Chùm ngây là thực vật không còn xa lạ với chúng ta. Nhờ giá trị dinh dưỡng cao mà chúng được sử dụng trong ẩm thực khắp nơi trên thế giới và đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Thế nhưng, điều thú vị là dầu chùm ngây lại ít được biết đến hơn dù hiệu quả không hề kém cạnh. Để giúp quý độc giả có thêm kiến thức về loại dầu thực vật này, Kobi đã tổng hợp một số thông tin sau, mời bạn tham khảo nhé.

1. Tổng quan về thực vật

1.1 Thông tin chung

Chùm ngây (Moringa oleifera) được biết đến với nhiều tên gọi ngôn ngữ khác nhau trên thế giới, họ Chùm ngây (Moringaceae). Theo tài liệu, thực vật có nguồn gốc từ những khu vực như dãy núi Himalaya, Ấn Độ, Châu Phi. Có khoảng 13 loài trong chi thực vật này, trong đó, Moringa oleifera được ứng dụng thực tế nhiều nhất. Ngày nay, M. oleifera chủ yếu được tìm thấy ở Trung Đông và các nước châu Phi và châu Á. Nhưng nhờ khả năng thích nghi cao mà chúng đang lan rộng ra các khu vực khác. Đặc biệt là các vùng đất nhiệt đới và cận nhiệt đới bị ảnh hưởng bởi hạn hán.

1.2 Đặc điểm sinh trưởng và mô tả thực vật

Là loại thực vật thân gỗ và mọc nhanh, khả năng thích nghi cao với nhiều điều kiện khí hậu. Đặc biệt là vùng đất nhiệt đới và cận nhiệt đới.

Thông thường có hai cách chính để nhân giống chùm ngây là gieo hạt và giâm cành.

Cụm hoa mọc ở nách lá, rời, rủ xuống với kích thước dài 10-25cm. Hoa lưỡng tính màu trắng hoặc màu kem, mùi thơm. Gồm có 5 lá đài màu xanh lục nhạt, 5 cánh hoa trắng, 5 nhị có bao phấn.

Những bông hoa này có khả năng thụ phấn chéo cao do khả năng thụ phấn chậm. Mặt khác để thụ phấn thành công cần một số lượng lớn côn trùng.

Quả dạng nang, dài 20-60 cm, thường chín sau khoảng ba tháng ra hoa. Khi trưởng thành, vỏ quả trở nên nâu và khô hơn, tách ra thành 3 phần theo chiều dọc.

Bên trong quả thường chứa 12-35 hạt hình tròn, đường kính 1cm. Hạt chùm ngây có vỏ bán thấm màu nâu với ba “cánh” màu trắng bao phủ nhân hạt.

1.3 Thành phần

Có thể nói rằng Moringa là một loài thực vật độc đáo vì hầu hết tất cả các bộ phận gồm lá, hạt, hoa, thân, rễ… đều có thể được sử dụng như một nguồn dinh dưỡng và dược tính giá trị. Có thể kể đến như:

• Isothiocyanates, flavonoid, acid phenolic, acid amin, glucoside, glucosinolate, zeatin, quercetin, beta-sitosterol, caffeoylquinic acid, kaempferol…
• Chất phytochemical, protein, canxi, beta-carotene, vitamin C, kali…

Đặc biệt, hạt Moringa oleifera là một nguồn tài nguyên đầy hứa hẹn cho các ứng dụng thực phẩm và phi thực phẩm:

• Dầu là thành phần chính của hạt, chiếm 36,7% trọng lượng;
• Trong đó, hàm lượng axit béo không bão hòa đơn với tỷ lệ axit béo không bão hòa / đơn (MUFA / SFA) cao, sterol, tocopherol, cũng như các protein giàu amino sulfat…
• Ngoài ra, hạt còn có hàm lượng protein cao, trung bình khoảng 31,4%;
• Hàm lượng carbohydrate, chất xơ và tro với khoảng tương ứng là 18,4%, 7,3% và 6,2%.

2. Đôi nét về dầu chùm ngây

2.1 Đặc tính chung của dầu chùm ngây

Dầu chùm ngây (Moringa oleifera Seeds and Oil hay Moringa oil) được chiết xuất từ hạt của thực vật cùng tên. Bên cạnh đó, dầu Moringa đôi khi còn được gọi là dầu Ben (Ben oil, Behen oil) vì có lượng axit behenic cao.

Thông qua một số phương pháp như:

• Ép lạnh: cách thức tạo ra sản phẩm chất lượng cao nhất, được khuyên nên tìm kiếm. Tuy nhiên, lượng dầu thu được từ hạt sẽ khá ít. Nguyên nhân là do trên thực tế, chỉ 69% (trung bình) tổng số dầu chứa trong hạt có thể được chiết xuất bằng máy ép lạnh.
• Do đó, để thu hoạch được nhiều dầu hơn, một số nhà sản xuất sẽ làm nóng hạt rồi ép hoặc chiết xuất dung môi. Phương thức này sẽ làm tăng lượng dầu thành phẩm gần 50% nhưng mức độ tinh khiết và chất lượng sẽ bị ảnh hưởng đáng kể.

Dung dịch thu được:

• Màu vàng nhạt;
• Kết cấu sánh nhẹ;
• Hương vị dịu nhẹ và dường như không mùi;
• Điểm bốc khói cao hơn khoảng 11^oC so với dầu ô liu;

Ngày nay, dầu Moringa được ứng dụng trong đa dạng khía cạnh cuộc sống, chẳng hạn:

• Ngành dược phẩm, mỹ phẩm, sản phẩm chăm sóc da, tóc;
• Ẩm thực;
• Dầu oleifera cũng đã thu hút sự chú ý của các nhà nghiên cứu vì tiềm năng của nó trong sản xuất dầu diesel sinh học.

Lưu ý: Tùy thuộc vào loại cây Moringa, khu vực khai thác, khí hậu, môi trường, phương pháp chiết xuất…mà sẽ có sự khác biệt nhỏ về hàm lượng dinh dưỡng và tính chất của dầu…

2.2 Các thành phần giá trị của dầu chùm ngây

Theo nghiên cứu, thành phần có mặt trong dầu chùm ngây gồm:

• Acid béo bão hòa (khoảng 21,18%): acid palmitic, acid behenic, acid stearic, acid arachidic…
• Acid không bão hòa đa (khoảng 1,18%): acid linoleic, acid linoleic;
• Acid không bão hòa đơn (khoảng 76,73%): nổi bật là acid oleic, ngoài ra còn có acid gadoleic và palmitoleic…
• Thành phần sterol như β-sitosterol, stigmasterol, campesterol và Δ5-avenasterol;
• Hàm lượng tocopherol cao, bao gồm các α-, γ-, δ-tocopherol. Cùng đa dạng chất chống oxy hóa khác.
• Flavonoid được đại diện bởi catechin, epicatechin, quercetin và kaempferol.
• Acid phenolic, như acid p-coumaric, vanillic, protocatechuic, ferulic và cinnamic.

2.3 Bảo quản

• Dầu chùm ngây có thể được trữ trong ngăn mát tủ lạnh để giữ độ tươi lâu hơn.
• Nếu để ở nhiệt độ phòng thì cần lưu ý tránh bụi bẩn, côn trùng, ánh sáng mặt trời,…có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sản phẩm.
• Đây là một trong những loại dầu thực vật ổn định bởi chúng có thể sử dụng trong nhiều ngày mà không bị ôi thiu;

3. Lợi ích của dầu chùm ngây đối với sức khỏe

3.1 Dầu chùm ngây trong lịch sử

Trước khi tác dụng của cây được chứng minh trong các nghiên cứu khoa học, dầu chùm ngây đã được sử dụng rộng rãi trong các phương pháp y học cổ truyền ở nhiều quốc gia:

• Thời Ai Cập cổ đại, dầu là thành phần của thuốc mỡ bôi da, chất làm ẩm da và các loại mỹ phẩm…Cụ thể chúng đóng góp khả năng trong điều trị các rối loạn về da, dưỡng ẩm và kiềm dầu để điều trị da khô và massage trị liệu…
• Người Ấn Độ từ lâu đã sử dụng dầu Moringa như một phương tiện để điều trị mụn trứng cá.
• Ở Sudan, dầu có thể làm sạch nước và được chứng minh là làm giảm số lượng vi khuẩn.

3.2 Dầu chùm ngây và sức khỏe làn da

• Chống lão hóa: nhờ chứa đầy chất chống oxy hoa mà dầu giúp ngăn ngừa xuất hiện cũng như giảm thiểu nếp nhăn và chảy xệ ở da mặt.
• Là nguồn cung cấp giàu vitamin A và E cùng với đặc tính kháng khuẩn mạnh. Từ đó mang lại sự mềm mại và mịn màng cho làn da khô và căng. Bên cạnh đó, tác dụng dưỡng ẩm tuyệt vời này là do lượng axit béo omega-9 (axit oleic) và axit behenic dồi dào.
• Là chất làm sạch da tuyệt vời, giúp sáng tự nhiên và cân bằng điều tiết dầu thừa trên da.
• Dầu cũng được biết đến với đặc tính nổi bật là chữa mụn trứng cá. Ngoài ra, nó hoạt động kỳ diệu trong việc loại bỏ đầu đen và các đốm trên da của bạn.

Hiện nay, dầu chùm ngây được sử dụng rộng rãi trong các công thức của kem dưỡng thể, kem dưỡng da, dưỡng da, tẩy tế bào chết… Đặc biệt, trong mỹ phẩm, chiết xuất này được ưa chuộng hơn các loại dầu khác. Bởi vì ưu điểm như không để lại cảm giác nhờn sau khi bôi, dễ dàng thẩm thấu và độ lan tỏa tốt.

3.3 Chăm sóc sức khỏe tóc

Sau đây xin liệt kê một số lợi ích hàng đầu của dầu Moringa đối với tóc:

• Được biết đến như một chất làm sạch tóc tự nhiên cho mọi lứa tuổi.
• Củng cố mái tóc bằng cách cung cấp các khoáng chất và vitamin quan trọng đến các nang tóc. Từ đó giúp dưỡng ẩm và trẻ hóa mái tóc của bạn từ sâu bên trong. Ngoài ra, hoạt chất trong dầu còn giúp chống gàu và tình trạng chẻ ngọn xuất hiện.

3.4 Chất chống oxy hóa và bảo vệ đôi mắt

Không thể phủ nhận rằng, dầu Moringa chứa rất nhiều chất chống oxy hóa giá trị. Những điều này giúp bạn có được năng lượng tuyệt vời và hạn chế yếu tố rủi ro gây hại đến sức khỏe như môi trường, khí hậu gốc tự do, bệnh tật…Hơn nữa, vitamin A có trong dầu ảnh hưởng tích cực đến sự kiểm soát tổn thương võng mạc, giữ mạch máu ở võng mạc nguyên vẹn và bảo vệ đôi mắt chúng ta.

3.5 Tác động tích cực đến sức khỏe não bộ

Những tác động tích cực đến sức khỏe não bộ từ dầu chùm ngây, có thể kể đến như:

• An thần, hỗ trợ giấc ngủ: Dầu Moringa là một phương pháp chữa bệnh tuyệt vời cho những người bị chứng mất ngủ.
• Là một loại thực phẩm giàu protein và là một nguồn giàu axit amin tryptophan. Sản phẩm từ chùm ngây hỗ trợ các chức năng dẫn truyền thần kinh. Bao gồm cả những chức năng sản xuất hormone “hạnh phúc” serotonin.

3.6 Lợi tiêu hóa và tim mạch

Hợp chất có trong dầu chùm ngây có tiềm năng hữu ích trong điều trị rối loạn tiêu hóa như:

• Triệu chứng khó chịu ở dạ dày, táo bón, viêm dạ dày,…;
• Thông qua việc làm giảm mức ALT và AST trong gan bị tổn thương bởi độc tố mà dầu chùm ngây có thể được sử dụng để làm giảm các dấu hiệu tổn thương gan ở những người có gan bị tổn thương do độc tố, vi rút như viêm gan B hoặc một số loại thuốc nhất định…

Bên cạnh đó, hàm lượng axit oleic cao trong dầu chùm ngây mang đến ảnh hưởng tích cực đến hệ tim mạch. Ví dụ như giảm nguy cơ bệnh tim mạch vành, góp phần hình thành cholesterol tốt, hạn chế cholesterol xấu…

Lưu ý rằng vẫn cần thêm nhiều nghiên cứu thực nghiệm lâm sàng cụ thể hơn về tiềm năng này.

3.7 Như một loại dầu chữa bệnh thấp khớp

Dầu Moringa được nhận định là loại dầu tốt cho bệnh lý xương khớp. Theo đó, chiết xuất dầu có tác dụng giảm viêm, một trong những triệu chứng chính của bệnh viêm khớp. Chỉ cần thoa một ít dầu lên các khớp bị đau và nhức của bạn và sử dụng thường xuyên cùng với tinh dầu mà bạn ưa thích. Điều này sẽ giúp cải thiện một cách tự nhiên tình trạng đau nhức xương khớp khó chịu.

3.8 Chống viêm

Theo y văn, viêm là phản ứng tự nhiên của cơ thể đối với nhiễm trùng hoặc chấn thương. May mắn thay, dầu Moringa còn được biết đến có khả năng sát trùng và chống viêm rất tốt. Chúng giúp chữa các vết cắt da nhỏ, phát ban hoặc thậm chí là bỏng, vết cắn côn trùng…Ngoài ra, nhờ đặc tính làm dịu và chống viêm này mà dầu còn là phương pháp điều trị cháy nắng lý tưởng.

3.9 Dầu chùm ngây được ưa chuộng trong ẩm thực

Những nguyên nhân khiến dầu chùm ngây là sự lựa chọn ưa thích trong ẩm thực:

• Chứa nhiều chất dinh dưỡng giá trị, đặc biệt là protein và acid oleic, chất béo không bão hòa đơn, tốt cho sức khỏe.
• Là một giải pháp thay thế kinh tế, bổ dưỡng cho các loại dầu thực vật khác đắt tiền hơn.
• Dầu hạt M. oleifera có hàm lượng acid béo không bão hòa đơn tương tự như trong dầu ô liu. Ngoài ra, điểm bốc khói cao hơn so với dầu ô liu, cho thấy sự ổn định cao hơn trong quá trình chiên.

4. Cách thức sử dụng dầu chùm ngây đơn giản

Dầu chùm ngây có thể được sử dụng linh hoạt theo nhiều cách thức khác nhau tùy vào nhu cầu. Cụ thể:

Dùng bên ngoài cơ thể:

• Thoa trực tiếp lên bề mặt cơ thể và sử dụng như sản phẩm chăm sóc da. Ví dụ như kem dưỡng da tay, son dưỡng môi và các sản phẩm khác dành cho da khô và bong tróc.
• Dùng dầu chùm ngây trong hỗn hợp dầu nền cùng tinh dầu ưa thích. Hiệu quả sẽ được nâng cao hơn khi kết hợp với động tác xoa bóp, massage để giảm đau, giãn cơ, an thần…
• Có thể được sử dụng trong sản phẩm chăm sóc tóc, mặt nạ ủ tóc. Làm ướt tóc trước và sau đó chỉ cần xoa bóp nhẹ nhàng một ít dầu Moringa lên da đầu.
• Thêm tinh dầu yêu thích vào dầu chùm ngây để làm nước hoa tự chế. Sử dụng 2 – 3 giọt này như một loại nước hoa.

Ẩm thực: chế biến thức ăn tương tự như các loại dầu thực vật khác. Là nguyên liệu bổ dưỡng cho nước sốt salad, món xào, ướp, chiên…

5. Điều cần lưu ý khi sử dụng dầu chùm ngây

Các tác dụng phụ và rủi ro có thể xảy ra khi sử dụng dầu chùm ngây:

• Những người bị dị ứng với thành phần trong dầu nên tránh dùng dầu hoặc bất kỳ sản phẩm nào có chứa chúng.
• Ngay cả khi chưa từng bị kích ứng, khuyến khích nên kiểm tra phản ứng bất thường trước khi sử dụng dầu. Thực tế, cách đơn giản là kiểm tra miếng thử vùng nhỏ trên da của bạn. Nếu gặp tình trạng ngứa, nổi mề đay, nôn, buồn nôn, tiêu chảy…sau khi sử dụng dầu chùm ngây, nên ngừng tiếp xúc và theo dõi cẩn thận sức khỏe.
• Khuyến khích nên ưu tiên sản phẩm dầu chùm ngây được phân phối bởi nhà sản xuất đáng tin cậy. Điều này sẽ đảm bảo về chất lượng sản phẩm sẽ được kiểm soát chặt chẽ hơn.
• Có nhiều cách chiết dầu khác nhau, nhưng giá trị dinh dưỡng cao nhất nằm ở dầu Moringa ép lạnh.

6. Tổng kết

Như vậy, dầu chùm ngây là loại dầu thực vật hữu ích không chỉ theo kinh nghiệm dân gian xa xưa mà còn được các bằng chứng khoa học ghi nhận. Hi vọng trong tương lại sẽ có thêm nhiều nghiên cứu về dầu này. Mời bạn đến với Kobi để khám phá nhiều hơn nữa về thế giới tinh dầu thiên nhiên tuyệt vời nhé.

Tài liệu tham khảo

1. Moringa oleifera Seeds and Oil: Characteristics and Uses for Human Health https://www.mdpi.com/1422-0067/17/12/2141/htm
2. 11 Best Benefits Of Moringa Oil For Skin, Hair And Health https://www.stylecraze.com/articles/benefits-of-moringa-oil-for-skin-hair-and-health/
3. Moringa oil facts and benefits https://www.healthbenefitstimes.com/moringa-oil/
4. Moringa Oil Benefits and Uses https://www.healthline.com/health/moringa-oil
5. Moringa Benefits Hormonal Balance, Digestion, Mood & More https://draxe.com/nutrition/moringa-benefits/
6. Chapter 93 – Moringa (Moringa oleifera) Seed Oil: Composition, Nutritional Aspects, and Health Attributes https://doi.org/10.1016/B978-0-12-375688-6.10093-3
7. Promising features of Moringa oleifera oil: recent updates and perspectives https://link.springer.com/article/10.1186/s12944-016-0379-0