Nhắc đến nụ tầm xuân tôi lại nhớ đến câu thơ: “Nụ tầm xuân nở ra xanh biếc. Em đã lấy chồng anh tiếc lắm thay?” Nụ tầm xuân vẫn luôn là biểu tượng đẹp trong thơ văn Việt Nam. Nó tượng trưng cho một vẻ đẹp căng tràn sức sống của một cô gái trẻ. Có phải tự nhiên mà người ta sử dụng hình ảnh này tượng trưng cho sức trẻ hay không? Xét nhìn về khía cạnh y học, dầu nụ tầm xuân có chứa nhiều hoạt chất chống oxy hóa. Điều này giúp gìn giữ vẻ thanh xuân cho làn da, tăng độ đàn hồi và trắng da. Cụ thể hơn, Kobi sẽ trình bày những công dụng nổi bật của dầu nụ tầm xuân trong bài viết dưới đây.

Không nói chắc bạn đọc không biết, nụ tầm xuân là quả giả của cây hoa hồng dại. Vì vậy, trong bài viết này, Kobi sẽ mô tả hình ảnh của cây hoa hồng dại, và nêu lên công dụng dầu của quả hoa hồng dại – hay còn gọi là dầu nụ tầm xuân.

1. Đặc điểm hình thái của hoa hồng dại

1.1. Cây hoa hồng dại

Hoa hồng thuộc nhóm cây bụi, nó có thể mọc thẳng, hoặc leo lên thân cây khác. Trên thân hoa hồng thường có gai, với nhiều hình dạng khác nhau. Lá hoa hồng mọc xen kẽ, hoặc là một nhóm xen kẽ nhau. Lá hình bầu dục, rìa lá có răng cưa. Thường có lá chét, có răng nhọn.

Hoa hồng dại thường có năm cánh. Kích thước hoa có thể nhỏ có thể lớn, từ 1.25 cm đến 17.5 cm.

Hoa cho quả mọng, đôi khi có thể ăn được, quả có màu đỏ hoặc cam.

1.2. Nụ tầm xuân

Nụ tầm xuân là quả của cây hoa hồng. Quả thường xuất hiện sau khi hoa được thụ phấn. Quả thuộc nhóm quả mọng, có vị ngọt. Trong nụ tầm xuân có chứa hạt của hoa hồng, có màu đỏ đến cam. Nụ tầm xuân là một nguồn cung cấp vitamin C dồi dào, đôi khi được sử dụng trong trà.

2. Thông tin chung về dầu nụ tầm xuân

2.1. Dầu nụ tầm xuân là gì?

Dầu nụ tầm xuân (Rosehip oil) có nguồn gốc từ nhóm hoa hồng dại từ Chile. Dầu nụ tầm xuân được ép từ quả và hạt của cây hoa hồng. Từ lâu, dầu đã được xem là loại dầu có công dụng chữa bệnh. Nhờ vào thành phần chứa nhiều vitamin và axit béo thiết yếu khác.

Trong công nghiệp, dầu nụ tầm xuân thường được sử dụng như dầu nền để pha loãng tinh dầu.

2.2. Quy trình sản xuất 

Có nhiều phương pháp có thể ứng dụng trong quá trình sản xuất dầu nụ tầm xuân

Phương pháp chiết xuất CO2 siêu tới hạn

Quả hoa hồng dại được trồng hữu cơ, sau đó thu hái và phơi khô tự nhiên. Rồi cho nụ tầm xuân vào bình áp xuất. Trong bình có khí CO2, sau đó, người ta nâng dần áp xuất bình, CO2 hóa lỏng. CO2 lỏng này giúp phân tách dầu khỏi vỏ nụ tầm xuân. Khi nâng nhiệt độ lên, CO2 từ lỏng chuyển về thể siêu tới hạn. Nên không để lại lượng CO2 nào trong dầu, mà còn cho ra dầu nụ tầm xuân nguyên chất.

Phương pháp ép lạnh

Đối với loại dầu khác, phương pháp ép lạnh là phù hợp. Tuy nhiên đối với dầu nụ tầm xuân, phương pháp này phá hủy nhiều chất dinh dưỡng. Vì phải tạo ra ma sát trong quá trình chiết xuất nên vô tình làm mất chất của dầu nụ tầm xuân.

Ngoài ra, còn nhiều phương pháp sử dụng dung môi hóa học khác. Tuy nhiên, nó cũng làm ảnh hưởng đến chất lượng và thành phần của tinh dầu.

Mặc dù phương pháp chiết xuất CO2 siêu tới hạn khá tốn kém. Nhưng nó cho ra lứa dầu nụ tầm xuân đạt chất lượng cao, tinh khiết và bảo quản được lâu.

3. Trong dầu nụ tầm xuân có thành phần hóa học nào?

Trong dầu nụ tầm xuân rất giàu axit béo không bão hòa như axit linoleic (54,05%), alpha- axit linolenic (19,37%) và phytosterol, chủ yếu là β-sitosterol (82,1%).

Dầu nụ tầm xuân/ dầu hạt tầm xuân có hoạt tính chống oxy hóa. Đã được nghiên cứu có khả năng chống oxy hóa tương đương với Trolox.

Ngoài ra, còn chứa axit ascorbic, các hợp chất phenolic và các axit béo lành mạnh trong số những loại khác. Các hợp chất phenolic có đặc tính kháng vi-rút, kháng khuẩn và kháng nấm.

4. Những công dụng cần biết của dầu nụ tầm xuân

4.1. Khả năng chống ung thư

Các nghiên cứu cho thấy khả năng sống sót của tế bào giảm đáng kể sau khi ủ các tế bào ung thư này với dầu nụ tầm xuân. Có thể do các thành phần chống oxy hóa như vitamin C và phenolic ảnh hưởng đến quá trình tăng sinh.

Việc ủ tế bào ung thư với dầu nụ tầm xuân làm giảm các chất oxy hóa tự do – thành phần dễ giúp phát triển khối u nhất.

Lee và cộng sự đã thấy rằng dịch chiết nụ tầm xuân ức chế khả năng phát triển của tế bào ung thư tiền liệt tuyến. Nhờ vào ức chế hoạt động của histone acetyltransferase, chiết xuất nụ tầm xuân ức chế quá trình phiên mã. Nên làm giảm sự nhân đôi của tế nào ung thư.

4.2. Giàu vitamin C, E

Trong các loại dầu thực vật, dầu nụ tầm xuân là nguồn cung cấp vitamin C và vitamin E dồi dào. Nhờ vào khả năng tái tạo, vitamin C giúp làn da mịn màng, trắng sáng. Hơn nữa, vitamin E giúp tăng sinh collagen, làm chậm quá trình lão hóa.

4.3. Chống viêm khớp

Dầu nụ tầm xuân cũng thường được thêm vào dầu xoa bóp. Đặc biệt hơn, bột nụ tầm xuân đã được chứng minh là làm giảm triệu chứng của viêm khớp dạng thấp. Tác dụng này là nhờ vào acid linolenolic, giúp điều hòa bạch cầu. Đồng thời, làm giảm mức protein phản ứng (CRP).

Hơn nữa, dầu nụ tầm xuân được chứng minh làm giảm sản xuất một số cytokine như TNF, Interleukin.

Mặt khác, một số axit béo trong dầu nụ hồng, như axit oleanolic và axit betulinic, có thể ức chế COX 1-2. Sự xuất hiện của COX, giúp hoạt hóa sự xuất hiện của phản ứng viêm. Nên khi ức chế COX, nụ tầm xuân có khả năng làm giảm triệu chứng viêm quan sát trên lâm sàng.

4.4. Phòng ngừa và điều trị đái tháo đường

Một trong những nguyên nhân chính gây tăng đường huyết là do giảm khả năng hoạt động của tế bào beta tụy. Nghiên cứu thấy rằng, chiết xuất nụ tầm xuân, với nồng độ 0,001 mg / mL làm tăng đáng kể sự tăng sinh của dòng tế bào β tụy.

Ngoài ra, Orhan và cộng sự cũng phát hiện rằng dầu nụ tầm xuân giúp giảm đường huyết ở chuột bị tăng đường huyết do streptozotocin.

Một nghiên cứu mô bệnh học khác cũng thấy dầu nụ tầm xuân ở nồng độ 250 mg / kg thể trọng, làm tăng đáng kể số lượng tế bào beta ở tụy

4.5. Khả năng chống oxy hóa của dầu nụ tầm xuân

Dầu nụ tầm xuân là quả giả của cây thuộc chi Rosa, thuộc họ Hoa Hồng. Nụ tầm xuân từ lâu được biết là có hàm lượng chất chống oxy hóa. Sỡ dĩ có hoạt tính này vì dầu nụ tầm xuân chứa polyphenol, vitamin C, E, B và carotenoid.

Vitamin C là một chất chống oxy hóa thường xuất hiện trong lĩnh vực làm đẹp. Vitamin này làm sáng da, mịn da và giúp da trẻ khỏe.

Vitamin E là một chất chống oxy hóa giúp bảo vệ tế bào khỏi quá trình oxy hóa và hỗ trợ duy trì cấu trúc collagen

4.6. Hiệu quả của dầu nụ tầm xuân với làn da

Dầu nụ tầm xuân giúp giảm viêm da

Nhờ vào dầu nụ tầm xuân rất giàu polyphenol và anthocyanin, nên nó có khả năng giảm viêm. Ngoài ra, do chứa vitamin E, cũng là chất chống oxy hóa và chống viêm quan trọng. Nên khi sử dụng nụ tầm xuân có thể làm dịu các kich ứng do bệnh eczema, vẩy nến.

Mặc khác, vì dầu nụ tầm xuân có khả năng ức chế phát triển một số vi khuẩn gây bệnh. Trên thực tế, dầu nụ tầm xuân còn giúp sạch sâu bên trong làn da. Vì vậy có thể ngăn ngừa và điều trị mụn.

Dầu nụ tầm xuân giúp dưỡng ẩm, mềm mịn da

Nước là thành phần thiết yếu giúp cho làn da mềm mịn và căng tràn sức sống. Thiếu nước có thể khiến da nhanh lão hóa hơn. Dầu nụ tầm xuân chứa nhiều axit béo thiết yếu như axit linoleic. Axit béo này giúp giảm thoát hơi nước ra khỏi thành tế bào biểu bì.

Bên cạnh đó, nhiều axit béo trong dầu tầm xuân biến nó thành lựa chọn tuyệt vời để dưỡng ẩm cho da khô và ngứa. Đồng thời, giúp các hoạt chất chống oxy hóa đi sâu vào cấu trúc da hơn.

Một nghiên cứu năm 2015 cho thấy, việc sử dụng bột tầm xuân cung cấp khả năng chống lão hóa và giữ ẩm cho da. Các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng, những người uống bột nụ tầm xuân, thấy đổ ẩm trên da cải thiện đáng kể. Bên cạnh đường uống, nếu thoa dầu tầm xuân, dầu cũng trở thành một loại kem dưỡng ẩm tự nhiên tuyệt vời cho mọi làn da.

Dầu nụ tầm xuân giúp bảo vệ làn da trước ánh nắng mặt trời

Việc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời thường xuyên và lâu dài, đóng vai trò trong làm việc làm lão hóa da. Khi tiếp xúc với tia cực tím quá lâu cũng cản trở khả năng sản sinh collagen trong cơ thể.

Nhờ vào thành phần chứa vitamin A, C, E mà dầu có tác dụng chống lại tác hại của ánh nắng mặt trời.

Lưu ý, mặc dù dầu nụ tầm xuân có thể giảm tác động tiêu cực khi tiếp xúc với tia cực tím. Nhưng nó không thể thay thế kem chống nắng khi đi ra đường. Nếu muốn, bạn có thể xoa dầu nụ tầm xuân như một loại kem dưỡng ẩm, trước khi bôi kem chống nắng. Điều đó giúp làm tăng tác dụng chống UW của kem chống nắng.

Dầu làm giảm tăng sắc tố da

Quá trình tăng sắc tố da diễn ra khi lượng melanin dư thừa tạo thành đốm hoặc mảng sậm màu trên da. Quá trình này có thể do việc tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, thay đổi nội tiết tố, mang thai hoặc mãn kinh, do thuốc,… Dầu nụ tầm xuân rất giàu retinoid (tiền tố của vitamin A), beta caratene. Những thành phần này có đặc tính làm sáng da.

Ngoài ra, những nghiên cứu trên động vật thí nghiệm chỉ ra rằng, chiết xuất nụ tầm xuân giúp giảm hắc tố trên da.

5. Gợi ý cách sử dụng dầu nụ tầm xuân

Dầu nụ tầm xuân là một loại dầu dễ hấp thụ vào da. Mặc dù dầu an toàn với đa số các loại da, nhưng bạn nên test thử trên một vùng nhỏ khi sử dụng lần đầu. Thử thoa một lượng nhỏ dầu tầm xuân lên cổ tay hoặc khuỷu tay. Sau đó quan sát trong 24h, nếu không nổi mẩn, bạn có thể yên tâm sử dụng dầu.

Dưới đây là một số cách sử dụng dầu nụ tầm xuân:

• Dầu nụ tầm xuân có thể sử dụng riêng, hoặc phối hợp với dầu nền hoặc một số loại kem dưỡng ẩm ưa thích khác.
• Dầu nụ tầm xuân dùng chung với tinh dầu để pha loãng tinh dầu. Nhằm làm giảm cảm giác bỏng rát khi xoa tinh dầu trên da.
• Cần bảo quản dầu tầm xuân ở nơi tối và mát vì dầu rất nhanh bị hư.
• Dầu tầm xuân hữu cơ được khuyến khích sử dụng do độ tinh khiết và mang lại hiệu quả cao nhất.

6. Tác dụng phụ

Nếu chưa từng dị ứng với dầu nụ tầm xuân, thì dầu này khá an toàn nếu sử dụng trên da. Hãy đến gặp bác sĩ nếu bạn có triệu chứng ngứa da đỏ, chảy nước mắt, ngứa họng, buồn nôn hay nôn mửa

7. Tóm lại

• Trong vài năm qua, các nhà khoa học không ngừng tìm kiếm công dụng của nụ tầm xuân nói chung và dầu nụ tầm xuân nói riêng. Nhờ vào tiềm năng điều trị nhiều bệnh lí trên da, giải độc gan, điều trị viêm khớp, giảm đường huyết mà dầu nụ tầm xuân ngày càng được tìm kiếm.
• Dầu thường được sử dụng như dầu nền cho pha loãng các loại tinh dầu. Khi sử dụng trên da, dầu giúp bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời, dưỡng ẩm và ngăn ngừa lão hóa da.

Tài liệu tham khảo

1. https://www.byrdie.com/rose-hip-oil-for-skin
2. https://www.healthline.com/health/beauty-skin-care/rosehip-oil-for-face#sun-protection
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5485961/
4. https://www.webmd.com/diet/health-benefits-rosehip-oil#
5. https://kosmea.com.au/extracting-rosehip-oil/