Có lẽ, đa số chúng ta đã từng nghe qua về cây gai dầu và các chế phẩm từ chúng. Trong đó, dầu hạt gai đang dần chiếm được sự quan tâm và ưa chuộng của nhiều người tiêu dùng. Bởi lợi ích của dầu thực vật này có thể thuyết phục bạn sử dụng chúng thường xuyên. Sau đây, Kobi mời bạn xem qua các thông tin về dầu hạt gai và cách sử dụng sao cho hiệu quả nhé.

1. Sơ lược về thực vật

1.1 Thông tin chung

Cây gai dầu là thuộc nhóm thực vật Cannabis sativa, họ Gai dầu (Cannabinaceae). Theo tài liệu, chúng có nguồn gốc từ vùng ôn đới ấm ở Tây hoặc Trung Á. Ngày nay, quần thể loài đa dạng rải rác ở Ấn Độ, Trung Quốc, Lào, Mỹ, châu Âu…những khu vực có khí hậu ẩm mát quanh năm, nhiệt độ thích hợp khoảng 15-20^oC.

Tại Việt Nam, gai dầu là cây trồng lấy sợi quan trọng của các đồng bào dân tộc vùng núi Lào Cai, Hà Giang, Yên Bái…với nhiều tên gọi khác nhau như gai mèo, gai xanh,…Các bộ phận của gai dầu cho nhiều sản phẩm khác nhau như dược liệu trong y học từ hoa và lá; sợi dệt từ thân cây; dầu và thức ăn cho người, gia súc từ hạt…

1.2 Một số sự phân biệt

Các báo cáo cho rằng, mặc dù cây gai dầu và cây cần sa thuộc cùng một họ thực vật, Cannabis sativa nhưng chúng là hai loại cây khác nhau và có các thành phần khác nhau. Sự khác biệt đáng chú ý nằm ở lượng tetrahydrocannabinol (THC) có trong mỗi cây. Đây là thành phần tác động đến thần kinh của cần sa, là hóa chất gây nghiện. Theo đó, cây cần sa gây nghiện có mức THC lên đến 28%, trong khi nồng độ này ở cây gai dầu không vượt quá 0.3%. Mức này được coi xem là an toàn cho các sản phẩm y học.

Bên cạnh đó, cũng cần phân biệt dầu hạt gai (chiết xuất từ hạt) không giống như dầu cannabidiol (CBD), chiết xuất từ hoa và lá của cây gai dầu.

2. Đôi nét về dầu hạt gai

2.1 Đặc tính chung của dầu hạt gai

Dầu hạt gai (Hemp Seed Oil) được chiết xuất bằng cách ép lạnh hạt cây gai dầu đã chín. Sau quá trình này, thu được dung dịch màu xanh lá, trong suốt, hương vị hấp dẫn và hầu như không chứa tetrahydrocannabinol (THC), hợp chất tác động đến thần kinh tạo ra chất độc cao liên quan đến thực vật.

2.2 Các thành phần giá trị của dầu hạt gai

Một muỗng canh dầu hạt gai chứa 14g chất béo gồm chất béo bão hòa và không bão hòa. Cụ thể có: acid oleic, acid stearidonic, acid γ-linolenic…đặc biệt là omega-6 (acid linoleic) và omega-3 (α-linolenic) với tỷ lệ lý tưởng cho sức khỏe là 3:1.

Ngoài ra dầu cũng là nguồn cung cấp dồi dào chất chống oxy hóa, vitamin E, carotene, phytosterol, phospholipid,…cùng đa dạng vitamin khác.

Lượng nhỏ khoáng chất: sắt, kẽm, canxi, kali, magie…

2.3 Bảo quản

Nên cất giữ dầu hạt gai ở nơi thoáng mát, kín đáo, tránh ánh sáng trực tiếp chiếu vào. Chú ý để xa tầm tay trẻ nhỏ, không để côn trùng, bụi bẩn ảnh hưởng chất lượng sản phẩm. Thời hạn sử dụng trung bình là 14 tháng hoặc được nhà sản xuất ghi chi tiết trên nhãn lọ.

3. Lợi ích của dầu hạt gai đối với sức khỏe

3.1 Kháng khuẩn

Theo một báo cáo 2017, đặc tính kháng khuẩn của dầu hạt gai được mô tả bằng khả năng ức chế hoạt động của nhiều loại vi khuẩn khác nhau, bao gồm Staphylococcus aureus. Đây là một trong loại vi khuẩn có thể gây nhiễm trùng da, viêm phổi…Thế nhưng, tiềm năng đáng chú ý này của dầu cần phải được nghiên cứu chi tiết hơn.

3.2 Tăng cường sức khỏe tim mạch

Những tác động tích cực của dầu hạt gai đối với sức khỏe tim mạch như:

• Ngăn ngừa mức cholesterol cao nhờ lượng acid béo không bão hòa. Nghiên cứu trên động vật phát hiện dầu này có tác dụng giảm sự hấp thụ cholesterol máu.
• Nhóm omega-3 và omega-6 với tỷ lệ tối ưu, đáp ứng tiêu chuẩn dinh dưỡng lành mạnh cho tim mạch. Đặc biệt, chế độ ăn giàu acid linoleic làm giảm đáng kể tổng lượng cholesterol và lipoprotein mật độ thấp (LDL), hay còn gọi là cholesterol “xấu”.

3.3 Cải thiện sức khỏe não bộ

Lợi ích sức khỏe não bộ của dầu hạt gai đến từ:

• Những acid béo thiết yếu trong dầu, đặc biệt là nhóm omega có thể cải thiện trí nhớ và làm chậm sự suy giảm nhận thức do yếu tố tuổi tác.
• Nhờ thành phần polyphenol, có thể đóng vai trò trong việc bảo vệ não trước tác nhân có hại.
• Ngoài ra, một số báo cáo cho thấy rằng acid béo omega-3 có thể tăng cường khả năng miễn dịch và bảo vệ chống lại nhiễm trùng, cũng như các bệnh liên quan khác

Mặc dù những kết quả ban đầu này khá hứa hẹn. Thế nhưng các nhà khoa học cần thực hiện thêm các nghiên cứu lâm sàng ở người để xác nhận cụ thể về lợi ích của loại dầu này.

3.4 Hỗ trợ sức khỏe hệ tiêu hóa

Các nghiên cứu trực tiếp về hiệu quả của dầu hạt gai trong vấn đề thúc đẩy sức khỏe hệ tiêu hóa còn khá khiêm tốn. Tuy nhiên, omega-3 trong dầu chứa chất EPA và DHA có thể tổng hợp chất eicosanoids. Theo đó, một số chuyên gia cho rằng, các eicosanoids này có thể điều hòa tiết dịch tiêu hóa. Từ đó mà hỗ trợ quá trình tiêu hóa tổng thể. Ngoài ra, người ta cũng tin rằng, lượng protein trong dầu tương tự với protein trong máu người. Do vậy, chúng có thể hạn chế các rối loạn tiêu hóa. Tuy nhiên, vẫn thiếu nghiên cứu chi tiết và đầy đủ về các vấn đề trên.

3.5 Dưỡng tóc

Từ xưa, kinh nghiệm dân gian đánh giá tích cực về khả năng dưỡng tóc của dầu hạt gai. Theo đó, dầu này giúp hạn chế tóc gãy rụng bằng cách tăng cường dưỡng chất cho tóc, đặc biệt là nhờ nhóm omega, vitamin…Ngoài ra, chúng còn bổ sung độ ẩm và độ bóng cho tóc, củng cố và thúc đẩy sự phát triển của tóc mới. Tuy nhiên, vẫn cần nhiều hơn các nghiên cứu lâm sàng hiện đại về lợi ích của việc sử dụng dầu hạt gai trên tóc con người.

3.6 Dầu hạt gai và sức khỏe làn da

Một số tác động tích cực của dầu hạt gai đối với sức khỏe làn da có thể kể đến như:

• Là lựa chọn hoàn hảo để dưỡng ẩm cho da mà không làm tắc nghẽn lỗ chân lông. Thậm chí, chúng còn được ghi nhận khả năng cân bằng da nhờn, điều chỉnh sản xuất dầu trên da. Điều này được lý giải là nhờ hàm lượng acid linoleic dồi dào.
• Ngoài ra, một nghiên cứu chéo ngẫu nhiên, mù đơn đã tìm thấy bằng chứng cho rằng, sử dụng dầu thực vật này trong chế độ ăn uống sẽ có thể làm giảm các triệu chứng của viêm da dị ứng lâm sàng sau 20 tuần. Nguyên nhân là nhờ acid γ-linolenic hoạt động như chất chống viêm mạnh mẽ. Đồng thời, chúng còn khuyến khích sự phát triển và tái tạo tế bào mới của da.
• Hơn thế, dầu còn có đặc tính chống lão hóa. Nghĩa là, chúng có thể hỗ trợ làm chậm quá trình hình thành nếp nhăn, cũng như ngăn ngừa các dấu hiệu lão hóa phát triển.

3.7 Chống viêm, giảm đau

Trong thời gian dài, tình trạng viêm có thể góp phần gây ra nhiều loại bệnh lý trong cơ thể. Một số minh chứng cho rằng acid γ-linolenic, một acid béo omega-6 được tìm thấy trong dầu hạt gai có thể hoạt động như chất chống viêm. Điều này có nghĩa là bạn có thể thoa trực tiếp hay kết hợp các thao tác massage, xoa bóp… cùng với dầu hạt gai lên vùng bị đau để giảm đau tự nhiên.

Nghiên cứu trên tạp chí Ethnopharmacology đã xem xét tác dụng của dầu hạt gai đối với bệnh viêm khớp. Theo đó, các tác giả đã kết luận, dầu này có tác dụng giảm tình trạng viêm và đau khớp. Đồng thời, với động tác xoa bóp, massage, dầu hạt gai có thể giúp giải phóng các vùng cơ, xương khớp bị căng cơ, khó chịu…

4. Những cách thức sử dụng dầu hạt gai để đạt hiệu quả

Điều được ưa thích ở dầu hạt gai là bởi có thể dùng chúng cho các mục đích khác nhau:

Ẩm thực:

• Hiện nay chưa có khuyến cáo cụ thể về lượng dầu hạt gai mỗi ngày dung nạp vào cơ thể. Đa số các chuyên gia khuyên bạn nên sử dụng khoảng 1-2 thìa cafe mỗi ngày.
• Với nhiều lựa chọn như trộn vào thực phẩm salad, nước chấm, món ăn chay, soup…để tăng hương vị.
• Mặt khác, nếu muốn dùng để nấu ăn cần lưu ý không nên đun nóng dầu này trên 300^o

Dùng ngoài da, tóc:

• Xoa bóp, massage,…trực tiếp dầu hạt gai lên vùng da cần thiết. Trước khi dùng, chú ý kiểm tra thử trên vùng da nhỏ để đảm bảo không bị kích ứng.
• Để trị mụn, thoa dầu trực tiếp lên da sạch và giữ nguyên khoảng 2-3 phút trước khi rửa sạch lại bằng nước ấm, thực hiện 01 lần/ngày. Một số người còn dùng dầu này để tẩy trang.
• Dưỡng tóc: giúp thúc đẩy tóc phát triển bóng mượt hơn.

5. Điều cần lưu ý khi sử dụng dầu hạt gai

5.1 Các đối tượng cần lưu ý khi dùng dầu hạt gai

Đối tượng phụ nữ có thai: Theo một nghiên cứu của Mỹ, việc cung cấp đủ acid béo omega-3 là cần thiết trong thời kỳ mang thai. Do chúng là thành phần cấu tạo nên não bộ và võng mạc của thai nhi. Bên cạnh đó, chất này cũng đóng vai trò quan trọng nhằm ngăn ngừa trầm cảm trong và sau sinh. Tuy nhiên, hiện nay, có khá ít dữ liệu về an toàn của dầu hạt gai trong thời kỳ này. Do đó, chúng tôi khuyên bạn nên tham khảo ý kiến ​​bác sĩ với đối tượng thai phụ.

Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ nếu bạn đang có vấn đề về quá trình đông máu như rối loạn đông máu, xuất huyết, dùng thuốc chống đông máu…

Trường hợp có tiền sử dị ứng với hạt gai và các chế phẩm từ chúng thì dầu hạt gai không phải là sự lựa chọn dành cho bạn.

5.2 Một số tác dụng khó chịu có thể gặp

Nếu dùng dầu hạt gai trong ẩm thực, tác dụng phụ phổ biến là rối loạn tiêu hóa, phân lỏng…nguyên nhân có thể do tính chất béo của dầu. Để hạn chế tình trạng này, hãy bắt đầu với lượng nhỏ và theo dõi tác động lên cơ thể như thế nào, phản ứng có thể khác nhau ở mỗi người.

6. Tổng kết

Ngày nay, tiềm năng và những tác động của dầu hạt gai đối với cơ thể người vẫn chưa được khai thác triệt để. Hi vọng trong tương lai không xa, sản phẩm từ thực vật này sẽ được khám phá sâu hơn để có thể tận dụng toàn diện lợi ích từ chúng. Mời bạn đến với Kobi để trải nghiệm các loại dầu thực vật nổi bật khác nhé.

Tài liệu tham khảo

1. Hemp Seed Oil for Hair https://www.healthline.com/health/hemp-seed-oil-for-hair
2. Hemp Oil for Skin https://www.healthline.com/health/hemp-oil-for-skin
3. What Are the Benefits of Hemp Oil? https://www.healthline.com/health/hemp-oil-benefits#skin-disorders
4. Hemp Seed Oil Benefits: For Inflammation, Heart Health, Diabetes, And More https://www.stylecraze.com/articles/health-benefits-and-uses-of-hemp-seed-oil/
5. Health Benefits of Hemp Seed Oil https://www.webmd.com/diet/health-benefits-hemp-seed-oil
6. Hemp Seeds Benefits for Pain, Weight Loss and More https://draxe.com/nutrition/7-hemp-seed-benefits-nutrition-profile/
7. Hemp Oil: Is It Good for You? https://www.webmd.com/diet/hemp-oil-good-for-you
8. Hemp oil benefits list https://www.medicalnewstoday.com/articles/324450
9. Đỗ Huy Bích và cộng sự (2006). Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt nam, NXB Khoa học và Kỹ thuật Hà Nội.