Thực tế, loại dầu hạt bông vải đã luôn nhận được sự ca ngợi bởi lợi ích cũng như thường được sử dụng trong ẩm thực vì chúng có thể giúp làm nổi bật hương vị của thực phẩm. Cùng mong chờ trong tương lai, sản phẩm này từ Gossypium herbaceum sẽ được khai thác và ứng dụng rộng rãi hơn nữa. Đừng quên là Kobi vẫn luôn đồng hành cùng quý độc giả trong những trải nghiệm sản phẩm thiên nhiên tuyệt vời.

>>> Mua ngay: Tinh dầu Sả Chanh, Tinh dầu Bạc Hà, Tinh dầu Quế 100% nguyên chất, nhập khẩu Ấn Độ hoặc tham khảo danh sách 500 sản phẩm Tinh dầu thiên nhiên, dầu nền, dầu massage, tinh dầu thơm của Kobi tại đây.

Tài liệu tham khảo

1. COTTONSEED OIL QUALITY, UTILIZATION AND PROCESSING https://www.cicr.org.in/pdf/cottonseed_oil.pdf
2. Is Cottonseed Oil Good or Bad for You? What You Need to Know https://draxe.com/nutrition/cottonseed-oil/
3. 7 Amazing Benefits & Uses Of Cottonseed Oil https://www.organicfacts.net/health-benefits/oils/cottonseed-oil.html
4. Cottonseed Oil Nutrition Facts https://www.verywellfit.com/cottonseed-oil-nutrition-facts-calories-carbs-and-health-benefits-4165691
5. Cottonseed oil  https://en.wikipedia.org/wiki/Cottonseed_oil
6. Is Cottonseed Oil Good or Bad for You? https://www.healthline.com/health/cottonseed-oil#uses