Cineol (Eucalyptol) là gì? Những lưu ý tối quan trọng khi sử dụng

Tinh chất Cineol (Eucalyptol) là hợp chất hóa học phổ biến trong sản xuất dược phẩm, mỹ phẩm, … mà nhiều người vẫn chưa biết đến tinh chất này. Có thể bạn sẽ bất ngờ vì tinh chất này được tìm thấy trong tinh dầu khuynh diệp với tỉ lệ lên tới 90%. Cùng Kobi tìm hiểu những lợi ích của tinh chất cineol với sức khỏe và đời sống trong bài viết dưới đây.

1. Tinh chất Cineol (Eucalyptol) là gì

Tinh chất cineol (Eucalyptol), còn được gọi là 1,8-cineole, là một oxit terpenoid được phân lập từ các loài Bạch đàn như khuynh diệp Eucalyptus globulus Labill. Tinh dầu chiết xuất từ lá có nhiều thành phần hữu cơ dễ bay hơi khác nhau. Trong đó, Eucalyptol có nguồn gốc từ tinh dầu lá của những loại cây này. Năm 1870, tác giả F.S.Cloez xác định và đặt tên “eucalyptol” cho thành phần chính của tinh dầu khuynh diệp.

2. Đặc điểm của tinh chất Cineol (Eucalyptol)

2.1. Tính chất vật lý, hóa học

Tinh chất cineol (Eucalyptol) là một monoterpenoid ete hai vòng. Tinh chất là một chất lỏng không màu, có mùi giống bạc hà tươi và vị cay, the mát. Tinh chất không hòa tan trong nước, nhưng có thể trộn lẫn với các dung môi hữu cơ.

2.2. Tính chất dược lý

• Terpenes như eucalyptol là những phân tử ưa mỡ, có thể làm thay đổi lớp màng lipid của tế bào. Đặc điểm này giúp tinh chất gia tăng sự xâm nhập của thuốc vào tế bào. Đặc biệt, tinh chất eucalyptol đã được sử dụng trong cơ chế phân phối thuốc bôi ngoài da.
• Tinh chất cineol (Eucalyptol) được xác định là chuyển hóa ở gan và thải trừ qua nước tiểu.
• Ngoài ra, tinh chất eucalyptol có thể dễ dàng đi qua hàng rào máu não. Từ đó, có thể có tác dụng trực tiếp lên các thụ thể và enzyme trong não.

3. Tinh chất Cineol (Eucalyptol) có trong tinh dầu nào?

Tinh chất cineol (Eucalyptol) là thành phần hóa học được đặt tên theo loài cây tìm thấy nó. Đó là tinh dầu khuynh diệp. Tuy nhiên, những cây thực vật có mùi thơm khác cũng có thể tìm thấy tinh chất này. Kobi sẽ liệt kê cho bạn một số tinh dầu dưới đây.

• Eucalyptol chiếm 90% trong tinh dầu khuynh diệp Eucalyptus globulus. Ngoài ra, tinh chất còn có trong các tinh dầu của cây khác thuộc chi Bạch đàn như Eucalyptus cneorifolia, Eucalyptus dives, Eucalyptus dumosa, … Tùy theo chi Bạch đàn sẵn có tại địa phương mà bạn có thể lựa chọn loại tinh dầu phù hợp
• Tinh dầu long não – Cinnamomum camphora (camphor laurel)
• Tinh dầu gừng – Zingiber officinale
• Tinh dầu nguyệt quế – Laurus nobilis (bay laurel)
• Tinh dầu tràm trà – Melaleuca alternifolia (tea tree)
• Tinh dầu ngải tiên – Hedychium coronarium (butterfly lily)
• Tinh dầu cúc – Helichrysum gymnocephalum
• Tinh dầu củ địa liền – Kaempferia galanga (galangal)
• Tinh dầu xô thơm Tây Ban Nha – Salvia lavandulifolia (Spanish sage)
• Tinh dầu nguyệt quế California – Umbellularia californica

4. Những công dụng của tinh chất Cineol (Eucalyptol) với sức khỏe

Tỉ lệ mắc bệnh mạn tính thường tăng dần theo độ tuổi. Hiện nay đang có xu hướng trẻ hóa do hút thuốc lá, lười vận động và thói quen ăn uống. Các bệnh mạn tính có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau bao gồm viêm mạn tính và stress oxy hóa. Viêm mạn tính được coi là một trong những nguyên nhân chính của ung thư, đái tháo đường, bệnh tim mạch, bệnh tự miễn dịch và các bệnh liên quan đến tuổi tác khác.

Tinh chất cineol (eucalyptol) được cho là hợp chất có khả năng chống viêm và chống oxy hóa mạnh. Dưới đây là một số phạm vi tác động của tinh chất cineol (eucalyptol) đối với sức khỏe con người.

4.1. Trong bệnh lý đường hô hấp

Eucalyptol có hoạt tính chống viêm và chống oxy hóa. Tinh chất đã được sử dụng để điều trị viêm phổi và các bệnh đường hô hấp bao gồm cảm lạnh, cúm viêm phế quản, viêm xoang, hen phế quản và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD). Tinh chất Eucalyptol đã được báo cáo là có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm, chống oxy hóa, giảm đau và giãn phế quản hô hấp. Tinh chất ức chế mạnh các yếu tố tiền viêm và giảm tiết chất nhầy (đàm) ở đường hô hấp.

Điều trị bằng Eucalyptol ở bệnh nhân hen suyễn làm tăng đáng kể chức năng phổi, giảm khó thở và nâng cao tình trạng sức khỏe tổng thể. Đặc biệt hiệu quả trên những bệnh nhân hen phế quản phụ thuộc steroid.

4.2. Bảo vệ tế bào thần kinh

Tinh chất cineol (eucalyptol) cho thấy tác dụng bảo vệ thần kinh trong đột quỵ do thiếu máu cục bộ. Đồng thời còn có tác dụng chống viêm trong các bệnh thoái hóa thần kinh như bệnh Alzheimer. Nguyên do là tinh chất có khả năng chống oxy hóa, loại bỏ các gốc tự do và các hóa chất gây viêm mạn tính. Bên cạnh đó, tinh chất có khả năng dễ dàng vượt qua hàng rào máu – não đi vào các thụ thể ở não. Từ đó, tinh chất giúp giảm tổn thương các tế bào thần kinh – não.

4.3. Giúp giảm huyết áp

Tinh chất cineol (eucalyptol) được tìm thấy làm giảm huyết áp. Khả năng hoạt động thông qua việc điều chỉnh NO và quá trình peroxy hóa lipid. Eucalyptol cũng được ghi nhận là làm giãn cơ trơn mạch máu. Từ đây, tinh chất có khả năng giảm huyết áp.

4.4. Chống viêm, giảm đau, giảm lo âu

Ngày nay, Eucalyptol đã được nghiên cứu rộng rãi trong các nghiên cứu lâm sàng về tác dụng chống viêm và giảm đau.

Eucalyptol đã được phát hiện có tác dụng giảm đau và giảm lo âu ở người. Hít tinh dầu khuynh diệp, thành phần chủ yếu là eucalyptol, có hiệu quả giảm đau và huyết áp ở những bệnh nhân phải thay toàn bộ khớp gối.

Một thử nghiệm lâm sàng khác cho thấy việc ngửi tinh chất eucalyptol làm giảm đáng kể lo lắng ở bệnh nhân trước khi phong bế rễ thần kinh có chọn lọc, trước phẫu thuật.

4.5. Trong hệ tiêu hóa, răng miệng

Tinh chất Eucalyptol cũng cải thiện viêm tụy cấp thông qua cơ chế chống viêm và hoạt động chống oxy hóa ở chuột. Đồng thời, giúp giảm tổn thương ruột kết ở chuột bị viêm đại tràng cấp.

Cineol cũng được sử dụng hiệu quả trong nha khoa, bao gồm các trường hợp sâu răng, mảng bám, viêm lợi và các bệnh nhiễm trùng răng miệng khác. Tinh chất thường được thêm vào trong nước súc miệng, kem đánh răng và sản phẩm vệ sinh răng miệng.

5. Ứng dụng của tinh chất Cineol (Eucalyptol) trong cuộc sống

5.1. Ngành dược phẩm

Nhờ khả năng tác động có lợi với sức khỏe mà tinh chất cineol (eucalyptol) là thành phần trong nhiều sản phẩm dược phẩm. Cụ thể như, kẹo ngậm ho, thuốc xịt mũi xoang, thuốc giảm ho thảo dược, dầu bôi ngoài da, …

Ngoài ra, với vị cay thơm mát, tinh chất Eucalyptol là một thành phần trong nước súc miệng, kem đánh răng thương mại trên thị trường.

5.2. Trong hương liệu

Do có mùi thơm và vị cay dễ chịu, tinh chất eucalyptol được sử dụng trong hương liệu, nước hoa và mỹ phẩm.

Tinh chất cineole được sử dụng làm hương liệu ở mức độ thấp (0,002%) trong các thực phẩm khác nhau như bánh nướng, bánh kẹo, sản phẩm thịt và đồ uống.

Trong một báo cáo của công ty thuốc lá thì eucalyptol được liệt kê là một trong 599 chất phụ gia đối với thuốc lá. Tinh chất được thêm vào để cải thiện hương vị, mùi hương của thuốc.

5.3. Tác động lên côn trùng

Tương tự như tinh dầu khuynh diệp, hợp chất Eucalyptol cũng có đặc điểm diệt và xua đuổi côn trùng như muỗi truyền bệnh. Đây là thành phần trong thuốc diệt côn trùng sinh học, an toàn, thân thiện với môi trường.

Ngược lại, eucalyptol là một trong nhiều hợp chất hấp dẫn con đực của nhiều loài ong. Vì vậy, tinh chất được sử dụng trong thu hút ong đực, giao phối với ong cái, nuôi dưỡng và phát triển số lượng đàn ong.

6. Lưu ý an toàn khi dùng tinh chất Cineol (Eucalyptol)

Tinh chất cineol có khả năng gây độc thấp. Tuy nhiên, nếu uống phải 3,5 – 5 ml tinh chất eucalyptol (hoặc tinh dầu khuynh diệp nguyên chất) thì có thể gây tử vong. Ngoài ra biểu hiện ngộ độc quá liều có thể gặp phải. Như là buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, đau dạ dày, chóng mặt, yếu cơ, cảm giác ngạt thở. Thậm chí tác động lên thần kinh như lơ mơ, co giật và hôn mê.

Nếu bạn dị ứng với tinh dầu khuynh diệp, hoặc các tinh dầu mà Kobi đã kể trên thì tăng khả năng dị ứng với tinh chất cineol. Khi mua các sản phẩm thương mại như thuốc ho, kem đánh răng, … bạn cần xem kĩ bảng thành phần. Tránh bị phản ứng dị ứng không mong muốn.

Tinh chất cineol có rất nhiều trong tinh dầu khuynh diệp. Vì vậy, bạn cần để tinh dầu tránh xa tầm tay trẻ em. Khi sử dụng cần tham khảo ý kiến bác sĩ, dược sĩ chuyên khoa.

7. Kết luận

Trên đây là một số thông tinh về tinh chất cineol (eucalyptol) mà Kobi muốn cung cấp cho bạn đọc. Đây là tinh chất được sử dụng rất phổ biến trong các sản phẩm hàng ngày. Bạn đọc nếu quan tâm đến những tinh chất thành phần khác thì đón đọc các bài viết tiếp theo của chúng tôi. Nếu bạn cần hỗ trợ giúp đỡ trong tìm chọn tinh dầu, dầu nền, đừng ngần ngại liên hệ qua website và fanpage chính thức của Kobi.

Tài liệu tham khảo

1. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27771935/
2. https://en.wikipedia.org/wiki/Eucalyptol
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27427817/
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12048025/