Cách trị mụn bằng rau diếp cá hiệu quả

Từ xa xưa đến nay, rau diếp cá và các sản phẩm từ thực vật này đã tồn tại và được yêu thích qua nhiều thế hệ. Không chỉ là nguyên liệu ẩm thực độc đáo, thực vật này còn mang đến lợi ích cho sức khỏe, đặc biệt là tăng cường sức khỏe làn da và giải quyết vấn đề mụn. Vậy rau diếp cá có trị mụn được không? Cách trị mụn bằng rau diếp cá hiệu quả như thế nào và thực hiện ra sao? Cùng Kobi tìm hiểu nhé.

1. Đôi nét về rau diếp cá

Rau diếp cá là thực vật quen thuộc trong cuộc sống của nhân dân ta.

• Tên khoa học: Houttuyniae cordata;
• Thuộc họ: Lá giấp/ Lá giáp (Saururaceae);
• Là loài bản địa ở Đông Bắc Ấn Độ và Trung Quốc;

Ngày nay, loài thực vật này có thể bắt gặp phổ biến khắp thế giới, đặc biệt là châu Á. Các quốc gia có nguồn diếp cá dồi dào như Trung Quốc, Việt Nam, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc…Đây là loài nhận được sự ưa chuộng của nhân dân trong đa dạng khía cạnh cuộc sống như ẩm thực, y học, mỹ phẩm, chăm sóc sức khỏe…dưới nhiều dạng bào chế khác nhau như dùng tươi, viên nang, dạng bột, tinh dầu…

Thực tế, tùy vào mùa thu hoạch, môi trường sống và khí hậu mà rau diếp cá có các hàm lượng và số lượng thành phần hóa học thay đổi đôi chút. Một số hoạt chất chiếm tỷ lệ và tần suất cao gồm tinh dầu, flavonoid, các hợp chất polyphenol, ancaloid, acid hữu cơ, acid béo, sterol, vitamin và các nguyên tố vi lượng…

2. Sơ lược về tinh dầu rau diếp cá

Trong số các sản phẩm chiết xuất từ thực vật này, tinh dầu rau diếp cá (Houttuynia cordata Essential Oil) nhận được sự yêu thích từ đông đảo người tiêu dùng. Theo đó, chúng được tinh chế từ phần trên mặt đất (lá, thân, cành cây) thông qua phương pháp chủ yếu là chưng cất hơi nước. Dung dịch cuối cùng thu được có kết cấu sánh nhẹ, màu vàng nhạt đến đậm và lan toả mùi hương ổn định theo thời gian. Ngoài ra, điểm độc đáo từ tinh dầu là mùi hương đặc trưng và lợi ích sức khỏe đem lại.

Tương tự như thực vật, tinh dầu rau diếp cá cũng cung cấp đa dạng hoạt chất giá trị cao. Trong đó, các chất hóa học nổi bật gồm:

• Myrcene, 2-undecanone, ocimene…
• Methyl-n-nonyl ceton, decanal, 3-oxododecanal…
• Linalool, pinene, limonene, camphen,…
• Rutin, afzelin, hyperin, isoquercitrin, quercitrin…

3. Một số hoạt chất có lợi cho điều trị mụn có trong chiết xuất rau diếp cá

• Pinene: là thành phần đem lại những ưu điểm đáng kể trong việc kháng viêm, sát trùng tự nhiên. Chúng được ứng dụng phong phú trong điều trị các chứng bệnh da liễu như ghẻ lở, các vết thương viêm nhiễm, mụn nhọt,…
• Camphene: lợi ích mà hoạt chất này đem lại cho cơ thể cũng khá tương tự với pinene. Với khả năng kháng viêm rất hiệu quả cho người sử dụng.
• Quercetin là một loại flavonoid, một chất chống oxy hóa mạnh có thể chống lại các phân tử gây hại được gọi là gốc tự do. Ngoài ra, chúng còn được biết đến với đặc tính chống viêm, ngăn chặn hình thành tế bào ung thư…
• Limonene: được báo cáo là chất kháng khuẩn, kháng viêm, chống oxy hóa mạnh mẽ…
• Myrcene là tecpen dồi dào nhất và nổi tiếng với tính chất giảm đau, kháng sinh.

4. Lợi ích của cách trị mụn bằng rau diếp cá?

4.1 Kháng khuẩn tự nhiên

Theo tài liệu, tác động kháng khuẩn của chiết xuất từ rau diếp cá khá ấn tượng:

• Chúng có thể ngăn chặn sự sinh trưởng của một số nhóm vi khuẩn như liên cầu, phế cầu, tụ cầu vàng, E. coli…
• Dịch chiết từ diếp cá bôi tại chỗ có tác dụng đối với bệnh lý ngoài da, đặc biệt là Herpes đơn thuần. (Theo sách Trung dược học)

4.2 Tăng cường hệ miễn dịch và chống oxy hóa

Nhờ là nguồn cung cấp lượng chất chống oxy hóa dồi dào mà rau diếp cá có khả năng ngăn chặn sự phát triển của các gốc tự do. Đây là yếu tố bất lợi và hình thành nên các nguy cơ tiềm ẩn đối với cơ thể. Chẳng hạn như làm tổn thương đến các tế bào, hợp chất, DNA,… Hơn thế, thông qua quá trình thúc đẩy sản xuất tế bào bạch cầu, tế bào lympho quan trọng trong hệ thống miễn dịch tự nhiên của cơ thể, mà chiết xuất từ thực vật này giúp hạn chế sự nhạy cảm của sức khỏe trước tác nhân bất lợi từ môi trường, khí hậu ô nhiễm…

4.3 Kháng viêm

Đặc tính chống viêm của chiết xuất từ diếp cá được báo cáo gồm:

• Có cơ chế hoạt động tương tự như thuốc chống viêm không steroid (NSAID).
• Trong thí nghiệm động vật, các thành phần như rutin, isoquercitrin, quercitrin…được ghi nhận tiềm năng ức chế sự giải phóng prostaglandin E2 (PGE2) và enzyme cyclooxygenase-2 (COX-2).

Như vậy, đặc tính này hỗ trợ nốt mụn giảm sưng đau nhanh chóng hơn. Không chỉ thế, thực vật này còn giúp da hạn chế hình thành vết thâm đen sau tổn thương mụn.

4.4 Hạn chế tình trạng dị ứng

• Những bằng chứng về khả năng ức chế giải phóng histamin của các sản phẩm từ diếp cá nhận được sự đánh giá cao. Đây là hợp chất tiêu biểu để khởi động phản ứng miễn dịch. Ngoài ra, chúng còn có công dụng làm dịu các cytokine gây ra phản ứng quá mức của hệ miễn dịch của chiết xuất. Vì vậy, sự cải thiện tình trạng nổi mụn, nổi mề đay…trên da nhờ chiết xuất này cũng được nhận xét tích cực.

5. Chiết xuất rau diếp cá có thể hiệu quả đối với tình trạng mụn nào?

Cũng ghi nhận những điểm tương đồng như y học hiện đại, đông y cũng ghi nhận diếp cá là thảo dược tự nhiên được dân gian ưa thích vì công dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, sát khuẩn, chống viêm, tiêu thũng…Nhờ đó, mà chúng có hiệu quả với các loại mụn ở tình trạng nhẹ như mụn ẩn, mụn đầu đen, mụn cám, mụn nội tiết, vết thâm, sẹo…giúp nuôi dưỡng từ bên trong, kích thích tái tạo tổn thương , cũng như hạn chế tình trạng mụn…Riêng với trường hợp tổn thương nặng nề, lở loét, viêm nhiễm kéo dài…có thể phương thức này sẽ không phù hợp. Hoặc cần phải kết hợp đa dạng phương thức điều trị khác nhau, không nên chỉ dùng cách trị mụn bằng rau diếp cá duy nhất.

6. Cách trị mụn bằng rau diếp cá đơn giản

6.1 Cách trị mụn bằng rau diếp cá thông qua dùng ngoài da

Cách làm mặt nạ rau diếp cá:

• Lá diếp cá tươi lựa chọn kỹ càng, không bị tác động bởi ô nhiễm, phân bón, hóa chất…;
• Tiếp đó, đem thảo dược rửa sạch, loại bỏ bụi bẩn;
• Đem giã nhỏ, thoa đắp trực tiếp vào khu vực cần thiết như da lưng, da mặt…;
• Thời gian lưu giữ trong vòng 15-20 phút rồi rửa sạch với nước.
• Thực hiện 2-3 lần/tuần;

Bên cạnh việc sử dụng đơn độc thực vật, hiện nay, cách trị mụn bằng rau diếp cá còn phối hợp với một số thành phần nguyên liệu khác như mật ong, muối biển, lô hội…Điều này đã nhận được nhiều sự quan tâm và chú ý của người tiêu dùng. Dù từng nguyên liệu kể trên đều có thế mạnh riêng và bổ trợ cho tác dụng chung, nhưng các báo cáo nghiên cứu còn khá hạn chế. Vì vậy, không nên quá lạm dụng chúng cũng như sử dụng với liều lượng và tần suất dày đặc.

Dưới dạng tinh dầu rau diếp cá:

• Pha loãng tinh dầu rau diếp cá với dầu vận chuyển như dầu dừa, jojoba, ô liu, hạnh nhân…sau đó lấy hỗn hợp massage, xoa bóp lên vùng da cần trị liệu. Chú ý cách này không phù hợp với tình trạng mụn viêm nặng nề, da lở loét…
• Pha loãng tinh dầu với nước sạch rồi sử dụng như nước cân bằng da (toner). Dùng bông tẩy trang thấm dung dịch lau lên vùng da bị mụn.
• Xông hơi bằng cách nhỏ 2-3 giọt tinh dầu vào dụng cụ xông hơi truyền thống hoặc hiện đại.

6.2 Cách trị mụn bằng rau diếp cá thông qua đường tiêu hóa

Để nâng cao hiệu quả, có thể dùng rau diếp cá trong các bữa ăn của gia đình. Ngoài ra, ta có thể tự làm nước ép diếp cá để uống vừa bổ sung chất dinh dưỡng vừa hỗ trợ trị mụn từ bên trong cơ thể. Cách thực hiện:

• Lựa chọn nguồn rau diếp cá bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm. Liều tham khảo khoảng 20-40g/ngày;
• Thêm vào ít nước lọc rồi giã nát hoặc máy xay để chắt lọc lấy phần nước cốt;
• Có thể gia giảm hương vị bằng chút đường để dễ uống;

Ngoài ra, với sự phát triển của ngành công nghiệp mỹ phẩm, chăm sóc sức khỏe, dưỡng da, thực phẩm chức năng…mà có thể bắt gặp đa dạng sản phẩm chứa chiết xuất diếp cá trên thị trường. Chẳng hạn như kem dưỡng da, serum tinh chất trị mụn, mặt nạ, viên nang uống…

7. Thực hiện cách trị mụn bằng rau diếp cá cần lưu ý gì?

7.1 Lưu ý chung

Đối với tình trạng mụn tổn thương nặng, kéo dài, lở loét, viêm nhiễm nhiều…không nên tự ý sử dụng các phương pháp trị liệu mà cần tham khảo tư vấn của bác sĩ chuyên môn da liễu.

Nếu bị kích ứng trong quá trình dùng các sản phẩm từ rau diếp cá hãy ngừng lại ngay lập tức. Một vài triệu chứng bất thường như đỏ da, nổi mẩn, phát ban, nôn ói, co giật…

Theo đông y cho rằng do diếp cá có tính hàn nên không nên sử dụng trên người bị hư hàn.

Đắp mặt nạ bằng rau diếp cá không nên thực hiện mỗi ngày, khoảng 2-3 lần/tuần là đủ. Điều này sẽ tránh những tác dụng ngược như da mỏng yếu, bào mòn, kích ứng… khi lạm dụng quá mức chiết xuất.

Đối với sản phẩm tinh dầu rau diếp cá, cần chú ý thêm:

• Tuyệt đối không được uống trực tiếp tinh dầu này nguyên chất bởi các rủi ro tiềm ẩn cho sức khỏe;
• Hạn chế tiếp xúc trực tiếp tinh dầu tại các vùng nhạy cảm như niêm mạc, mắt…;
• Khuyến khích thử nghiệm trên vùng da nhỏ trước khi bôi tinh dầu ở khu vực lớn hơn;

7.2 Lưu ý khác

Bên cạnh cách trị mụn bằng rau diếp cá, cần phải kết hợp thay đổi chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng lành mạnh để đạt hiệu quả rõ rệt hơn. Ví dụ:

• Hạn chế thức khuya, nên ngủ sớm hơn, uống nước đầy đủ;
• Chất béo ngọt, dầu mỡ là kẻ thù của làn da mụn;
• Che chắn kỹ làn da đang bị tổn thương trước tác động của tia UV từ ánh sáng mặt trời…

8. Tổng kết

Như vậy, có thể thấy, cách trị mụn bằng rau diếp cá vừa đơn giản, dễ làm vừa lành tính. Tuy nhiên, phương pháp này dường như chỉ phù hợp tình trạng mụn nhẹ, hoặc người có nhu cầu muốn làn da mịn màng, đẹp đẽ hơn. Do vậy, Kobi khuyến khích bạn nên tham khảo ý kiến từ thầy thuốc chuyên môn nếu gặp khó khăn trong kiểm soát tình trạng mụn. Cuối cùng, để trải nghiệm nhiều hơn về thảo dược cũng như tinh dầu thiên nhiên, mời bạn ghé thăm Kobi nhé.

Tài liệu tham khảo

1. A current update on the phytopharmacological aspects of Houttuynia cordata Thunb https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3931198/
2. Health benefits of Chameleon Plant https://www.healthbenefitstimes.com/chameleon-plant/
3. Anti-bacterial and anti-inflammatory effects of ethanol extract from Houttuynia cordata poultice https://academic.oup.com/bbb/article/80/6/1205/5954342
4. Houttuynia cordata Thunb: A Review of Phytochemistry and Pharmacology and Quality Control http://dx.doi.org/10.4236/cm.2013.43015
5. Health Benefits of Fish Mint (Houttuynia Cordata) http://superfoodjournal.com/houttuynia-cordata-fish-mint/
6. Đỗ Huy Bích và cộng sự. Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt nam, NXB Khoa học và Kỹ thuật Hà Nội.
7. Lê Đình Sáng (2010). Sổ tay cây thuốc và vị thuốc Đông y.