Húng chanh là loại cây có khả năng chữa bệnh và giá trị dinh dưỡng, được đánh giá cao trong ngành dược phẩm. Bên cạnh đó, húng chanh có khả năng cho một lượng lớn tinh dầu. Vậy tinh dầu húng chanh có những lợi ích gì với con người. Bài viết sau sẽ cung cấp thông tin đến quý bạn đọc.

1. Mô tả cây húng chanh

Húng chanh có tên khoa học là Coleus aromaticus, Coleus amboinicus, hoặc Plectranthus amboinicus trong gia đình họ Hoa môi Lamiaceae.

Húng chanh là cây thân thảo, có gốc hóa gỗ. Chiều cao cây từ 25 – 75 cm. Thân cây mọc đứng, phủ lớp lông. Lá có cuống, mọc đối, hình bầu dục dày. Mép lá có khía, có phủ lớp lông, gân nổi rõ ở mặt dưới lá. Hoa màu tía, nhỏ, mọc thành hoa tự.

Húng chanh thường được dùng làm cây gia vị, trồng cây cảnh trong nhà.

2. Tinh dầu húng chanh là gì?

Lá và thân cây húng chanh sau khi thu hái về, được sơ chế, rửa sạch. Sau đó, dùng phương pháp chưng cất hydro (hydro distillation) trong vòng khoảng 3 – 4 giờ thì thu được tinh dầu húng chanh. Ngoài ra, có thể dùng phương pháp khác như chưng cất hơi nước, dùng dung môi hóa học, hoặc công nghệ CO2 siêu tới hạn.

Tinh dầu thu được có màu vàng, trong suốt, thơm mùi đặc trưng của húng chanh.

3. Thành phần hóa học của tinh dầu húng chanh

Tinh dầu thu được từ lá và thân cây húng chanh chứa tổng cộng 76 thành phần dễ bay hơi. Trong tinh dầu chứa lượng lớn hai hợp chất phenolic chính, đó là carvacrol và thymol. Đây là 2 chất được đánh giá cao về mặt dược lý. Cụ thể thành phần như sau terpinolene, α-pinen, β-pinen, β-caryophyllene, metyl eugenol, thymol, 1, 8-cineole, carvacrol và β-phellandrene.

Ngoài ra, tinh dầu húng chanh rất giàu monoterpen oxy hóa, hydrocacbon monoterpene, hydrocacbon sesquiterpene và sesquiterpenes oxy hóa.

Thành phần hóa học của tinh dầu húng chanh dễ bị ảnh hưởng. Nó phụ thuộc vào vị trí địa lý, cách chiết xuất, bộ phận cây thu hái, yếu tố môi trường và các mùa khác nhau. Hàm lượng tinh dầu ở cây thu hoạch vào tháng 9 cao hơn so với tháng khác. Đặc biệt là nồng độ Carvacrol, β-Caryophyllene, α-Humulene và Caryophyllene oxid.

4. Tác dụng dược lý của tinh dầu húng chanh

Húng chanh được sử dụng rộng rãi trong y học dân gian để điều trị các bệnh thông thường. Ví dụ như cảm lạnh, hen suyễn, táo bón, nhức đầu, ho, sốt và các bệnh ngoài da. Lá của cây thường được ăn sống hoặc làm rau thơm gia vị.

4.1 Khả năng kháng vi sinh vật của tinh dầu húng chanh

Các hợp chất phytochemical trong thực vật họ nhà Lamiaceae có khả năng chống lại nhiều loại vi khuẩn, nấm men và nấm mốc. Tuy nhiên, tùy vào thành phần hoạt tính sinh học mà khác nhau về số lượng và chất lượng.

4.1.1 Kháng vi khuẩn

Vi khuẩn là những vi sinh vật thường có trên bề mặt da, lớp niêm mạc và đường ruột của người và động vật. Có những vi khuẩn nguy hiểm được xếp vào loại mầm bệnh ở người, gây ra các bệnh truyền nhiễm với tử vong. Những vi khuẩn này thường bị ức chế bằng cách dùng thuốc kháng sinh. Tuy nhiên, gần đây tình trạng vi khuẩn kháng thuốc ngày càng nhiều và là một hiện tượng toàn cầu.

Ở Cuba, người ta sử dụng húng chanh trong ho mạn tính hoặc sau lao phổi. Họ nhận thấy húng chanh có thể kháng vi khuẩn lao Mycobacterium tuberculosis.

Một thí nghiệm cho thấy tinh dầu húng chanh ức chế nhóm vi khuẩn đường ruột như Escherichia coli, Salmonella typhimurium. Đồng thời, nó cũng giúp tăng lợi khuẩn đường ruột Lactobacillus plantarum.

Các vết thương ở người bệnh đái tháo đường rất lâu lành và các vi khuẩn khó điều trị. Các vi khuẩn thường gặp là E. coli, S. aureus, P. mirabilis, P. aeruginosa và K. pneumonia. Tinh dầu chiết xuất từ húng chanh có khả năng ức chế những vi khuẩn này và giúp mau lành vết thương.

Tinh dầu của húng chanh có tác dụng hiệp đồng khi kết hợp với các kháng sinh nhóm aminoglycosid. Nó giúp tăng hoạt động của kháng sinh đối với các chủng vi khuẩn kháng thuốc, làm vỡ màng tế bào của vi khuẩn. Điều này làm cho tinh dầu húng chanh trở thành một nguồn sản phẩm tự nhiên có thể có với hoạt tính điều chỉnh sức đề kháng của vi khuẩn

4.1.2 Kháng vi nấm

Tinh dầu húng chanh chống lại vi nấm C. albicans, C. Tropicalis, C. krusei và C. stellatoidea.

Trong một nghiên cứu khác, hoạt tính chống nấm của tinh dầu húng chanh đã được chứng minh hiệu quả với các loại nấm khác nhau. Trong đó, với 10 µL tinh dầu húng chanh đã ức chế hơn 60% nấm Aspergillus ochraceus, Aspergillus niger và Penicillium sp.

4.1.3 Kháng virus

Ngày nay, các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STDs) và hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS) ngày càng phổ biến. Trong thập kỷ qua đã chứng kiến những tiến bộ lớn trong lĩnh vực thuốc kháng virus. Như là, các hợp chất hoặc công thức bôi tại chỗ có thể ngăn ngừa sự lây truyền của các bệnh lây truyền qua đường tình dục bao gồm cả AIDS.

Tinh dầu cùng các dạng chiết xuất khác nhau từ ​​húng chanh đã được báo cáo là có khả năng kháng vi rút đối với Herpes Simplex Virus-1 (HSV1) và ức chế hoạt động của HIV.

4.2 Đối với các bệnh đường hô hấp

Lá húng chanh thường dùng trong điều trị ho mãn tính, hen suyễn, viêm phế quản và đau họng ở Ấn Độ và các đảo Caribe.

Ở miền Đông Cuba, tinh dầu húng chanh được sử dụng để điều trị bệnh hen suyễn. Đồng thời, tinh dầu húng chanh làm giảm nhiễm trùng, làm loãng đờm trong đường thở. Khả năng này là do có một lượng lớn Carvacrol và Thymol được tìm thấy trong tinh dầu húng chanh. Chúng là hợp chất giúp long đờm hiệu quả và được sử dụng để điều trị các bệnh về hô hấp khác nhau.

4.3 Các bệnh về da

Lá húng chanh đã được dùng trong y học ở Brazil, Ấn Độ dùng để chữa dị ứng ngoài da, giúp vết thương loét nhanh lành.

Tinh dầu húng chanh có thể ức chế sự phát triển của nấm gây gàu Malassezia furfur.

4.4 Hoạt động chống oxy hóa

Tinh dầu húng chanh có khả năng chống oxy hóa mạnh, do chứa các hợp chất phytochemical như Carvocrol và Thymol. Chất chống oxy hóa tăng rõ rệt ở những con chuột được uống tinh dầu húng chanh. Những hợp chất sinh học này quan trọng trong các công thức thuốc dược phẩm. Việc sử dụng tinh dầu húng chanh rẻ hơn so với công thức khác. Không có bất kỳ tác dụng phụ nào trên mô hình động vật.

4.5 Bệnh răng miệng

Sâu răng và bệnh nha chu đang được sức khỏe cộng đồng đặc biệt quan tâm, ảnh hưởng đến một bộ phận lớn người dân. Tinh dầu húng chanh giàu carvacrol đã cho thấy hiệu quả khi dùng kết hợp với nước súc miệng để tránh vi khuẩn phát triển trong khoang miệng. Đây là một phương pháp điều trị thay thế cho các bệnh liên quan đến răng miệng.

4.6 Tiềm năng diệt côn trùng

Muỗi có khả năng mang và truyền bệnh cho người và động vật qua các quốc gia. Hàng năm gây ra hàng trăm triệu ca bệnh lâm sàng và hàng triệu ca tử vong. Người ta nhận thấy khả năng của tinh dầu húng chanh có thể ức chế nhiều loài muỗi khác nhau.

Cụ thể, ức chế được muỗi Anopheles gây bệnh sốt rét; muỗi Aedes aegypti truyền bệnh sốt xuất huyết, sốt vàng da và sốt xuất huyết Dengue; muỗi Culex gây viêm não, Zika. Thậm chí, tinh dầu còn tác động lên cả ấu trùng của muỗi, thường gọi là lăng quăng, bọ gậy.

Đây là biện pháp kiểm soát sinh học tuy chậm nhưng là giải pháp thay thế lâu dài, rẻ tiền và vô hại đối với hệ sinh thái.

5. Cách sử dụng tinh dầu húng chanh

5.1 Cách dùng tại nhà

5.1.1 Liệu pháp hương thơm

Tinh dầu húng chanh khuếch tán trong không khí làm trong lành, diệt khuẩn, và đuổi được những loại côn trùng khó chịu.

Bạn nên pha loãng từ 10 – 15 giọt tinh dầu mỗi 30 ml nước. Bạn có thể dùng máy hoặc bình xịt.

Lưu ý: bạn cần đảm bảo không gian ở được thông gió tốt. Không sử dụng bình xịt nhựa vì tinh dầu phân hủy nhựa theo thời gian.

5.1.2 Dùng ngoài da

Tinh dầu húng chanh pha loãng cũng có thể được sử dụng để bôi ngoài da. Điều này có thể giúp giảm các triệu chứng như ho, suyễn, đờm do cảm lạnh.

Bạn nên làm hỗn hợp dầu xoa bằng cách pha loãng 1 – 2 giọt tinh dầu húng chanh với dầu nền. Sau đó có thể xoa toàn thân, chú trọng vào vùng ngực, bụng, bàn chân. Vào mùa đông hoặc thời tiết chuyển mùa có thể thêm hỗn hợp dầu trên vào nước ấm để tắm.

Tất nhiên, bạn cũng có thể sử dụng cây húng chanh tươi với những công dụng đã kể trên.

5.2 Các dạng chế phẩm hiện có

Thymol là một thành phần chính của tinh dầu húng chanh đã được nghiên cứu về khả năng kháng khuẩn. Nó có thể được thêm vào kẹo cao su ở nồng độ 100 ppm và trong đồ uống không cồn ở nồng độ 2,5-11 ppm.

Carvacrol cũng được thêm vào bánh nướng ở nồng độ 120 ppm và trong đồ uống không cồn ở mức 26 ppm.

Ngoài ra, bạn còn có thể tìm thấy trên thị trường các dạng chế phẩm từ tinh dầu húng chanh khác nhau. Có thể kể đến như thuốc ho – siro ho, nước súc miệng, chai xịt họng, dầu gội đầu, xịt vết côn trùng cắn …

6. Lưu ý an toàn khi sử dụng

Cho đến nay, không có bằng chứng khoa học nào về tính an toàn cho con người khi dùng tinh dầu húng chanh. Mặc dù nó được sử dụng rộng rãi trong y học dân gian.

Trên một số nhóm đối tượng đặc biệt như trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, phụ nữ có thai và đang cho con bú cần cẩn trọng khi sử dụng tinh dầu húng chanh. Khi sử dụng, bạn nên chọn tinh dầu đã qua bào chế thành dạng dược phẩm chuyên biệt cho bôi ngoài, đường uống, … Bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa trước khi sử dụng tinh dầu.

Cần có thêm nhiều nghiên cứu để phân lập, xác định và đánh giá hiệu quả của các hợp chất sinh học từ tinh dầu húng chanh. Bởi lẽ, các nghiên cứu này mới dừng ở mức trên mô hình động vật và chỉ giới hạn ở một số hợp chất.

7. Quy cách đóng gói

8. Kết luận

Húng chanh và tinh dầu húng chanh là một loại dược liệu quan trọng. Nó chứa nhiều thành phần hoạt tính sinh học và chất dinh dưỡng, rất quan trọng với sức khỏe con người. Có thể khẳng định rằng tinh dầu húng chanh có triển vọng to lớn trong tương lai. Đặc biệt là hiệu quả về chi phí thấp hơn, an toàn hơn trong các ngành công nghiệp dược phẩm và dinh dưỡng. Đừng ngần ngại liên hệ với Kobi để được tư vấn nhiều hơn về húng chanh và tinh dầu thiên nhiên bạn nhé.

9. Tại sao chọn Kobi?

Kobi tự hào là nhà nhập khẩu và phân phối các loại tinh dầu thiên nhiên, dầu thực vật chất lượng cao với giá cả cạnh tranh tại Việt Nam từ 2011. Đối tác của chúng tôi là các nhà sản xuất, nhà xuất khẩu cung cấp nguồn thực vật bền vững từ hơn 10 quốc gia, thu mua cây trồng từ nơi chúng phát triển tự nhiên và dồi dào. Mỗi đơn hàng đều đi kèm với GC-MS, COA và SDS để chứng minh dầu của chúng tôi là 100% nguyên chất và tự nhiên. Sự hài lòng của khách hàng là ưu tiên hàng đầu của chúng tôi và chúng tôi luôn sẵn sàng giải đáp mọi thắc mắc của bạn. Hãy liên hệ ngay hôm nay để tìm hiểu cách chúng tôi có thể giúp công việc của bạn phát triển như thế nào nhé!

Tài liệu tham khảo

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6274163/
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5052183/