Ngày nay, Ngải Đắng được ghi nhận không chỉ có những đóng góp đáng kể cho công nghiệp thực phẩm mà còn trong ngành y học. Trong đó, sản phẩm tinh dầu được đánh giá cao về hoạt động sinh học và lợi ích cho sức khỏe con người. Sau đây, cùng Kobi khám phá những điều kỳ diệu mà tinh dầu Ngải Đắng đem đến nhé.

1. Tổng quan về Ngải Đắng

1.1 Thông tin chung

Ngải đắng (Artemisia absinthium) là thực vật thuộc chi Ngải (Artemisia), họ Cúc (Asteraceae). Theo tài liệu, loài có nguồn gốc từ châu Âu và một số vùng của châu Phi và châu Á. Ngoài ra, chúng có liên quan đến vị thuốc dân gian nổi tiếng là Ngải Cứu (Artemisia vulgaris). Ngày nay, quần thể loài đa dạng và xuất hiện rải rác khắp nơi trên thế giới. Có thể kể đến như các vùng của Châu Á, Châu Phi, Nam Mỹ và Hoa Kỳ…

Thực tế, Ngải Đắng có thể được dùng dưới cả dạng tươi và dạng khô. Theo dân gian, các bộ phận trên không (thân, lá và hoa) của cây đều có công dụng chữa bệnh.

1.2 Đặc điểm sinh trưởng và mô tả thực vật Ngải Đắng

Là loài cây có mùi thơm, sống lâu năm, vị cay đắng;

Thích nghi và phát triển mạnh mẽ ở các khu vực có ánh sáng đầy đủ và khí hậu ẩm mát của vùng núi cao.

Thân thảo đứng, cao 0.4-0.6m, có thể cao đến 1m. Dọc thân có khía và lông mềm màu trắng.

Lá mọc so le, phủ trên bề mặt là lớp lông tơ trắng, mép khía răng. Ở phần gốc, có cuống lá dài, chẻ lông chim 3 lần. Còn phiến lá ở gần ngọn chẻ ít hơn và có cuống ngắn.

Cụm hoa mọc ở đầu cành và ngọn thân, tụ thành các đầu, rồi họp lại thành chùy. Hoa sắc vàng hoặc trắng.

2. Đôi nét về tinh dầu Ngải Đắng

2.1 Đặc tính chung của tinh dầu Ngải Đắng

Tinh dầu Ngải Đắng (Wormwood Essential Oil) được chiết xuất từ phần trên mặt đất (lá, cành cây, ngọn hoa) của thực vật cùng tên. Thông qua phương pháp chủ yếu là chưng cất hơi nước thu được dung dịch có màu vàng, trong suốt, độ đậm đặc cao và độ lan tỏa mùi hương ổn định theo thời gian. Bên cạnh đó, điểm ấn tượng của tinh dầu đến từ hương thơm ấm áp, sắc nét hòa quyện giữa mùi gỗ và cây cỏ thiên nhiên.

Bảo quản:

• Thận trọng chứa tinh dầu Ngải Đắng trong vật chứa thủy tinh tối màu. Với mục đích giữ độ tươi và kéo dài thời hạn sử dụng nên đậy kín lọ sau khi dùng.
• Chú ý đặt sản phẩm tránh tầm tay trẻ nhỏ và không nên để ánh sáng mặt trời chiếu vào.
• Trong thời gian dùng, nếu tinh dầu Ngải Đắng có mùi lạ, biến chất thì nên ngừng tiếp xúc.

2.2 Các hoạt chất giá trị của tinh dầu Ngải Đắng

Tinh dầu Ngải Đắng chứa nhiều hoạt chất phong phú và mang tính giá trị sinh học cao. Theo đó, tỷ lệ thành phần sẽ có sự chênh lệch đôi chút tùy vào các yếu tố khác nhau như loài, nơi canh tác, khí hậu, phương thức chiết xuất…Các chất hóa học chính gồm:

• α-thujone, β-thujone, geranyl propionate, linalyl axetat, myrcene, sabinene, trans sabinol và trans sabinyl axetat…
• Hoặc chamazulene, nuciferol butanoate, nuciferol propionate, caryophyllene oxide, phellandrene, pinene, azulene,…

Một số hoạt chất nổi bật:

• Thujone: hoạt chất có khả năng kích thích hệ thần kinh trung ương;
• Myrcene: là một hidrocacbon tự nhiên, thuộc nhóm monoterpenes, mùi dễ chịu. Chất được chiết xuất từ nhiều thực vật khác nhau, đóng góp trong sản xuất nước hoa, hương liệu…
• Pinene: là hoạt chất có công thức hóa học tồn tại ở 2 dạng alpha và beta, hiệu quả trong kháng viêm, sát trùng…
• Phellandrene: một trong chất kháng viêm tự nhiên, ức chế sự phát triển của vi khuẩn…

3. Lợi ích của tinh dầu Ngải Đắng đối với sức khỏe

3.1 Liệu pháp hương thơm

Những thông tin tích cực về khả năng của tinh dầu Ngải Đắng trong ứng dụng liệu pháp hỗ trợ tâm lý, hệ thần kinh như:

• Từ xưa, tinh dầu này được tin tưởng trong điều trị một số vấn đề rối loạn. Đặc biệt là rối loạn giấc ngủ, dịu thần kinh, thư giãn tâm trạng…
• Có ý kiến cho rằng sự hiện diện của α-thujone và β-thujone có trong Artemisia absinthium có thể ảnh hưởng đến hoạt động tâm lý và hệ thần kinh.

3.2 Lợi tiêu hóa

Theo tài liệu, tinh dầu Ngải Đắng có các lợi ích trên đường tiêu hóa. Chẳng hạn như

• Lợi mật, thúc đẩy quá trình thải mật từ gan vào dạ dày và kích thích hoạt động thải độc…;
• Tinh dầu chứa hoạt chất hoạt động kích thích vị giác, cải thiện tiết nước bọt và sự thèm ăn.
• Cân bằng chất acid dư thừa trong dạ dày đồng thời hỗ trợ quá trình trao đổi chất hoàn chỉnh.

Những đặc tính chữa bệnh này của tinh dầu Ngải Đắng  giúp chúng có tiềm năng trở thành một phương thuốc đầy hứa hẹn trong việc điều trị các vấn đề về gan và túi mật, cũng như nhiều chứng rối loạn tiêu hóa khác. Tuy nhiên, cần có thêm các nghiên cứu thực nghiệm lâm sàng để ứng dụng rộng rãi trong cuộc sống.

3.3 Tinh dầu Ngải Đắng giúp khử mùi

Vì tinh dầu có chứa lượng thujone dồi dào nên chúng cũng có mùi đặc trưng của thành phần này. Điều này có nghĩa là chúng có thể hỗ trợ khử mùi khó chịu trong không khí. Tuy nhiên, cần lưu ý sử dụng tinh dầu pha loãng để tránh hít phải quá nhiều.

3.4 Có thể ngăn ngừa nhiễm trùng do vi sinh vật

Đặc tính kháng khuẩn của tinh dầu Ngải Đắng được thể hiện qua các yếu tố như:

• Nhờ hoạt chất α-thujone và β-thujone giúp ức chế sự phát triển của các vi sinh vật gây hại;
• Theo công bố trên Tạp chí Hóa học Nông nghiệp và Thực phẩm cho thấy rằng tinh dầu có hoạt tính kháng khuẩn. Chúng có thể chống lại một số chủng vi khuẩn như Salmonella enteritidis, Pseudomonas aeruginosa, Klebsiella pneumoniae, Staphylococcus aureus, C. albicans và Aspergillus niger.

3.5 Có thể kháng nấm

Theo nghiên cứu trên Planta Medica còn ghi nhận tinh dầu được chưng cất từ ​​các bộ phận trên không của Artemisia absinthium đã ức chế sự phát triển của các loại nấm đã được thử nghiệm. Ví dụ : Candida albicans, Saccharomyces cerevisiae var. chevalieri...Đặc biệt, nhiễm trùng nấm men Candida khá phổ biến trong vấn đề bệnh lý miệng, đường ruột, âm đạo…

3.6 Hiệu quả như một loại thuốc chống côn trùng

Một ứng dụng thú vị khác của tinh dầu này đó là người ta có thể dùng chúng như một loại thuốc trừ sâu và đuổi côn trùng khó chịu. Để đạt được hiệu quả trên, bạn có thể sử dụng chúng trong dạng thuốc xịt, xông hơi, khuếch tán…tại khu vực mà bạn muốn.

3.7 Có thể làm giảm đau thần kinh

Ngải Đắng và tinh dầu của chúng khi phối hợp với các kỹ thuật như massage, xoa bóp, đắp thuốc…không chỉ thành công đối với các cơn đau nhức, mỏi cơ, viêm khớp mà còn mang lại lợi ích làm ấm cơ thể. Bên cạnh đó, chiết xuất còn có đa dạng các dược chất có hiệu quả tích cực trong việc giảm đau, tăng cường lưu thông khí huyết, phục hồi vận động…

3.8 Đặc tính chống oxy hóa nổi bật

Trong quá trình thử nghiệm, tinh dầu ngải cứu cũng cho thấy đặc tính chống oxy hóa nổi bật. Trong đó, nhờ các hoạt chất như chamazulene, thujone…hoạt động như một chất chống oxy hóa, bảo vệ cơ thể trước nguy cơ tiềm ẩn bệnh lý và các tác nhân gốc tự do gây hại. Tuy nhiên, vẫn cần nghiên cứu thêm về những đặc tính của hợp chất này.

3.9 Có thể hoạt động như một loại thuốc bổ

Nhiều ý kiến đồng tình rằng tinh dầu Ngải Đắng là một loại thuốc bổ giúp tăng cường sức khỏe. Chúng có thể tác động lên hệ tiêu hóa, giúp hấp thụ chất dinh dưỡng thích hợp trong cơ thể. Ngoài ra, tinh dầu còn hỗ trợ hệ thống nội tiết, giúp cân bằng điều tiết các hormon, enzym…đào thải các chất độc hại ra ngoài cơ thể.

3.10 Tinh dầu Ngải Đắng và sức khỏe phụ nữ

Đối với sức khỏe phụ nữ, tinh dầu Ngải Đắng là phương thuốc đầy hứa hẹn. Theo quan niệm dân gian, tương tự như Ngải Cứu, Ngải Đắng và các chế phẩm của chúng cũng có lợi cho sức khỏe kinh nguyệt. Chẳng hạn như hành kinh không đều, mãn kinh, rối loạn kinh nguyệt…Trong đó, chúng hỗ trợ khí huyết lưu thông thuận lợi, khai mở bế tắc, ứ trệ tích tụ…Hơn thế, tinh dầu này còn hỗ trợ các vấn đề khác liên quan đến thời kỳ kinh nguyệt chẳng hạn như đau đầu, đau bụng kinh, mệt mỏi, chuột rút…

3.11 Lợi ích khác

Theo kinh nghiệm dân gian, cây Ngải Đắng có vị đắng, mùi thơm tính ấm, lợi tiêu hóa, trừ giun…Vì vậy, trong một số trường hợp, loại tinh dầu đặc biệt từ thực vật này được dùng như một loại thuốc xổ để điều trị giun trong trực tràng cũng như ruột. Tuy nhiên, lợi ích này vẫn cần được nghiên cứu sâu hơn.

4. Cách sử dụng tinh dầu Ngải Đắng hiệu quả

Dựa vào nhu cầu khác nhau mà bạn có thể linh hoạt sử dụng tinh dầu Ngải Đắng:

• Khuếch tán: phương thức tạo nên không gian tràn ngập hương thơm Ngải Đắng. Bằng cách này bạn cần dùng thêm thiết bị để nâng cao hiệu quả như máy khuếch tán, đèn đốt… Bên cạnh đó, đây cũng là phương thức hữu hiệu nếu như bạn muốn xua đuổi muỗi và côn trùng tránh xa nơi ở của mình.
• Cho vài giọt dầu Ngải Đắng vào nước tắm hay chậu ngâm chân để tận hưởng hiệu quả thư giãn;
• Thêm khoảng 1-2 giọt tinh dầu vào khoảng 1oz (khoảng 30ml) dầu vận chuyển (dầu dừa, dầu jojoba, dầu mè…) để làm dầu massage và xoa bóp tại khu vực cần trị liệu.
• Xông hơi trị liệu: nhỏ 2-3 giọt dầu Ngải Đắng vào nước sôi để xông hơi. Tiến hành liệu pháp thông qua thiết bị và dụng cụ truyền thống hoặc máy xông hơi hiện đại.
• Xịt hay nhỏ vài giọt tinh dầu đã pha loãng vào những vật dụng cá nhân mà bạn yêu thích. Ví dụ gối, quần áo để hỗ trợ giấc ngủ,…

5. Gợi ý kết hợp cùng tinh dầu Ngải Đắng

Ngày nay, xu hướng hòa trộn các tinh dầu thực vật nhận được nhiều sự quan tâm và yêu thích. Theo đó, tinh dầu Ngải Đắng tạo thành hỗn hợp tuyệt vời với tinh dầu của hoa nhài, hoa oải hương, cây sồi và cam.

6. Điều cần lưu ý khi sử dụng tinh dầu Ngải Đắng

6.1 Các đối tượng nên thận trọng sử dụng tinh dầu Ngải Đắng

• Phụ nữ mang thai và cho con bú: tinh dầu có thể gây nguy hiểm cho tử cung;
• Đối tượng có tiền sử dị ứng với bất kỳ thành phần có trong tinh dầu Ngải Đắng;
• Ngoài ra, dầu này cũng có thể gây dị ứng trên da đối với những người mẫn cảm với các loại cây thuộc họ Cúc như Cúc vạn thọ, Cỏ hương bài, Cúc hoa, …
• Trẻ em: chưa có nhiều báo cáo khoa học về việc dùng tinh dầu này trên đối tượng. Hơn nữa, đối tượng này có làn da nhạy cảm, do đó nên hạn chế tiếp xúc.
• Trường hợp đang mắc bệnh lý cấp tính, ung thư, nguy cơ cao bị động kinh hoặc bất kỳ vấn đề y tế nào;

6.2 Một số tương tác thuốc cần chú ý

• Thuốc chống co giật là loại thường được sử dụng để ngăn chặn những cơn động kinh. Bằng cách ảnh hưởng đến các chất hóa học trong não, chiết xuất từ Ngải Đắng có thể làm giảm hiệu quả của các loại thuốc này. Ví dụ: phenobarbital, primidone (Mysoline), axit valproic (Depakene), gabapentin (Neurontin), carbamazepine (Tegretol), phenytoin (Dilantin),…
• Nếu dùng chung thảo mộc này với thuốc chống đông máu warfarin có thể gây chảy máu đường ruột.

6.3 Lưu ý khác

Tuyệt đối không uống trực tiếp tinh dầu Ngải Đắng nguyên chất vì sẽ gây hại cho sức khỏe. Nếu không may các vùng nhạy cảm như mắt, niêm mạc…bị dây dính tinh dầu, cần lập tức rửa sạch bằng nước mát.

Trong lúc trải nghiệm tinh dầu bằng các phương thức khác nhau, nếu có các phản ứng dị ứng như choáng, nôn ói, co giật, nổi mề đay, khó thở, phát ban, mụn,…hãy ngừng sử dụng ngay lập tức.

Thực tế, liều lượng phù hợp của tinh dầu Ngải Đắng phụ thuộc vào một số yếu tố. Chẳng hạn như tuổi tác, sức khỏe của người dùng và một số tình trạng khác. Tại thời điểm này, không có đủ thông tin khoa học để xác định liều lượng thích hợp sử dụng tinh dầu. Do vậy, nên đảm bảo làm theo các hướng dẫn có liên quan trên nhãn sản phẩm và tham khảo ý kiến dược sĩ, bác sĩ hoặc chuyên gia chăm sóc sức khỏe khác trước khi dùng.

Nếu sử dụng với liều lượng lớn, tinh dầu Ngải Đắng có thể gây độc cho cơ thể, đặc biệt là thần kinh. Ví dụ như căng thẳng, co giật, bồn chồn, gây nghiện…Điều này được lý giải có thể là bởi sự hiện diện của hoạt chất thujone.

7. Quy cách đóng gói

8. Tổng kết

Ngày nay, thử nghiệm lâm sàng về ích lợi của tinh dầu Ngải Đắng còn khá hạn chế. Tuy nhiên, từ truyền thống xa xưa, kinh nghiệm nhân dân cũng đã có nhiều bằng chứng ghi nhận đóng góp của chiết xuất này. Theo đó, chúng thực sự mang lại hiệu quả đáng kể với một số tình trạng sức khỏe con người. Cùng hi vọng tương lai không xa sẽ có thêm những nghiên cứu và ứng dụng chi tiết hơn nhằm phát huy tiềm năng tối đa của thực vật. Mời bạn đến với Kobi để cùng nhau trải nghiệm và thưởng thức kho tàng tinh dầu thiên nhiên nhé.

Tài liệu tham khảo

1. 10 Incredible Benefits Of Wormwood Essential Oil https://www.organicfacts.net/health-benefits/essential-oils/health-benefits-of-wormwood-essential-oil.html
2. Wormwood – Uses, Side Effects, and More https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-729/wormwood
3. Wormwood https://www.drugs.com/npp/wormwood.html
4. Wormwood: The Parasite-Killing, Cancer-Fighting Super Herb https://draxe.com/nutrition/wormwood/
5. What Is Wormwood, and How Is It Used? https://www.healthline.com/nutrition/what-is-wormwood
6. Wormwood Essential Oil https://ayurvedicoils.com/ayurvedic-essential-oils_wormwood-essential-oil_570.html