Những năm gần đây, thanh hao hoa vàng là cái tên được nhiều người nhắc đến khi được ghi nhận trong giải Nobel y học. Tinh dầu thanh hao hoa vàng còn khá lạ lẫm với không ít người. Vậy tinh dầu thanh hao hoa vàng có tác dụng như thế nào, sử dụng tinh dầu ra sao cho hiệu quả. Cùng Kobi tìm hiểu về loại tinh dầu này trong bài viết dưới đây.

1. Mô tả cây thanh hao hoa vàng

Thanh hao hoa vàng còn có tên khác là ngải ngọt, ngải cao, ngải hoa vàng. Tên tiếng Trung của cây là Qinghao (hay Ching – hao có nghĩa là thảo mộc xanh). Ở Hoa Kỳ, nó được biết đến với cái tên sweet annie. Thanh hao hoa vàng tên khoa học là Artemisia annua L. thuộc gia đình họ Cúc Asteraceae.

Thân cây thanh hao hoa vàng mọc thẳng, phân nhánh, có màu nâu nâu hoặc nâu tím. Thân cây không lông. Cây mọc trong tự nhiên cao từ 30 đến 100 cm, mặc dù vậy, khi trồng trọt có thể cây đạt chiều cao 200 cm.

Các lá của thanh hao hoa vàng mọc so le, màu xanh đậm hoặc xanh hơi ngả nâu xám. Lá có chiều dài 3 – 5 cm và được sẻ thùy rất sâu thành hai hoặc ba lá chét nhỏ. Đây là đặc trưng của họ Cúc. Lá có mùi thơm đặc trưng và có vị đắng.

Những bông hoa nhỏ có đường kính 2 – 2,5 mm và được xếp thành những bông hoa rời nhau. Hoa có màu xanh lục pha vàng hoặc vàng nhạt, có mùi thơm dễ chịu. Hạt có màu nâu, đường kính chỉ 0,6 – 0,8 mm. Trọng lượng nghìn hạt (TKW) của cây trung bình khoảng 0,03g (so với lúa mì có TKW khoảng 45g).

2. Đặc điểm sinh trưởng của cây thanh hao hoa vàng

Thời gian phát triển của Artemisia annua từ khi gieo hạt đến khi thu hoạch là 190 – 240 ngày. Thay đổi tùy thuộc vào khí hậu và độ cao của khu vực sản xuất. Cây được thu hoạch khi bắt đầu ra hoa, lúc đó hàm lượng artemisinin cao nhất. Sản lượng lá khô của các đồn điền trồng trọt dao động từ 0,5 đến 3 tấn mỗi hecta.

Về khí hậu, thanh hao hoa vàng thích điều kiện nắng và ấm. Nhiệt độ phát triển tối ưu của nó nằm trong khoảng 20 – 25 ° C, đảm bảo sự trưởng thành thích hợp. Lượng mưa trong giai đoạn sinh trưởng không được nhỏ hơn 600 mm (lượng mưa hàng năm cao hơn 1150 mm).

Đặc biệt là cây con dễ bị khô hạn hoặc úng nước. Tuy nhiên, các cây trưởng thành lại có khả năng chống chịu tốt với các điều kiện khí hậu đó. Điều kiện đất ưa thích của thanh hao hoa vàng là đất thịt nhẹ, có đặc tính thoát nước tốt. Mặc dù vậy thì cây có thể thích nghi với các loại đất khác nhau.

3. Phân bố của cây thanh hao hoa vàng

Thanh hao hoa vàng là loại cây ngắn ngày, mọc hàng năm, có nguồn gốc từ Trung Quốc. Chúng là một loại ngải phổ biến ở vùng ôn đới châu Á, mọc tự nhiên thảm thực vật thảo nguyên ở phần phía bắc của tỉnh Chatar và Suiyan ở Trung Quốc ở độ cao 1.000 – 1.500 m so với mực nước biển.  Hiện nay cây đã được di thực vào nhiều nước khác như Úc, Argentina, Brazil, Bulgaria, Pháp, Hungary, Ý, Tây Ban Nha, Romania, Hoa Kỳ, …

4. Cách thu hái thanh hao hoa vàng

Việc thu hoạch cây tốt nhất nên thực hiện ở trạng thái vừa bắt đầu ra hoa. Toàn bộ cây được thu hoạch, cắt thành các nhánh và được phơi khô dưới ánh nắng mặt trời hoặc trong lò sấy. Nhiệt độ sấy không được vượt quá 40 ° C. Cành khô được giũ hoặc đập để tách lá ra khỏi thân. Sau đó, lá được đóng gói vào túi vải và chuyển đi chế biến tiếp.

Điều quan trọng là nhiệt độ trong quá trình vận chuyển và bảo quản không bao giờ được cao hơn 40 ° C. Nếu không artemisinin sẽ dễ bay hơi và mất vào không khí. Nếu bảo quản trong thời gian dài (một năm) thì không được làm giập nát lá cây. Điều kiện bảo quản tối ưu là 20 ° C với độ ẩm tương đối 85% hoặc 30 ° C với độ ẩm 30 – 40%.

5. Tinh dầu thanh hao hoa vàng là gì

Tinh dầu thanh hao hoa vàng thường thu được bằng cách chưng cất ngọn cây. Bởi vì, phần lá trên cùng của cây (1/3 trên cùng của cây trưởng thành) chứa số lượng gần như gấp đôi nếu so sánh với các lá phía dưới. Tinh dầu có mùi thơm đặc trưng giống như cây thanh hao hoa vàng tươi. Tinh dầu có thể đạt năng suất lên đến 85 kg / ha.

6. Thành phần hóa học của tinh dầu thanh hao hoa vàng

Phân tích tinh dầu thanh hao hoa vàng cho thấy sự hiện diện chủ yếu của monoterpenoids và sesquiterpenes. Các thành phần chính là artemisia ketone, germacrene D, 1,8 – cineole và camphor.

Các thành phần hóa học thường bị ảnh hưởng bởi mùa thu hoạch, phân bón, độ pH của đất, cách phơi sấy khô, vị trí địa lý, kiểu gene phân loài, bộ phận thực vật và phương pháp chiết xuất. Tinh dầu có thể được chia thành những nhóm sau:

• Tinh dầu Việt Nam với 3,3 – 21,8% camphor và 0,3 – 18,9% germacrene D.
• Tinh dầu Trung Quốc với hàm lượng cao artemisia ketone (64%).
• Tinh dầu Ấn Độ với 11,5 – 58,8% artemisia ketone.
• Tinh dầu của Pháp với 2,8 – 55% artemisia ketone, 1,2 – 11,6% 1,8-cineole và 15% germacrene D.
• Tinh dầu Bắc Mỹ với 35,7 – 68% artemisia ketone và 22,8 – 31,5% 1,8-cineole.
• Tinh dầu Iran với 48% camphor và 9,4% 1,8 – cineole.

7. Những công dụng của tinh dầu thanh hao hoa vàng

7.1. Theo y học truyền thống

Y học cổ truyền Trung Quốc phân loại cây thanh hao hoa vàng vào nhóm thảo mộc thanh nhiệt. Nó có tác dụng thanh nhiệt trừ thấp. Trà thảo mộc được sử dụng để điều trị các tình trạng bệnh do cơ thể sinh ra quá nhiều nhiệt và thấp, chẳng hạn như sốt, vàng da, khó tiêu và kiết lỵ.

Một phương pháp điều trị truyền thống đã được công nhận trong y học hiện đại là tác dụng chống lại bệnh sốt rét. Artemisinin, một hợp chất chiết xuất từ ​​lá cây, đã được chứng minh là có hiệu quả cao trong việc tiêu diệt ký sinh trùng sốt rét (Plasmodium falciparum).

7.2. Kháng vi khuẩn

Tinh dầu thanh hao hoa vàng đã là chủ đề của nhiều nghiên cứu để kiểm tra hoạt tính kháng khuẩn. Các thử nghiệm được thực hiện trên toàn bộ tinh dầu và từng thành phần riêng biệt của nó như camphor, 1,8 – cineol, α – pinene và artemisia ketone.

Kết quả ghi nhận tinh dầu thanh hao hoa vàng có phổ kháng khuẩn rất rộng, cả hai nhóm gram âm và gram dương. Cụ thể là:

• Staphylococcus aureus, Enterococcus hirae, Enterococcus faecalis, Streptococcus pneumoniae , Micrococcus luteus, Bacillus cereus, Sarcina lutea, Bacillus subtilis, Bacillus thuringiensis, Bacillus spp. và Listeria innocua.
• Nhóm Escherichia coli gây bệnh ở đường tiêu hóa, đường tiết niệu, gây độc tố gần giống lỵ; Shigella sp., Salmonella enteritidis, Klebsiella pneumoniae, Haemophilus influenzae và Pseudomonas aeruginosa.

7.3. Kháng vi nấm gây bệnh

Không chỉ kháng khuẩn, thành phần của tinh dầu cũng có khả năng chống lại các vi nấm gây bệnh ở người và sinh vật.

• Tinh dầu đã ức chế một số chủng nấm men như Candida albicans (gây nhiều loại bệnh ở người), Candida krusei, Saccharomyces cerevisiae và các loại nấm mốc như Aspergillus fumigatus.
• Hoạt tính kháng nấm của tinh dầu cũng được ghi nhận là chống lại các loại nấm bệnh truyền qua lá và đất ở cà chua. Tinh dầu có hoạt tính chống lại Sclerotinia sclerotiorum, Botrytis cinerea, Phytophthora infestans và Verticillim dahliae. Từ đó, tinh dầu giúp giảm tình trạng bệnh, tăng năng suất ở cây cà chua

7.4. Chống kí sinh trùng sốt rét

Sốt rét là một căn bệnh nguy hiểm đến tính mạng, phổ biến ở các nước đang phát triển trong đó có Việt Nam. Kí sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum sống trong muỗi đốt gây bệnh cho người. Người ta đã phát hiện ra rằng artemisinin tiêu diệt những ký sinh trùng này.

Artemisinin (hoặc artesunate) được chiết xuất từ cây thanh hao hoa vàng là một loại thuốc được sử dụng để điều trị bệnh sốt rét. Nhà khoa học Trung Quốc Tu Youyou đã phát hiện ra artemisinin và các đặc tính chống sốt rét. Bà đã nhận giải thưởng Lasker năm 2011 và giải Nobel Y học – Sinh lý học năm 2015. Thuốc trị sốt rét có chứa artemisinin, trong năm 2009, đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ phê duyệt để sử dụng tại Hoa Kỳ. Đây là loại thuốc có nguồn gốc từ artemisinin đầu tiên được chấp thuận ở Hoa Kỳ.

Tuy nhiên, ngày nay, nhiều người đang lạm dụng các sản phẩm từ lá khô của cây thanh hao hoa vàng để điều trị bệnh sốt rét. Một số bác sĩ lo ngại rằng ký sinh trùng sốt rét có thể trở nên kháng thuốc artemisinin ở những nước có bệnh sốt rét. Vì vậy, Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo mọi người không nên sử dụng các sản phẩm này để điều trị bệnh sốt rét. Thay vào đó, họ khuyến nghị nên sử dụng các loại dược phẩm chế phẩm làm từ artemisinin và các hợp chất khác.

7.5. Ức chế một số khối u

Các nhà khoa học vẫn đang tiếp tục nghiên cứu tác dụng của thanh hao hoa vàng và các chế phẩm đối với tế bào ung thư. Theo một bài báo đăng trên Xu hướng trong Khoa học Dược lý, artemisinin trong thanh hao hoa vàng có thể hữu ích để điều trị bệnh bạch cầu và một số khối u ở đại tràng, vú, phổ, tuyến tụy. Nó có thể làm chậm sự phát triển của các tế bào ung thư buồng trứng và điều trị ung thư đại trực tràng.

Artemisinin thường được ghi nhận là an toàn. Nó có thể gây ra ít tác dụng phụ hơn nhiều phương pháp điều trị ung thư khác. Tuy nhiên, cần nghiên cứu thêm để xác định xem thanh hao hoa vàng và chế phẩm có phải là một phương pháp điều trị hữu ích cho bệnh ung thư hay không.

7.6. Trong bệnh lý miễn dịch

Thanh hao hoa vàng điều chỉnh phản ứng của tế bào T và sản xuất kháng thể để ức chế các phản ứng tự miễn dịch, với artemisinin là thành phần hoạt động chính.

Artesunate, có các chức năng tương tự như artemisinin. Hợp chất đã được đánh giá trong các nghiên cứu trên động vật trong phòng thí nghiệm và được tìm thấy để ngăn chặn viêm da tiếp xúc dị ứng và tăng cường hoạt động của tế bào T.

Về mặt lâm sàng, cả thanh hao hoa vàng và artemisinin đều đã được sử dụng trong điều trị bệnh lupus toàn thân từ năm 1979. Những nghiên cứu gần đây cũng chứng minh những tác dụng tích cực.

7.7. Bảo quản nông sản

Mối quan tâm ngày càng tăng về khả năng kháng thuốc ngày càng tăng nhanh của các loại mọt. Vhun1g có thể chống lại xông khói, phun xịt thuốc. Điều này đã làm dấy lên nhiều nghiên cứu kĩ lưỡng hơn trên toàn thế giới. Mục tiêu tìm kiếm một giải pháp thay thế thân thiện với môi trường để quản lý dịch hại là rất quan trọng.

Thành phần hóa học chính trong tinh dầu thanh hao hoa vàng được phát hiện có khả năng đáng kể để đẩy lùi hai loài gây hại lưu trữ. Đó là mọt thuốc lá Lasioderma serricorne, mọt đỏ Tribolium castaneum. Hai loại mọt này không chỉ gây hại cho nông sản mà còn phá hỏng các kiến trúc, nội thất bằng gỗ. Riêng loài mọt đỏ Tribolium casteneum là một loài gây hại lớn cho ngũ cốc dự trữ bằng cách tiết ra các quinon độc hại làm cho ngũ cốc, không thích hợp cho con người ăn.

Tinh dầu thanh hao hoa vàng là một giải pháp bảo quản thay thế, thân thiện với con người và môi trường.

7.8. Ứng dụng khác

Từ khi được biết đến vào thế kỷ 19, ở Hoa Kỳ, tinh dầu thanh hao hoa vàng được sử dụng rộng rãi.

• Người dân đã sử dụng chúng như một chất bảo quản, hương liệu và túi thơm để ở trong nhà, gói vào khăn trải giường.
• Tinh dầu thu được từ ngọn hoa được sử dụng trong hương liệu, giúp tạo mùi vị đặc biệt cho loại rượu vermouth.

8. Các ứng dụng của tinh dầu thanh hao hoa vàng trong cuộc sống

8.1. Dùng tại nhà

Với những công dụng tuyệt vời đã kể trên, tinh dầu thanh hao hoa vàng có thể sử dụng rộng rãi trong đời sống hàng ngày. Nếu bạn yêu thích mùi thơm riêng biệt của tinh dầu thì có thể tham khảo một số cách dưới đây:

• Nhỏ một vài giọt tinh dầu vào bông cotton, hoặc cho vào túi thơm đặt dưới gối, ga giường. Nó giúp bạn không chỉ thư giãn mà còn giúp kháng khuẩn, vi nấm và những côn trùng ở nệm.
• Đặt bông cotton thấm tinh dầu ở nơi đồ đạc bằng gỗ, góc nhà thường có mối mọt, … sẽ giúp xua đuổi mọt rời đi. Hoặc bạn cũng có thể khuếch tán tinh dầu bằng máy, cách này cũng rất hiệu quả.
• Trộn 1 – 2 giọt tinh dầu với 1 thìa canh dầu nền. Sau đó bạn có thể mát xa vào vùng da đang bệnh như viêm da dị ứng, lupus, … Hỗn hợp sẽ giúp làn da bạn dịu lại.

8.2. Trong dược phẩm

Artemisinin (hoặc artesunate) được chiết xuất từ thanh hao hoa vàng là một loại thuốc được sử dụng để điều trị bệnh sốt rét. Thuốc này cần có toa kê đơn của bác sĩ chuyên khoa truyền nhiễm nên bạn không thể tự ý mua.

Ngoài ra, bạn có thể sử dụng trà thảo mộc từ cây thanh hao hoa vàng để giảm nóng trong người, kiết lỵ, … Tuy nhiên bạn cần tuân theo hướng dẫn của nhà sản xuất.

Tinh dầu thanh hao hoa vàng là nguồn tài nguyên của nhiều hợp chất hoạt tính sinh học, hy vọng sẽ tạo ra sản phẩm quan trọng về kinh tế. Các kết quả tốt thu được khuyến khích các nghiên cứu sâu hơn, hướng tới ứng dụng khả thi trong lĩnh vực thực phẩm, dược phẩm và thẩm mỹ.

9. Lưu ý khi sử dụng tinh dầu thanh hao hoa vàng

Thanh hao hoa vàng và các chế phẩm bao gồm tinh dầu được ghi nhận là khá an toàn với con người. tuy nhiên, một số báo cáo cảnh giác dược lý đã ghi nhận. Nếu bạn trong trường hợp dưới đây thì cần lưu ý.

9.1. Phụ nữ có thai

Cơ quan dược phẩm Úc đã quy định các loại thuốc kê đơn có chứa thanh hao hoa vàng được cảnh báo không sử dụng trong toàn bộ thời kỳ mang thai. Nguyên do là Artemisinin là một hoạt chất được tìm thấy khả năng tổn thương thai nhi, sức khỏe bà mẹ. Vì vậy, tất cả các loại thuốc, thực phẩm chức năng, tinh dầu chiết xuất từ thanh hao hoa vàng đều không được sử dụng. Bạn nên ngừng sử dụng các sản phẩm bất kỳ từ thanh hao hoa vàng nếu đang mang thai hoặc dự định có thai. Bạn cần trao đổi, tham vấn ý kiến với bác sĩ chuyên khoa.

9.2. Trong dự phòng sốt rét

Không nên sử dụng rộng rãi thanh hao hoa vàng và các dẫn xuất bao gồm tinh dầu để điều trị dự phòng hoặc đơn trị liệu sốt rét. Điều này có thể góp phần tạo đột biến và phát triển các chủng kí sinh trùng sốt rét kháng lại thuốc này. Thuốc dự phòng sốt rét được khuyến cáo hiện nay là mefloquine hoặc doxycycline.

9.3. Cơ địa đặc biệt khác

• Đối với người bị dị ứng với thanh hao hoa vàng và các cây khác trong họ như ngải cứu thì không nên sử dụng tinh dầu thanh hao hoa vàng. Các phản ứng dị ứng rất khó lường. Nếu sử dụng ngoài da thì bạn cần phải pha loãng tinh dầu và sử dụng thử trên một vùng da nhỏ. Nếu không có kích ứng, ngứa, ban đỏ, … thì bạn hoàn toàn có thể sử dụng trên vùng da lớn hơn.
• Nếu bạn đang có các bệnh lý về miễn dịch, gan, thận, … thì cần tham khảo ý kiến của các bác sĩ chuyên khoa. Không nên tự ý sử dụng.

10. Quy cách đóng gói

11. Kết luận

Trên đây là bài viết của Kobi về tinh dầu thanh hao hoa vàng. Tinh dầu thanh hao hoa vàng có rất nhiều tiềm năng trong chăm sóc sức khỏe và đời sống của con người. Nếu bạn đọc quan tâm đến tinh dầu thanh hao hoa vàng và các loại tinh dầu thiên nhiên khác thì hãy liên hệ với Kobi để được tư vấn cụ thể.

12. Tại sao chọn Kobi?

Kobi tự hào là nhà nhập khẩu và phân phối các loại tinh dầu thiên nhiên, dầu thực vật chất lượng cao với giá cả cạnh tranh tại Việt Nam từ 2011. Đối tác của chúng tôi là các nhà sản xuất, nhà xuất khẩu cung cấp nguồn thực vật bền vững từ hơn 10 quốc gia, thu mua cây trồng từ nơi chúng phát triển tự nhiên và dồi dào. Mỗi đơn hàng đều đi kèm với GC-MS, COA và SDS để chứng minh dầu của chúng tôi là 100% nguyên chất và tự nhiên. Sự hài lòng của khách hàng là ưu tiên hàng đầu của chúng tôi và chúng tôi luôn sẵn sàng giải đáp mọi thắc mắc của bạn. Hãy liên hệ ngay hôm nay để tìm hiểu cách chúng tôi có thể giúp công việc của bạn phát triển như thế nào nhé!

13. Các chứng chỉ/chứng nhận

• GC/MS Test.
• Food Safety and Standards Authority of India
• GMP
• Halal
• ISO 9001: 2015

Tài liệu tham khảo

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3995097/
2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26460560/
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30961365/
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31767459/
5. https://www.healthline.com/health/what-is-sweet-annie
6. http://www.itmonline.org/arts/chinghao.htm
7. https://en.wikipedia.org/wiki/Artemisia_annua