Ngày nay, tinh dầu hoa anh thảo là một trong những liệu pháp thay thế thường được sử dụng trong hỗ trợ sức khỏe, đặc biệt là ở người phụ nữ. Có thể kể đến như tình trạng mụn, viêm, triệu chứng mãn kinh, tiền mãn kinh…Những lợi ích này đã được kinh nghiệm dân gian cũng như các nghiên cứu khoa học đánh giá tích cực. Sau đây, mời độc giả khám phá thêm về tinh dầu hoa anh thảo cùng với Kobi nhé.

1. Tổng quan về hoa anh thảo

1.1 Thông tin chung

Hoa anh thảo là một loài thực vật thuộc chi Oenothera L.,họ Onagraceae. Trong đó, loài có số lượng nhiều nhất là Oenothera biennis nhờ các hoạt tính sinh học nổi bật. Hiện nay, có khoảng 145 loài thường xuất hiện ở các vùng khí hậu ôn đới và nhiệt đới của Bắc và Nam Mỹ. Ngoài ra, còn có khoảng 70 loài hiện đang có mặt ở châu Âu.

1.2 Mô tả thực vật

Oenothera biennis là một loài thực vật có hoa, được mô tả khoa học đầu tiên năm 1753.

Cây có tuổi thọ hai năm, cao trung bình khoảng 30-150 cm. Phiến lá có dạng hình mũi mác, kích thước dài 5-20 cm và rộng 1-2,5 cm.

Những bông hoa có màu vàng, đường kính 2,5–5 cm, với bốn cánh hoa hai thùy.

Quả của thực vật có hình dạng gần giống như con nhộng dài 2-4 cm và rộng 4-6 mm. Bên trong có chứa nhiều hạt, rơi ra khi các viên nang tách ra thành bốn phần lúc trưởng thành. Ngoài ra, hạt của cây còn là thức ăn quan trọng cho các loài chim.

2. Giới thiệu về tinh dầu hoa anh thảo

2.1 Đặc tính chung của tinh dầu hoa anh thảo

Tinh dầu hoa anh thảo hay dầu hoa anh thảo (Evening Primrose Oil-EPO) được chiết xuất bằng phương pháp ép lạnh hoặc chiết xuất dung môi từ hạt của cây hoa anh thảo. Theo đó, hạt hoa anh thảo chứa khoảng 20% dầu. Ngoài ra, hàm lượng dầu và tỷ lệ hoạt chất còn phụ thuộc vào các yếu tố khác nhau. Chẳng hạn như tuổi hạt giống, cây trồng, điều kiện sinh trưởng…

Nên bảo quản tinh dầu anh thảo trong lọ kín, đặt nơi khô thoáng, tránh ánh sáng mặt trời trực tiếp và lưu ý để xa tầm tay trẻ em.

2.2 Các hoạt chất giá trị của tinh dầu hoa anh thảo

Các chất hóa học chính gồm:

• Acid linoleic (70–74%), γ-linolenic (8–10%);
• Các axit béo khác như acid palmitic, acid oleic, acid stearic;
• Acid myristic, acid oleo palmitic, acid vaccenic, acid eicosanoic, acid eicosenoic…;
• Phospholipid: phosphatidylcholines, phosphatidylinositols, phosphatidylethanolamines, phosphatidylglycerol, axit phosphatidic…
• Triterpen: β-amyrin, squalene, lượng nhỏ tocopherol…
• Polyphenol: hydroxytyrosol, acid vanillic, vanillin, acid p-coumaric, acid ferulic…

Một số hoạt chất nổi bật như:

• Acid linoleic thuộc nhóm axit béo thiết yếu, được gọi là các acid béo ngoại sinh. Chất này do cơ thể con người không tổng hợp được và cần phải lấy chúng từ thực phẩm.
• Acid γ-linolenic (GLA) là một acid béo omega-6 có trong dầu thực vật.

3. Công dụng của tinh dầu hoa anh thảo đối với sức khỏe là gì?

3.1 Kháng khuẩn

Các báo cáo về lợi ích kháng khuẩn của tinh dầu hoa anh thảo vẫn còn khá hạn chế. Tuy nhiên, bước đầu một số bằng chứng ghi nhận chiết xuất từ hạt có tiềm năng chống vi khuẩn. Có thể kể đến như Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Candida albicans…

3.2 Chống viêm

Ngày ngày càng nhiều nghiên cứu đã báo cáo khả năng chống viêm của dầu hoa anh thảo. Điều này được lý giải nhờ các hoạt chất sinh học giá trị từ chiết xuất. Đặc biệt là các chất phytochemical chính có trong dầu, đó là axit linoleic và axit γ-linolenic.

• Chúng tác động ức chế các chất trung gian gây viêm như cytokine…
• Acid gamma linolenic, đã được chứng minh là có hoạt tính hiệp đồng với celecoxib trong một mô hình động vật thực nghiệm về bệnh viêm khớp dạng thấp. Thông qua cách ức chế hình thành mạch bệnh lý, viêm và stress oxy hóa.
• Acid linoleic và acid γ-linolenic góp phần vào hoạt động bình thường của nhiều mô trong cơ thể con người. Bởi vì chúng là tiền chất của các hợp chất tạo ra các eicosanoid chống viêm.

3.3 Hỗ trợ điều trị mụn

Các tác động đến tình trạng mụn của tinh dầu hoa anh thảo được đánh giá tích cực.

• Nhờ acid γ-linolenic (GLA) được cho là có thể giảm viêm da cũng như hạn chế số lượng tế bào da bị tổn thương. Ngoài ra, hoạt chất này còn có khả năng giúp da cân bằng độ ẩm. Một nghiên cứu riêng biệt cho thấy rằng việc bổ sung GLA làm giảm cả tổn thương do mụn viêm và không do viêm.
• Acid linoleic đóng vai trò quan trọng trong hoạt động bình thường của cơ quan da, nhất là lớp sừng. Trong đó, chúng là một trong thành phần chính của ceramide-hàng rào bảo vệ da. Sự hiện diện của acid béo này ngăn ngừa da bị bong tróc và mất nước qua biểu bì. Đồng thời, chúng còn cải thiện đàn hồi cũng như độ mềm mại của da. Thậm chí, tài liệu còn ghi nhận khả năng điều chỉnh quá trình sừng hóa biểu bì của acid linoleic.
• Bên cạnh đó, do hàm lượng acid linoleic dồi dào mà dầu hoa anh thảo chứa đựng còn có tác dụng giữ ẩm và có lợi cho màng nhầy. Đặc biệt là hạn chế tác dụng phụ ở bệnh nhân mụn trứng cá được trị liệu bằng isotretinoin. Điều này hàm ý rằng, việc bổ sung dầu hoa anh thảo trong trị liệu này giúp cải thiện sự cân bằng độ ẩm của da, vốn bị suy yếu và mất đi do quá trình điều trị bằng hoạt chất isotretinoin.

3.4 Dịu bệnh chàm

Vấn đề sử dụng chiết xuất này trong điều trị bệnh chàm còn khá nhiều tranh cãi. Theo đó, một số quốc gia khác ngoài Hoa Kỳ đã chấp thuận tinh dầu hoa anh thảo để dịu triệu chứng của chàm, một tình trạng viêm da. Theo nghiên cứu, chiết xuất trong dầu có thể cải thiện lớp biểu bì da, phục hồi tổn thương, cũng như tình trạng bong tróc tế bào…Tuy nhiên, vẫn cần thêm các nghiên cứu lâu dài để đưa ra nhiều bằng chứng đa dạng hơn.

3.5 Hạn chế cơn đau vú trong kỳ kinh nguyệt

Nếu bị hành hạ bởi triệu chứng đau vú trong kỳ kinh nguyệt và ảnh hưởng đến cuộc sống của bạn, thì tinh dầu hoa anh thảo có thể là sự lựa chọn thích hợp để kiểm soát triệu chứng một cách hữu ích. Năm 2010, bước đầu, một nghiên cứu ghi nhận, acid γ-linolenic (GLA) trong EPO được cho là có tác dụng giảm viêm và giúp ức chế các prostaglandin- chất kích thích các cơn đau vú theo chu kỳ kinh nguyệt. Nghiên cứu này cũng cho thấy rằng, dùng liều EPO riêng biệt hoặc kết hợp EPO và vitamin E hàng ngày trong sáu tháng làm giảm mức độ nghiêm trọng của tình trạng đau nhức vú này. Đây là tín hiệu khả quan, nhưng cần có thêm các báo cáo chi tiết hơn cho lợi ích.

3.6 Giảm các triệu chứng xuất hiện trong thời kỳ mãn kinh

Dù còn khá ít thông tin nhưng một số kết quả lâm sàng bước đầu đã ghi nhận về hiệu quả của dầu hoa anh thảo đối với sức khỏe phụ nữ. Đặc biệt là cho thấy khả năng điều trị của chúng với các hội chứng mãn kinh như bốc hỏa. Một báo cáo khác cho thấy, những phụ nữ tình nguyện viên sau khi dùng 500 mg EPO mỗi ngày trong sáu tuần ít gặp phải các cơn bốc hỏa hơn. Nếu có thì tính chất triệu chứng sẽ ít nghiêm trọng hơn và thời gian ngắn hơn.

3.7 Cải thiện sức khỏe tim mạch

Năm 2014, một nghiên cứu trên chuột cho thấy, tinh dầu hoa anh thảo có thể được sử dụng như phương pháp tự nhiên để chống viêm và giảm lượng cholesterol trong máu. Thế nhưng, thông tin này cần phải có thêm các báo cáo thực nghiệm lâm sàng trên người để đưa ra kết luận rõ ràng hơn.

3.8 Tiềm năng giảm khó chịu do bệnh thần kinh ngoại biên

Tiềm năng giảm đau của dầu hoa anh thảo đang trong quá trình nghiên cứu và cho ra các tín hiệu khả quan. Báo cáo chỉ ra nhờ acid linolenic giúp giảm các triệu chứng bệnh thần kinh như tê, nhạy cảm nóng lạnh, ngứa…

3.9 Chống oxy hóa

Theo các nghiên cứu, tinh dầu hoa anh thảo là nguồn cung cấp các hoạt chất chống oxy hóa rõ rệt. Điều thú vị là hàm lượng chất chống oxy hóa cao hơn so với cây phỉ (Corylus avellana), cây chè xanh (Camellia sinensis). Tuy nhiên, tỷ lệ chất chống oxy hóa bị ảnh hưởng bởi vài yếu tố. Có thể kể đến như điều kiện địa lý – khí hậu, các bộ phận của cây sử dụng và phương pháp chiết xuất.

4. Sử dụng tinh dầu hoa anh thảo như thế nào để đạt hiệu quả cao?

4.1 Uống tinh dầu hoa anh thảo bao lâu thì ngừng?

Hiện nay, trên thị trường, các chế phẩm thương mại của tinh dầu anh thảo thường có sẵn ở dạng viên nang hoặc chất lỏng. Trong đó, viên nang tiêu chuẩn trong 1g dầu thường chứa 0,62g axit linoleic, 0,08g GLA và 0,062g axit oleic. Mặt khác, nhu cầu của cơ thể với các acid béo thiết yếu theo khuyến nghị là 250-600mg axit γ-linolenic/ngày. Do vậy, liều hàng ngày của dầu hoa anh thảo tham khảo là khoảng 2,6-5,2 g mỗi ngày.

Thế nhưng, chưa có quy định cụ thể rõ ràng về liều và thời gian sử dụng tinh dầu. Điều này sẽ phụ thuộc phần lớn vào mục đích và cách điều trị. Chú ý đọc kỹ hướng dẫn sử dụng nhà sản xuất cũng như tham khảo ý kiến bác sĩ để hạn chế rủi ro và phát huy tác dụng tối đa của dược chất.

4.2 Một số gợi ý tham khảo

• Hỗ trợ điều trị mụn: Uống viên nang 500 mg EPO ba lần mỗi ngày trong tối đa 12 tuần.
• Hỗ trợ bệnh chàm: một đến bốn viên EPO được uống hai lần mỗi ngày trong 12 tuần. Nếu bôi ngoài da, bạn có thể thoa 1ml EPO 20 phần trăm lên da hai lần mỗi ngày, trong tối đa bốn tháng.
• Hỗ trợ đau vú trong khi hành kinh: Uống 1 đến 3 gam (g) hoặc 2,4 ml EPO mỗi ngày trong sáu tháng.
• Hỗ trợ tăng cholesterol: uống mỗi lần 4 viên nang dầu hoa anh thảo, 3 lần/ngày trong 16 tuần. Ngoài ra, bạn có thể uống theo liều 1,5-2g tinh dầu, 2 lần/ngày trong 1-3 tháng.
• Hội chứng tiền mãn kinh: uống mỗi lần 500-6.000mg chiết xuất hoa anh thảo, 1-4 lần/ngày trong 10 tháng.
• Ngoài ra, để tăng cường sức khỏe tim mạch, nên uống 10 đến 30ml tinh dầu hoa anh thảo mỗi ngày trong 4 tháng, kèm 3g linoleic mỗi ngày trong 2 tháng.

5. Lưu ý gì khi sử dụng tinh dầu hoa anh thảo?

5.1 Các đối tượng cần thận trọng

Hiện nay, vẫn chưa có đầy đủ các nghiên cứu để xác định rủi ro khi dùng tinh dầu hoa anh thảo trong vài trường hợp. Vì vậy, trước khi dùng chiết xuất, cần tham khảo ý kiến chuyên gia y tế:

• Phụ nữ đang mang thai hoặc đang cho con bú;
• Người có tiền sử dị ứng với bất kỳ thành phần của dầu hoa anh thảo;
• Bị rối loạn xuất huyết, co giật, động kinh,…

5.2 Tương tác thuốc

Tinh dầu hoa anh thảo có thể làm thay đổi khả năng hoạt động của một số loại thuốc hoặc gây nên tác dụng phụ:

• Phenothiazines thuốc an thần, chống trầm cảm;
• Thuốc chống đông, chống kết tập tiểu cầu (warfarin clopidogrel, aspirin,…). Bởi chiết xuất thực vật này có thể làm tăng nguy cơ chảy máu.
• Hoặc các thuốc đặc trị khác, theo khuyến cáo của bác sĩ;

5.3 Tác dụng phụ của tinh dầu hoa anh thảo có thể gặp

Trong thực tế, tinh dầu hoa anh thảo được coi là an toàn cho hầu hết mọi người để sử dụng ngắn hạn. Mặt khác, sự an toàn khi dùng lâu dài vẫn còn chưa được xác định chắc chắn.

Tác dụng phụ của EPO thường nhẹ, bao gồm:

• Đau bụng;
• Đau đầu;
• Tiêu chảy;
• Buồn nôn, nôn ói;
• …

Trong vài trường hợp hiếm, tinh dầu hoa anh thảo có thể gây ra phản ứng dị ứng. Một số triệu chứng như:

• Viêm bàn tay và bàn chân;
• Phát ban;
• Khó thở;
• Thở khò khè;
• …

6. Quy cách đóng gói

7. Tổng kết

Quả thực lợi ích từ hoa anh thảo và các sản phẩm từ chúng đều được đa số ý kiến đồng tình. Hi vọng trong tương lai sẽ có thêm đa dạng sự đánh giá về tầm quan trọng của tinh dầu hoa anh thảo trong hệ thống chăm sóc sức khỏe con người. Đồng thời thúc đẩy việc nghiên cứu nhiều hơn các sản phẩm ứng dụng chiết xuất này vào thực tiễn cuộc sống. Cùng đến với Kobi để cùng nhau trải nghiệm và thưởng thức thế giới tinh dầu thiên nhiên nhé.

8. Các chứng chỉ/chứng nhận

• GC/MS Test.
• Food Safety and Standards Authority of India
• GMP
• Halal
• ISO 9001: 2015

Tài liệu tham khảo

1. 10 Benefits of Evening Primrose Oil and How to Use It https://www.healthline.com/health/evening-primrose-oil
2. Phytochemical and Biological Screening of Oenothera biennis L. Hydroalcoholic Extract https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7356052/
3. Evening Primrose Oil https://www.aafp.org/afp/2009/1215/p1405.html
4. Evening Primrose (Oenothera biennis) Biological Activity Dependent on Chemical Composition https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6116039/