Hoa Bia: Những Sự Thật Thú Vị Mà Hiếm Người Biết Tới

Bài viết về “Hoa Bia” là hành trình khám phá về loài cây này, từ mô tả đặc điểm và phân bố đến các ứng dụng trong y học và Đông y. Tìm hiểu về thành phần hóa học đa dạng của hoa bia và những lợi ích sức khỏe mà nó mang lại, cũng như các bài thuốc truyền thống và hiện đại sử dụng hoa này. Khám phá cảnh báo và cách sử dụng đúng cũng như những điều cần biết khi nghiên cứu về loại cây này.

1. Mô tả cây hoa bia

1.1. Tên gọi, danh pháp dược liệu

• Tên Tiếng Việt: Hoa bia, Hương bia.
• Tên khác: Hoa Houblo; Hublông.
• Tên khoa học: Humulus lupulus L.
• Họ thực vật: Canabaceae.

1.2. Đặc điểm tự nhiên

Thực vật này được Carl von Linné đặc tả khoa học lần đầu tiên vào năm 1753. Đây là cây sống lâu năm, thường đạt chiều cao trung bình từ 10 đến 15m, với tuổi thọ khoảng 30-40 năm. Hoa của cây hoa bia xuất hiện cả ở dạng đực và cái, với việc sử dụng chỉ hoa cái chưa thụ phấn trong quá trình sản xuất bia.

Cây hoa bia thuộc loại thảo sống hằng năm, có thân quấn và có chiều cao có thể lên đến 6m. Lá có dạng tim ở gốc, chia sâu thành 3-8 thùy xoan, nhọn ở đỉnh và có răng ở mép. Hoa đực màu vàng lục tạo thành chùm ở nách lá, trong khi hoa cái tụ họp thành nón màu vàng, mỗi nón bao gồm nhiều lá bắc xếp lên nhau. Mỗi lá bắc đính hai hoa cái ở nách, và sau đó mỗi hoa sẽ phát triển thành một quả bế.

1.3. Phân bố, thu hái, chế biến, bảo quản

Cây hoa bia là loài cây thích hợp với các nước ôn đới châu Âu và thường được nhập trồng ở các vùng có khí hậu mát. Quá trình trồng cây thường bắt đầu bằng cách giâm cành của cây năm trước, có chiều dài khoảng 12-20cm để đạt hiệu suất đâm rễ nhanh chóng. Khi cây đạt độ tuổi trưởng thành, người ta thường loại bỏ các gốc đực để tránh tạo quả.

Cây thường ra hoa vào khoảng tháng 4 đến tháng 5. Các vùng sản xuất chính của hoa bia bao gồm Hallertau (Đức, nơi có diện tích trồng lớn nhất vào năm 2006), vùng Yakima (bang Washington, Hoa Kỳ), thung lũng Willamette (bang Oregon, Hoa Kỳ), và vùng phía tây Canyon County, Idaho (bao gồm Parma, Wilder, Greenleaf, và Notus). Ở Anh, các vùng sản xuất chính là Kent (nơi sản xuất hoa bia Kent Goldings) và Worcestershire. Đây là nguồn cung chính cho hoa bia sử dụng trong sản xuất bia.

Ở Việt Nam, cây hoa bia thường được trồng tại các địa phương như Sơn La, Lạng Sơn và Lâm Đồng.

1.4. Bộ phận dùng

Cụm hoa cái, còn được biết đến với tên gọi Tị tửu hoa hoặc Flos Lupuli, chứa lupulin, một loại bụi nhựa được tạo ra bởi các tuyến tiết tích trữ dưới lớp cuitn của các lông tiết bao ngoài lá bắc. Việc thu hái hoa cái để làm thuốc thường diễn ra vào cuối mùa hạ, trước khi chúng chín hoàn toàn. Trên lá bắc của hoa, có những lông tuyến màu nâu, có hoạt tính cao hơn so với hoa. Sau đó, hoa được phơi khô ở nhiệt độ dưới 60 độ C, nơi mùi thơm của nó tăng lên và gợi nhớ mùi của valerian.

Khi đập các nón hoa, các lông tuyến tách ra, và khoảng 10-12% lupulin có thể được thu được. Lupulin có dạng bột màu vàng, hạt nhỏ, dễ dính với nhau, và không thấm nước. Dưới kính hiển vi, lupulin xuất hiện như các sợi tiết dài từ 150-250 micron, có chân ngắn đa bào và đỉnh mở ra như một cốc rộng, bao gồm một dãy tế bào với tầng cuticun giãn ra dần do sự tích lũy của nhựa dầu.

2. Thành phần hóa học cây hoa bia

Trong nón cái của hoa bia, có nhiều yếu tố hóa học đa dạng như allantoinase, 3-5% tanin độc lập với acid humulotannic, trimethylamin, các muối kalium, và lupulin. Phần lupulin chiếm khoảng 1-2%, bao gồm tinh dầu, nhựa, chất đắng, sáp, các base, và một alcaloid.. Tinh dầu của hoa bia, có thể có màu lục hoặc nâu, phụ thuộc vào việc hoa được thu hái tươi hay khô, đặc trưng bởi một hương thơm đặc biệt và chứa các thành phần sau:

• Một ether valerianic là valerol, khi oxy hóa sẽ tạo ra acid valerianic, đồng thời tạo ra mùi khó chịu của nón hoa khô.
• Một sesquiterpen như humulen, tương đương với α-caryophyllen, và một terpen aliphatic như mycen chiếm đến 80-90% của tinh dầu.

Trong lupulin, có một chất đắng tạo thành lupuliretin khi tác dụng với các acid, liên quan đến nhựa của Hoa bia và acid lupulinic tạo ra vị đắng. Chất nhựa màu nâu không xác định hình dạng đã được phân chia thành hai chất cụ thể, bao gồm humulol với hương vị đắng và xanthohumol không đắng. Ngoài ra, nhựa còn kết hợp với các acid béo và 3 loại este.

Các chất đắng, hay còn gọi là acid đắng, bao gồm humulon và các lupulon. Nhựa còn chứa acid lactaric, các lượng nhỏ sáp, alcol cerylic và acid cerotic. Trong lupulin, có các base chứa Nitrogen như Adenin, I-asparagin, acid aspartic, betain, cholin, histidin, và hypoxanthin, arginin. Nó còn có một alcaloid bay hơi, tương đương với conicine và nicotine, được gọi là lupuline.

3. Tác dụng dược lý của hoa bia

3.1. Theo Y học cổ truyền

Hoa bia từ lâu đã được coi là một liều thuốc hữu ích với nhiều đặc tính lợi ích cho sức khỏe. Chúng được biết đến với khả năng kích thích tiêu hóa, mang lại hương vị ngon miệng, giúp làm tan đờm, chặn ho, làm dịu thần kinh, và tạo điều kiện cho giấc ngủ nhẹ. Hoa bia cũng được cho là có khả năng kích thích ham muốn tình dục, theo quan điểm của nhiều người.

Trong y học cổ truyền Đông y, hoa bia được đánh giá cao với hương vị đắng và thơm, có tính chất bình, hoa bia được xem là có tác dụng làm dịu, kiện vị, hóa đàm, giúp cơ thể thư giãn và an thần.

3.2. Theo Y học hiện đại

Chất lupulin từ hoa bia được sử dụng như một loại thuốc giảm đau và dịu dục, nhưng cần lưu ý rằng ở liều lượng cao có thể gây choáng váng và nôn. Chất đắng humulon và lupulon có trong hoa được biết đến với tính chất chống khuẩn và sát trùng.

Hoa bia không chỉ được ưa chuộng trong việc làm men bia, mà còn được sử dụng trong lĩnh vực y học. Việc trộn hoa bia vào nước và phủ lên lúa mạch trước khi lên men không chỉ sản xuất ra mùi thơm đặc trưng mà còn mang đến nhiều lợi ích sức khỏe.Hoa cây humulus lupulus l. đã được sử dụng trong các liệu pháp chữa trị ăn uống không tiêu, ăn không ngon, trướng bụng, mất ngủ, lao phổi, viêm màng phổi, tràng nhạc, bạch đới, và các bệnh ngoài da.

4. Cách dùng và liều dùng hoa bia

Hoa bia không chỉ được sử dụng trong lĩnh vực làm men bia mà còn có ứng dụng trong việc trị thấp khớp, thống phong, áp xe nguội và thậm chí có những tác động chống ung thư. Phương pháp sử dụng bao gồm việc dùng 30g nón hoa bia pha vào 1 lít nước đun sôi, hãm trong 10 phút, ngày dùng 3 lần trước các bữa ăn. Hoa bia có thể được sử dụng dưới dạng bột sau khi nghiền và lấy bằng đầu mũi dao, mức sử dụng là 1-3 lần trong ngày. Ngoài ra, có thể sử dụng hoa bia dưới dạng cao nước, viên lupulin (0,25g) hoặc dưới dạng cao khác.

5. Lưu ý khi sử dụng hoa bia

Hoa bia, mặc dù có nguồn gốc từ thiên nhiên, nhưng nếu sử dụng liều cao có thể gây ra hiện tượng buồn nôn, nôn, và chóng mắt. Điều này nhấn mạnh việc sử dụng hoa bia cần tuân thủ liều lượng và hạn chế tự y áp dụng các bài thuốc mà không được tư vấn của chuyên gia y tế. Quý bạn đọc và người thân nên tham khảo ý kiến bác sĩ để hiểu rõ tình trạng cơ thể và không tự y áp dụng các liệu pháp mà không có sự hướng dẫn chính xác. Hãy chia sẻ bài viết nếu thấy hữu ích và để lại ý kiến để chúng tôi có thể cải thiện hơn.

Xem thêm:

• >>> Tinh dầu hoa bia
• >>> Bảng giá tinh dầu thơm (fragrance oil)
• >>> Bảng giá tinh dầu thiên nhiên
• >>> Bảng giá dầu massage

Tài liệu tham  khảo

• Từ điển cây thuốc Việt nam – Võ Văn Chi.
• Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi.
• Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam (Tập 1).
• https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-856/hops