Tinh dầu Cây Móng Tay

Lawsonia inermis (cây móng tay) đã được sử dụng trong y học thảo dược từ bao đời nay. Không chỉ như thế, tinh dầu từ thực vật này cũng mang đến lợi ích sức khỏe và hương thơm đặc trưng ấn tượng. Bài viết dưới đây, Kobi sẽ cùng quý độc giả khám phá thêm nhiều điều thú vị khác từ tinh dầu cây móng tay (henna) này nhé.

1. Đôi nét thực vật

1.1 Thông tin chung

• Tên khoa học: Lawsonia inermis hoặc Lawsonia alba L.
• Tên tiếng việt: lá móng tay, lá móng, móng tay nhuộm, cây thuốc mọi…
• Tên nước ngoài: henna plant, mehendi, camphire, Egyptian Privet, Cypress Shrub, hina, Mindie, Jamaica Mignonette, Tree Mignonette…
• Họ khoa học: Tử vi (Lythraceae), họ này bao gồm khoảng 500 loài.

Theo tài liệu, Lawsonia L. là chi đơn ngoài, có nghĩa là chúng chỉ có 1 loài duy nhất là Lawsonia inermis. Ngoài ra, nguồn gốc của loài này là ở Bắc Mỹ hoặc Tây Nam Á. Cho đến nay, chúng xuất hiện rải rác ở nhiều khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới như Ấn Độ, Bắc Phi, Đông Nam Á, châu Mỹ…

Tại Việt Nam, lá móng được trồng rải rác ở hàng rào, vườn nhà…để làm cảnh, làm thuốc…

Một điều thú vị về tên gọi “henna” được mọi người trên thế giới hiểu theo nhiều cách khác nhau. Đa số mọi người có thể liên tưởng nó với thuốc nhuộm màu nâu hoặc đỏ sẫm cho tóc và da được sử dụng theo truyền thống trong nhiều nền văn hóa. Thế nhưng cái tên này cũng được áp dụng cho loài thực vật mà thuốc nhuộm được tạo ra-Lawsonia inermis.

1.2 Đặc điểm sinh trưởng

Loài cây này được tìm thấy mọc ở vùng đất hoang bụi thứ sinh khô hạn ven biển, lòng sông ngập nước tạm thời, các bụi cây ven sông, sườn đồi và trong các khe đá.

Chịu được độ ẩm không khí thấp và điều kiện khô hạn.

Cây móng tay sinh trưởng mạnh vào mùa xuân hè, rụng lá vào mùa đông. Chúng ra hoa quả hàng năm và có khả năng tái sinh mạnh mẽ.

Được trồng chủ yếu bằng hạt và giâm cành;

Ưa thích đất trồng màu mỡ, đủ ẩm, thoát nước tốt, không ngập úng.

1.3 Mô tả thực vật

Henna là thực vật cây bụi hoặc gỗ nhỏ, thường xanh, cao khoảng 3-4m, có thể hơn. Thân có bề mặt nhẵn, phân nhánh nhiều, đôi khi có gai ở đầu cành. Các cành non có hình tứ giác và màu xanh lục nhưng chúng thường chuyển sang màu đỏ theo tuổi.

Lá mọc đối hình bầu dục hoặc hình trứng, gốc thuôn, đầu nhọn, dài 2-3cm, rộng 1cm, mép lá nguyên. Cuống lá ngắn, lá kèm nhỏ, màu trắng nhạt.

Cụm hoa cây lá móng mọc thành chùm, phân nhánh ở ngọn. Chúng mang sắc trắng hoặc hồng nhạt, có mùi thơm, đài 4 răng. Tràng hoa có 4 cánh rời, mọc xen kẽ với lá đài, nhị 8 bao quanh bầu có 4 ô.

Quả dạng nang, hình cầu, bao bọc trong đài tồn tại. Bên trong chứa nhiều hạt nhỏ (khoảng 30-40 hạt), vỏ dày, kích thước không đều nhau. Mỗi hạt có đường kính 3 mm, màu nâu rỗ và yêu cầu nhiệt độ cao để nảy mầm, tăng trưởng và phát triển tối đa.

Mùa hoa quả cây móng tay vào khoảng tháng 8-9.

1.4 Thành phần

Cây lá móng có chứa những thành phần đa dạng như:

• Heterosid: khi thủy phân cho chất lawson (2-hydroxy naphthoquinone), khoảng 1% (tính theo dược liệu khô). Chất này kết tinh hình kim, tạo màu đỏ cam, tan nhiều trong nước ấm. Phân tử này còn có ái lực liên kết với protein, do đó đã được sử dụng để nhuộm da, tóc, móng tay, da, lụa và len. Chúng tập trung chủ yếu ở bộ phận lá. Bên cạnh đó, hợp chất naphthoquinone cũng đóng góp đến khả năng nhuộm và đặc tính sinh học của cây. Ví dụ như kháng khuẩn, chống viêm, giảm đau, hạ sốt,…
• Ngoài ra còn có tannin, chất béo, chất nhựa, glucose, acid gallic, chất nhầy,…
• Tinh dầu cây móng tay;
• Hạt chứa nước, protein, chất béo, carbohydrate, tro…Dầu hạt được chiết xuất có acid béo dồi dào gồm oleic, stearic, behenic, arachidic, palmitic, linoleic,…

1.5 Ứng dụng của cây móng tay

Từ xưa đến nay, ứng dụng của thực vật móng tay (lá móng) khá đa dạng cả trong cuộc sống và y học:

• Làm cảnh;
• Làm thuốc nhuộm: Hàng nghìn năm qua Henna đã được sử dụng để nhuộm da, tóc và móng tay, cũng như các loại vải bao gồm lụa, len và da. Đặc biệt, cây này có thể làm tăng độ chắc khỏe của tóc. dD đó, có thể đại diện cho một loại thuốc nhuộm an toàn không ảnh hưởng vĩnh viễn đến sức khỏe của các nang lông.
• Làm dược liệu;
• Dầu hạt trong ẩm thực;
• Mỹ phẩm;

2. Tinh dầu cây móng tay là gì?

2.1 Thông tin chung

Trong số hơn 500 thực vật thuộc họ Lythraceae, Lawsonia inermis là loài nổi bật để chiết xuất tinh dầu. Theo đó, tinh dầu cây móng tay (Henna Essential Oil) có nguồn gốc bằng cách chiết xuất các hợp chất, thành phần hoạt tính và axit dễ bay hơi chủ yếu từ lá của thực vật cùng tên. Ngoài ra, ỏ một số nơi, hạt cũng có thể được chiết xuất thành tinh dầu. Bằng quá trình chưng cất hơi nước, đã tinh chế ra được dung dịch mang đặc tính như:

• Kết cấu lỏng, độ lan tỏa mùi hương mạnh;
• Màu vàng cam, đẹp mắt;
• Mùi hương cỏ lá tưới mát, xen lẫn chút hương hoa thơm ngọt ngào;

2.2 Thành phần của tinh dầu cây móng tay

Thành phần hóa học của tinh dầu và chiết xuất mùi hương từ tinh dầu cây móng tay là những hợp chất hóa học mạnh mẽ gòm apocarotenoid, sesquiterpenes…Cụ thể hơn:

• Geranyl acetone là thành phần chính của tinh dầu;
• α-limonene, β-limonene, L-limonene;
• β–ocimene, β–myrcene, β–thujone, α–pinene, β-pinene, bicyclogermacrene, Di-phthalate;
• Linalool ancol, α–linalool, Linalool oxide, Dodecanol, Epimanool, Terpene, Linalylacetate, Geranylacetate, linalyl propionate, Camphor;
• …;

Ngoài ra, tinh dầu của hạt Lawsonia chứa khoảng 23 thành phần được tiết lộ trong phân tích GC-MS. Các thành phần chính là Tridecane (7,7%), phytol (10,30%), Hexadecane (14,88%), Tetradecane (16,77%), Heptadecane (23,48%)…(Theo Rahmat et al., 2006)

2.3 Bảo quản tinh dầu cây móng tay

• Bảo quản tinh dầu cây móng tay trong lọ thủy tinh có nắp và giữ kín sau khi dùng. Thời hạn sử dụng sản phẩm tốt nhất là khoảng 6 tháng sau mở nắp. Hoặc theo khuyến cáo của nhà sản xuất thường được in cụ thể trên nhãn sản phẩm.
• Với mục đích kéo dài tuổi thọ của sản phẩm, tinh dầu Henna có thể đem cất trong ngăn mát tủ lạnh hay đặt tại vị trí thoáng mát…
• Trong quá trình sử dụng, nếu tinh dầu Henna xuất hiện tình trạng mùi lạ, ôi thiu, bị oxy hóa…thì hãy loại bỏ chúng ngay.
• Tránh xa tầm tay trẻ em.

3. Lợi ích từ tinh dầu cây móng tay

3.1 Y học dân gian

Mặc dù cây móng tay (lá móng) chủ yếu được sử dụng làm thuốc nhuộm, nhưng nó cũng được biết đến với các đặc tính chữa bệnh.

• Theo đông y, thảo dược có vị đắng the, tính ấm, tác dụng hoạt huyết, thông kinh, giãn gân xương…Chủ trị bệnh lý đau nhức mỏi, tê, ứ máu, kinh nguyệt không đều…ở dạng thuốc sắc hoặc dùng ngoài da.
• Thảo mộc trong y học Ayurvedic và Unani như một loại thuốc súc miệng trị hôi cổ họng. Ngoài ra, nước sắc còn được sử dụng làm thuốc thảo dược chữa tiêu chảy, sốt, tổn thương da, viêm phế quản, ho…

3.2 Tinh dầu cây móng tay có đặc tính kháng khuẩn

Hoạt động kháng khuẩn từ tinh dầu cây móng tay được báo cáo với kết quả khả quan:

• Các chất chiết xuất từ ​​lá Henna có hoạt tính kháng khuẩn đối với các vi khuẩn gây ra các bệnh nhiễm trùng da thông thường. Chẳng hạn như mụn nhọt, chàm, vết thương nhiễm trùng…
• Chất chiết xuất từ ​​lá móng có cồn và dầu đem lại hiệu quả tương tự như một số loại thuốc kháng sinh thường được sử dụng trong thực hành lâm sàng. Ví dụ như tetracycline, Ampicillin, Gentamicin, Ciprofloxacin…
• Những loại vi khuẩn được đem ra thử nghiệm và đánh giá với chiết xuất từ cây Henna như:
  • Staphylococcus epidermidis;
  • Staphylococcus aureus;
• Bacillus cereus;
• Bacillus subtilis;
• Escherichia coli;
• Proteus vulgaris;

Cơ chế của đặc tính này được ghi nhận là do:

• Nhờ nhiều hydroxyl tự do có khả năng kết hợp với cacbohydrat và protein trong thành tế bào vi khuẩn.
• Chúng có thể được gắn vào các vị trí enzym khiến vi khuẩn không hoạt động.
• Hợp chất như axit gallic và lawsoneare tương ứng chịu trách nhiệm về tác dụng kháng khuẩn của các chất chiết xuất từ ​​nước và chloroformic của cây.

3.3  Chống oxy hóa

Tinh dầu cây móng tay mang lại lợi ích chống oxy hóa mạnh mẽ. Nhờ vậy mà chiết xuất thực vật này có thể ức chế quá trình peroxy hóa lipid và hạn chế sự gia tăng ung thư của dòng tế bào.

Hơn thế, tinh dầu của Lawsonia inermis L. đã cho thấy những tác dụng đầy hứa hẹn đối với việc ức chế các dòng tế bào ung thư. Do vậy, việc sử dụng chúng có thể được thương mại hóa như một chất bổ sung trị liệu hóa học các vấn đề của bệnh lý này. Gần đây, lawsone (2-hydroxy-1, 4-naphthoquinone), một phân tử chính của cây Henna đang được sử dụng làm nguyên liệu ban đầu trong quá trình tổng hợp nhiều loại thuốc chống ung thư có giá trị lâm sàng như Atovaquone, Lapachol và Dichloroallyl lawsone…

Tuy nhiên vẫn phải điều tra sâu hơn để khai thác toàn diện công dụng trị liệu của thực vật.

3.4 Tinh dầu cây móng tay và lợi ích cho tóc

Henna là một loại cây thuốc cổ xưa được sử dụng như một loại thuốc nhuộm tóc tự nhiên trong hơn 4.000 năm. Thông thường, chúng sẽ nhuộm tóc thành các sắc đỏ. Ngày nay, các nghiên cứu khoa học cũng đã công nhận những tác động tích cực của chiết xuất thực vật này lên mái tóc và da đầu. Chẳng hạn như:

• Đặc tính kháng nấm và kháng khuẩn của Lawsonia inermis có thể có lợi cho tóc và da đầu. Đặc biệt là đối với tóc bạc sớm và bị tình trạng gàu xâm chiếm.
• Henna cũng giúp giảm tóc bạc sớm vì thực vật chứa nhiều tanin trong thành phần. Đây cũng là hợp chất thực vật phổ biến, có trong trà xanh với đặc tính sinh học nổi bật.
• Nhờ chứa vitamin E, protein, chất chống oxy hóa…giúp hỗ trợ sức khỏe và làm mềm tóc.
• Thúc đẩy sự phát triển tóc và ngăn chặn tình trạng rụng tóc, đổ mồ hôi và mỏng tóc. Đồng thời là một nguồn tự nhiên để nuôi dưỡng sức mạnh, độ bóng cho tóc, hạn chế tình trạng hói đầu, nhiễm trùng, gàu…

3.5 Cải thiện chất lượng móng

Mọi người thường quên việc duy trì móng tay khỏe mạnh, dù đây là những vị trí dễ tiếp xúc với vi trùng, vi khuẩn nhiều nhất. Kinh nghiệm dân gian và một số báo cáo cho rằng sử dụng tinh chất từ cây móng tay có thể giúp cải thiện những khó chịu ở vị trí đặc biệt này như giúp bảo vệ móng tay trước tình trạng nứt, viêm, ngứa, nhiễm trùng…

3.6 Đặc tính chống lão hóa

Tinh dầu từ cây móng tay được ghi nhận là chất làm se hiệu quả. Nhờ đó mà khi sử dụng lên da chúng giúp giảm các dấu hiệu lão hóa và nếp nhăn, cũng như các vết sẹo phiền phức. Ngoài ra, chúng còn đóng góp bổ sung tác dụng kháng virus và vi khuẩn, tăng cường bảo vệ làn da, cơ quan lớn nhất của cơ thể. Nhờ vậy mà duy trì làn da khỏe mạnh, ít bị thương tổn.

Một trong những công dụng đáng chú ý nhất của cây lá móng là khả năng bảo vệ da chống lại tác nhân môi trường như cháy nắng, mầm bệnh nhiễm trùng…nhờ khả năng làm mát tự nhiên, kháng khuẩn, chống viêm…

3.7 Hạ sốt

Tinh dầu Henna có thể hỗ trợ ngăn chặn tình trạng nhiệt độ tăng lên trong cơ thể. Bằng cách kích thích gây đổ mồ hôi, làm mát tự nhiên. Điều này thực sự giúp ích trong trường hợp có thể bị sốt do nhiễm trùng, đặc biệt là rối loạn hô hấp, cảm cúm, cảm lạnh…

Trên thực tế không chỉ chống vi khuẩn, lá móng còn có tác dụng chống nấm và chống vi rút. Vì vậy, đây là giải pháp khắc phục tại nhà hiệu quả để điều trị đau họng và sốt nhẹ.

3.8 Tinh dầu cây móng tay giúp chống viêm và giảm đau

Đặc tính giảm đau và chống viêm từ chiết xuất cây móng tay đã được ca ngợi từ lâu:

• Các chất béo có trong cây lá móng có thể giúp giảm bớt căng thẳng và thúc đẩy lưu lượng máu khỏe mạnh trong các mao mạch. Từ đó, hạn chế cảm giác đau nhức, sưng viêm khó chịu.
• Hỗn hợp chứa tinh dầu Henna còn thường xuyên được sử dụng tại chỗ cho các chứng đau khớp và thấp khớp. Hiệu quả này là nhờ hàng loạt hợp chất hoạt tính sinh học giá trị mà chúng có.

3.9 Liệu pháp hương thơm và an thần

Tinh dầu cây móng tay là một trong sự lựa chọn ưa chuộng của liệu pháp hương thơm. Đặc biệt là với đối tượng đang bị chứng mất ngủ hành hạ, chúng sẽ mang đến cảm giác thư thái, dịu tâm trí, an thần. Ngoài ra, tinh dầu này còn có khả năng thanh lọc không khí tại không gian sống của bạn bằng cách loại bỏ mùi khó chịu và chống lại côn trùng phiền phức.

4. Gợi ý một số cách sử dụng tinh dầu cây móng tay

Tinh dầu cây móng tay có thể được sử dụng theo nhiều cách khác nhau, từ các ứng dụng tại chỗ đến khuếch tán tinh dầu nói chung. Tính linh hoạt của sản phẩm tinh dầu này là lý do vì sao chúng được ưa chuộng trong đời sống và trị liệu sức khỏe.

4.1 Tinh dầu cây móng tay dùng qua đường hô hấp:

• Lan tỏa vào không khí tinh dầu cây móng tay thông qua máy máy xông, máy khuếch tán tinh dầu…
• Nhỏ vài giọt tinh dầu cây móng tay vào trong bồn tắm, vật dụng gần nơi thư giãn, nghỉ ngơi. Bên cạnh đó, có thể dùng 1 giọt tinh dầu Henna vào bàn tay rồi xoa tròn, hít thở sâu để khôi phục tinh thần, cân bằng tâm trạng,…ngay lập tức.
• Liệu pháp xông hơi tinh dầu Henna có hiệu quả trực tiếp làm dịu cơn đau đầu, xoang và sức khỏe da mặt, rối loạn hô hấp…
• Cho 1-2 giọt tinh dầu cây móng tay vào túi thơm, rồi treo trong phòng khách, phòng tắm, phòng ngủ…

4.2 Tinh dầu cây móng tay dùng bên ngoài da

• Hỗn hợp dầu massage: Pha loãng từ 1 đến 2 giọt tinh dầu Henna vào dầu nền như dầu hạnh nhân, dầu dừa, dầu jojoba,…để tạo nên hỗn hợp massage phù hợp với nhu cầu trị liệu. Sau đó, xoa bóp bấm huyệt, massage…với mục đích là hạn chế ma sát khi thao tác, đồng thời thúc đẩy quá trình chữa lành vết thương, làm dịu, chống viêm, giảm đau, tăng cường khả năng hấp thụ và bổ sung độ ẩm cho da.
• Thêm 1 giọt tinh dầu Henna vào kem dưỡng da để nuôi dưỡng làn da khỏe mạnh hơn.
• Cho 1-2 giọt tinh dầu vào dầu gội, dầu dưỡng tóc, dầu xả…giúp làn tóc chắc khỏe và hạn chế gàu xuất hiện.
• Để nuôi dưỡng móng tay, chân, có thể pha loãng tinh dầu Henna tương tự như trên với dầu nền rồi thoa vào móng.

5. Tinh dầu cây móng tay có an toàn không?

5.1 Lưu ý chung

Hiện nay, dù sản phẩm từ cây móng tay được ghi nhận là an toàn khi sử dụng nhưng vẫn cần phải chú ý các điều sau.

• Sử dụng tinh dầu lá móng bằng miệng trực tiếp không được ủng hộ và khuyến khích. Vì điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực chức năng tạng phủ cơ thể như gan, thận, dạ dày…
• Đừng bao giờ sử dụng tinh dầu cây móng tay theo cách không được nhà sản xuất khuyến nghị. Thông thường, hai cách sử dụng an toàn và đơn giản là đường hô hấp và thoa bên ngoài da.
• Bên cạnh đó, hãy kiểm tra tinh dầu Henna lên vùng da nhỏ trước để xem liệu có phản ứng tiêu cực nào xảy ra hay không. Mặt khác, cũng cần tránh những vị trí nhạy cảm như mắt, tai trong, niêm mạc, vết thương hở…
• Vì tinh dầu càng đậm đặc, nồng độ càng cao thì tình trạng kích ứng, phỏng da,…sẽ dễ xảy ra. Vì vậy, đừng thoa tinh dầu đậm đặc chưa pha loãng lên da. Chất nền được đề cập đến thường xuyên là dầu vận chuyển như dầu hạnh nhân, dầu jojoba, dầu dừa…
• Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng sản phẩm từ thực vật từ cây móng tay, đặc biệt là khi có vấn đề sức khỏe nhạy cảm.
• Lưu ý rằng, những sản phẩm từ cây lá móng đen (black henna) không phải loại đang được đề cập trong bài viết này. Chúng có thể có nguồn gốc từ cây chàm (trong cây Indigofera tinctoria) hoặc Cassia obovata và có thể chứa thuốc nhuộm và hóa chất không được công bố.

4.3 Đối tượng nào nên thận trọng khi sử dụng tinh dầu cây móng tay

Thực tế, không phải bất cứ ai cũng sử dụng được tinh dầu cây móng tay. Cần lưu ý cẩn thận khi có ý định dùng chiết xuất này trên những đối tượng sau:

• Trẻ em: Henna được coi là không an toàn với trẻ em, đặc biệt là ở trẻ sơ sinh;
• Phụ nữ có thai: Hầu hết các chuyên gia không khuyến khích sử dụng tinh dầu cây Henna do không có đầy đủ bằng chứng thuyết phục.
• Phụ nữ đang cho con bú;
• Đối tượng từng dị ứng với sản phẩm chiết xuất từ thực vật cây móng tay trước đây.
• Ngừng sử dụng loại tinh dầu thảo mộc Henna 2 tuần trước phẫu thuật theo lịch trình.

6. Tổng kết

Như vậy, tinh dầu cây móng tay (lá móng) hay tinh dầu Henna là một sản phẩm thiên nhiên, hữu ích cần có trong kho tàng tinh dầu của bạn. Chúng thực sự mang lại quá trình trải nghiệm hương thơm tuyệt vời và lợi ích sức sức khỏe đáng tin cậy. Mời bạn ghé thăm Kobi để khám phá nhiều hơn về thế giới tinh dầu thiên nhiên đa dạng cùng nhiều sản phẩm tự nhiên độc đáo khác nhé.

7. Các chứng chỉ/chứng nhận

• GC/MS Test.
• Food Safety and Standards Authority of India
• GMP
• Halal
• ISO 9001: 2015

Tài liệu tham khảo

1. Đỗ Huy Bích và cộng sự. Cây thuốc và động vật làm thuốc Việt Nam.
2. Antimicrobial Efficacy of Henna Extracts https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3273913/
3. 10 Impressive Benefits Of Henna For Hair & Skin https://www.organicfacts.net/health-benefits/other/henna.html
4. Facts and benefits of Henna Plant https://www.healthbenefitstimes.com/henna-plant/
5. Henna Benefits for Hair: How to Get Rich Auburn Locks https://www.healthline.com/health/beauty-skin-care/henna-benefits-for-hair#dye-recipe
6. Top 10 Health Benefits of Henna Leaves – Ayurvedic Practice https://drhealthbenefits.com/herbal/herbal-plant/health-benefits-henna-leaves
7. HENNA https://www.rxlist.com/henna/supplements.htm
8. Lawsonia inermis essential oil: extraction optimization by RSM, antioxidant activity, lipid peroxydation and antiproliferative effects https://www.researchgate.net/publication/337264597_Lawsonia_inermis_essential_oil_extraction_optimization_by_RSM_antioxidant_activity_lipid_peroxydation_and_antiproliferative_effects
9. Lawsonia inermis (L.): A Perspective on Anticancer potential of Mehndi/Henna http://home.biomedpress.org/index.php/BMRAT/article/view/29
10. Essential Oil Composition of Lawsonia inermis leaves from Tunisia https://www.semanticscholar.org/paper/Essential-Oil-Composition-of-Lawsonia-inermis-from-Najar-Pistelli/be2393828b8b4769ead00ad5310d99380513603b
11. Henna oil facts and uses https://www.healthbenefitstimes.com/henna-oil/
12. Antimicrobial screening of the Algerian Lawsonia inermis (henna) https://www.academia.edu/82886030/Antimicrobial_screening_of_the_Algerian_Lawsonia_inermis_henna_?f_ri=4086