Dù bạc hà là loài thực vật quen thuộc với chúng ta, nhưng tinh thể bạc hà có thể là khái niệm khá mới mẻ với một số người. May mắn thay với sự phát triển của các ngành sản xuất mà tinh chất thực vật này từng bước được ứng dụng rộng rãi vào lĩnh vực khác nhau trong cuộc sống. Bài viết sau Kobi xin bật những lợi ích, đặc tính điều trị và cách sử dụng an toàn của tinh thể bạc hà-Menthol Crystals.

1. Tinh thể bạc hà (Menthol crystal) là gì?

1.1 Thông tin chung

Bạc hà-peppermint là loài thực vật phổ biến, có nguồn gốc từ châu Âu và được đề cập từ thời Hy Lạp, La Mã cổ đại. Hiện nay, quần thể loài này phong phú, với nhiều giống nổi bật như Cornmint, Wild Mint, Field Mint, Japanese Mint, Chinese Mint, or Brazilian Mint,… Trong đó, thực vật Mentha arvensis, là giống bạc hà chính được sử dụng để chiết xuất tinh thể bạc hà cũng như tinh dầu bạc hà tự nhiên. Loài này chủ yếu phân bố ở Ấn Độ, đặc biệt là vùng Uttar Pradesh

Menthol là hợp chất hữu cơ, là monoterpen được sản xuất tổng hợp hoặc thu từ tinh dầu của các loại bạc hà. Ở phương Tây, menthol lần đầu tiên được phân lập vào năm 1771, bởi nhà khoa học Hieronymus David Gaubius, người Đức.

Vậy tinh thể bạc hà hay Menthol crystal là gì? Đây là hợp chất thu được thông qua quá trình đông lạnh tinh dầu bạc hà cô đặc. Trong tinh thể này có thể chứa thành phần menthol lên đến hơn 99%.

1.2 Đặc tính của tinh thể bạc hà

Điểm đặc biệt là ở trạng thái nhiệt độ phòng, tinh thể bạc hà có các tính chất gồm:

• Màu sắc: Không màu hoặc trắng;
• Kết cấu: nhỏ, rắn nhưng giòn;
• Bề mặt có độ bóng và sáp khi chạm vào;
• Mùi hương đặc trưng tương tự như tinh dầu bạc hà;
• Bởi vì độ đậm đặc cao mà thực tế chỉ cần lượng nhỏ để ứng dụng.

Khi ở nhiệt độ cao hơn nhiệt độ phòng, tinh thể sẽ biểu hiện:

• Bắt đầu có dấu hiệu tan chảy;
• Có thể dễ dàng hòa tan trong những dung môi như nước, dầu và rượu;

Lý giải cho cảm giác mát lạnh của bạc hà cũng như các chế phẩm của chúng như tinh dầu, tinh thể, dầu…là do khả năng kích hoạt hóa học của menthol đối với thụ thể TRPM8. Đây là một trong yếu tố chịu trách nhiệm về cảm giác mát lạnh khi hít vào hoặc thoa lên da. Điều này tương tự như capsaicin, hóa chất chịu trách nhiệm về độ cay của ớt. Như vậy, chúng đều là chất kích thích các cảm biến nhiệt nhưng không gây ra sự thay đổi thực tế về nhiệt độ.

Trên thị trường, những sản phẩm có chứa tinh thể menthol gồm:

• Chăm sóc da: mỹ phẩm, kem dưỡng da, gel làm mát,
• Chăm sóc răng miệng: kem đánh răng, nước súc miệng, kem cạo râu…

2. Tinh thể bạc hà có tác dụng gì nổi bật?

Công dụng nổi bật của tinh thể bạc hà sẽ được giới thiệu sau đây:

2.1 Lợi hô hấp

Ngay từ thời cổ đại, dù tinh thể bạc hà vẫn chưa được phát hiện cũng như công nhận từ giới khoa học, nhưng chúng đã được ứng dụng trong nhiều nền văn hóa để chữa chứng rối loạn hô hấp. Có thể kể đến như ho, cảm lạnh, sổ mũi, đau họng, hôi miệng…

Ngày nay, nhờ sự tiến bộ khoa học mà tiềm năng của tinh thể bạc hà được áp dụng rộng rãi hơn.

• Liệu pháp hương thơm thông thoáng đường hít thở, loãng đờm;
• Cải thiện chứng đau họng, nghẹt mũi, ho, khó chịu về xoang…
• Hỗ trợ miễn dịch và cân bằng, ổn định cảm xúc, nâng cao tâm trạng.

Đặc biệt với sự kết hợp của tinh thể bạc hà và hơi nước được ghi nhận có tác dụng làm dịu các xoang bị kích thích, viêm và tắc nghẽn. Do đó giúp quá trình hít thở thuận lợi và dễ dàng hơn bằng cách thúc đẩy tống xuất chất nhầy.

2.2 Chăm sóc da

Tinh thể từ bạc hà trong thẩm mỹ da đóng góp những yếu tố tích cực như sau:

• Góp phần tạo cảm giác mát lạnh, dịu kích ứng da như ngứa, rát…;
• Được cho là có thể loại bỏ mụn đầu trắng, đầu đen…nhờ khả năng sát trùng;
• Làm giảm sự xuất hiện đốm đổi màu sắc trên da như đồi mồi, đốm đen, nám…;
• Ngăn ngừa sự bùng phát của mụn và thúc đẩy làn da sạch sẽ, rạng rỡ hơn.
• Đặc tính làm se giúp da săn chắc và mịn màng;

2.3 Tinh thể bạc hà và sức khỏe mái tóc

Những giá trị đáng kể mà tinh thể bạc hà mang lại cho tóc như:

• Menthol crystals được đánh giá đem lại khả năng cân bằng cho quá trình sản xuất dầu trên da đầu. Từ đó ngăn chặn hình thành và tích tụ gàu, tế bào chết…
• Cùng với động tác massage sẽ giúp kích thích tuần hoàn da đầu, thúc đẩy độ bóng tự nhiên của tóc và khuyến khích tóc mọc dài hơn, khỏe hơn.
• Hơn nữa khả năng làm sạch đáng kinh ngạc còn giúp chúng trở thành “khắc tinh” của loại bọ chấy bám vào tóc. Đặc biệt tác dụng tổng hợp sẽ được nâng cao khi dùng chung với sản phẩm điều trị chấy khác. Theo đó, tinh thể sẽ hỗ trợ loại bỏ, giảm số lượng chấy và trứng chấy.

2.4 Giảm đau và giãn cơ

Bên cạnh đó, Menthol crystal còn được sử dụng trong y học đối với triệu chứng đau nhức. Bao gồm:

• Nhức mỏi, căng cơ, đau nhức cơ xương khớp;
• Chuột rút, bong gân;
• …

Thông qua kích hoạt các thụ thể nhạy cảm của cơ thể với nhiệt độ lạnh, tinh thể sẽ tạo cảm giác mát lạnh, thoải mái khi thoa tại chỗ trên da. Ngoài ra, chúng còn thể hiện tính chống co thắt hiệu quả khi kết hợp động tác xoa bóp, massage…nhờ đó mà cơ bắp được thư giãn, giảm đau.

Một ý kiến khác nhận xét về đặc tính giảm đau của các chiết xuất menthol được biểu hiện qua trung gian kích hoạt có chọn lọc thụ thể κ-opioid. Theo đó, hợp chất này sẽ chặn kênh canxi và kênh natri nhạy cảm với điện áp. Từ đó, hoạt động thần kinh cơ sẽ hạn chế bị kích thích mạnh mẽ.

2.5 Chăm sóc răng miệng

Hiện nay, tinh thể từ bạc hà là nguyên liệu phổ biến trong các sản phẩm chăm sóc răng miệng. Nguyên nhân là do:

• Mùi hương thơm mát, sảng khoái, tạo cảm giác mát lạnh;
• Đánh bay mùi khó chịu, giữ hơi thở thơm tho;
• Hỗ trợ quá trình ngăn chặn vi khuẩn răng miệng phát triển;

2.6 Kháng khuẩn

Hiện nay, bệnh lý răng miệng là vấn đề được quan tâm trên toàn thế giới. Đặc biệt là tình trạng sâu răng và bệnh nha chu. Theo đó, các nhà khoa học đưa ra nhận định về mối liên hệ giữa vi sinh vật và tác động của chúng đến sức khỏe răng miệng. May mắn thay trong nghiên cứu in vitro về “Kiểm tra tác động của tinh thể bạc hà lên số lượng vi khuẩn sống trong nước bọt của Streptococci và Mutans Streptococci”, đưa ra kết luận rằng:

• Tinh thể menthol được chứng minh là có hoạt động kháng khuẩn chống lại Streptococci và Mutans trong nước bọt.
• Tinh thể này sẽ làm giảm số lượng tồn tại cũng như ức chế sự phát triển của vi khuẩn;

3. Ứng dụng của tinh thể bạc hà

3.1 Đường hô hấp

Khuếch tán: cho 1 nhúm tinh thể bạc hà vào máy khuếch tán tinh dầu theo sở thích cá nhân.

Nếu không có máy khuếch tán điện, có thể thả 1-2 tinh thể vào bát nước nóng đang bốc khói. Tiếp theo, dùng chiếc khăn lớn trùm đầu và bát, rồi hít thở sâu. Chú ý nên nhắm chặt mắt vì tinh thể này có thể làm cay mắt.

Xông hơi toàn thân: Trong khi tắm, dùng ½ muỗng cà phê tinh thể, sắp xếp xung quanh mép vòi hoa sen hoặc bồn tắm. Hơi nóng từ nước sẽ tạo điều kiện cho tinh thể tan chảy và lan tỏa mùi hương khắp khu vực. Điều này sẽ tiếp thêm năng lượng và mang đến cảm giác thoải mái, dễ chịu cho bạn.

Ống hít mũi: cho hỗn hợp sau vào lọ thủy tinh nhỏ có nắp đậy:

• Tinh thể bạc hà: 1 muỗng cà phê;
• Tinh dầu bạch đàn 15 giọt;
• Tinh dầu hương thảo 5 giọt;

Lắc đều hỗn hợp trên để đảm bảo các thành phần được hòa quyện với nhau. Mỗi khi dùng chỉ cần mở nắp lọ và hít thở sâu.

3.2 Dùng ngoài da

Bên cạnh sản phẩm có sẵn, bạn hoàn toàn có thể tự làm sản phẩm tẩy da chết với công thức tham khảo gồm:

• Tinh thể bạc hà: 1 muỗng cà phê;
• Muối biển dạng mịn: ½ chén;
• Bột đu đủ: 1 muỗng canh;
• Dầu nền ưa thích: Khoảng 50 ml;

Trộn đều nguyên liệu trên rồi lấy lượng nhỏ khoảng bằng đầu ngón tay nhẹ nhàng xoa lên da. Nên tập trung tại vùng da cần cải thiện như khô, xỉn màu, bong tróc…

Ngoài ra, tinh thể này còn được dùng trong hỗn hợp dầu massage, kem dưỡng thể, mỹ phẩm ngoài da…

3.3 Dùng cho tóc

Công thức dầu dưỡng tóc cùng tinh thể bạc hà gợi ý, bao gồm:

• Tinh thể bạc hà: ½ muỗng cà phê;
• Dầu vận chuyển ưa thích: 4 muỗng canh;

Lấy lượng nhỏ hỗn hợp thoa trong lòng bàn tay rồi massage lên da đầu và khắp các sợi tóc. Sau đó, gội dầu bằng dầu gội thông thường, có thể lặp lại 2 lần/tuần.

Hiện nay, trên thị trường giá tinh thể bạc hà sẽ dao động tùy theo chất lượng và khối lượng của tinh chất. Để đảm bảo chất lượng và giá thành tốt nhất, bạn nên chọn những đại lý và nhà cung cấp đáng tin cậy.

4. Điều cần lưu ý khi sử dụng tinh thể bạc hà

4.1 Bảo quản tinh thể bạc hà

• Sản phẩm ở khu vực thông gió tốt và thoáng mát;
• Tránh xa nguồn nhiệt trực tiếp, ánh sáng mặt trời chiếu vào…
• Cất giữ ở khu vực không thể tiếp cận với trẻ em, đặc biệt là những trẻ dưới 7 tuổi.

4.2 Lưu ý trong quá trình sử dụng tinh thể menthol

Bạc hà cũng như tinh thể của chúng có tính chất dễ bay hơi, dễ cháy và có thể gây kích ứng da nếu không được pha loãng hợp lý.

Tỷ lệ khuyến nghị khi kết hợp tinh thể Menthol với sản phẩm mỹ phẩm, dầu dưỡng, dầu gội, nước hoa…là 0.5-8%. Hoặc pha loãng tinh thể bạc hà và dầu nền theo tỷ lệ 1:4. Thậm chí, có khuyến cáo không nên sử dụng chúng ở độ pha loãng quá 5%.

Không bao giờ để tinh thể menthol tiếp xúc với mắt, mũi trong và tai hoặc trên bất kỳ vùng da đặc biệt nhạy cảm nào khác.

Lưu ý rằng, tinh thể menthol này chỉ được sử dụng ngoài da và đường hô hấp, tuyệt đối không được uống.

Những đối tượng được khuyến cáo đặc biệt rằng không nên sử dụng tinh thể bạc hà mà không có sự tư vấn y tế gồm:

• Phụ nữ mang thai và phụ nữ cho con bú: Vì chúng không rõ liệu những tác dụng này có thể truyền sang em bé ở những giai đoạn phát triển này hay không.
• Đối tượng có tiền sử dị ứng với hợp chất trong bạc hà và tinh thể của chúng;
• Tình trạng sức khỏe nhạy cảm như phẫu thuật lớn, bệnh lý ngoài da, vết thương hở, lở loét…Đặc biệt, ở vùng da bị tổn thương, tinh thể menthol có thể xâm nhập với nồng độ cao và gây ra rủi ro sức khỏe.

4.3 Tác dụng phụ

Một số tác dụng phụ tiềm ẩn của tinh thể bạc hà gồm:

• Kích ứng da và màng nhầy;
• Phát ban, ngứa;
• Đau bụng, chóng mặt, choáng, buồn nôn, nôn, khó thở;

Trong trường hợp xảy ra phản ứng dị ứng hoặc các bất thường kể trên, hãy ngưng sử dụng sản phẩm và theo dõi sức khỏe cẩn thận. Đến gặp bác sĩ hoặc chuyên gia dị ứng ngay lập tức để được đánh giá sức khỏe và có biện pháp xử lý thích hợp nếu tình trạng nặng thêm hoặc không cải thiện.

5. Phân biệt tinh thể bạc hà và tinh dầu bạc hà

6. Tổng kết

Như vậy, có thể nói rằng, sản phẩm từ bạc hà, đặc biệt là tinh thể bạc hà đã và đang được ứng dụng rộng rãi trong nhiều khía cạnh của cuộc sống. Chúng từng bước nhận được sự quan tâm và yêu thích của đông đảo người tiêu dùng không chỉ bởi hương thơm đặc trưng mà còn đem đến lợi ích sức khỏe tuyệt vời. Cuối cùng, để khám phá nhiều hơn những chiết xuất thiên nhiên ấn tượng, mời bạn ghé thăm Kobi nhé.

Tài liệu tham khảo

1. 10 Cooling and refreshing uses for menthol crystals https://www.newdirectionsaromatics.com/blog/products/all-about-menthol-crystals.html
2. Effects of Menthol crystals aqueous extracts on salivary Streptococci and Mutans Streptococci in comparison to Chlorhexidine Gluconate (In vivo study) https://www.iasj.net/iasj/download/50c1e64ce7f796ed
3. Evaluation of Potential Effect of Menthol Solution on Oral Hygiene Status of Dental Students in a University in Iraq https://www.researchgate.net/publication/282299031_Evaluation_of_Potential_Effect_of_Menthol_Solution_on_Oral_Hygiene_Status_of_Dental_Students_in_a_University_in_Iraq
4. Is Menthol Bad for You? Possible Benefits vs. Dangers https://draxe.com/nutrition/menthol/
5. Menthol https://en.wikipedia.org/wiki/Menthol