1. Sơ lược về xương rồng

1.1. Mô tả về xương rồng

Xương rồng prickly – pear có tên khoa học là Opuntia ficus indica thuộc họ xương rồng Cactaceae. Prickly pear là một loài xương rồng lớn, thân có phân nhiều nhánh, có thể phát triển đến 5 – 7 m, đường kính lớn nhất có thể trên 3 m và đường kính thân là 1 m. Những phân nhánh khá to, hình tròn dẹp, có màu xanh lá đến xanh đậm, có một vài gai dài đến 2,5 cm hoặc có thể không có gai. Những gai này rất dễ tách ra khỏi cây nếu ta chạm phải nó.

Những bông hoa thường lớn, mọc ở nách, lưỡng tính và mọc thành chùm. Chùm hoa bao gồm các bông hoa xếp xoắn ốc riêng biệt. Các nhị hoa có rất nhiều cũng xếp thành cụm xoắn ốc. Quả mọng có nhiều hạt (gần giống như thanh long). Các loài prickly pear có thể rất khác nhau về thổ nhưỡng nhưng hầu hết là cây bụi.

1.2. Đặc điểm sinh trưởng của xương rồng

Xương rồng O. ficus indica phát triển mạnh ở những vùng đợt mùa khô kéo dài, mùa hè nóng, thỉnh thoảng có mưa và độ ẩm tương đối thấp. Lượng mưa trung bình hàng năm 350 – 500 mm là điều kiện lý tưởng cho tốc độ tăng trưởng tốt. Xương rồng có thể sinh sôi nảy nở ở nhiều loại đất khác nhau từ đất chua đến cận kiềm, với hàm lượng đất sét không quá 15 – 20% và đất thoát nước tốt. Hệ thống rễ nông cho phép cây phát triển trong đất nông, tơi xốp, như trên các sườn núi. Tuy nhiên, xương rồng có thể sinh sản vô tính nên lây lan thành các đàn rất lớn. Do đó, ở một số vùng, người ta coi nó là loài cỏ độc hại.

2. Một số thông tin về dầu hạt xương rồng

2.1. Cách chiết xuất dầu hạt xương rồng

Do nhiều lợi ích sức khỏe của dầu hạt xương rồng nên quy trình chiết xuất để bảo toàn chất lượng của dầu là quan trọng hàng đầu. Do đó cần nhận được sự quan tâm liên tục của các nhà nghiên cứu.

Dựa trên các nghiên cứu trước đây, dầu hạt xương rồng được chiết xuất bằng các phương pháp chiết xuất thông thường, chẳng hạn như Soxhlet, ép lạnh. Ngày nay, các phương pháp chiết xuất tiên tiến thay thế chẳng hạn như carbon dioxide siêu tới hạn, vi sóng và siêu âm có hỗ trợ.

Tuy nhiên, các phương pháp thông thường sử dụng chiết xuất Soxhlet là phương pháp được báo cáo nhiều nhất trong y văn. Dựa trên các nghiên cứu trước đây, sản lượng dầu được khai thác là khác nhau tùy thuộc vào giống cây và quy trình khai thác. Một số yếu tố khác cũng ảnh hưởng bao gồm nguồn gốc địa lý, thời kỳ thu hoạch, độ chín của trái cây và dung môi chiết xuất

2.2. Các giá trị dinh dưỡng trong dầu hạt xương rồng

2.2.1. Thành phần axit béo

Nhiều nhà nghiên cứu đã báo cáo thành phần axit béo có trong dầu hạt xương rồng rất đa dạng. Dầu chứa hàm lượng axit béo không bão hòa rất cao (80 – 88%), trong số đó là axit linoleic (49,3 – 78,8%), axit oleic (12,8 – 25,3%), axit vaccenic (4,3 – 6,3%) và axit linolenic (0,23 – 1,1%). Các axit béo bão hòa chính là axit palmitic (9,3 – 14,3%) và axit stearic (2,2 – 4,3%).

Các yếu tố khác nhau có ảnh hưởng đến hàm lượng axit béo, bao gồm giống loài, vị trí địa lý, phương pháp và dung môi được sử dụng để khai thác dầu, mức độ chín, mùa thu hoạch.

2.2.2. Hàm lượng Phytosterol và Tocopherol

Dầu hạt prickly pear có chứa các hợp chất có giá trị khác, chẳng hạn như sterol và tocopherol. Dầu cũng rất giàu phytosterol, trong đó β – sitosterol là chính. Ngoài ra, dầu hạt xương rồng được xác định là một nguồn cung cấp vitamin E dồi dào, và γ-Tocopherol được tìm thấy là dạng tocopherol chính. Các hợp chất kể trên đã được khoa học biết đến và phê duyệt để làm giảm bớt các bệnh ở người, chẳng hạn như xơ vữa động mạch

2.2.3. Hàm lượng polyphenol, Flavonoid, Carotenoid

Ngoài sterol và tocopherol, hoạt tính chống oxy hóa có thể một phần là do một số hợp chất như phenol.  Tuy nhiên, hàm lượng các hợp chất phenolic của dầu đạt được tỉ lệ cao nhất khi chiết xuất bằng phương pháp ép lạnh.

Có bảy hợp chất phenol khác nhau được xác định thuộc ba họ. Đó là dẫn xuất axit hydroxyl cinnamic (axit p – coumaric, axit p – coumaric etyl este, axit ferulic), dẫn xuất hydroxyl cinnamaldehyde (furaldehyde) và dẫn xuất hydroxybenzaldehyde (4 – hydroxy benzaldehyde, vanillin, syringaldehyde).

2.2.4. Hợp chất bay hơi

Có Khoảng 32 hợp chất dễ bay hơi đã được tìm thấy trong dầu này. Các hợp chất bay hơi chính được xác định là hexanal và 2-metyl propanal. Phương pháp ép lạnh vẫn là cách thu được nhiều hợp chất nhất.

3. Những công dụng của dầu hạt xương rồng với sức khỏe con người

Những lợi ích sức khỏe của dầu hạt xương rồng ngày càng thu hút sự chú ý. Những lợi ích chính của dầu là do các axit béo không bão hòa đa, sterol và hợp chất chống oxy hóa. Tài liệu cho thấy rằng dầu hạt xương rồng có một số lợi ích về sức khỏe.

3.1. Hoạt động chống oxy hóa

Nghiên cứu đã chỉ ra nếu con người tiếp xúc liên tục với các stress oxy hóa thì có thể dẫn đến tổn thương các phân tử, tế bào trong cơ thể. Kết quả làm đẩy nhanh quá trình lão hóa và các bệnh mạn tính, ảnh hưởng đến cuộc sống.

Hoạt tính chống oxy hóa của dầu hạt xương rồng đã được khẳng định qua các thí nghiệm DPPH, ABTS và phương pháp molybdate. Ngoài ra, dầu hạt còn chống oxy hóa đáng kể ở những con chuột bị viêm cấp tính. Thông qua cơ chế gia tăng hoạt động của enzym chống oxy hóa và hoạt động của superoxide dismutase, catalase và glutathione peroxidase. Do đó người ta đã mở rộng phạm vi ứng dụng của dầu hạt xương rồng trong ngành thực phẩm và y học.

3.2. Khả năng chống đái tháo đường

Tác dụng chống đái tháo đường của dầu hạt là tác dụng dược lý được khẳng định lâu đời nhất. Cho đến nay, hầu hết các nghiên cứu đã đề cập đến các cơ chế hoạt động khác nhau.

Gần đây, nghiên cứu cho chuột ăn một chế độ ăn uống bổ sung dầu hạt xương rồng trong hai tháng. Kết quả đã công bố là làm giảm nồng độ glucose trong máu, đồng thời làm tăng mức glycogen trong gan lên đáng kể. Cơ chế hoạt động là do tăng tiết insulin, kích thích sự kết hợp glucose thành glycogen trong cơ xương và gan để điều hòa glucose trong máu. Ngoài ra, còn có thể là do sự hiệp đồng của các hợp chất chống oxy hóa trong việc thu dọn các gốc tự do và khả năng của axit béo không bão hòa đã tăng cường tình trạng chống oxy hóa trong tế bào tuyến tụy.

3.3. Tác dụng đối với cholesterol (mỡ máu)

Tăng cholesterol máu có thể làm tăng nguy cơ dẫn đến các biến cố về tim mạch như nhồi máu cơ tim. Các nghiên cứu đã báo cáo tác dụng của dầu hạt xương rồng trong việc điều chỉnh hàm lượng cholesterol và lipid. Bằng chứng về tác dụng của dầu là làm giảm tổng lượng cholesterol, LDL và mức đường huyết ở chuột trong hai tháng. Dầu hạt không có ảnh hưởng đến tăng trọng cơ thể nhưng làm giảm hiệu quả chuyển hóa thức ăn. Nhờ có hợp chất khác nhau trong dầu hạt như β – sitosterol, axit béo không bão hòa, β – carotene và vitamin E có tác dụng giảm lipid máu

Ngoài ra, những bộ phận khác của xương rồng prickly – pear bao gồm quả, lá, phần cùi cũng có tác dụng điều chỉnh cholesterol và duy trì trọng lượng cơ thể theo chỉ số chuẩn. Vì vậy, bạn có thể thấy xương rồng trở thành món ăn nổi tiếng trong ẩm thực các nước Trung Nam Mỹ.

3.4. Tác dụng chống viêm

Dầu hạt xương rồng cho thấy có tác dụng chống viêm và làm giảm các hóa chất trung gian gây viêm gây viêm ở chuột. Dầu giúp giảm kích thước chân phù nề do viêm đáng và hiệu quả giảm thậm chí còn tốt hơn so với các nhóm thuốc tham khảo. Tác giả đã giải thích rằng tác dụng này là do đặc tính chống oxy hóa của dầu và các hợp chất sinh học khác như phytosterol, tocopherols, polyphenol và carotenoid.

3.5. hanh lành vết thương

Các phát hiện gần đây đã chỉ ra rằng việc bôi dầu hạt xương rồng tại chỗ đã đẩy nhanh quá trình liền da và cải thiện quá trình tạo mô hạt đáng kể. Các tác giả giải thích rằng tác dụng chữa lành vết thương là do các thành phần tích cực có trong dầu. Bao gồm axit béo không bão hòa, triacylglycerol, phytosterol và tocopherol. Đây là những hợp chất có tác dụng tăng cường tốc độ co lại vết thương, hoàn thành tái tạo mô và cải thiện giảm vết sẹo bên ngoài.

3.6. Hoạt động chống loét, bảo vệ niêm mạc dạ dày

Sử dụng dầu hạt xương rồng cho chuột đã bảo vệ niêm mạc dạ dày chống lại tác động gây loét của rượu ethanol. Dầu đã cho thấy hiệu quả cao trong việc bảo vệ cấu trúc tế bào và chức năng của niêm mạc dạ dày với khả năng lành bệnh là 91% vào ngày thứ 2 và 99% vào ngày thứ 3. Dạ dày khỏi hoàn toàn vào ngày thứ tư.

Tác dụng này được giải thích là do giàu các hợp chất có lợi như tocopherol, axit linoleic, axit oleic và β – sitosterol, hoạt động theo cách hiệp đồng và bổ sung để bảo vệ niêm mạc dạ dày.

3.7. Tác dụng chống lại bức xạ UV

Ngày nay, dầu hạt xương rồng được sử dụng chủ yếu như một thành phần mỹ phẩm. Tia cực tím ánh sáng là nguyên nhân gây ra tổn thương tế bào da nhiều nhất ở người. Dầu đã làm giảm số lượng tế bào bị chết do bức xạ UV nhờ các hợp chất chống oxy hóa và axit béo không bão hòa. Phổ chống nắng của dầu hạt rất rộng, có thể bảo vệ da chống lại các dải UV – B  và UV – A.

Ngoài ra, dầu còn có khả năng dưỡng ẩm cho da. Trong dầu hạt xương rồng có chứa một hàm lượng cao axit linoleic. Axit linoleic có tác dụng giúp da giữ nước, cấp ẩm cho làn da có hiệu quả cao.

4. Cách sử dụng dầu hạt xương rồng hiệu quả

4.1. Cách chọn dầu hạt xương rồng

Một số thương hiệu uy tín bán dầu hạt xương rồng. Bạn có thể tìm thấy loại dầu này ở các cửa hàng thực phẩm sức khỏe và trên mạng. Bạn cần tìm trên nhãn sản phẩm ghi như: 100% dầu nguyên chất (100% pure prickly pear oil), hoặc nhãn chưa tinh chế (unrefined), ép lạnh (cold – pressed), nguyên chất (virgin), hữu cơ (organic). Những sản phẩm này có chất lượng tốt hơn.

Ngoài ra, các mỹ phẩm gần đây cũng chứa thành phần là dầu hạt xương rồng. Nổi tiếng nhất có sản phẩm dầu dưỡng da của hãng Huxley.

4.2. Cách sử dụng tại nhà

Vì là dầu nên bạn có thể sử dụng tại nhà mà không cần pha loãng. Bạn hãy nhỏ 1 – 2 giọt dầu hạt xương rồng vào lòng bàn tay và nhẹ nhàng xoa dầu lên da. Một số trường hợp bạn có thể sử dụng dầu để xoa lên như: chống lão hóa da, dưỡng da buổi sáng tăng hiệu quả chống UV, nhanh lành vết thương, dưỡng tóc, …

Bạn cũng có thể thêm tinh dầu vào dầu hạt xương rồng để tăng hiệu quả mà bạn mong muốn. Lượng tinh dầu bạn thêm vào tùy vào nồng độ được khuyên sử dụng. Thêm 1 giọt tinh dầu vào 1 muỗng cà phê dầu để tạo hỗn hợp 1%. Thêm 5 giọt tinh dầu vào 1 muỗng cà phê dầu để có dung dịch tinh dầu 5%. Bạn dùng hỗn hợp dầu để mát xa như bình thường.

Dựa trên đặc điểm của dầu hạt xương rồng được coi là một loại dầu ăn được và con người có thể sử dụng. Giá trị dinh dưỡng của dầu hạt rất cao. Tuy nhiên, bạn không nên để dầu đun nấu ở nhiệt độ quá cao như chiên, nướng. Vì nhiệt độ sẽ làm hỏng các thành phần dinh dưỡng của dầu.

4.3. Cách bảo quản dầu hạt xương rồng

Khi không sử dụng, tốt nhất là bạn nên bảo quản dầu hạt xương rồng trong tủ lạnh. Bạn nên đựng dầu trong chai thủy tinh. Nên sử dụng dầu trong vòng 1 – 2 năm kể từ ngày mở nắp hoặc trước ngày hết hạn được in trên nhãn.

5. Một số lưu ý khi dùng dầu hạt xương rồng

Trong thí nghiệm, dầu hạt xương rồng được cho chuột uống mà không gây ra bất kỳ triệu chứng nhiễm độc hoặc tử vong nào ở động vật.

Tuy nhiên, nếu bạn dị ứng với xương rồng thì cần cân nhắc trước khi sử dụng dầu hạt prickly – pear. Bạn cần thử thoa dầu lên một vùng da nhỏ, trước khi thoa toàn thân.

Khi sản phẩm để lâu ngày, có mùi khác lạ thì nên ngưng sử dụng.

Đối với phụ nữ có thai, đang cho con bú, trẻ nhỏ cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng

6. Kết luận

Trên đây là bài viết về dầu hạt xương rồng của Kobi. Những báo cáo đã cho chúng ta hiểu rằng dầu hạt xương rồng có giá trị dinh dưỡng cao và có tác dụng tăng cường sức khỏe. Bạn có thể chọn loại dầu phù hợp với nhu cầu của bản thân và gia đình. Để biết thêm thông tin chi tiết về những loại dầu nền khác, bạn có thể truy cập vào website chính thức của Kobi. Kobi hy vọng bài viết đã đem lại thông tin hữu ích.

Tài liệu tham khảo

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8401162/
2. https://www.healthline.com/health/about-prickly-pear-seed-oil
3. https://en.wikipedia.org/wiki/Opuntia