Tinh dầu Hành Tây

Hành tây là một loại gia vị quen thuộc trong những bữa ăn thường ngày với vị hăng đặc trưng. Không chỉ được sử dụng trong ẩm thực, hành tây còn được sử dụng như một vị thuốc với nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tinh dầu hành tây, mặc dù chỉ chiếm lượng nhỏ trong củ hành tây, nhưng có rất nhiều tác dụng tích cực đối với cơ thể, nhất là tác dụng diệt khuẩn và kích thích mọc tóc. Trong bài viết này, các bạn hãy cùng với Kobi tìm hiểu về những công dụng và cách sử dụng tinh dầu hành tây một cách có hiệu quả nhé.

1. Giới thiệu về cây hành tây

Hành tây (tên gọi khác là dương thông) có tên khoa học là Allium cepa L., là một loài thực vật thuộc họ Hành (Alliaceae). Đây là một loại cây thân thảo, có giò to. Giò hành tây (thường được gọi là củ) được cấu tạo từ các bẹ lá dày lên thành màng ốp vào nhau, hình cầu hơi dẹt, phía ngoài được bao bởi các vẩy màu trắng pha tím hoặc vàng.

Hành tây hiện đại có nguồn gốc từ những loài hành hoang dại như A. oschaninii hay A. praemixtum ở vùng Tây Á. Khoảng 2700 năm trước công nguyên, chúng được du nhập vào khu vực Ai Cập, sau đó, được nhập vào châu Âu và châu Mỹ và dần dần có mặt ở khắp nơi trên thế giới, kể cả Việt Nam.

Có ba giống hành tây thường dùng hiện nay, phân biệt nhau dựa vào màu sắc củ, bao gồm: hành tây trắng, hành tây vàng và hành tây đỏ.

2. Một số đặc điểm của tinh dầu hành tây

2.1. Phương pháp chiết xuất và đặc điểm cảm quan

Tinh dầu hành tây được chiết xuất từ củ hành tây tươi, thông qua quá trình chưng cất lôi cuốn hơi nước hoặc hơi ethanol. Tinh dầu hành tây là một chất lỏng sánh có màu vàng, mùi hắc đặc trưng và không tan trong nước.

Giống nhiều loại tinh dầu khác, nhiệt độ, ánh sáng và oxy trong không khí làm ảnh hưởng đến chất lượng của tinh dầu hành tây. Do đó cần bảo quản trong lọ sẫm màu, kín khí, bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh sáng mặt trời.

2.1. Thành phần hóa học

Tinh dầu chiếm khoảng 0,015% – 0,03% khối lượng củ hành tây tùy nơi trồng và thời gian thu hoạch. Giống như nhiều loài khác của chi Allium, thành phần hóa học chủ yếu của tinh dầu hành tây là các hợp chất sulfur hữu cơ, trong đó, chiếm ưu thế là hai hợp chất trisulfide: dimethyl trisulfide và methyl propyl trisulfide, còn lại là các hợp chất thuộc nhóm, di-, tetra- và pentasulfide.

Ngoài ra, trong tinh dầu hành tây còn có một số hợp chất tự nhiên thuộc nhóm flavonoid (trong đó có các flavonoid glycoside là các chất tạo huỳnh quang xanh cho vỏ hành tây), anthocyanin, triterpen, steroid, một số vitamin và khoáng chất.

3. Công dụng của tinh dầu hành tây đối với sức khỏe

Theo y học cổ truyền, hành tây có vị cay, tính ấm, được sử dụng trong điều trị ho, trừ đàm, làm ra mồ hôi, lợi tiểu, đắp ngoài trị mụn nhọt. Các nghiên cứu dược lý thực nghiệm đã chứng minh nhiều tác dụng tích cực của tinh dầu hành tây đối với sức khỏe.

3.1. Tác dụng chống kết tập tiểu cầu

Sự kết tập tiểu cầu thông thường là một quá trình sinh lý trong sự đông máu bình thường của cơ thể. Tuy nhiên, sự kết tập tiểu cầu quá mức là một trong những yếu tố gây nên xơ vữa động mạch và huyết khối là những yếu tố nguy cơ gây ra bệnh mạch vành và tai biến mạch máu não. Các nghiên cứu in vitro và lâm sàng đã cho thấy tinh dầu hành tây có khả năng làm giảm tổng hợp thromboxan và tăng phân hủy fibrin, thông qua đó, làm giảm sự kết tập tiểu cầu.

3.2. Tác dụng bảo vệ hệ tim mạch

Rối loạn lipid máu, sự kết tập tiểu cầu quá mức và quá trình viêm là những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch. Ngoài khả năng chống kết tập tiểu cầu, tinh dầu hành tây còn có tác dụng làm giảm nồng độ lipid máu (cụ thể là triglyceride và cholesterol). Mặt khác, với khả năng ức chế mạnh các enzyme tham gia vào quá trình viêm là cyclooxygenase và lipoxygenase, tinh dầu hành tây làm giảm nhiều yếu tố nguy cơ phát triển các bệnh lý tim mạch.

Ngoài ra, hành tây còn được chứng minh có khả năng làm giảm huyết áp, giúp hỗ trợ trong điều trị bệnh lý tăng huyết áp.

3.3. Hỗ trợ điều trị đái tháo đường

Allyl propyl disulfide trong tinh dầu hành tây có khả năng cạnh tranh với insulin tại các vị trí thoái giáng của nó, làm tăng thời gian bán hủy của insulin, duy trì nồng độ insulin cao trong máu, do đó hỗ trợ làm hạ đường huyết đối với những bệnh nhân đái tháo đường không phụ thuộc insulin.

3.4. Tác động làm giảm hen phế quản

Sự gia tăng nồng độ của leukotrien, một chất chuyển hóa của lipoxygenase, đóng vai trò quan trọng trong sinh bệnh học của hen phế quản và nhiều bệnh lý liên quan đến dị ứng – miễn dịch như vẩy nến và viêm da cơ địa. Tinh dầu hành tây có tác dụng ức chế sự tổng hợp leukotrien, cũng như ngăn cản quá trình chuyển hóa của lipoxygenase, qua đó giúp hỗ trợ giảm hen phế quản.

3.5. Tác động ức chế khối u

Các nghiên cứu dược lý in vitro cho thấy tinh dầu hành tây có khả năng gây độc đối với tế bào ung thư. Trên chuột cống trắng, S-allylcystein trong tinh dầu hành tây được cho là có tác dụng dự phòng ung thư gan nguyên phát. Tiêu thụ hành tây đã được chứng minh có tác dụng làm giảm nguy cơ ung thư dạ dày.

3.6. Tác động chống oxy hóa

Các gốc tự do liên tục được sản sinh từ các quá trình chuyển hóa cơ bản của cơ thể. Sự tích tụ các gốc tự do có thể làm tổn thương tế bào. Tinh dầu hành tây, với nồng độ rất cao các hợp chất sulfur hữu cơ, có thể bắt giữ và loại bỏ các gốc tự do này, và do đó, đây là một chất chống oxy hóa tự nhiên tiềm năng.

3.7. Tác động kháng khuẩn và kháng nấm

Tinh dầu hành tây có khả năng ức chế khả năng sinh trưởng in vitro của nhiều loại vi khuẩn như Escherichia coli, Klebsiella pneumonia, Pseudomonas fluorescens, Bacillus anthracis, Staphylococcus aureus…

Sự sinh trưởng của nhiều loại vi nấm gây bệnh ở da như Chrysosporium carmichaelii, Microsporum canis, Trichophyton simii cũng bị ức chế bởi tinh dầu hành tây.

3.8. Tác dụng trên tóc

Với hàm lượng các hợp chất sulfur hữu cơ cao, tinh dầu hành tây có thể làm cho tóc chắc khỏe hơn. Tinh dầu hành tây cũng có thể làm ẩm da đầu và làm tăng tuần hoàn tại vùng này, do đó giúp kích thích sự mọc tóc và giúp sợi tóc khỏe hơn.

4. Cách dùng tinh dầu hành tây

Với đặc tính kháng sinh, kháng nấm của mình, tinh dầu hành tây được sử dụng như một chất chống vi sinh vật gây bệnh tự nhiên trong công nghiệp thực phẩm. Ngoài ra, theo kinh nghiệm dân gian, tinh dầu hành tây còn được sử dụng ở dạng uống (hòa vài giọt tinh dầu hành tây vào một cốc nước ấm) để trị rối loạn tiêu hóa.

Hiện nay, tinh dầu hành tây thường được sử dụng rộng rãi bằng cách thoa tại chỗ với hai tác dụng là diệt khuẩn để hỗ trợ trong một số bệnh da và trị rụng tóc – hói đầu.

4.1. Bôi ngoài da

Dùng một lượng tinh dầu hành tây vừa đủ thoa đều lên vùng da bị tổn thương. Lưu ý, nên kết hợp tinh dầu hành tây với một số loại dầu nền khác như dầu dừa hoặc dầu olive để làm tăng tính thấm của tinh dầu này với da.

4.2. Trị rụng tóc – hói đầu

Để trị hói đầu, nhỏ vài giọt tinh dầu hành tây lên lòng bàn tay và massage nhẹ nhàng vùng da đầu trong khoảng 15-20 phút. Lưu ý nên thao tác nhẹ nhàng và massage theo chuyển động tròn để tinh dầu có thể thấm đều vào da đầu. Giữ tinh dầu lại trên da đầu 3-4 giờ, sau đó rửa sạch bằng dầu gội đầu thiên nhiên. Thực hiện mỗi tuần 2 lần để có hiệu quả tốt nhất.

Tinh dầu hành tây cũng có thể được sử dụng dưới dạng tinh dầu nóng: pha tinh dầu hành tây với một loại dầu khác như dầu hạnh nhân hoặc dầu dừa, làm nóng đến khi tinh dầu ấm vừa phải, sau đó massage đều và nhẹ nhàng lên vùng da đầu và tóc. Để qua đêm rồi rửa với dầu gội đầu thiên nhiên không chứa sulphate. Thực hiện mỗi ngày.

5. Lưu ý khi sử dụng tinh dầu hành tây

Mặc dù có nhiều công dụng đối với sức khỏe, tinh dầu hành tây có thể mang đến một số tác dụng không mong muốn cho cơ thể. Vì vậy, cần phải đặc biệt lưu ý một số điều như sau:

• Tinh dầu hành tây có khả năng gây dị ứng. Do đó, trước khi sử dụng cần thoa một lượng nhỏ lên vùng da lành để thử các phản ứng dị ứng có thể xuất hiện như sưng, ngứa, nổi mẩn đỏ… trong vòng 24 giờ.
• Do có đặc tính hạ huyết áp, đối với bệnh nhân tăng huyết áp, cần kiểm soát huyết áp hàng ngày khi tiêu thụ các thực phẩm có chứa tinh dầu hành tây, hoặc sử dụng tinh dầu hành tây bằng đường uống.
• Tương tự, đối với bệnh nhân đái tháo đường type 2, khi sử dụng thực phẩm có chứa tinh dầu hành tây hoặc sử dụng tinh dầu hành tây bằng đường uống, cần theo dõi chỉ số đường huyết hàng ngày để tránh tình trạng hạ đường huyết quá mức.
• Tinh dầu hành tây có thể tương tác với các thuốc chống kết tập tiểu cầu và ức chế hình thành cục máu đông. Những bệnh nhân đang sử dụng thuốc chống kết tập tiểu cầu hoặc có bệnh lý về rối loạn đông máu cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng tinh dầu hành tây.

6. Kết luận

• Tinh dầu hành tây là một loại tinh dầu chứa nhiều hợp chất sulfur hữu cơ với nhiều tác động có lợi cho sức khỏe.
• Tinh dầu hành tây có thể hỗ trợ trong điều trị các bệnh lý chuyển hóa như rối loạn lipid máu, đái tháo đường,… và là một chất chống oxy hóa đầy tiềm năng.
• Giống như nhiều loại tinh dầu khác, cần bảo quản tinh dầu hành tây trong lọ sẫm màu, kín khí và để ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng mặt trời để đảm bảo chất lượng của tinh dầu tốt nhất.
• Hai ứng dụng thường gặp nhất của tinh dầu hành tây là kháng khuẩn và trị rụng tóc.
• Mặc dù có lợi ích với sức khỏe, một số nhóm đối tượng như người có tiền căn dị ứng, bệnh lý tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn đông máu… cần tham vấn bác sĩ trước khi sử dụng tinh dầu hành tây.

7. Các chứng chỉ/chứng nhận

• GC/MS Test.
• Food Safety and Standards Authority of India
• GMP
• Halal
• ISO 9001: 2015

Tài liệu tham khảo

1. Lê Văn Hào (2013). Nghiên cứu chiết xuất tinh dầu hành tây. Khóa luận tốt nghiệp Đại học, ngành Công nghệ Hóa học, Đại học Nông lâm Thành phố Hồ Chí Minh.
2. Đỗ Tất Lợi (2004) Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam. Nhà xuất bản Y học.
3. Viện dược liệu (2006) Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam – Tập I. Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật.
4. Shafiq, S., Shakir, M., & Ali, Q. (2017). Medicinal uses of Onion ( Allium cepa L . ) : An Overview. http://www.lifesciencesite.com/lsj/life140617/15_32406lsj140617_100_107.pdf
5. Kocić-Tanackov, S., Dimić, G., Mojović, L., Gvozdanović-Varga, J., Djukić-Vuković, A., Tomović, V., Šojić, B. and Pejin, J. (2017), Antifungal Activity of the Onion (Allium cepaL.) Essential Oil Against Aspergillus, Fusariumand Penicillium Species Isolated from Food. Journal of Food Processing and Preservation, 41: e13050. https://doi.org/10.1111/jfpp.13050
6. Onion Essential Oil Uses and Benefits https://cubii.co/en/onion-essential-oil-uses-and-benefits/
7. 6 Suprising Benefits and Uses of Onion Essential Oil https://biofinest.com/en/blog/101_onion-essential-oil.html
8. Everything you need to know about using onion oil for the hair https://www.bebeautiful.in/all-things-hair/hair-treatments/benefits-of-using-onion-oil-for-hair#3-how-to-use-onion-oil-for-the-hair