Cây bạch giới tử, còn được biết đến với tên gọi cải canh, hạt cải trắng, Semen Sinapis albae, là một loại thảo dược quý hiếm được sử dụng từ lâu đời trong y học cổ truyền. Loài cây này sở hữu nhiều công dụng chữa bệnh hiệu quả, đặc biệt là trong việc điều trị các bệnh lý về đường hô hấp. Tuy nhiên, Bạch giới tử cũng tiềm ẩn nguy cơ gây ra tác dụng phụ nếu không được sử dụng đúng cách. Do đó, việc tìm hiểu kỹ lưỡng về đặc điểm, công dụng và cách sử dụng an toàn của Bạch giới tử là vô cùng quan trọng.

1. Tên Gọi Và Nguồn Gốc Cây Bạch Giới Tử

Bạch giới tử sở hữu nhiều tên gọi khác nhau, bao gồm:

• Tên khoa học: Semen Sinapis albae
• Tên tiếng Việt: Bạch giới tử, cải canh, hạt cải trắng
• Tên tiếng Trung: 白芥子 (Bái jièzǐ)

Cây Bạch giới tử thuộc họ Cải (Brassicaceae), có nguồn gốc từ Châu Âu và Châu Á. Cây thường mọc ở những khu vực ôn đới, có thể cao tới 1 mét. Hạt Bạch giới tử nhỏ, hình tròn, màu trắng ngà, có vị cay và nồng.

2. Mô Tả Thực Vật Học

Cây Bạch giới tử có những đặc điểm thực vật học nổi bật sau:

• Thân: Thân cây mọc thẳng, có thể cao tới 1 mét, có màu xanh lục và có nhiều lông.
• Lá: Lá Bạch giới tử hình bầu dục, dài khoảng 5-10 cm, rộng khoảng 2-5 cm, có màu xanh lục đậm và mép lá nguyên.
• Hoa: Hoa Bạch giới tử nhỏ, màu vàng, mọc thành chùm ở đầu cành.
• Quả: Quả Bạch giới tử dài khoảng 3-5 cm, có màu nâu đen khi chín. Bên trong quả chứa 1-2 hạt Bạch giới tử.

3. Thành Phần Hóa Học Của Cây Bạch Giới Tử

Hạt Bạch giới tử chứa nhiều hợp chất hóa học có tác dụng dược lý mạnh mẽ, bao gồm:

• Sinigrin: Đây là thành phần chính của Bạch giới tử, khi vào cơ thể sẽ chuyển hóa thành Myrosinase và Allyl isothiocyanate, có tác dụng sát khuẩn, chống viêm, long đờm và giảm ho.
• Sinapin: Sinapin có tác dụng lợi tiểu, thanh lọc cơ thể và hỗ trợ tiêu hóa.
• Myrosinase: Myrosinase là một loại enzyme giúp chuyển hóa Sinigrin thành Myrosinase và Allyl isothiocyanate.
• Allyl isothiocyanate: Allyl isothiocyanate có tác dụng sát khuẩn, chống viêm, long đờm và giảm ho.

4. Công Dụng Trong Y Học Cổ Truyền

Bạch giới tử được sử dụng từ lâu đời trong y học cổ truyền để điều trị nhiều bệnh lý khác nhau, bao gồm:

• Ho khan, ho có đờm, hen suyễn: Bạch giới tử có tác dụng long đờm, giảm ho, giãn cơ phế quản và cải thiện tình trạng khó thở.
• Viêm họng, viêm thanh quản: Bạch giới tử có tác dụng sát khuẩn, chống viêm và giảm đau họng.
• Mất tiếng: Bạch giới tử có tác dụng kích thích dây thanh quản, giúp cải thiện tình trạng mất tiếng.
• Tiêu hóa kém: Bạch giới tử có tác dụng kích thích hệ tiêu hóa, giúp cải thiện tình trạng tiêu hóa kém.
• Đau nhức cơ bắp, khớp xương: Bạch giới tử có tác dụng giảm đau, chống viêm và cải thiện tình trạng đau nhức cơ bắp, khớp xương.

5. Cách Sử Dụng Cây Bạch Giới Tử

Bạch giới tử có thể được sử dụng dưới dạng thuốc sắc, thuốc bột hoặc thuốc cao. Tuy nhiên, do Bạch giới tử có độc tính cao, việc sử dụng cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ hoặc thầy thuốc có chuyên môn.

Cách sử dụng:

Bạch giới tử có thể được sử dụng dưới dạng thuốc sắc, bột, hoặc cao dán.

• Thuốc sắc: Cho 5-10g bạch giới tử vào 200ml nước, sắc còn 100ml, chia thành 2-3 lần uống trong ngày.
• Bột: Giã nhuyễn hạt bạch giới tử thành bột mịn, trộn với mật ong hoặc nước để làm viên hoặc hòa tan vào nước để uống.
• Cao dán: Trộn bột bạch giới tử với các vị thuốc khác như nhũ hương, sáp ong để làm thành cao dán, đắp lên chỗ sưng tấy, mưng mủ.

Lưu ý:

• Bạch giới tử có tính nóng, do đó cần thận trọng khi sử dụng. Không nên sử dụng cho phụ nữ có thai, cho con bú, trẻ em dưới 3 tuổi và người có bệnh lý tim mạch, huyết áp cao.
• Bạch giới tử có thể gây kích ứng da và niêm mạc, do đó cần tránh tiếp xúc trực tiếp với mắt và da.
• Khi sử dụng bạch giới tử, cần theo dõi liều lượng và thời gian sử dụng theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc thầy thuốc.

Tài liệu tham khảo

• https://www.sciencedirect.com/topics/biochemistry-genetics-and-molecular-biology/sinapis